Dokumentu hau, Hezkuntza Eraldatzailerako eta Herritartasun Globalerako Mugimendua sustatzen duten honako erakundeetako irakasleek egindako baterako lanaren emaitza da: Red Transforma (InteRed), Red de Educadores y Educadoras por una Ciudadanía Global (Oxfam Intermón), Red Edukalboan (Alboan) eta Red

Solidaria de Docentes (Entreculturas).

Lehenengo dokumentuaren lanketa: Universidad Politécnica de Valencia-ko Instituto de Gestión de la Innovación y del Conocimiento.

Alejandra Boni eta Begoña Arias.

Koordinaketa orokorra: María Elena Oliveros Palomo.

Koordinaketa Taldearen Egileak:Oxfam Intermón, Elisabet Santpere Baró.

InteRed, Guillermo Aguado Ramos.Entreculturas, Yénifer López. Alboan, Ani Urretavizcaya.

Diseinu Grafiko Soziala: Pica Para Arriba.

Garapenerako Nazioarteko Lankidetzaren Espainiako Agentziak (AECID) finantzatutako hitzarmen baten parte da argitalpen hau: “Movimiento por la Educación transformadora y la ciudadanía

global en el ámbito de la educación formal (kodea: 14-CO1-642)”. Argitalpen honen edukia, Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen aldeko

Mugimenduaren parte diren erakundeen erantzukizun soila da, eta ez du, beharrez, AECIDen iritzia islatzen.

educaciontransformadoraglobal.org

4 5

Hain da indartsua Hezkuntza erreminta, ezen mundua aldatzeko beharrezkoa den Herritartasun Globala eraikitzeko aukera ematen digun. Ez dugu "moldaerazko" hezkuntza nahi, mundu injustu honi jarraipena ematen diona; aldiz, Hezkuntza Eraldatzailea nahi dugu, non ikusmolde globala duten pertsona kritikoak, aktiboak eta zuzenak garatzen diren, mundua eraldatu nahi dutenak, solidaritatearen eta guztien onuraren etikan oinarrituta.

Mundua ezberdina izan daitekeela uste dugu, eta hezkuntzaren bidez hura erdiesteko pausoak ematea proposatzen dizuegu.

Eskutan duzuen dokumentuaren helburua da, zuen ikastetxeak aurrera egiteko zuek animatzea da, hura Ikastetxe Eraldatzaile (IE) bihur dadin. Halakotzat hartuko dugu Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailea (HGHE) ezartzen duen ikastetxea.

Proposatzen dizuegun Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailea, genero ikusmoldean, ikusmolde sozio-afektiboan, giza eskubideen ikusmoldean, kulturarteko ikusmoldean eta abarrekoetan oinarrituta dago. Ondoko orrietan, Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen proposamen hau zertan datzan azalduko dizuegu, baita ikusmolde hauek nola ulertzen ditugun azaldu ere.

Prozesu honetan aritu diren irakasle askoren lanari eta praktikari esker, elkarlanean aritu gara; ondorioz, herritartasun ezberdina eraiki dugu eta, honi esker, ezaugarri jakin batzuk bildu ahal izan ditugu, Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen parte diren irakasleen sareekin hausnarketa egin eta gero. Lan honi esker, ezaugarri hauei egitura teoriko eta praktikoa eman dizkiegu; geure ustez ezaugarri horiek IE horiek biltzen dituztelarik, dokumentu honetan azaltzen dizkizuegu.

Etorkizun eraldatzaile honetarantz hurbiltzeko proposatzen dizuegun lehenengo gauza da zeuen ikastetxea aztertzea: egiten ari zaretena, nola egiten duzuen, norekin egiten duzuen, zer helburuekin eta abarrekoak aztertzea. Azken finean, diagnostiko labur bat egitea, zeuen errealitate zehatza ulertzeko.

Gure ustez lagungarriak izan daitezkeen Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen Ezaugarri batzuk proposatzen dizkizuegu, bai hasierako berrikuspenean baita zeuen hausnarketaren ostean planteatzen duzuen Ekintzarako Proposamen Zehatzean ere, zuen testuinguru zehatza, benetako aukerak, alde indartsuak, elementu baldintzatzaileak edo oztopoak, etab. kontuan hartuta.

AURKIBIDEAAURKEZPENA

Desberdintasun, injustizia, orekarik eza eta baztertze sakoneko egoerak aurki daitezke mundu honetan. Giza eskubideak ez dira pertsona guztien kasuan betetzen, eta jende askok ezin du bizi-baldintza egokirik erdietsi. Egoera hau gustuko ez dugularik, aldatu nahi dugu. Beharrezkoa eta posible dela uste dugu.

AURKEZPENA………………………………………………………………………….…........…….........

ETORKIZUNA: HERRITARTASUN GLOBALERAKO

HEZKUNTZA ERALDATZAILEA (HGHE) ....................................................................................

1.Hezkuntza Eraldatzailea inspiratzen duten begirada hezitzaileak……………....…...……..............

2.Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen eremua

osatzen duten ikusmoldeak...................................................................…….…....................….

IKASTETXE ERALDATZAILEEN EZAUGARRIAK…………......….....................................…..…..……

1.Printzipioei, ikuspegiari eta baloreei buruzko ezaugarriak …………………………....………….......

2.Oinarri pedagogikoei eta metodologia eraldatzaileei buruzko ezaugarriak....................….………

3.Ikastetxearen plangintza eta antolaketari buruzko ezaugarriak…….……..............................…….

EZAUGARRI ERALDATZAILEETARANTZ JOTZEKO URRA

TSAK…...............………......……..………… 1.Hezkunt

za......……………………......……………………………………………......……..…………

2.Baterako koordinaketa, elkarrizketa eta hausnarketa…………………....…..........………..…………

3.Herritartasun Globalerako Hezkuntzaren metodologiak eta edukiak ikasgelan

eta ikasgelatik kanpo lantzea………………..…....................................……………......................

4.Material eta tresnen garapena……………………..………………............….……….......…………

5.Erabaki-hartzea eta Ikastetxearen antolaketa…………………………....……..…..............…………

6.Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen ekintzen ebaluazioa,

sistematizazioa eta ikerketa……………............…......................................................................

ERREMINTA-KUTXA…………………………………………........……....…..………......………………

1.Autodiagnostikoa....……………………………………………………….....……...……...…..………

2.Denbora Lerroa (1 erreminta) .......…………………......……………………....……………..………

3.Ikastetxe Eraldatzaileen ezaugarrientzako galdera erreflexiboak (2 erreminta)........................……

5.Ikastetxe Eraldatzailerako bidea nola planifikatu (3 erreminta)…................................................

6.Jarraipena eta ebaluazioa (4 erreminta)………………….....…………………………...…...............

5

8

10

12

15

15

17

19

21

22

24

25

26

28

29

30

31

31

34

42

47

6 7

Ikastetxearen bizitzan eta hezkuntza-komunitatean eragiten duten hiru bloke edo eremuetan taldekatu ditugu ezaugarriak:

• Ikastetxearen kultura, hau da, ikastetxearen xedea, ikuspegia eta baloreak. • Ikastetxean burutzen diren hezkuntza-praktikak, klabe pedagogikoak eta metodologia zehatzak.• Ikastetxearen politikak, ikastetxearen plangintzan eta antolaketan islatzen direnak.

Badakigu ikastetxe batean ezaugarri hauek neurri ezberdinean ager daitezkeela; horregatik garrantzitsua da ikastetxe bakoitzak zein puntutan dagoen aztertzea, zer ezaugarri landu nahi dituen eta nola egin daitekeen horiek barneratzeko, sendotzeko, maila guztietan ezartzeko, etab.

Egin beharreko bidea planteatzeko orduan, zeuen proposamen zehatza definitzeko lagungarri izan daitezkeen lan-eremu batzuk planteatzen dizkizuegu:

• Prestakuntza.• Baterako koordinaketa, elkarrizketa eta hausnarketa.• Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen metodologiak eta edukiak. • Materialak eta erremintak.• Erabaki-hartzea eta Ikastetxearen antolaketa.• Ebaluazioa, sistematizazioa eta ikerketa.

Ondoren azalduko dugunaren ikuspegi zabalagoa izateko, Ikastetxe Eraldatzaile gisa egin daitekeen prozesuaren ikus-interpretazio erakusten dizuegu.

Nabarmendu beharra dago erakusten dizuegun dokumentua irekia dela, hau da, eskuliburutzat har daiteke, baina bertan zuen iradokizunak eta proposamenak sartu nahi ditugu, aberatsagoa izan dadin, baita erabilgarriagoa eta adierazgarriagoa ere. Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailean sakondu nahi duten ikastetxeentzako erabilgarria izatea espero dugu, halaxe IKASTETXE ERALDATZAILE bihurtzeko.

Hurrengo orrietan Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen proposamena zertan datzan azaltzen dizuegu, baita hura eusten duten ikusmoldeak ere. Ondoren, proposatzen dizkizuegun ezaugarriak ikusiko ditugu, hau da, Ikastetxe Eraldatzailea egituratzen dutenak. Eta orduan, ezaugarri horiek eskuratzeko jarrai daitezkeen ibilbideak jorratuko ditugu, azkenik, zeuen prozesuan erabilgarriak izan daitezkeen erreminta ezberdinak azaltzeko.

IKASTETXE ERALDATZAILEEN BIDEAN AURRERA

JARRAITZEKO ANIMATZEN ZAITUZTEGU

9

ETORKIZUNA: HERRITARTASUN GLOBALERAKO HEZKUNTZA ERALDATZAILEA

1 Definizio zehatzagoa izango litzateke ulertzea zein den, pentsaera globalagotik, honako gaiak aztertzen dituen ikuspuntua: justizia soziala, eskubideak, ingurumena eta generoa, adibidez; baina tokiko ikuspuntutik erdiespenarekin eta eragina izatearekin erlazionatuta, hau da, aldi berean tokikoari eta globalari erantzun ematen diona.

Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzaileak honako prozesuak suspertzen ditu:

• Pertsonen garapena bere osotasunean indartzen dutenak.• Herritartasun Globala eraikitzen dutenak.• Justiziaren eta solidaritatearen ikuspuntu glokalean (1) (aldi berean, globala eta tokikoa) oinarria dutenak.

Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzaileak hezkuntzaren ekintza ondoko printzipioen arabera egituratzen du:

• Hezkuntza erreflexiboa eta kritikoa: elkarrizketa eta eraketa kolektiboaren ikuspuntutik, errealitatearen analisi kritikorako (injustiziaren arazoen kausak-ondorioak-alternatibak harremana) elementuak emateko gai dena (bai teknikoak, baita etiko-politikoak ere).

• Ekintzarantz bideratutako hezkuntza: Errealitatearen analisian oinarrituta, alternatiba orekatuagoak eta solidarioagoak eratzeko erronkari erantzun ematen dien portaera indibidualak edota proiektu kolektiboak inspiratzeko gai dena.

• Hezkuntza prozesu gisa: ez eduki multzo gisa, baizik eta ibilbide gisa, non edukiak eta metodologiak garapen pertsonalaren eta taldearen garapenaren prozesu eta uneei egokitzen zaizkien.

• Bakerako hezkuntza, gatazkan eta gatazkatik hasita: konfliktoa ez da ukatzen edo saihesten; aldiz, elementu saihestezina suertatzen da elkarrizketa, enpatia, negoziatzeko gaitasuna eta lankidetzan oinarritutako alternatiben bilaketa sustatzeko.

• Hezkuntza holistikoa eta diziplina-anitzekoa: pertsonaren garapen osotik eta osorako lan egiten duena, errealitatearen diziplina-anitzeko ikuspegia eraikitzen laguntzeko, ezagutza eta ezaupideak deskonektatzen eta testuingurutik kanpo uzten dituzten jokaera estankoak alde batera utzita.

Herritartasun honek bi dimentsio ditu: pertsonala eta komunitarioa. Biek mundu mailako kontzientzia dute: berdinen arteko mundu-mailako komunitate bat garela ulertu behar dugu, pertsona guztien ahalduntzea eta barneraketa behar duena justiziaren sustapenean eta txirotasunaren eta bazterketaren (generoagatik, kulturagatik, gaitasunengatik,...) aurkako gatazkan benetako parte-hartzea sustatzeko.

Ikastetxeko kulturan, praktiketan eta politiketan Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailea barneratzen duena da Ikastetxe Eraldatzailea.

Herritartasun Globalerako Hezkuntza hezkuntza-prozesu bat delarik, bere oinarriak hauexek dira: pertsona guztientzako eskubide ekonomiko, sozial, kultural, zibil eta politikoen defentsa, eta gizarte aktibo eta adituaren defentsa, gai kolektiboenganako kezkak dituena, eta prozesu sozial eta politikoetan bere protagonismoa aldarrikatzen duena. Ikastetxe askotan Herritartasun Globalerako Hezkuntza solidaritatearen eta justiziaren hezkuntzarekin harremanean dago, edo gizarte-dimentsioaren edo gizarte eta herritartasun gaitasunen garapenarekin harremanean.

Dokumentu honen sustatzaile den Hezkuntza Eraldatzailerako eta Herritartasun Globalerako Mugimenduak (2016), Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailea halaxe definitzen du:

Pertsona eta kolektibo mailan Herritartasun Global kritiko, arduradun eta

konprometitua sustatzen duen jarraikako prozesu sozio-hezitzailea da; mundu zuzenagoa, berdinagoa eta aniztasunarekin eta ingurugiroaren errespetutsuagoa eraikitzeko tokiko errealitatea eta errealitate globala eraldatzeko helburua du, non pertsona guztiek askatasunez eta asetasunez garatu daitezkeen. Halaber, hauexek sustatzen ditu: aniztasuna errespetatzea eta estimatzea, hori baita giza aberastasunaren iturria; ingurumenaren aldeko kontzientzia, kontsumo arduratsua, giza eskubide indibidual eta sozialen errespetua, generoaren berdintasuna, elkarrizketaren erabilera gatazkak bakean ebazteko tresna gisa; parte hartze demokratikoa, eta baterako erantzukizuna eta konpromisoa gizarte zuzenagoa, berdinagoa eta solidarioa eraikitzeko orduan.

8

10 11

Atal honetan, Hezkuntza Eraldatzailea hezkuntzaren ikuspuntutik eusten duten iturriak erakutsi nahi dizkizuegu, Hezkuntza Eraldatzailea etorkizun pedagogiko eta eraldatzaile gisa indartzen dituzten kontzeptuak eta ikuspuntuak ekarrita.

1. BEGIRADA IKUSMOLDE EMOZIONALETIK

Hezkuntzaren dimentsio sozio-afektiboaren garrantzian datza. Taldea tresna bikaina da horretarako. Eremu afektiboa da, hezkuntza esperientzia bizia egiten duena, harremanean oinarrituta, non elkarren arteko harremanak hezten eta eraldatzen duen.

Gaitasunen ikuspuntutik bost gaitasun sozio-afektibo nuklear bereiz daitezkeelarik, horiengan lan egin daiteke Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailean:

• Autokontzientzia emozionala: Norbere burua entzuteko eta "gertatzen ari denaz; sentitzen ari zarenaz; behar duzunaz" jabetzeko giza-gaitasuna da.

• Autoestimua: Balio zentzua, konfiantza zentzua, norbere buruarenganako zentzua. Norbera ezagutzea, norberaren kontzeptua, norbera onartzea eta norbera errespetatzea biltzen ditu.

• Enpatia: besteen tokian jartzeko gaitasuna da, "kontzientzia hartzeko" gaitasuna, gainerako pertsonen sentimenduak onartzeko eta estimatzeko gaitasuna. Besteen ikuspuntuak, pentsaerak, nahiak eta sinesmenak ulertzeko gaitasuna biltzen du ere.

• Frustrazioaren kudeaketa: Nahi jakin bat dugunean eta betetzen ez denean sentitzen dugun esperientzia da.

• Lankidetza gatazken ebazpenean: Helburu komunak erdiesteko beste pertsonekin konektatzen, komunikatzen eta lankidetzan aritzen jakitea dakar, agertzen diren desadostasunei aurre egiteko.

2. BEGIRADA IKUSMOLDE SOZIO-HEZITZAILETIK

Gizartea, hezkuntza eta kulturak eraldatu behar dituzten pertsonen, taldeen eta erakundeen gaitasunak dira bere ardatzak.

Errealitatea ikuspuntu kritikotik begiratzera, testuinguruen, egituren, prozesuen eraldaketan helburuak proposatzera gonbidatzen duten praktikak eskaini behar dituen pedagogia da, hezkuntza-komunitate osoa biltzen duena. Parte-hartzean oinarritutako proposamenak, irekiak eta malguak, gainerako erakundeekin sinergiak bilatzen dituztenak eta pertsona bakoitzaren duintasunari, giza eskubideei, bizi-kalitateari, justiziaren ezarpenari eta berdintasunari lehentasuna ematen diotenak, desberdintasunak, txirotasuna eta bazterketa nagusi diren munduan.

3. BEGIRADA HERRI-HEZIKETATIK

Herri-heziketa ez da, berez, hezkuntza-ikusmolde bat, baina Paulo Freireren figuran oinarritutako paradigmatzat hartzen dugu, eta horregatik dokumentu honetan gure hezkuntza-eginkizunaren gida izatea nahi dugu. Beraz, mundua ikusteko era da, eta ere pertsonen duintasunaren eta justizia sozialaren printzipioen arabera errealitatea eraldatzeko tresna.

Latinoamerikan garatutako korronte pedagogiko bat delarik, parte-hartzean eta eraldaketan oinarritutako prozesutzat hartzen du hezkuntza, eta beraz, hezkuntzaren alderdia eta alderdi politikoa bateratzen ditu. Bertan, hezkuntza prozesuek edukiak transmititzeaz gain, pertsonaren eta taldeen askapenerako eta eraldaketarako proposamenak dira. Heziketa funtzio emantzipatzailetik interpretatzen du, jabetzetik, non pertsonak beren errealitatearen agente eraldatzaileak diren, hots, gizartearen desorekaren errealitateen aurkako borrokan protagonistak. Paradigma hau erdiesteko, pertsonen errealitatearen ezagutzan oinarritzen da, eta gainerakoekin topaketan, elkarrizketan eta eraketa historikoan oinarrituta garatzen da.

Ezagutzaren eta eraldaketaren eraketa kolektiboki ageri da pertsona guztien arteko topaketan, entzutean eta elkarrizketan, ezaupide guztiekiko. Teoria eta praktikaren arteko harreman dialogikoa da. Errealitatearen analisi kritiko eta historikoa burutzen duelarik, pertsonen testuingurua eta egoera da abiapuntua. Errealitate hau orekatik, pertsonen duintasunetik eta justizia sozialetik begiratzen du. Eta gizarteratze eta eskubideen erabileraren hezkuntza-politiko ikuskera aurkezten du. Etorkizun politiko-kulturala da nabarmengarria: gizarte zuzen eta barneratzailearen eraikuntza, non giza-harremanak berdinen artekoak diren.

Hezkuntza Eraldatzailea inspiratzen duten begirada hezitzaileak1

12 13

2. ESKUBIDEEN IKUSMOLDEA

Herritartasun Globalerako Hezkuntzan, Giza Eskubideak jorratu beharreko edukia izateari uzten diotelarik, hezkuntzaren oinarri bihurtzen dira. Edukiak ez dira batez ere behar ekonomiko eta sozialei buruzkoak (norberarenak edo komunitate txiroenak); edukiek askatasun zibilak eta politikoak biltzen dituzte, ordea (pertsona eta talde guztienak).

“Betebeharrak bidegabe dutenen” gaitasunen garapenari ekarpena egiten dio, beren betebeharrak bete ditzaten, eta “eskubideen jabeen” gaitasunei ekarpena egiten die, dagozkien eskubideak aldarrikatzeko.

Ikusmolde hau hezkuntzan barneratzen dugunean, geure erabakia hartzen ari gara: kolektibo ahulenen alde jartzen ari gara, eskubideen jabeen ahalduntzea sustatzen ari gara eta betebeharren jabeen erantzukizunak zehazten ari gara.

3. KULTURARTEKO IKUSMOLDEA

Kulturartekotasunak bizikidetasunaren alde, aniztasunaren errespetuaren alde eta pertsonen eta gizataldeen arteko harremanaren alde apustu egiten du. Bizikidetasuna ezartzeko esanahi, arau eta balore partekatuak eraiki beharra daude, baita tolerantzia eta malgutasuna ezarri ere. Gatazkak gerta daitezke eta ikastea beharrezkoa da.

Honela, Kulturartekotasuna apustu etiko eta politikoa da. Honek, pertsonen arteko harremanak sustatzen ditu gizarte bateratura heltzeko funtsezko bide gisa, non bakoitzaren duintasuna kontuan hartzen den eta guztien parte-hartze aktiboa posible den. Horretarako ezinbestekoa da dimentsio ekonomikoak, sozialak eta politikoak kontuan hartzea, injustizia eta desberdintasun egoerak oztopo argiak baitira kulturarteko prozesuetan.

Bazterketa, bereizketa, ezberdina den pertsonaren ukapena, arrazismoa edo xenofobia; aurreiritzien, estereotipoen eta orokortzeen erabileretan sostengatzen diren jarrera horiek guztiak ikusmolde honek ezagutzera ematen eta salatzen ditu.

Elkarren artean erlazionatuta dauden hiru eremu landu daitezke: identitatea, partaide izatea eta komunikazioa. Herritartasun aktiboaren sorreraz jabetzeko eta hura ikasteko, eguneroko bizitzan agertzen diren zailtasunen eta aukeren azterketa erraztuko dute hiru eremu horiek.

4. INGURUMENAREN IKUSMOLDEA

Gizaki bakoitzak bizitza osoan zehar etorkizun jasangarria eraikitzeko beharrezkoak diren ezaupideak, gaitasunak, jarrerak eta baloreak eskuratzea ahalbideratzen duen hezkuntza da Garapen Jasangarrirako Hezkuntza (GJH). GJHak gai ezberdinak biltzen ditu, besteak beste: aldaketa klimatikoa, hondamendien arriskuen murrizketa, biodibertsitatea, txirotasunaren murrizketa eta kontsumo jasangarria. Gainera, hezkuntza honetan partaidetzan oinarritutako ikasketa-metodoak ezartzea beharrezkoa da, ikasleen jokabidea aldatzeko, garapen jasangarriaren alde neurriak har ditzaten.

GJHaren helburua hauxe da: jarrerak, gaitasunak, ikuspuntuak eta ezaupideak garatzen pertsonak laguntzea, horiek behin eskuratuta, zuzen funtsatutako erabakiak har ditzaten eta beren eta gainerakoen ongizatearen alde aritu daitezen, gaur eta etorkizunean. GJHari esker munduko biztanleek etorkizun jasangarrirantz bidea aurki dezakete. Halaber, hura funtsezkoa da ekonomia eta gizarte berdetarantz jotzeko,

BERE IDEIA NAGUSIAK HAUEXEK DIRA

• Hezkuntzaren eta politikaren bateraketa.• Hezkuntza prozesua pertsonen kontzientzia hartzea da, bizi dituzten errealitate injustuen aurrean.• Herri-heziketak dakarren errealitatearen eraldaketa eta aldaketa.• Ezagutzaren, elkarrizketaren eta ekintzaren baterako eraketan oinarritutako lan egiteko eren sorrera.

Hezkuntza Eraldatzailea sustatzen duten hezkuntza-begiradak behin ezagututa, ondoren, Hezkuntza Eraldatzailerako eta Herritartasun Globalerako Mugimenduaren ustez hura osatzen duten oinarri nagusiak zeintzuk diren aurkezten dizkizugu:

1. GENERO ETA BATERAKOHEZKUNTZAREN IKUSMOLDEA

Errealitatean gizonen eta emakumeen arteko ezberdintasunak kontuan hartzen dituen ikusmoldea da genero-ikusmoldea. Hau da, pertsonen arazoak eta zailtasunak ebazteko orduan, beren bizitzarengan eta aukerengan generoak izan dezakeen eragina erakusten du.

Bizikide izateko, harremanetan aritzeko eta emakume eta gizonen arteko errespetua, lankidetza eta solidaritatea suspertzeko beharrean oinarrituta, pertsona guztiak balore-, portaera-, arau- eta itxaropen-sistema bakar batean hezteko hezkuntza-eredua, hori da baterako hezkuntza; eredu honek ezin du, inola ere, sexuaren arabera egituratuta egon, aldiz, ezberdintasun indibidualak eta gaitasun pertsonalak onartu eta estimatu behar ditu.

Generoaren ikusmoldea hezkuntzan aplikatzeko, hezkuntza-praktika eta -egiturak berrikustea ezinbestekoa da; horretarako, batez ere genero desberdintasuna eskolatan nola agertzen eta erakusten den aztertu beharra dago. Horretarako ageriko curriculuma eta curriculum ezkutua xehetasunez aztertu beharra dago.

“Arduraren etika” proposatzen da; honek ardura baliotzat hartuko du, Justiziarekin parean, eskubideekiko erantzukizun.

Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen eremua osatzen duten ikusmoldeak2

14 15

Aipatu bezala, Ikastetxeko kulturan, praktiketan eta politiketan Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailea barneratzen duena da, gure ustez, Ikastetxe Eraldatzailea. Honela, Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailea Ikastetxe Eraldatzaileak ezartzen duen proposamen politiko-pedagogikoa delarik, ondoko eremuetan gauzatzen da:

• Ikastetxearen kultura, hau da, ikastetxearen printzipioak, ikuspegia eta baloreak.• Ikastetxean burutzen diren praktikak, klabe pedagogiko eta metodologia eraldatzaile gisa. • Ikastetxearen politikak, ikastetxearen plangintzan eta antolaketan islatzen direnak.

Ondoren, hauetariko eremu bakoitzerako, Ikastetxe Eraldatzaileen ezaugarriak garatuko dira; aurrerantzean horiexek ezaugarriak deituko ditugu.

Ikastetxeak Hezkuntza Eraldatzailea interpretatzeko erabiltzen dituen ezaugarriak azaltzen dira atal honetan. Ezaugarri horiek ikastetxearen xedean, ikuspegian eta baloreetan bilduta egon behar dute. Kultura hau hauxe da: oro har, hezkuntza-komunitateak partekatzen dituen printzipioak, baloreak, jarrerak, sinesmenak, gaitasunak, suposamenduak eta gauzak egiteko era

1 EZAUGARRIA: JUSTIZIA SOZIALERANTZ ZUZENDUTA

Bere izaeran eta funtzionamenduan justizia soziala oinarrizko elementu gisa duen Ikastetxea. Bere hezkuntzaren helburua da, zentzu morala eta justizia globaleko zentzua garatzea, ikuspuntu glokaletik eraikita. Globalizazio solidarioaren alde hezten duelarik, bere kideak eskubideen eta eraldaketaren subjektutzat jotzen dira, horiei dagokien tokian baina ikuspegi globalean.

Lurreko baliabideak hobeto kudeatzeko, ezaupideak anizteko, Lurrarekiko portaera, ekintza eta bizi-estilo errespetutsuen barneraketa posible egiten duten baloreak eta jarrera aldaketak sustatzeko; eta honi esker, azken finean, gizartearen eta ingurumenaren eraldaketaren agente aktibo bihurtzen dira pertsona guztiak.

Eta Naturaren zainketaren erantzukizuna sendotzen da, haren menpe baitago. Gainera, ingurumenaren ikusmoldeak ideia berri bat planteatzen du: gizaki guztien harremanaz eta baterako menpetasunaz gain, horien arteko elkartasuna planteatzen da, hura medio natural partekatuaren ezaugarria baita. Ikusmolde honek hazkuntza esponentzialeko dinamikak salatzen ditu ere, baliabide mugatuko munduan jasangarriak ez dira-eta.

Gizakiaren ekintzek ingurumenean dituzten ondorioak aztertzen ditu, baita, geure kasuan, hezkuntzak dituen ondorioak ere. Aztarna Ekologikoren eta Zor Ekologikoaren kontzeptuak aztertzen ditu.

5. IKUSMOLDE HOLISTIKOA

Hezkuntzaren ikusmolde integrala da, non gizaki bakoitza bakarra eta apartekoa den, baina, aldi berean, inguruan duen guztiarekin erlazionatuta dagoen. Hezkuntza-ikusmolde hau gizakiaren heziketa integralerantz bideratuta dago, bere dimentsio guztietan: fisikoa, kognitiboa, afektiboa, soziala, morala, izpirituala,...

Kasu honetan, Howard Gardner-ek azaldutako adimen anitzen teoria (2001) kontuan hartu behar dugu. Adimen anitzak dira, produktuak lantzeko edo arazoak ebazteko gaitasuna, horiek kultura batentzat edo gehiagorentzat baliagarriak direnean. Honela, teoria honen arabera, Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen proposamenek adimen ugariri erantzun behar diete, honakoak behintzat: linguistikoa, logiko-matematikoa, espaziala, musikala, gorputz-zinetikoa, pertsonen barnerako adimena, pertsonen arteko adimena eta naturalista.

UNESCOk, Delors izeneko Txostenean (1996), hezkuntzarako lau oinarri planteatzen ditu, hots, ezagutzen ikasi; egiten ikasi; izaten ikasi; eta elkarrekin bizitzen ikasi: ikusmolde holistikoak ere horiexek biltzen ditu. Eta hauekin batera, eraldatzen ikasi ageri da, funtsezkoa ere Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailean.

IKASTETXE ERALDATZAILEEN EZAUGARRIAK

Printzipioei, ikuspegiari eta baloreei buruzko ezaugarriak 1

16 17

8 EZAUGARRIA: PERTSONENGAN ARDAZTUTA Pertsonaren ikuspegi integrala sustatzen duen Ikastetxea, bere dimentsio guztietan

(fisikoa, kognitiboa, afektiboa, soziala, izpirituala, etab.) eta bizi esperientzia guztietan. Komunitateko pertsona bakoitzaren errealitate pertsonalaz, sozialaz nahiz familiarraz kezkatzen da.

9 EZAUGARRIA: IKASKETA ERREFLEXIBO ETA PARTEKATUA

Ikastetxe erreflexiboa, non baterako ikasketa gertatzen den; bertan, ezagutzaren komunikazio eta eraketa kolektiboko prozesuak eraikitzen dira, eta hezkuntza-komunitate osoak, bizipen pertsonaletan eta praktika eta proposamen zehatzetan oinarrituta, bere praktikak aztertu, baloratu, hausnartu eta ikasi ahal du, indibidualki nahiz kolektiboki, honela ikastetxean barne eta kanpo proposamenak eratzeko.

Atal honetan, Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen ikuspuntutik aritzen den ikastetxeak hautatzen dituen klabe pedagogikoak azaltzen ditu. Irakaskuntza-ikasketa prozesuetan erabiltzen dituen eta lehenesten dituen metodologiak azaltzen ditu ere.

10 EZAUGARRIA: IKASKETA ETA HOBEKUNTZA DAKARREN EBALUAZIOA

Bere hezkuntza praktikei eta politikei buruzko ebaluazioaren, sistematizazioaren eta ikerketaren politika biltzen duen Ikastetxea; honela, Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen ekintzak hobetzeko ezagutza partekatua eta ikasketa nabarmengarriak eratzen dira. Errendimendu homogeneoaren estandarrari garrantzia eman beharrean, beste elementu batzuk azpimarratzen ditu, esate baterako, prozesua, autonomia, sormena, lankidetza, elkarrizketa, etab. Kultura honi esker, ikasketa pedagogikoak sozializatu daitezke, eta eztabaida, hausnarketa eta erabaki-hartze eremuetan hezkuntza-komunitateko agente ezberdinen kalitatezko parte-hartzea berma daiteke.

2 EZAUGARRIA: DIALOGIKOA

Ikasketa dialogikoa sustatzen duen Ikastetxea; inguruko elkarrizketa eremuetan parte hartzen du eta ekintzarantz bideratuta dago. Berdinen arteko harremana, esperientzien trukea, berdinen arteko elkarrizketa, elkarren arteko hausnarketa, ezaupideen trukea, esperientzia guztien balioa eta berdinen ekarpenak ditu oinarri.

3 EZAUGARRIA: DEMOKRATIKOA

Izaera demokratikoa eta partizipatiboa duen Ikastetxea; hezkuntza-komunitate osoaren ordezkaritza eta protagonismoa bermatzen duten egiturak eta ereduak ditu. Bertan emakume eta gizonen parte-hartze aktibo eta berdina sustatzen delarik, ordezkaritza eta erabaki mailan aniztasuna kontuan hartzen da.

4 EZAUGARRIA: ERAGINAAgente politiko gisako Ikastetxea, eragina sustatzen duena; hau da, ikastetxe, toki-

inguru eta politika publiko mailan eraldaketa prozesuetan eragiteko gaitasuna.

5 EZAUGARRIA: BARNERATZAILEABarneratzea hezkuntzarako eskubidearen funtsezko elementutzat hartzen duen

ikastetxea; kulturartekotasunaren ikuspuntutik, bere partaideen identitate anitza onartzen du, aniztasuna baloratzen du eta berdintasun sozialaren alde, barneratzearen alde, eskubideen onarpenaren eta erabileraren alde, errespetuaren eta elkarrekin orekan bizitzearen alde, bakearen kulturaren eraikuntzaren alde eta pertsona guztien aukera berdinen alde apustu egiten du.

6 EZAUGARRIA: GENERO BERDINTASUNABaterako hezkuntzaren eta genero berdintasunaren alde apustu egiten duen

Ikastetxea; horiek bere ekintza eta egituratan hautematen direlarik, bertan diren ezberdintasunak agerian uzten ditu eta horiek ezabatzeko konpromisoa hartzen du. Indarkeria matxistaren aurreikuspena biltzen du, baita ageriko curriculumean nahiz curriculum ezkutuan den errealitatearen azterketa kritikoa ere. Tokiko testuinguruan eta testuinguru globalean berdintasunaren alde aritzen da, bereziki eremu politikoan eta hezkuntzaren eremuan, erakundean barne.

7 EZAUGARRIA: GARAPEN JASANGARRIA

Ingurumenaren jasangarritasunean eta naturaren babesean eta zainketan nahasita dagoen Ikastetxea. Elkarmenpekotasuna kontuan hartuta, planetarekiko ekintza arduratsua suspertzen du.

Oinarri pedagogikoei eta metodologia eraldatzaileei buruzko ezaugarriak2

18 19

Atal honetan, ikastetxeko funtzionamenduarekin, plangintzarekin eta egiturarekin erlazionatutako ezaugarriak aztertuko ditugu, hau da, antolaketa-sistema, erabakiak hartzeko prozesuak, parte hartzeko erak eta hezkuntzaren aktoreen paper ofizialak. Bere inguruarekin eta tokiko komunitatearekin ikastetxeak duen harremana biltzen da hemen ere.

16 EZAUGARRIA: HGH DOKUMENTU ESTRATEGIKOETAN AGERI DA

Ikastetxeko dokumentu estrategiko eta operatiboetan Herritartasun Globalerako Hezkuntzaren ikusmoldeak biltzen dira: hezkuntza-proiektua, plangintza estrategikoa, tutore-ekintza plana, programaketa orokorra, bizikidetasun planak gatazkak aurreikusteko eta horiei aurre egiteko protokoloekin, ikasgelako programaketak, etab.

17 EZAUGARRIA: HEZKUNTZA PROIEKTU PARTIZIPATIBOA ETA BARNERATZAILEA

Era partizipatiboan, horizontalean eta barneratzailean hezkuntza-proiektua landu duen Ikastetxea. Oinarrizko alderdietan (curriculuma, ikastetxeko dokumentu estrategikoak) parte hartzeko aukera ematen die hezkuntza-komunitateko partaide ezberdinei: ikasleak, irakasleak, AZL eta familiak. Eskola tokiko errealitatearekin eta errealitate globalarekin lotuta dago, etengabeko komunikazio hurbila izateko kezka du, bai ikastetxean barne, baita kanporantz ere.

18 EZAUGARRIA: SAREKO LANASaretan parte hartzen duen Ikastetxea, bai ideiak, esperientziak, ikasketak eta

baliabideak trukatzeko, baita baterako ekintzak burutzeko ere, adibidez, justizia globalarekin eta berdintasunarekin konprometituta dauden agente ezberdinekin eragin eta ikasketa ekintzak.

11 EZAUGARRIA: IKASKETA ADIERAZGARRIA

Hezkuntza ekintzak bizi esperientziekin lotuta daudelarik, horiek ikasketa adierazgarria eraikitzeko bideratuta daude ikastetxe honetan; tokiko ikuspuntutik eta ikuspuntu globaletik mundua ulertzeko eta bertan aritzeko gakoak eskaintzen ditu.

12 EZAUGARRIA: IKASKETA KRITIKOAIkasketa kritikoa, zalantzan jartzean oinarritzen dena, hori sustatzen du Ikastetxe

honek; tokiko eraldaketarako eta eraldaketa globalerako pertsona eta kolektibo bakoitzaren paperaz jabetzea ahalbideratzen du, eta errealitatea eraldatzeko proiektuak eta prozesuak eraikitzen ditu.

13 EZAUGARRIA: METODOLOGIA SOZIO-AFEKTIBOAK

Metodologia sozio-afektiboak erabiltzen dituzten Ikastetxeak (adimen anitzak/adimen emozionala/bizitzarako gaitasunak/jolas-, arte-, adierazpen-metodologiak, etab.); pertsonaren dimentsio ezberdinak kontuan hartzen ditu (kognitiboa, afektiboa, soziala, kulturala, jolasgarria, politikoa, etikoa eta izpirituala edo transzendentea), eta gatazken maneiua eta ebazpena non gauzatzen den.

14 EZAUGARRIA: METODOLOGIA ERREFLEXIBOAK ETA KOLABORATIBOAK

Metodologia erreflexiboak eta kolaboratiboak praktikan jartzen dituen Ikastetxea; bertan ikasketa kolektiboa eratzen da, eta partaideen ezaugarriei egokitutako eraldaketa pertsonal eta kolektiborako ekintzak burutzen dira.

15 EZAUGARRIA: HGH CURRICULUMAHerritartasun Globalerako Hezkuntzaren edukiak eta baloreak bere curriculumean

biltzen dituen Ikastetxea. Curriculum ofizialeko edukiak Hezkuntza Eraldatzailearen ikusmoldeetatik jorratzen ditu, horiekin koherente diren metodologiak erabilita.

3 Ikastetxearen plangintza eta antolaketari buruzko ezaugarriak

20 21

Ikastetxea gero eta Eraldatzaileagoa izateko bidean lanean aritzeko eta aurrera egiteko prozesu honetan, aurretiko premisa garrantzitsu bat dago: Ikastetxearen motibazioa eta sentsibilizazioa, zentzu zabalean. Hezkuntza-komunitate osoarekin jarraitzen den ametsa partekatu beharra dago. Ahalik eta jende gehien bildu behar da prozesu honetan: irakasleak, familiak, ikasleak, ...

Hauexek partekatzea ezinbestekoa da: ikastetxea proiektu honetan zertarako murgiltzen den, ikastetxe gisa eta hezkuntza-komunitate gisa norantz jo nahi duen, eta batez ere, zer egin nahi duen argitu eta zehaztu; bereziki irakasleen konpromisoa eduki behar du bide honetan aurrera egiteko, eta familien eta inguruko bestelako erakunde eta taldeen laguntza eta lankidetza eduki behar du ere.

Premisa motibatzaile honekin eta Hezkuntza Eraldatzailea zer den eta hura identifikatzen laguntzen duten elementu deskribatzaileak ezagututa,ikastetxearen errealitate zehatzaren analisia egitea gomendatzen da: Hezkuntza Eraldatzailearekiko non kokatzen den eta norantz jo nahi duen. Barneratuta ditugun ezaugarriak aurkitzea eta zeinetan eta zein puntutaraino aurrera egin nahi dugun, Ikastetxe Eraldatzailea bilakatzeko etorkizun horretan, hori da gakoa. Badakigu 20 ezaugarriak hezkuntza-proposamen bakar batean, aldi berean eta bere osotasunean erdiestea ezinezkoa dela; hala eta guztiz ere, hezkuntza-praktikaren eta ikastetxearen eremuetan hobetzeko prozesuak diseinatzeko bidea erakutsiko digu. Azken finean, galdera honi erantzun ematea da kontua: zer behar dut, Hezkuntza Eraldatzailea barneratuta duen ikastetxe bilakatzeko?

Hausnarketa eta analisi hau burutzeko, une hori ikustarazten lagunduko dizuen tresna sorta eskaintzen dizugu, baita jarraitu beharreko pausoak ere. Horregatik, Erreminta Kutxa izeneko atala (ikus Erramintak eta online gehigarria) aurkituko duzu hemen; analisi horretan lagungarri diren tresna ezberdinak proposatzen ditugu bertan. Honela, helburu gisa Ikastetxe Eraldatzailearen zer ezaugarri definitzen dituzuen erabaki ahalko duzue, baita ikastetxean burutu nahi dituzuen lan-eremuak zeintzuk izango diren, Hezkuntza Eraldatzailea erdiesteko.

Lan-eremuak hauexek dira: identifikatutako ezaugarriak sendatzeko edo prozesu

19 EZAUGARRIA: INGURUAREKIN LANAInguruarekin lanean aritzen den Ikastetxea, murgilduta dagoen errealitate

zehatzaren ezagutzatik, esperientzian oinarritutako harremanak eta jarduera-eremuak ezartzeko. Kultura eta proposamenak sortzeko ikastetxea da, eta horrela Herritartasun Globala eta gizartearen eraldaketa eraikitzeko laguntzen du. Hezkuntzaren testuingurua inguruko beste erakundeei irekitzen die eta baterako hezkuntza-proposamenak eratzen ditu; honi esker antolakuntzen, familien, erakundeen ardatzera heltzea posible delarik, horiek ikastetxe ireki eta erreferentearen hezkuntza- eta sorrera-ekintzei ekarpena egin diezaiekete.

20 EZAUGARRIA: ERNE BOTERE- ETA ARDURA-HARREMANEI

Hezkuntza prozesuetan subjektu eta taldeen artean gertatzen diren harremanak aztertzen dituen Ikastetxea, eta horiengan eragiten duena, indarkeria aurreikusteko eta ahalduntze, errespetu eta ardura jokaerak sustatzeko. Baliabideak berdintasunez banatzeko kezka du, hezkuntzarako eta jolasteko eremuen erabilera barne, eta familiak nahiz ingurua kontuan hartuta.

EZAUGARRI ERALDATZAILEETARANTZ JOTZEKO URRATSAK

22 23

1.5 Prestakuntza eta sentsibilizazioa aztertzerakoan eta egunerokotasuna arazo globalekin lotzerakoan. Bereziki familia eta GEi zuzenduta dago. Baina ez ditu soil-soilik talde hauek biltzen, aldiz, horiek duten papera bere osotasunean hartzen du, eta ikastetxearekin harremanetan dauden bestelako tokiko aktoreak sentsibilizatzen eta nahasten ditu, adibidez, borondatezko lanetan aritzen diren taldeak, auzo elkarteak, adindunen zentroak, etab.; horiek guztiek Ikastetxe Eraldatzaile bihurtzeko aldaketa-prozesua oztopatu edo lagundu dezakete. Beraz, aktore nabarmengarriek hezkuntza-komunitatea bere osotasunean nahiz tokiko inguru hurbila biltzen dituzte.

1.6 Prestakuntza ebaluazioan, bai irakasleen praktikarena baita ikasleena ere, eta Ikastetxean burutzen diren prozesu eta proiektuena. Aktore nagusiak irakasleak dira.

1.7 Hezkuntza esperientzien trukea. Irakasleen, Ikastetxeen eta abarrekoen elkarren arteko esperientziak bizitzeko eta partekatzeko aukera da; Hezkuntza-komunitate osoak parte hartzen duelarik, bestelako esperientziak ezagutarazi eta plantea daitezke, eta ondoren prestakuntza-planean sartu daitezke. Aktore nagusiak irakasleak, ikasleak eta, laguntzaile gisa, GGKEak dira.

1.8 Praktiketako irakasleen harrera ikastetxeetan. Etorkizuneko irakasleen prestakuntza hobetzea da helburua, bereziki Herritartasun Globalari buruzko gaietan. Ideia nagusia da, prestakuntza prozesuan dauden etorkizuneko irakasleak (unibertsitateko ikasleak) onartzea eta ikasketa prozesu horretan laguntzea, etorkizuneko irakaslearen eta hautatutako ikastetxearen kezkei erantzun emateko. Ikastetxeek unibertsitateei ikasleak eska diezaiekete, edo bestela, Ikastetxeek beren burua eskain dezakete unibertsitateko ikasleak onartzeko, betiere horiek babesteko nahia badago.

Beraz, hezkuntza eremu honetan honako aktore nabarmengarriak ditugu:

• Irakasleen prestakuntzarako zentroak.• Irabazi asmorik gabeko erakundeak edota Herritartasun Globalaren inguruan aritzen diren erakundeak.• Herritartasunaren hezitzaile-sarea (lan-taldeak hezten dituzten hezitzaileek erabiltzen duten autoprestakuntza mota).• Administrazio publiko eskudunak. • Irakasle izateko hezkuntza ofiziala eskaintzen duten Unibertsitateak (MAES, irakasle eskolak, CNIIE, etab.)• Erakunderen batean dauden familiak, edo Herritartasun Globalean prestakuntza dutenak, beste familien artean hura hedatzeko; halaber, Ikastetxeko bizitzan murgilduta dauden familiak. • Inguruko aktoreak: elkarteak, Adindunen zentroak, auzo elkarteak, etab.

berriak sortzeko garatu edo ezarri behar diren elementuak, ezaugarria edo ezaugarriak bateratu ahal izateko, Ikastetxe Eraldatzailearen proiektuari identitatea eman ahal izateko. Hezkuntza Eraldatzailea erdiesteko bidean oinarrizkotzat hartzen ditugun sei lan-eremu orokor identifikatu ditugu: hezkuntza, koordinaketa, elkarrizketa eta baterako hausnarketa; ikasgelan barne eta kanpo Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen metodologiekin eta edukiekin lan egitea; material eta erreminten garapena; erabakiak hartu eta ikastetxea antolatu, eta; Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen ekintzen ebaluazioa, sistematizazioa eta ikerketa. Hauetariko eremu bakoitza, gainera, alderdi zehatzagoetan bereiz daiteke; alderdi horiek dira ikastetxeak landu behar dituenak, hau da, ikastetxearen proiektuan bildu beharko litezkeen elementuak edo gakoak:

Prestakuntza

Prestakuntzaren eremua da, gaitasunen garapenerako, gaitasunen hobekuntzarako eta ideia berriak sortzeko eta berriztatzeko etengabeko ikasketa-prozesua; horiei esker, gure Ikastetxea eralda daiteke eta Hezkuntza Eraldatzailerako bidean bultzada handia emango da.

Lan-eremu honetan garrantzitsua da honakoa kontuan hartzea:

• Ikastetxearen kudeaketak partizipatiboa izan behar du.• Eraldaketarekiko pertsonen eta erakundeen konpromisoa. • Eraldaketa prozesua sustatzen edo oztopatzen duten aktoreengan nola eragin.

Puntu hauek jarraituta, egiten dizuegun proposamena honetan datza: landuko ditugun osagaiak zeintzuk izango diren ikusi, eta horietariko bakoitzean zer aktore nagusi egon beharko lukeen nahasita:

1.1 Prestakuntza plan baten diseinua; honek hezitzaileei (irakasleak), familiei eta ikasleei zuzenduta egon behar duelarik, bertan etengabeko prestakuntza modalitate jakin bat ezarri beharra dago.

1.2 Irakasleen prestakuntza, hain zuzen Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearekin erlazionatutako eduki eta metodologietan. Edukiei dagokienez, bi elementu nabarmengarri ditugu: ikuspuntu eraldatzailetik hezkuntza-praktiken berrikuspena eta hausnarketa, eta gainera, Herritartasun Globalaren edukien eta biderapenaren hezkuntzarekin zerikusia duen guztia. Atal honetan, aktore nagusiak irakasleak eta GGKEak dira, hezkuntzaren agente aktibo baitira.

1.3 Irakasleen prestakuntza, plangintza partizipatibo eta barneratzailean. Aktore nabarmengarriak ikastetxetako zuzendariak dira, horiek ikastetxeko dokumentuetan hezkuntza sartu behar dutelako, eta hezkuntza-komunitatearen aldaketa sustatu eta motibatu behar dutelako.

1.4 Irakasleen prestakuntza barne eta kanpo komunikazioan. Garrantzitsua da komunikatzen jakitea eta komunikazio estilo jakin bat erabiltzea.

1

24 25

Baterako koordinaketa, elkarrizketa eta hausnarketa

2.1 Ikastetxe berbereko ikasleen arteko koordinaketa-eremuen sorrera (diziplinarra edo diziplinartekoa). Koordinaketa hau ikastetxe-proiektu mailan garatu beharra dago, bertan dauden maila ezberdinak nahasirik baina, aldi berean, prestakuntzaren bidearekin konektatuta, hain zuzen, irakasleen prestakuntzarako bidearekin konektatuta.

2.2 Irakasleen eta zuzendaritzaren eta koordinaketa pedagogikorako talde teknikoaren arteko koordinaketa-eremuen sorrera edo definizio berria.

2.3 Ikasle eta irakasleen arteko koordinaketa.

2.4 Irakasleen eta Hezkuntza-komunitatearen arteko elkarrizketa eta hausnarketarako eremuen sorrera (ikasleak, familiak, AZL -Administrazio eta Zerbitzu Langileak-, irakasleak).

2.5 Irakasleen, aktore lokalen, globalen eta erakundeen arteko elkarrizketa eta hausnarketarako eremuen sorrera -aktore lokalak: auzo elkarteak, udalerria, udala, gizarte-erakundeak; aktore globalak: mugimenduak, GKEak eta nazioarte mailako erakundeak-.

2.6 Ikastetxe ezberdinetako irakasleen artean koordinaketa-eremuen sorrera.

2.7 Ikastetxe eta aro ezberdinetako ikasleen arteko koordinaketa.

2.8 Egindako lanaren hedapena.

2 3 Herritartasun Globalerako Hezkuntzaren metodologiak eta edukiak ikasgelan eta ikasgelatik kanpo lantzea

Badakigu Herritartasun Globalerako Hezkuntza barneratzeko helburuan metodologiak oinarrizko elementua direla, bai ikasgelan baita ikasgelatik kanpo ere; izan ere, gure ikastetxerako nahi dugun Hezkuntza Eraldatzailea lortzeko bidean oinarrizko aldaketarako tresna dira ere. Zentzu honetan, ikastetxean barne eta aktore nagusien artean burutu daitezkeen honako ibilbideak proposatzen dizkizuegu:

Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearekin erlazionatutako edukiak, adibidez elkarmenpekotasuna, berdintasuna, etika, jasangarritasuna eta baliabideen kudeaketa (kontsumoa murriztu, berrerabili, birziklatu, berreskuratu), natura zaintzea, glokalitatea, giza eskubideak, kulturartekotasuna, parte-hartzea, mobilizazioa, identitatea, etab.), non:

• Irakasleak Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen edukiak curriculumari egokitzen dizkion, ikasgai bakoitzaren arabera, ikuspuntu integralagotik eta diziplinarteko proiektuak sortuta. • Egun bakoitzerako helburuak kontuan hartzen diren, ikasleek bere errealitateari eta benetako munduari aurre egiteko gai izan daitezen eta eraldatzeko gai izan daitezen. • Ebaluazioak egiten diren, ikasleek Hezkuntza Eraldatzailea barneratzen duten jakiteko. Ebaluazioa hau egiteko ikuspegi eraikitzaile eta partizipatiboa mantendu beharra dago, norberaren eta besteen ebaluazioa ahalbideratuta, non ikasleek irakasleak ebaluatzen dituzten.

Azaldu bezala, Hezkuntza Eraldatzailerako eta Herritartasun Globalerako Mugimenduko irakasleen sarean parte hartzen duen irakasle talde bati egindako kontsultaren bitartez, honako emaitza lortu genuen: eraldaketa sozialaren prozesuak potentzialki bultzatzen dituzten metodologiak, honako epigrafean taldekatu daitezke: "Lantaldea sartuta sormena sustatzen duten metodologia berriztatzaileak" (aroen, ikastetxeen eta bestelako erakundeen artean). Lantalde hau irakasleen artean, ikasleen artean eta irakasle eta ikasleen artean gertatzen da; halaber, hezkuntza aro ezberdinen artean, ikastetxe ezberdinen artean eta bestelako erakundeen artean (auzo elkarteak, GKEak, etab.) gertatzen da ere.

Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzaileak, errealitatean oinarrituta eta errealitatean amaitzen duten prozesu metodologikoak behar ditu, ikasketaren eraketarako ziklo metodologikoak eraikita, non pertsona bera eraldatzen den. Metodologia ziklo hau halakoa da:

26 27

4.2 Ikastetxe bakoitzaren errealitate eta beharrei egokituta dauden materialak lantzea. Prozesu honetan koordinaketa funtsezkoa da, ahaleginak optimizatzeko, baliabideak partekatzeko eta operatiboagoak izateko. Halaber, kulturartekotasuna sokonean landu beharra dago, munduko toki ezberdinetako pertsonak benetan konektatzen dituzten ekintzak burututa.

Material horiek lantzeko teknikariak eta espezialistak dira aktore nagusiak. Administrazio publikoek, argitaletxeek eta unibertsitateek protagonistak izan behar dute ere.

4.3 Informazioaren eta komunikazioaren teknologien erabilera (webak, sare sozialak, bideoak, irratia, IKT edota irakasleen gaitasun digitalak, etab.). IKTen erabilera suspertzeko, informazio bilaketek errazagoak, arinagoak eta zehatzagoak izan behar dute; horretarako, baliabide-bankuak formatu uniformea izan behar du, eta bilatzaileak zehatzagoa eta eragingarriagoa izan behar du ere; sare hauek eskaintzen dituzten material eta tresnen hedapen eragingarriagoa sustatu beharko litzateke ere.

Aktore nagusiak irakasleak dira, materialen hedapena bultzatu behar dutelako, baita ikasleak ere, sare sozialen eta IKTen bitartez hedapena ahalbideratuko dutelako.

Prozesu hauetan guztietan, gainera, honako aktoreak eta elkarren artean eratzen diren harremanak nabarmendu daitezke:

• Irakasleak, zuzendaritza eta orientatzailea. Irakasleek materialak baliabide-bankuan kargatu behar dituzte.• Ikasleak.• GKEak, hezitzaile gisa.• Sare-taldea, non Ikastetxean barne teknikari espezialista bat dagoen, eta beste bat kanpoan, IKTekin laguntzen duena, sistematizazioa eratzeko eta irakasleei laguntzeko (irakasle-teknikari lankidetza).• Hezkuntza Eraldatzailerako eta Herritartasun Globalerako Mugimendua, prozesua babesteko.• Unibertsitatea, praktiketako irakasleak Ikastetxe Eraldatzailetara joan daitezen; gainera, horiek ikastaro eta masterretan parte hartu behar dute.• Familiak, ikasketa-komunitateak bezalako ekintzetan eta gurasoen elkarteentzako ikastaroetan.• Beste alderdi garrantzitsu bat borondatezko lanetan aritzen direnak dira, ikastetxeen dinamiketan lagundu dezaketelako. • Erretiratuta dauden pertsonak.

3.1 Ekiteko era kritikoan, zalantzan jartzean oinarritzen diren metodologiak (adibidez, lankidetzan oinarritutako ikasketa edo zalantzetan oinarritutako ikasketa) non ezagutza kolektiboki eraikitzen den, praktika erreflexibo eta kritikotik.

3.2 Ikusmolde sozio-afektiboa eta gatazken kudeaketa biltzen duten metodologiak, non alderdi emozionalak eta harremanezko alderdiak lantzen diren, pertsona eta bere sentimendu eta emozioak lotuta.

3.3 Ikasketa kolaboratiboarekin erlazionatutako metodologiak, adibidez, ikerketa - ekintza, non ikasketa kolektiboa eratzen den, eta partaideen ezaugarriei egokitutako eraldaketa pertsonal eta kolektiborako ekintzak burutzen diren. Bertan hausnartzen eta ikertzen da, errealitatean sakontzeko eta, honela, modu antolatuan ekiteko helburuarekin erronkak aurkitzeko.

3.4 Ikasketa adierazgarriak kontuan hartzen dituzten metodologiak, non pertsonen bizi esperientzietan eta errealitateetan oinarrituta ikasketa eraikitzen den, beren tokiko errealitatearen eta egoera globalen arteko loturak bilatuta.

Aktoreei dagokienez, garrantziaren arabera ordenatuta, hauexek lirateke: lehenik, ikasleak eta irakasleak (garrantzi berbera dute), ondoren zuzendaritza, irakasleak ez diren langileak eta gizartea (familia, GGKE, bestelako erakunde sozialak, herritarrak eta ingurua, eta administrazio publikoak eta erakundeak) eta, azkenik, legea. Halaber, proiektuan parte hartzen duten praktiketako irakasleak eta erretiratutako irakasleak kontuan hartuko dira.

Herritartasunerako Hezkuntzarako materialen eta edukien garapena

Eremu honetan, Ikastetxe Eraldatzaile gisa ibiliko dugun bidea diseinatzeko beharrezkoak izan daitezkeen baliabide, tresna eta medio motak ezagutzeko bide sorta bat proposatzen dizuegu:

4.1 dauden materialen berrikuspena eta egokitzapena, ikastetxe bakoitzaren errealitate eta beharrei egokituta. Kontuan hartu beharreko zenbait alderdi ditugu: a) testuinguru ezberdinei eta harekin lan egiten duten pertsona ezberdinei egokitzapena, b) kalitatezko denbora izatea, aurkitzen dutena hautatzeko, sailkatzeko eta errealitateei egokitzeko sistematizatzeko, eta c) materialak antolakuntzen barne aroen, adinen eta gaien arabera sistematizatzea, antolatzea eta sailkatzea: baliabide-banku bat izatea, non irakasleak klasean egiten duena gora-kargatu dezakeen, gainerakoekin partekatzeko.

Prozesu honetan aktore nagusiak irakasleak dira.

4

28 29

HGHE ekintzen ebaluazioa, sistematizazioa eta ikerketa

Une honetan, ezagutza eta ikasketa sortzeko prozesua da ebaluazioa, hobekuntzak egiteko eta subjektu guztien nahasketa eta protagonismoa sustatzeko, beren arreta autonomian, sormenean, lankidetzan eta elkarrizketan jartzeko. Aldi berean, ebaluazioa hau esperientzian oinarritutako ikasketa adierazgarriarekin harremanean dagoelarik, curriculumean islatuta egon beharko luke.

Lan egin ahal izateko bide sorta zehatza proposatzen dugu, baita horietariko bakoitzean parte hartuko luketen aktore nagusiak zehaztu ere:

6.1 Ebaluazioa eta prozesu erreflexibo integralak egin hezkuntza-komunitate osoan (ikasleak, irakasleak, familiak) nahiz bestelako aktoreak kontuan hartuta, non elkarrekin pentsatzea, partekatzea eta ikastea historiaren bidez posible den.

6.2 Irakasleen eta ikasleen ebaluazioa eta autoebaluazioa. Eskuratutako ezaupideak eta ikasketak ebaluatzeaz gain, baloreak eta jarrerak ebaluatu beharra daude. Horretarako, hazkunde pertsonal eta sozialaren prozesua baloratu dezaketen metodologia, tresna edo erreminta jakin batzuk erabili beharra daude, adibidez: asanblada, familiekin eta ikasleekin elkarrizketak, non ikasturtean zehar burutzen ari diren prozesuak partekatzen diren, eta bestelako metodologiak, non hezkuntza-komunitatea osoa nahiz lankidetzan ari diren agenteek parte hartzen duten.

6.3 Hezkuntza-praktika ezberdinen esperientzien sistematizazioa. Prozesu mota hau, derrigorrez, laguntza prozesuari atxikita dago.

6.4 Ebaluazioen, ikerketen eta sistematizazioen emaitzak partekatu eta sozializatu, barnerantz nahiz lanporantz, topaketen bidez, sare sozialen bidez, etab.

6.5 Ebaluaziorako beste era bat beste irakasle baten ikasgelan sartzea, edo beste irakasle batekin klase ematea izan daiteke.

Aktore nagusiak ikasleak, irakasleak, familiak eta kanpo-erakundeak izango

litzateke.

Erabaki-hartzea eta Ikastetxearen antolaketa

Hezkuntza Eraldatzailerako funtsezko lan-eremua da, bi arrazoi direlaeta:

• Hezkuntza-komunitateko pertsonen artean ezartzen diren botereen eta harremanen ikusmoldea aldatzen duelarik, botere partekatua sustatzen da.• Eskolaren esperientzia berean oinarrituta herritartasuna eraikitzeko era bat delarik, eskolan bertan herritartasuna praktikatzen da.

Ondorioz, paradigma aldaketa garrantzitsua egiteaz ari gara, proposamen honek hauxe planteatzen baitu: irakasle, familia eta ikasle guztiak erabaki-hartzearen prozesu osoan murgilduta egotea, parte hartzeko eremu orekatuei esker, eta Ikastetxeko prozesu guztiak murgilduta egotea, baita ikasgelan bertan egiten direnak ere. Eta honek, beharrez, Hezkuntza-erkidegoko agente guztiak hezkuntzan nahastuta egotera darama.

Eremu honetarako proposatzen diren bideak eta bere aktore nagusiak honako hauek dira:

5.1 Ikastetxean eremu zehatzak zuzkitu beharra daude, bertan bizikidetasuna, errespetua, aniztasuna eta barneraketa landu dadin. Aurretik balore hauek ez badaude, orduan, eraldaketarako Herritartasun Globalarekin zerikusirik ez duten erabakiak hartzeko arriskua dago.

5.2 Eremu zehatzak zuzkitu beharra daude, halaber, irakasleak, familiak eta ikasleak erabakiak hartzeko prozesuaren barne egon daitezen. Errealitatearen analisia egin beharra dago erabakiak hartu ahal izateko.

5.3 Ikastetxetik eragin-lana egin. Maila ezberdinetan egin daiteke:

• Funtzionatzen ez duenaren frogak bildu, irakasleen esperientzietan oinarrituta eta ikastetxearen errealitatean oinarrituta; informazio hori antolatu, ondoren horiek proposamen politiko bihurtu eta eragin-kanpaina egin (manifestuak, argitalpenak, elkarteen kanalak), erabakiak hartzen dituztenei bideratzeko.

Aktoreak, hemen, elkartzen diren antolakuntza komunitarioak dira, unibertsitatearekin batera, eragin prozesuan parte hartzen baitu. GKEek eragin egiten dute erabakiak hartzen dituztenengan.

• Irakasleen eta administrazio publikoen baterako lana, aldarrikapenengandik haratago.

• GKE eta irakasleen sindikatuen artean akordioetara heldu.

5 6

30 31

Ikastetxe Eraldatzaile gisa geure abiapuntua ezagutzeko: Ikastetxe gisa, non gaude? eta, norantz joan nahi dugu edo non egon nahi dugu?, honako erreminta sorta eskaitzen dizugu:

1. Sistematizaziorako fitxakEsperientziaren sistematizazioa egindakoaren berreraiketa da, hau da,

etorkizunerantz proiektatutako iraganera bidaia. Ikasketen eraketa kolektiboa dakar, non esperientzietan parte hartu duten pertsonek ikasitakoa eta sentitutakoa adierazten duten. Hona hemen sistematizazioaren definizio sinplea: “Bizi, sentitu eta esperimentatu izanaren diskurtso kolektibo baten eraketa prozesua, non ikasketek etorkizuneko esperientziak eragiten dituzten”.

Ibilbide mota hau burutzeko Denbora Lerro bat egitea proposatzen dizugu (ikus 1 Erreminta). Denboran gure kokapena zein den ikusten laguntzen duen tresnetariko bat da tresna hau:

1 ERREMINTA DENBORA LERRO BAT NOLA EGIN

Honako baterako lan-proposamena egiten dizugu: Herritartasun Globalarekin konpromisoa duen Ikastetxe gisa, edo Herritartasun Globala lortzeko bidean dagoen Ikastetxe gisa, bizi izandako prozesuaren historia kontatzen lagunduko digun denbora lerro bat egin. Denbora Lerroari esker, bereziki interesgarriak diren uneak nahiz ikusmoldeak identifikatu ahalko ditugu. Esperientzian gertatutakoaren berreraikuntza antolatua egitean datza, hau da, gertatu zen bezalaxe, normalean kronologikoki, denboraldi zehatz batean zehar. Gainera, honi esker, garai hartako gertakizun nagusien ikuspuntu orokorra izango dugu, eta une adierazgarriak, hautatutako aukera nagusiak, prozesuaren erritmoa zehaztu zuten aldaketak identifikatu ahalko ditugularik, esperientziaren prozesuak jarraitu zituen faseak kokatu ahalko ditugu. Kontuan hartu beharreko zenbait gogoeta:

1. Esperientziaren osagai ezberdin guztiei buruz dugun informazio guztia antolatzean dago. Sistematizazio prozesu baten barne erabiltzen badugu, gidak sistematizazioaren ardatz izan behar du (ardatz nagusia, gehien interesatzen zaizkigun esperientziaren alderdiak).

2. Garrantzitsua da antolatzeko eta sailkatzen aldagai eta kategoriak argi eta garbi zehaztea.

3. Ezinbestekoa da ahalik eta deskriptiboen izatea, aurretiko ondorioak edo interpretazioak egin gabe; noski, sakondu beharreko gaiak edo interpretazio-fasean landuko diren galdera kritikoak idatz daitezke.

ERREMINTA-KUTXA

Dokumentu honen hasieran iragarri bezala, Ikastetxe Eraldatzailea eraikitzeko bidean, ikastetxea Hezkuntza Eraldatzailearekiko non konkatzen den jakiteko analisian eta hausnarketan lagungarri izan daitezkeen erreminta batzuk emango dizkizuegu. Hain zuzen, Erreminta-kutxa bat, non hori egiteko fitxa adierazgarri batzuk aurkituko dituzuen.

Atal honetan erreminta horiek azalduko ditugu; erremintak abiapuntutzat har daitezke, hausnarketarako tresna gisa, Hezkuntza Eraldatzailea ezartzeko eta garatzeko lanean ari diren ikastetxeentzako, partaidetza metodoak eta ikusmolde pedagogiko berriztatzaileak oinarritzat hartzen dituzten eredu hori ezarri nahi duten ikastetxeentzako.

Ikastetxean nahiz ikasgelan Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailea ezartzeko lagun zaitzaketen tresnak osatzeko, atal honekin batera erantsi bat prestatu dizuegu (online kontsultatu dezakezue, honako helbidean: www.educaciontransformadoraglobal.org); autodiagnosi fase honetan lagungarri diren fitxa eta baliabide gehiago aurkituko dituzue bertan.

Beraz, ikastetxe edo hezkuntza-sistema baten barne hausnarketa edo aldaketa prozesuari ekiten zaionean, egoerari buruzko diagnostikoa egitea da abiapuntua; edo, metafora zentsuzkoa bada, proposatzen dizuegun eraikuntza kolektiboko ariketa da amets kolektiboa elkarrekin eraikitzea. Amets hori da geure helburua, guztiok gauzatu nahi duguna, betetzea adostu duguna, edo indibidualki, proiektu gisa, geure ikasgelan ezarri nahi duguna; hura erdiesteko egin nahi dudana zehazten laguntzen duen etorkizuna.

Ikuspuntu honetatik, proposatzen diren erremintak ezberdinak dira, adibidez: sistematizazio-tresnetan oinarritutako auto-diagnostikoa, edo ikastetxea edota geure irakaskuntza-praktika eraldatzeko prozesu erreflexiboa laguntzeko zuzenduta dauden galderak. Hauxe, Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailea kolektiboki, ikastetxean ezarri nahi denean nahiz irakasle batek bere ikasgelan ezarri nahi duenean.

Autodiagnostikoa

32 33

4. Osagai ezberdinak bereizirik kokatzen laguntzeko matrizeak nahiz koadroak erabil daitezke, ondoren alderdi zehatzak errazago aztertzeko.

5. Ikastetxe eta talde hezitzaile gisa geure historia propioa ezagutzeko prozesua da, baina ere indibidualki, pertsona edo irakasle gisa ezagutzeko balio du.

Prozesuaren berreskurapenean honako hauek identifikatu beharra daude:

• Uneak: Prozesurako garrantzitsuak diren denbora-uneak eta gertaera erreflexiboak. • Testuinguruak: Identifika daitezkeen suspertzaileak eta oztopoak.• Prozesu propioa: Sistematizazio taldearen erreakzioak, iritziak eta emozioak, ekintzen garapenean zehar agertutakoak nahiz berreraketa prozesu honetan sortzen direnak.

Historia honek, gainera, hautatutako esperientziaren honako ezaugarriak bilduko ditu:

• Zer egin zen? Zer helburuekin? Nola? Zergatik? Noiz? Nork? Norekin? Zein zen abiapuntua? Zein izan da garapena? Zeintzuk ziren itxarobideak? Zein izan zen balorazioa azkenean? Zer egin genuen, eta zer helbururekin? Nola egin zen?

• Jardueraren antolaketarako definitutako zereginak: Aurretiko koordinaketa, jardueren diseinua, burutzea, edukien egokitzapena, ebaluazioa...

• Nork hartu du zeregin horien ardura? Zer laguntza jaso zen? Jardueraren barne generoa, adina eta papera bereizi.

• Partaideen gaiei buruzko aurretiko ezagutza.

• Parte hartzen zuten beste talde eta erakundeekin lankidetza-harremanak nola eboluzionatu zuen.

• Jarduera/proiektuan jorratutako edukiak eta horiek nola eboluzionatu zuten. Zergatik horiek aldatzea garrantzitsua izan den, zer sartu den eta zer atera den.

• Erabilitako metodologia eta erreminten eboluzioa. Zergatik aldaketak egin diren. Zer sartu den eta zer atera den, eta zergatik.

• Parte hartzen duten pertsonen itxaropenak, interesak, baloreak, ametsak.

• Jarduera/proiektuan partaideen balorazio kualitatiboa: zer ekarpen egin zien, zer esanahi izan zuen, etab.

Elementu hauek guztiak, historiaren denbora lerroaren alboan idatziko dira (lerro paralelo baten antzera, orri-oinean, beste zutabe batean...); honela, dagozkien une edo gertaerekin identifikatzea erraza izango da, eta aldi berean, prozesuaren berreraketa objektibotik bereiztea erraza izango da. Sintesi grafiko bat egingo dugu, jarduera/proiektuaren bizitzaren ikuspuntu panoramikoa izateko. Prozesua ikuskatzea oso lagungarria da bidea norantz marrazten dugun ulertzeko.

Interpretazio-faserako sormenezko galderak erabil ditzakegu, adibidez: Zer eragin izan zuen Ikastetxearen testuinguruan? Aldaketa nabarmengarririk eragin zuen? Praktikatatik hasita, zer prozesu sortu dira? Zer dilema eta zailtasun eragin dute prozesuaren garapenean, eta nola ebatzi dira? Bizi izandako prozesuak, pertsonalki aldaketarik eragin al dizu?

UNEA/JARDUERA ERAGINAGAUZATUTAKO

ALDAKETAK

IDENTIFIKATUTAKO ZAILTASUNAK

NOLA EBAZTEN DITUZTE

ZAILTASUNAK?

ZER ALDAKETA PERTSONAL

EDO KOLEKTIBO MANTENDU DIRA?

1 2 3

4 5 6

34 35

Ikasleek beren kulturari buruz ikastea bultzatzen al da, eta identitate etniko, identitate erlijioso, lurralde identitate edo bestelako identitate ezberdinen aniztasuna baloratzea sustatzen al da? (E5)

Ikastetxeak, hezkuntza-komunitateko pertsona guztien eskubideen ikusmoldea bateratzen al du, eta aukera berdintasuna sustatzen al du? (E5)

Ikastetxeak bakearen eta bizikidetasunaren kultura sustatzen al du? (E5)

Ikastetxeak ikasleen, irakasleen eta hezkuntza-komunitateko gainerako kideen berdinen arteko harremana sustatzen al du? (E6)

Estereotipoak zalantzan jartzen dituzten jarrerak sustatzen al ditu Ikastetxeak? (E6)

Ikastetxeak garapen jasangarriaren aldeko interesik erakusten al du? (E7)

Ingurumena zaintzeko eta ohiturak aldatzeko jabetzea sustatzen duen ekintzarik burutzen al du Ikastetxeak, garapen jasangarriaren alde aurrera egiteko (elikagaien kontsumoa, energiaren kontsumoa, birziklapena, etab.)? (E7)

Ikastetxeak, bere ikuspegi eta ekintzetan, dimentsio kognitiboaz gain, pertsonen dimentsio afektiboa, erlaziozko dimentsioa eta abarrekoak kontuan hartzen al ditu? (E8)

Ikastetxeak hezkuntza-praktika berriztatzailerik ezartzen al du, adibidez Adimen Emozionala, arduraren ikusmoldea, etab.? (E8)

Ikastetxean, hezkuntza-komunitateko aktore ezberdinen arteko topaketa- eta ikasketa-eremurik sustatzen al du? (E9)

Baterako ikasketa-eremu hauetan oinarrituta, ikastetxean barnerako eta kanporako ekintza-proposamenik sortzen al da? (E9)

B) Oinarri pedagogikoen eta metodologia eraldatzaileen ezaugarriekin zerikusia duten galderak

Hezkuntza-praktiken eta esperientzien ebaluazioan, sistematizazioan edota ikerketan oinarritutako ikasketa-kultura ezarri nahi al du ikastetxeak? (E10)

Irakasleek sistematizazio, ebaluazio eta ikerketa prozesuak ulertzen eta ezagutzen al dituzte, eta bere ikastetxerako beharrezkoak direla uste al dute? (E10)

Ikasleen eta hezkuntza-komunitateko gainerako aktoreen esperientziak kontuan hartzen dituen praktikak sustatzen al ditu ikastetxeak? (E11)

Hezkuntza-curriculuma bideratuta al dago, ikasleek beren parte hartzeko gaitasunak, pentsaera kritikoa, enpatia, erantzukizuna eta abar garatu ditzaten? (E12)

Ikasleek beren parte hartzeko gaitasunak, pentsaera kritikoa, enpatia,

2 ERREMINTA: IKASTETXE ERALDATZAILEEN EZAUGARRIENTZAKO GALDERA ERREFLEXIBOAK

Ikastetxe Eraldatzaileen ezaugarrietan nola kokatzen zareten (diagnostikoaren fasean).

Diagnostiko hori egiteko planteatzen dizugun beste aukera galdera erreflexiboen zerrenda bat da: Ikastetxe Eraldatzaileen ezaugarriekiko zuen egoera aztertzen eta baloratzen lagunduko dizue zerrenda honek, edo bestela gida gisa baliagarri izan daiteke, helburu eraldatzaile berriak ezartzeko.

Galdera bakoitzari dagokion ezaugarria parentesi artean adierazten dugu ("Ikastetxe Eraldatzaileen Ezaugarriak" ataleko puntuen arabera); kontuan hartu horietariko batzuk ezaugarri bat baino gehiagori erantzuteko balio dezaketela.

A) Printzipio, ikuspegi eta baloreen ezaugarriekin zerikusia duten galderak

Ikasleek beren burua hiritar globaltzat hartzea sustatzen al da? Horretarako baliabide nahikorik al dago? (E1)

Ikastetxean, gizarte injustiziak eraldatzeko ekintzarik sustatzen al da? (E1)

Inguruko errealitateei buruz hezkuntza-komunitateko aktore ezberdinen arteko elkarrizketa sustatzen al da? (E2)

Ikastetxeak aktore ezberdinen arteko elkarrizketa orekatua sustatzen al du, guztiongan eragina duten arazoei buruz egiten diren kritika eta proposamenetan oinarrituta ulermena ezartzeko? (E2)

Ikasleek Ikastetxeko arauen garapenean parte hartzerik al dute, eta beren ekintzen ardurarik al dute, asanblada, ikasgela, aisialdi edo bestelako eremuen bitartez? (E3)

Ikastetxeko erabakietan familiak nahasita al daude? (E3)

Ikastetxean garatzen diren prozesu partizipatiboetan familiak nahasita al daude? Eta hezkuntza-komunitateko bestelako aktorerik, nahasita al dago? (E3)

Ikastetxean barne, bertan familien parte-hartzea sustatzen duen egiturarik eta eremurik al dago? (E3)

Hezkuntza-komunitateko aktore ezberdinak beren errealitateak aldatzeko edo eraldatzeko agente gisa hautematea sustatzen al da? (E4)

Ikastetxeak inguruarekin edota hezkuntza-arauekin duen harremanean, antolakuntza mailan, aldaketarako agente gisa hautematen al da? (E4)

36 37

Ikastetxeak, beste ikastetxeekin esperientzia eta baliabide trukerik sustatzen al du? (E18)

Ikastetxea komunitatean eta tokiko inguruan eraginik al du? (E19)

Ikastetxeak kolektibo sozialekin, tokiko elkarteekin eta administrazioekin harremanik sustatzen al du, Herritartasun Globala eraikitzeko proposamenak burutzeko? (E19)

Ikasleek komunitateko ekimenetan parte hartzen al dute? Eta hezkuntza-komunitateko bestelako aktorerik, nahasita al dago? (E19)

Ikastetxeak, Ikastetxeko gaitasunen eta baliabideen erabilera hezkuntza-komunitateko kide guztien eskura jartzen al ditu, bereziki pertsona ahulenen eskura edo entzunak izateko aukera gutxien dituzten pertsonen eskura? (E20)

2. Hautatu dituzuen lan-eremuentzako galdera lagungarriak

Ondoren, galdera batzuk aurkituko dituzue; horiek ikastetxeentzat, irakasleentzat nahiz hezkuntza-komunitatearentzat baliagarriak izan daitezke, Ikastetxe Eraldatzailearen zenbait ezaugarri erdiesteko lanean ari zareten eremuan zein puntutan zaudeten baloratzeko.

Galdera bakoitzari dagokion bide zehatza parentesi artean adierazten dugu ("Ezaugarri Eraldatzaileetarantz daramaten bideak" ataleko puntuen arabera); kontuan hartu horietariko batzuk bide bat baino gehiagori erantzuteko balio dezaketela.

A) Prestakuntza

Hezkuntza-komunitate osoari zuzendutako Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen etengabeko prestakuntza-plan batean lanean ari al da ikastetxea, edo bertan parte hartzen al du? (1.1)

Irakasleei eskaintzen zaien prestakuntzak, ikastetxeak landu nahi duen Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen ikuspuntua biltzen al du? (1.1)

Irakasle guztiek parte hartzen al dute Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzaileari buruzko prestakuntzan? (1.1)

Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzaileari buruzko prestakuntza ekintzarik proposatzeko eta horietan parte hartzeko aukerarik al dute irakasleek? (1.2)

Metodologia partizipatibo eta berriztatzaileei buruzko prestakuntzarik eskaintzen al zaie irakasleei? (1.2)

Baterako ekintzen plangintzen eta komunikazio estrategien alderdiak biltzen dituen prestakuntzarik eskaintzen al zaie irakasleei? (1.3 eta 1.4)

erantzukizuna eta abar garatu ditzaten prozesurik, eremurik eta unerik al dago ikastetxean? (E12)

Ikastetxeak, ikasle eta hezkuntza-komunitatearekin lana eta ikasketa, dimentsio ezberdinetan (kognitiboa, afektiboa, erlaziozkoa, etab.) sustatzen al du? (E13)

Pertsona ezberdinen arteko gatazken maneiu eta ebazpen baketsua sustatzen al du ikastetxeak? (E13)

Egungo gaien analisian ikasleek bere iritziak ematea eta horien inguruan ikertzea/hausnarketak egitea sustatzen al da? (E14)

Ikastetxeak hezkuntza aro guztietan hausnarketa, praktika erreflexiboa eta jabetze kritikoa, parte-hartzea eta lankidetza suspertzen duten metodologiekin lan egitea sustatzen al du? (E14)

Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailea Ikastetxeko curriculumean bilduta al dago (baloreei, metodologiei, harremanei dagokienez)? Modulu/ikasgai zehatzetan jorratu beharko liratekeen Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen bestelako eremuak kontuan hartzen al dira? (E15)

Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen eta curriculumaren beste zatien artean loturarik ezartzen al da? (E15)

Ikastetxean, Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen ezaugarriei erantzun ematen dien, eta ikasleek Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen oinarrizko kontzeptuak ulertzea ahalbideratzen duen curriculuma ulertzen al dute irakasleek, eta hura eratzeko gai al dira? (E15)

Gure ikastetxeko politiketan Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen printzipioak aurki ditzakegu? (E16)

C) Ikastetxearen plangintzaren eta antolaketaren ezaugarriekin erlazionatutako galderak

Nola sartu da Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailea Ikastetxeko hezkuntza-proiektuan? (E16)

Ikastetxeak irakasleen beharrak kontuan hartzen al ditu, Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearekin erlazionatutako ezaupide/gaitasunei dagokienez eta beren prestakuntza sustatzeko metodologiei dagokienez? (E16)

Ba al dago Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen arduradun den irakaslerik nahiz zuzendaririk? (E16)

Ikasleek zer neurritan parte hartzen dute Ikastetxeko politiketan? (E17)

Familiek Ikastetxeko hezkuntza-proiektuaren definizioan parte hartzen al dute, edo horien parte-hartzea sustatzen al da? Eta hezkuntza-komunitateko bestelako aktorerik, nahasita al dago? (E17)

Ikastetxeak, bere irakasleen eta beste ikastetxetako irakasleen arteko esperientzia eta ikasketa trukerik sustatzen al du? (E18)

38 39

C) Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen metodologiak eta edukiak ikasgelan eta ikasgelatik kanpo lantzea

Irakasleek Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearekin zerikusia duten gaiak jorratzen al dituzte ikasgelan, beren ikasgaiari eta ikasleen errealitateari egokituta? Zeintzuk? (3.1)

Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen garapenaren aurrerapenak ezagutzeko, lan honen jarraipen/ebaluazio integrala burutzen al da? (3.1)

Curriculumaren edukietan, Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen gaiak lantzeko metodologia aktiborik erabiltzen al da? Zein neurritan? (3.2, 3.3, 3.4, 3.5)

Hezkuntza aro guztietan, Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailean oinarritzen den metodologia partizipatiborik al dago? (3.2, 3.3, 3.4, 3.5)

Metodologia berriztatzaile hauek, irakasleek jorratzen duten eremu zehatz bakoitzari egokituta al daude? (3.2, 3.3, 3.4, 3.5)

Metodologia horiekin lanean aritzeko, irakasleek horiek ongi ezagutzen al dituzte eta beharrezkoak diren gaitasunak al dituzte? (3.2, 3.3, 3.4, 3.5)

Irakasleek metodologia hauek ezartzeko motibaziorik al dute? (3.2, 3.3, 3.4, 3.5)

D) Material eta tresnen garapena

Irakasleek, Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen edukiak eta metodologiak lantzeko, beren beharrei egokitutako materialik eta tresnarik al dute? (4.1, 4.2)

Material/tresna horiek lantzeko/egokitzeko unean, irakasleek parte hartzen al dute? (4.1, 4.2)

Irakasleek lanketa/egokitzapen horretarako laguntza jasotzen al dute, edo GGKE, administrazio edo halakoren batekin batera burutzen al da? (4.1, 4.2)

Irakasleek, Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen lan-tresna gisa ikasgelan IKTak erabiltzeko, beharrezkoak diren ezaupideak eta gaitasunak al dituzte? (4.3)

Ikasle guztiek aro guztietan Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailea IKTen bidez jorratu ahal izateko, beharrezkoak diren baliabide guztiak al ditu ikastetxeak? (4.3)

Guztiongan eragina duten arazoen toki-global lotura lantzen duen hezkuntza-komunitateari zuzendutako prestakuntza/sentsibilizazio eremurik al dago (familiak, GE, ikasleak, bestelako agenteak)? (1.5)

Hezkuntza-komunitateko aktore ezberdinek zer neurritan parte hartzen dute prestakuntza/sentsibilizazio jarduera hauetan? (1.5)

Irakasleen prestakuntza sustatzen al da, beren irakaskuntza lanarekin zerikusia duten alderdi guztien jarraipen eta ebaluazio integralari buruz (hezkuntza-praktikak, ikasleen eta burutzen dituzten prozesuen jarraipena eta ebaluazioa, etab.)? (1.6)

Ikastetxean sustatzen al da irakasleek beste ikastetxe batzuekin, beste irakasle batzuekin eta halako beste batzuekin hezkuntza-esperientzien eta -praktiken trukean parte hartzea? (1.7)

Ikastetxeak praktiketako irakasleen harrera-plan batean parte hartzen al du, Herritartasun Globalerako alderdiei buruz prestakuntza sendotzeko helburuarekin? (1.8)

B) Baterako koordinaketa, elkarrizketa eta hausnarketa

Hezkuntza-ekintzei, gaiei, plangintzari eta abarrekoei buruz irakasleek baterako hausnarketak egin ditzaten, eremurik eta unerik ahalbideratzen al du ikastetxeak? (2.1)

Irakasleen, zuzendarien eta teknikarien arteko koordinaketa- eta hausnarketa-eremurik garatzen al da ikastetxean? (2.2)

Zuzendariek eta klaustroak batera lan egiten al dute ikastetxean Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailea sustatzeko? (2.2)

Irakasleen eta ikasleen arteko ekintza eta jarduerei buruzko eztabaidarik edo koordinaketarik sustatzen al da ikastetxean? (2.3)

Hezkuntza-komunitateak eta irakasleek hezkuntza-ekintzei, lan-ildoei, gaiei eta abarrekoei buruz hausnartzeko eremurik al dute ikastetxean? (2.4)

Hezkuntza-sareren batean ikastetxearen edo irakasleen parte-hartzea sustatzen al du ikastetxeak? (2.6)

Aro ezberdinetako ikasleen arteko edo beste ikastetxetako ikasleekin baterako lanerako eremurik edo unerik sustatzen al da? (2.7)

Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen inguruan burutzen diren hezkuntza-ekintzen eta -praktiken hedapenerako estrategiarik al dago ikastetxean? (2.8)

40 41

F) Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen ekintzen ebaluazioa, sistematizazioa eta ikerketa

Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearekin zerikusia duten ikasketak, portaerak, jarrerak eta baloreak biltzen dituen ebaluazio integraleko prozesurik al dago, bai ikasleentzat baita irakasleentzat ere? (6.1)

Familiek, GEek eta bestelako tokiko aktoreek, ebaluazio integral mota hauen garrantzia onartzen al dute? Ebaluazio hauetan parte hartzen al dute? (6.1)

Ikasleen ebaluaziorako, edukiez gain, Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearekin erlazionatutako balore, jarrera eta portaeretan aldaketak biltzen dituzten tresnak edo metodologiak erabiltzen al dira? (6.2)

Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearekin erlazionatutako prozesuen garapenean hobetzeko irakasleen hezkuntza-praktiken ebaluaziorik egiten al da? (6.2) Irakasleek eta zuzendariek, hezkuntza-praktikak eta-esperientziak sistematikoki biltzeko garrantzia onartzen al dute, ikasteko, hobetzeko eta horiek partekatzeko? (6.3)

Ebaluazio, sistematizazio eta ikerketa esperientzia hauek partekatzeko eta hedatzeko aukerarik al dute irakasleek? Hedapen hori gauzatzen al da? (6.4)

Ikastetxeak, beste ikastetxeekin, Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen esperientziak eta praktikak trukatzen al ditu? (6.4)

E) Herritartasun Globalerako Hezkuntza Eraldatzailearen metodologiak eta edukiak ikasgelan eta ikasgelatik kanpo lantzea

Hezkuntza-komunitateko aktore ezberdinek, haien artean Ikastetxean barne eta bertatik kanpo eratzen dituzten harremanen gainean lan egiteko eremurik sustatzen al da? (5.1)

Plangintzan, curriculumean, Ikastetxetik kanporanzko irtenaldietan eta abarreko gai garrantzitsuetan hezkuntza-komunitateko aktore ezberdinen parte-hartzea ahalbideratzen al da ikastetxean? (5.2)

Prozesu horietan hezkuntza-komunitateko aktore guztien parte-hartzea sustatzen al da? (5.2)

Parte-hartze horretarako, aktore guztiek ezagutzen duten eremu edo une zehatzik al dago ikastetxean? (5.2)

Ikastetxearen errealitateari buruzko eta harengan eragina duten arazoei buruzko informazioa sistematikoki biltzen al da ikastetxean? (5.3)

Ikastetxean, arazo horiek ebazteko proposamenak garatzeko baterako lanerako aktoreen arteko akordiorik sustatzen al da, ondoren organo erabakitzaileengan eraginik duena? (5.3)

42 43

3 ERREMINTA: IKASTETXE ERALDATZAILERAKO ALDAKETA NOLA PLANIFIKATUBehin ikastetxe gisa zuen errealitatea aztertu duzuenean, behin ikastetxe eraldatzaile gisa zer ezaugarritara heldu nahi duzuen erabaki duzunean eta nola egingo duzuen, zer bide (lan-eremu) jarraitu behar duzuen dakizuenean, horiek honako taulan jar ditzakezue:

42

KOORDINAKETA

RESTAKUNTZA

LAN EREMUA

EZAUGARRIAK

PROZESUAHASIERAKOA

PRESTAKUNTZA PLAN BATEN ERAKETA

HGHE EDUKIEI ETA METODOLOGIEI BURUZKO PRESTAKUNTZA

PLANGINTZA PARTIZIPATIBO ETA BARNERATZAILEARI BURUZKO PRESTAKUNTZA

BARNE ETA KANPO KOMUNIKAZIOARI BURUZKO PRESTAKUNTZA

EGUNEROKOTASUNA AZTERTU ETA ARAZO GLOBALEKIN KONEKTATU

EBALUAZIOARI BURUZKO PRESTAKUNTZA

HEZKUNTZA ESPERIENTZIEN TRUKEA

PRAKTIKETAKO IRAKASLEEN HARRERA IKASTETXETAN

PRESTAKUNTZA PROZESUAREN ZEHARKAKO EZAUGARRIAK

KOORDINAKETA PROZESUAREN ZEHARKAKO EZAUGARRIAK

IKASTETXE BERBEREKO IRAKASLEEN ARTEAN

IRAKASLEEN, ZUZENDARIEN ETA KOORDINAKETA PEDAGOGIKOKO TEKNIKARIEN ARTEAN

IKASLEEN ETA IRAKASLEEN ARTEAN

IRAKASLEEN ETA Hezkuntza-komunitatearen ARTEKO ELKARRIZKETA ETA HAUSNARKETAIRAKASLEEN, TOKIKO AKTOREEN ETA AKTORE GLOBALEN ETA ERAKUNDEEN ARTEKO ELKARRIZKETA ETA HAUSNARKETAIKASTETXE EZBERDINETAKO IRAKASLEEN ARTEKOA

IKASTETXE ETA ARO EZBERDINETAKO IKASLEEN ARTEKOA

EGINDAKO LANAREN HEDAPENA

IKASTETXEAREN MOTIBAZIOA ETA SENTSIBILIZAZIOA 1. IKASTETXEA NORANTZ DOA2. ERALDAKETAREKIN ZER LORTU NAHI DEN - HAUSNARKETA3- IRAKASLEEN KONPROMISOA

1- Ju

stizi

a so

zial

a

2- D

ialo

giko

a

3- D

emok

ratik

oa

4- E

ragi

na

5- B

arne

ratz

aile

a

6- G

ener

o be

rdin

tasu

na

7- G

arap

en ja

sang

arria

8- P

ertso

neng

an a

rdaz

tuta

9- B

ater

ako

ikas

keta

eta

ikas

keta

par

teka

tua

10- E

balu

azio

a ik

aske

ta e

ta h

obek

untz

a gi

sa

11- I

kask

eta

adie

razg

arria

12- I

kask

eta

kriti

koa

13- M

etod

olog

ia s

ozio

-afe

ktibo

ak

14- M

etod

olog

ia e

rrefle

xibo

ak e

ta k

olab

orat

iboa

k

15- H

GH

E cu

rricu

lum

a

16- H

GH

E do

kum

entu

estr

ateg

ikoe

tan

17- H

ezku

ntza

-pro

iektu

par

tizip

atib

oa e

ta b

ater

atza

ilea

18- S

arek

o la

na

19- I

ngur

uare

kin

lana

20- H

arre

man

ei a

rreta

44 45

HGHE-REN PROZESU, EDUKI ETA METODOLOGIAREN ZEHARKAKO EZAUGARRIAK

MATERIALEN GARAPENA,

TRESNAK

HGHE-REN METODOLOGIAK

ETA EDUKIAK IKASGELAREN

BARNE ETA KANPO

LAN EREMUA

PROZESUAHASIERAKOA

HGHE-REKIN ZERIKUSIA DUTEN EDUKIAK

ERREALITATEARI EKITEKO ERA KRITIKOAN, ZALANTZAN JARTZEAN OINARRITZEN DIREN METODOLOGIAK

IKUSMOLDE SOZIO-AFEKTIBOKO ETA GATAZKEN KUDEAKETAKO METODOLOGIAK

IKERKETA-EKINTZAKO METODOLOGIAK

IKASKETA ADIERAZGARRIAK LORTZEKO BIDERATUTAKO METODOLOGIAK

DAUDEN MATERIALEN BERRIKUSPENA ETA EGOKITZAPENA

EGOKITUTAKO MATERIALEN LANKETA

INFORMAZIOAREN ETA KOMUNIKAZIOAREN TEKNOLOGIEN ERABILERAEREMU ZEHATZAK ZUZKITU BERTAN BIZIKIDETASUNA, ERRESPETUA, ANIZTASUNA ETA BARNERAKETA LANTZEKOEREMU ZEHATZAK ZUZKITU IRAKASLEAK, FAMILIAK ETA IKASLEAK ERABAKIAK HARTZEKO PROZESUAREN BARNE EGOTEKO

IKASTETXETIK ERAGIN-LANA EGITEA

EBALUAZIO ETA HAUSNARKETA INTEGRALAK Hezkuntza-komunitate OSOAN

IRAKASLEEN ETA IKASLEEN EBALUAZIOA EDO AUTOEBALUAZIOA

ESPERIENTZIEN SISTEMATIZAZIOA

PARTEKATU ETA SOZIALIZATU, BARNERANTZ ETA KANPORANTZ

IKASTETXEAREN ERABAKI-HARTZEA ETA ANTOLAKETA

EBALUAZIO SISTEMATIZ. ETA IKERKETAK HGHE

EKINTZAK

BESTE IRAKASLE BATEN IKASGELAN SARTU EDO ELKARREKIN KLASE EMAN

EZAUGARRIAK

IKASTETXEAREN MOTIBAZIOA ETA SENTSIBILIZAZIOA 1. IKASTETXEA NORANTZ DOA2. ERALDAKETAREKIN ZER LORTU NAHI DEN - HAUSNARKETA3- IRAKASLEEN KONPROMISOA

1- Ju

stizi

a so

zial

a

2- D

ialo

giko

a

3- D

emok

ratik

oa

4- E

ragi

na

5- B

arne

ratz

aile

a

6- G

ener

o be

rdin

tasu

na

7- G

arap

en ja

sang

arria

8- P

ertso

neng

an a

rdaz

tuta

9- B

ater

ako

ikas

keta

eta

ikas

keta

par

teka

tua

10- E

balu

azio

a ik

aske

ta e

ta h

obek

untz

a gi

sa

11- I

kask

eta

adie

razg

arria

12- I

kask

eta

kriti

koa

13- M

etod

olog

ia s

ozio

-afe

ktibo

ak

14- M

etod

olog

ia e

rrefle

xibo

ak e

ta k

olab

orat

iboa

k

15- H

GH

E cu

rricu

lum

a

16- H

GH

E do

kum

entu

estr

ateg

ikoe

tan

17- H

ezku

ntza

-pro

iektu

par

tizip

atib

oa e

ta b

ater

atza

ilea

18- S

arek

o la

na

19- I

ngur

uare

kin

lana

20- H

arre

man

ei a

rreta

PRINTZIPIOAK, IKUSPEGIA ETA BALOREAK

OINARRI PEDAGOGIKOAK

ETA METODOLOGIA ERALDATZAILEAK

IKASTETXEAREN PLANGINTZA ETA

ANTOLAKETA

46

4 ERREMINTA: IKASTETXETAN EZAUGARRIAK PRAKTIKAN JARTZEKO JARRAIPENA ETA EBALUAZIOA

Irakaslearen ikasketari buruzko adierazpen mota hauek, argiak, jakintza eta ulermenarekin erlazionatuta, egin beharrekoa jakitea, nola egin behar den, zergatik egin behar den eta zer egin behar den; hori guztia, ezaugarri eraldatzaile batekin erlazionatutako etorkizuna erdiestea helburua denean.

Honek gertakizunen eta prozesuen ezagutza biltzen duelarik, gure lanaren agiri bihurtzen dira; gainera, egindako jardunen bilketa eta erdietsitako emaitzak biltzen ditu ere. Horregatik, zuen lana eta hausnarketa bideratzen laguntzeko gidoi txiki bat aurkezten dizugu; halaber, lagungarri izango da zeuen ikastetxeko ezaugarriak erakusten eta indartzen dituzten erdiespenak, aurrerapenak eta aurkikuntzak balioan jartzeko, baita une gogorrak eta erronkak balioan jartzeko ere.

ETAPA / FASEA / SEIHILEKOA

AGERTUTAKO ZAILTASUNAK

NOLA GAINDITU ZIREN

EMAITZAK AURREIKUSTEKO

AHOLKUAK

Gainditutako zailtasunak

UNEA/JARDUERAIRAKASLEAK (talde

sustatzailea)

IDENTIFIKATUTAKO EZAUGARRI

ERALDATZAILEAK

Eremu motak eta diseinatutako ibilbideak:

48 49

Arrakasta egoerak:

FASEA EDO ETAPA

ONARTUTAKO ARRAKASTAK

ARRAKASTA FAKTOREAK

(kanpokoak eta barnekoak)

AHOLKUAKETORKIZUNEKO FASE/PROZESUETAN