distintivo h
TRANSCRIPT
1
Man
ejo
Hig
ién
ico
De
los
Ali
men
tos
2
INT
RO
DU
CC
ION
�M
ucho
s de
los
caso
s de
en
ferm
edad
es t
rans
mit
idas
por
los
alim
ento
s pu
ede
atri
buir
se a
la
man
ipul
ació
n in
corr
ecta
en
la
prep
arac
ión
y se
rvic
io d
e al
imen
tos.
Prep
arar
y s
ervi
r Pr
epar
ar y
ser
vir
alim
ento
s sa
nos
es u
na d
e al
imen
tos
sano
s es
una
de
las
oblig
acio
nes
la
s ob
ligac
ione
s
prin
cipa
les
de
prin
cipa
les
de l
a in
dust
ria
la in
dust
ria
rest
aura
nter
are
stau
rant
era
y de
ser
vici
oy
de s
ervi
cio
3
INT
RO
DU
CC
ION
�Lo
s m
anip
ulad
ores
que
pa
rtic
ipan
en
la p
repa
raci
ón y
se
rvic
io d
e al
imen
tos
influ
yen
en
el e
stóm
ago
de m
illon
es d
e pe
rson
as.
Form
an p
arte
de
la
Form
an p
arte
de
la
salu
d pú
blic
asa
lud
públ
ica
4
INT
RO
DU
CC
ION
�La
s n
orm
as p
ara
la h
igie
ne
de
los
alim
ento
s ti
enen
fu
erza
leg
al
par
a p
rote
ger
al p
úb
lico
y
red
uci
r el
nú
mer
o d
e in
toxi
caci
on
es.
�Es
tas
no
rmat
ivas
deb
en s
er
acep
tad
as p
or
cual
qu
iera
qu
e m
anip
ule
alim
ento
s en
la
pre
par
ació
n y
ser
vici
o.
5
INT
RO
DU
CC
ION
�La
cap
acit
ació
n p
ara
la h
igie
ne
alim
enta
ria
se a
plic
a co
n lo
s si
gu
ien
tes
tem
as:
�En
ferm
edad
es t
rans
mit
idas
por
los
alim
ento
s�
Con
tam
inac
ión
de a
limen
tos
�V
ehíc
ulos
de
tran
smis
ión
�H
igie
ne p
erso
nal
�Li
mpi
eza
de la
zon
a do
nde
se e
ncue
ntra
n lo
s al
imen
tos
y �
Prác
tica
de
norm
as d
e hi
gien
e pa
ra lo
s es
tabl
ecim
ient
os
6
INT
RO
DU
CC
ION
�El
pre
sent
e cu
rso
se e
nfoc
a pa
rtic
ular
men
te a
las
prác
tica
s sa
nita
rias
en
la m
anip
ulac
ión
de
alim
ento
s.�
Des
crib
e la
s di
spos
icio
nes
de c
alid
ad e
hi
gien
e qu
e es
tabl
ece
la n
orm
a m
exic
ana
NM
X-F
-605
-NO
RM
EX-2
004-
Man
ejo
higi
énic
o en
el s
ervi
cio
de a
limen
tos
prep
arad
os p
ara
la o
bten
ción
del
di
stin
tivo
�H
�
7
Pob
laci
ón m
eta
�T
odos
los
man
ipul
ador
es d
e al
imen
tos
cuyo
s es
tabl
ecim
ient
os e
stán
en
cons
ient
es
de la
nec
esid
ad d
e tr
abaj
ar e
n fo
rma
higi
énic
a pa
ra e
vita
r qu
e su
s co
men
sale
s se
en
ferm
en.
8
Pob
laci
ón m
eta
�� Man
ipul
ador
alim
enta
rio:
Man
ipul
ador
alim
enta
rio:
�� Es
toda
per
sona
em
plea
da e
n Es
tod
a pe
rson
a em
plea
da e
n la
pro
ducc
ila
pro
ducc
i óón,
pre
para
cin,
pre
para
cióó
n,
n,
proc
esad
o, e
nvas
ado,
pr
oces
ado,
env
asad
o,
alm
acen
amie
nto,
tra
nspo
rte,
al
mac
enam
ient
o, t
rans
port
e,
dist
ribu
cidi
stri
buci
óón
y ve
nta
de
n y
vent
a de
al
imen
tos.
alim
ento
s.
9
Con
teni
do t
emát
ico
�En
ferm
edad
es t
rans
mit
idas
por
los
alim
ento
s�
Cau
sas
de c
onta
min
ació
n de
los
alim
ento
s�
Veh
ícul
os d
e tr
ansm
isió
n de
enf
erm
edad
es�
Hig
iene
per
sona
l�
Lim
piez
a y
desi
nfec
ción
�Fa
una
noci
va�
Tem
pera
tura
e h
igie
ne�
Rec
epci
ón�
Alm
acen
amie
nto
�P
repa
raci
ón�
Serv
icio
�T
rans
port
e
�C
oncl
usio
nes
10
ETA
�La
s en
ferm
edad
es t
rans
mit
idas
po
r lo
s al
imen
tos
se r
econ
ocen
co
mo
ETA
.�S
on e
nfer
med
ades
ori
gina
das
por
com
er a
limen
tos
y/o
agua
co
ntam
inad
os.
11
ETA
�Lo
s ef
ecto
s de
las
enfe
rmed
ades
tr
ansm
itid
as p
or lo
s al
imen
tos
pued
en s
er g
rave
s y
a ve
ces
mor
tale
s., p
or e
sta
razó
n te
nem
os q
ue h
abla
r de
hig
iene
y
salu
d.
12¿Qué
so
n la
s en
ferm
edad
es
tran
smit
idas
po
r al
imen
tos?
��La
s En
ferm
edad
es T
rans
miti
das
por
Alim
ento
s La
s En
ferm
edad
es T
rans
miti
das
por
Alim
ento
s so
n aq
uella
s qu
e se
orig
inan
por
la in
gest
ión
de
son
aque
llas
que
se o
rigin
an p
or la
inge
stió
n de
al
imen
tos
infe
ctad
os c
on a
gent
es c
onta
min
ante
s al
imen
tos
infe
ctad
os c
on a
gent
es c
onta
min
ante
s en
can
tidad
es s
ufic
ient
es p
ara
afec
tar
la s
alud
del
en
can
tidad
es s
ufic
ient
es p
ara
afec
tar
la s
alud
del
co
nsum
idor
. co
nsum
idor
.
ETA
13�C
onta
min
ació
n�
Es la
pre
senc
ia d
e cu
alqu
ier
mat
eria
l ex
trañ
o en
un
alim
ento
( b
acte
rias
, m
etal
es, tóx
icos
), q
ue h
aga
que
el a
limen
to
sea
inad
ecua
do p
ara
ser
cons
umid
o po
r la
s pe
rson
as.
ETA
14�Pe
rece
dero
s. A
limen
tos
y co
mes
tibl
es d
e fá
cil d
esco
mpo
sici
ón.
�Le
che
y pr
oduc
tos
láct
eos
�C
arne
�A
ves
�H
uevo
�
Pesc
ado ET
A
15
ETA
16
ETA
17
ETA
18
ETA
19
ETA
20
ETA
21
ETA
22
ETA
23
ETA
24
ETA
25
ETA
�C
onta
min
ante
s am
bien
tale
s:�E
l pol
vo e
s un
con
junt
o de
par
tícu
las
sólid
as m
uy
pequ
eñas
que
se
encu
entr
an e
n el
air
e, e
sta
form
ado
de g
érm
enes
y p
arás
itos
que
pue
den
cont
amin
ar lo
s al
imen
tos.
�N
orm
alm
ente
enc
ontr
amos
áca
ros
cono
cido
s co
mo
ácar
os d
el h
ogar
. �
Los
ácar
os s
e pu
eden
hos
peda
r en
la p
iel h
uman
a y
pasa
n a
los
perr
os, g
atos
o a
ves
o vi
ceve
rsa.
26
ETA
AC
AR
OS
AC
AR
OS
27
ETA
28
29
Áca
ros
entr
e la
tel
a d
e lo
s tr
apo
s
30
Cau
sas
de c
onta
min
ació
nde
los
alim
ento
s
�C
onta
min
ació
n bi
ológ
ica
�Es
muy
impo
rtan
te e
stud
iar
a lo
s m
icro
orga
nism
os p
atóg
enos
, ya
que
el s
aber
ace
rca
de e
llos
nos
ayud
ará
a cr
ear
cond
icio
nes
que
los
evit
en y
po
r lo
tan
to s
abre
mos
las
prác
tica
s sa
nita
rias
par
a:�D
estr
uir
toda
las
cond
icio
nes
de r
iesg
o�P
reve
nir
la c
onta
min
ació
n�P
rote
ger
a lo
s al
imen
tos
�Con
trol
ar la
des
com
posi
ción
31
ETA
�C
onta
min
ante
s bi
ológ
icos
:�S
on s
eres
viv
os q
ue n
orm
alm
ente
se
encu
entr
an e
n el
am
bien
te y
los
alim
ento
s;
pued
en c
ausa
r al
tera
cion
es e
n lo
s al
imen
tos
y en
ferm
edad
es e
n la
s pe
rson
as.
32
ETA
�Lo
s m
icro
orga
nism
os�S
on s
eres
viv
os d
e di
men
sion
es m
uy
pequ
eñas
que
no
pued
en s
er
obse
rvad
os p
or e
l ojo
hum
ano.
�M
icro
bios
�Gér
men
es
33
ETA
Par
ásit
os
Bac
teri
as
Vir
us
Moh
os
34
Cau
sas
de c
onta
min
ació
nde
los
alim
ento
sC
ausa
sde
con
tam
inac
ión
de lo
sal
imen
tos
35
Cau
sas
de c
onta
min
ació
nde
los
alim
ento
sC
ausa
sde
con
tam
inac
ión
de lo
sal
imen
tos
36
Tox
inas
Cau
sas
de c
onta
min
ació
nde
los
alim
ento
sC
ausa
sde
con
tam
inac
ión
de lo
sal
imen
tos
37
Com
ida
Agu
a Aci
dez
Tem
pera
tura
Tiem
po
Oxí
genoCau
sas
de c
onta
min
ació
nde
los
alim
ento
sC
ausa
sde
con
tam
inac
ión
de lo
sal
imen
tos
38
Cau
sas
de c
onta
min
ació
nde
los
alim
ento
sC
ausa
sde
con
tam
inac
ión
de lo
sal
imen
tos
39�C
OM
IDA
�La
s ba
cter
ias
pref
iere
n al
imen
tos
con
una
alto
con
teni
do e
n pr
oteí
nas
y ag
ua,
por
lo q
ue s
e le
s co
noce
com
o A
LIM
ENT
OS
ALI
MEN
TO
S PO
TEN
CIA
LMEN
TPO
TEN
CIA
LMEN
TE
PELI
GRO
SOS.
E PE
LIG
ROSO
S.
Cau
sas
de c
onta
min
ació
nde
los
alim
ento
sC
ausa
sde
con
tam
inac
ión
de lo
sal
imen
tos
40�H
UM
EDA
D
�La
lech
e en
pol
vo o
el h
uevo
des
hidr
atad
o no
pe
rmit
en e
l cre
cim
ient
o ba
cter
iano
has
ta e
l m
omen
to e
n qu
e so
n re
cons
titu
idos
con
agu
a, e
n es
e in
stan
te la
s ba
cter
ias
pres
ente
s co
men
zará
n a
crec
er, y
por
ello
est
os a
limen
tos
una
vez
reco
nsti
tuid
os d
eberán
ser
tra
tado
s co
mo
fres
cos,
em
plea
rse
tan
pron
to c
omo
sea
posi
ble
o se
r co
nser
vado
s en
ref
rige
ración
.
Cau
sas
de c
onta
min
ació
nde
los
alim
ento
sC
ausa
sde
con
tam
inac
ión
de lo
sal
imen
tos
41
�La
s in
stal
acio
nes
de lo
s es
tabl
ecim
ient
os
(sue
los,
par
edes
, sup
erfi
cies
, equ
ipo,
et
céte
ra)
por
lo g
ener
al c
onti
enen
tan
to la
hu
med
ad c
omo
los
nutr
ient
es n
eces
ario
s pa
ra s
opor
tar
el c
reci
mie
nto
bact
eria
no,
por
lo q
ue t
ambi
én h
an d
e co
nsid
erar
se
esto
s am
bien
tes
com
o po
sibl
es f
uent
es d
e co
ntam
inac
ión.
Cau
sas
de c
onta
min
ació
nde
los
alim
ento
sC
ausa
sde
con
tam
inac
ión
de lo
sal
imen
tos
42
Cau
sas
de c
onta
min
ació
nde
los
alim
ento
sC
ausa
sde
con
tam
inac
ión
de lo
sal
imen
tos
43�A
CID
EZ�
Los
mic
roor
gani
smos
pre
fiere
n al
imen
tos
que
no
son
muy
áci
dos,
par
ecid
os a
el a
gua.
�
Es m
uy im
port
ante
sab
er q
ue lo
s al
imen
tos
ácid
os n
o pe
rmit
en q
ue s
e m
ulti
pliq
uen
las
bact
eria
s,P
ERO
NO
LA
S D
EST
RU
YE.
PER
O N
O L
AS
DES
TR
UY
E.
Cau
sas
de c
onta
min
ació
nde
los
alim
ento
s
44�T
EMP
ERA
TU
RA
�La
s ba
cter
ias
resp
onsa
bles
de
into
xica
cion
es a
limen
tari
asti
enen
una
te
mpe
ratu
ra ó
ptim
a de
cre
cim
ient
o de
37
oC
, que
es
la t
empe
ratu
ra n
orm
al d
el
cuer
po h
uman
o.�
Pue
den
crec
er e
ntre
4 o
Cy
60
o Cco
n un
a ve
loci
dad
cons
ider
able
. Fue
ra d
e es
te
rang
o su
pot
enci
a re
prod
ucto
ra s
e ve
ba
stan
te d
ism
inui
da.
�A
100
oC
las
bact
eria
s co
mie
nzan
a
mor
ir, p
or d
ebaj
o de
0 o
Cen
gen
eral
no
mue
ren,
per
o se
red
uce
su c
reci
mie
nto
Cau
sas
de c
onta
min
ació
nde
los
alim
ento
s
45�T
EMP
ERA
TU
RA
�Si
se
tien
e qu
e co
ntro
lar
la v
eloc
idad
de
mul
tipl
icac
ión
y cr
ecim
ient
o de
las
bact
eria
s se
deb
erá
cont
rola
r la
tem
pera
tura
de
con
serv
ació
n y
coci
nado
de
los
alim
ento
s
Cau
sas
de c
onta
min
ació
nde
los
alim
ento
s
46
Máx
ima
activ
idad
Máx
ima
activ
idad
Est
ado
late
nte
Est
ado
late
nte
Mue
rteM
uerte
4ºC
4ºC
60ºC
60ºC
La t
empe
ratu
ra a
la q
ue
La t
empe
ratu
ra a
la q
ue
se d
eber
ía m
ante
ner
un
se d
eber
ía m
ante
ner
un
alim
ento
par
a co
ntro
lar
alim
ento
par
a co
ntro
lar
y pr
even
ir e
l y
prev
enir
el
crec
imie
nto
mic
robi
ano.
crec
imie
nto
mic
robi
ano.
47
Veh
ícul
os d
e tr
ansm
isió
n
48
49
Taen
iaTa
enia
50
CIS
TIC
ERC
OS
CIS
TIC
ERC
OS
51
CIS
TIC
ERC
OS
CIS
TIC
ERC
OS
52
CIS
TIC
ERC
OS
CIS
TIC
ERC
OS
en e
l cer
ebro
en e
l cer
ebro
53
Asc
aris
Asc
aris
lum
bric
oide
slu
mbr
icoi
des
54
Gus
anos
Gus
anos
55
Hig
iene
pers
onal
�R
espo
nsab
ilida
des
1.1.C
onse
rvar
se s
iem
pre
en b
uen
esta
do d
e sa
lud,
una
C
onse
rvar
se s
iem
pre
en b
uen
esta
do d
e sa
lud,
una
pe
rson
a sa
na:
pers
ona
sana
:!
Se s
ient
e co
n en
ergí
a!
Due
rme
adec
uada
men
te!
Hac
e su
trab
ajo
sin fa
tiga
exce
siva
!Su
cab
ello
est
a br
illan
te!
No
sufr
e de
tras
torn
os r
espi
rato
rios
!N
o su
fre
de tr
asto
rnos
gas
troi
ntes
tinal
es!
No
sufr
e de
otr
as m
oles
tias
físic
as
56�R
espo
nsab
ilida
des
2.2.C
uida
r to
do lo
ref
eren
te a
la s
anid
ad.
Cui
dar
todo
lo r
efer
ente
a la
san
idad
.!
Apr
ende
r al
guno
s he
chos
que
pe
rmit
en m
ejor
ar s
u sa
lud,
la fo
rma
en q
ue p
uede
afe
ctar
a o
tros
y e
l bi
enes
tar
con
sus
com
pañ
eros
de
trab
ajo.
Hig
iene
pers
onal
Hig
iene
pers
onal
57�R
espo
nsab
ilida
des
3.3.SeSeññ a
lar
al s
uper
viso
r si
ha s
ufrid
o un
a al
ar a
l sup
ervi
sor
si ha
suf
rido
una
lesi
lesióó n
que
incl
uyan
cor
tada
s y
n qu
e in
cluy
an c
orta
das
y qu
emad
uras
. Se
quem
adur
as. S
e ññal
ar la
pre
senc
ia d
e al
ar la
pre
senc
ia d
e cu
alqu
ier
erup
cicu
alqu
ier
erup
cióó n
de
piel
, fur
n de
pie
l, fu
r úúnc
ulos
y
ncul
os y
ot
ras
alte
raci
ones
.ot
ras
alte
raci
ones
.
Hig
iene
pers
onal
Hig
iene
pers
onal
58�R
espo
nsab
ilida
des
4.4.SeSeññ a
lar
al s
uper
viso
r to
do p
adec
imie
nto
alar
al s
uper
viso
r to
do p
adec
imie
nto
del a
para
to r
espi
rato
rio c
omo:
de
l apa
rato
res
pira
torio
com
o: r
esfr
iado
; re
sfria
do;
sinus
itis;
am
igda
litis
o fa
ringi
tissin
usiti
s; a
mig
dalit
is o
farin
gitis
; o
; o
pade
cim
ient
os in
test
inal
es c
omo
pade
cim
ient
os in
test
inal
es c
omo
diar
rea
diar
rea ..
Hig
iene
pers
onal
Hig
iene
pers
onal
59�R
espo
nsab
ilida
des
5.5.SeSeññ a
lar
al s
uper
viso
ral
ar a
l sup
ervi
sor
»»Si
est
Si e
stáá
por
term
inar
se o
se
ha a
caba
do e
l po
r te
rmin
arse
o s
e ha
aca
bado
el
abas
to d
e ja
bab
asto
de
jab óó
n, to
alla
s de
pap
el, p
apel
n,
toal
las
de p
apel
, pap
el
higi
higiéé n
ico
o s
oluc
ini
co o
sol
uci óó
n de
sinfe
ctan
te.
n de
sinfe
ctan
te.
»»Si
est
a lle
no e
l bot
e de
bas
ura
Si e
sta
lleno
el b
ote
de b
asur
a»»
Si s
e ha
tapa
do e
l WC
Si s
e ha
tapa
do e
l WC
Hig
iene
pers
onal
Hig
iene
pers
onal
60�R
espo
nsab
ilida
des
6.6.Pr
actic
ar la
lim
piez
a pe
rson
alPr
actic
ar la
lim
piez
a pe
rson
al»»
Dar
se u
n ba
Dar
se u
n baññ o
dia
rioo
diar
io»»
Usa
r de
sodo
rant
eU
sar
deso
dora
nte
»»C
onse
rvar
las
uC
onse
rvar
las
u ññas
rec
orta
das
y lim
pias
as r
ecor
tada
s y
limpi
as»»
Cam
biar
se d
iaria
men
te d
e ro
pa in
terio
rC
ambi
arse
dia
riam
ente
de
ropa
inte
rior
Hig
iene
pers
onal
Hig
iene
pers
onal
61�R
espo
nsab
ilida
des
7.7.Pr
epar
arse
por
sPr
epar
arse
por
síí m
ismo
para
trab
ajar
en
mism
o pa
ra tr
abaj
ar e
n fo
rma
siste
mfo
rma
siste
máá t
icam
ente
hig
itic
amen
te h
igi éé
nica
.ni
ca.
»»C
epill
ar y
pei
nars
e el
cab
ello
Cep
illar
y p
eina
rse
el c
abel
lo»»
Usa
r za
pato
s lim
pios
Usa
r za
pato
s lim
pios
»»U
sar
el u
nifo
rme;
dej
ar la
s ro
pas
de
Usa
r el
uni
form
e; d
ejar
las
ropa
s de
ca
lle e
n el
ves
tidor
.ca
lle e
n el
ves
tidor
.»»
Lim
piar
se lo
mej
or p
osib
le m
anos
y
Lim
piar
se lo
mej
or p
osib
le m
anos
y
uu ññas
.as
.
Hig
iene
pers
onal
Hig
iene
pers
onal
62�R
espo
nsab
ilida
des
8.8.D
uran
te e
l tra
bajo
deb
e ev
itar
los
mal
os
Dur
ante
el t
raba
jo d
ebe
evita
r lo
s m
alos
hh áá
bito
s en
el e
mpl
eo d
e la
s m
anos
.bi
tos
en e
l em
pleo
de
las
man
os.
»»N
o ra
scar
se la
cab
eza
u ot
ras
part
es d
el c
uerp
oN
o ra
scar
se la
cab
eza
u ot
ras
part
es d
el c
uerp
o»»
No
arre
glar
se e
l pel
oN
o ar
regl
arse
el p
elo
»»N
o tir
ar d
e lo
s bi
gote
sN
o tir
ar d
e lo
s bi
gote
s»»
No
expr
imir
espi
nilla
sN
o ex
prim
ir es
pini
llas
»»Ev
itar
otra
s pr
Evita
r ot
ras
práá c
ticas
inad
ecua
das
ctic
as in
adec
uada
s
Hig
iene
pers
onal
Hig
iene
pers
onal
63�R
espo
nsab
ilida
des
9.9.La
vars
e la
s m
anos
con
frec
uenc
ia y
La
vars
e la
s m
anos
con
frec
uenc
ia y
de
spu
desp
u éés
de q
ue h
aya
hech
o lo
sig
uien
te:
s de
que
hay
a he
cho
lo s
igui
ente
:»»
Acu
dir
al s
anita
rio (o
rinar
o d
efec
ar)
Acu
dir
al s
anita
rio (o
rinar
o d
efec
ar)
»»T
oser
o e
stor
nuda
r en
man
os o
pa
Tos
er o
est
ornu
dar
en m
anos
o p
a ññue
loue
lo»»
Fum
ar (l
a sa
liva
de la
col
illa
del c
igar
ro
Fum
ar (l
a sa
liva
de la
col
illa
del c
igar
ro
cont
amin
a la
s m
anos
)co
ntam
ina
las
man
os)
»»M
anip
ular
caj
as, e
mba
laje
s o
cubi
erta
s M
anip
ular
caj
as, e
mba
laje
s o
cubi
erta
s »»
Man
ipul
ar b
asur
aM
anip
ular
bas
ura
»»T
ocar
mon
edas
Toc
ar m
oned
as»»
Toc
ar c
on la
man
o cu
alqu
ier
obje
to
Toc
ar c
on la
man
o cu
alqu
ier
obje
to
cont
amin
ado
cont
amin
ado
Hig
iene
pers
onal
Hig
iene
pers
onal
64
Hig
iene
pers
onal
Hig
iene
pers
onal
65�R
espo
nsab
ilida
des
10.
10. P
rocu
rar
que
las
man
os y
los
dedo
s no
Pr
ocur
ar q
ue la
s m
anos
y lo
s de
dos
no
toqu
en e
l alim
ento
y n
o pr
obar
los
toqu
en e
l alim
ento
y n
o pr
obar
los
alim
ento
s.al
imen
tos.
11.
11. E
mpl
ear
uten
silio
s co
mo
pinz
as,
Empl
ear
uten
silio
s co
mo
pinz
as,
cuch
aras
, ten
edor
es y
otr
os p
ara
cuch
aras
, ten
edor
es y
otr
os p
ara
man
ejar
hie
lo, m
ante
quill
a, p
an, p
aste
les
man
ejar
hie
lo, m
ante
quill
a, p
an, p
aste
les
y ot
ros
prod
ucto
s en
luga
r de
usa
r la
s y
otro
s pr
oduc
tos
en lu
gar
de u
sar
las
man
os. A
segu
rars
e de
que
los
uten
silio
s m
anos
. Ase
gura
rse
de q
ue lo
s ut
ensil
ios
est
est éé
n lim
pios
y d
esin
fect
ados
.n
limpi
os y
des
infe
ctad
os.
Hig
iene
pers
onal
Hig
iene
pers
onal
66
Hig
iene
pers
onal
Hig
iene
pers
onal
67
Hig
iene
pers
onal
Hig
iene
pers
onal
68�R
espo
nsab
ilida
des
12.
12. N
o to
car
part
es d
e la
vaj
illa
y ut
ensil
ios
No
toca
r pa
rtes
de
la v
ajill
a y
uten
silio
s pa
ra la
com
ida
que
se p
onga
n en
con
tact
o pa
ra la
com
ida
que
se p
onga
n en
con
tact
o co
n la
boc
a de
l com
ensa
l. co
n la
boc
a de
l com
ensa
l. 13
.13
. Tom
ar lo
s ut
ensil
ios
de s
ervi
cio
y T
omar
los
uten
silio
s de
ser
vici
o y
cubi
erto
por
sus
man
gos,
y lo
s va
sos
por
cubi
erto
por
sus
man
gos,
y lo
s va
sos
por
sus
base
ssu
s ba
ses
Hig
iene
pers
onal
Hig
iene
pers
onal
69
Hig
iene
pers
onal
Hig
iene
pers
onal
70¿Cóm
o pr
even
ir la
into
xica
ción
alim
enta
ria?
�Li
mpi
e y
desin
fect
e el
equ
ipo
tras
su
uso
y an
tes
de c
omen
zar
otra
tare
a.�
Deb
ería
util
izar
ref
riger
ador
es d
ifere
ntes
par
a co
nser
var
alim
ento
s cr
udos
y a
limen
tos
coci
nado
s (e
spec
ialm
ente
car
nes)
. Si n
o es
po
sible
, deb
ería
con
serv
ar la
s ca
rnes
cru
das
en
la p
arte
infe
rior
para
impe
dir
que
la s
angr
e go
tee
sobr
e lo
s al
imen
tos
ya c
ocin
ados
y lo
s co
ntam
ine.
NU
NC
Aco
nser
ve a
limen
tos
láct
eos
en e
l mism
o re
frig
erad
or q
ue c
arne
s,
pesc
ados
o a
ves
crud
os.
Hig
iene
pers
onal
Hig
iene
pers
onal
71�El
pro
ceso
de
limpi
eza
y de
sinfe
cció
n es
im
port
ante
por
que
incl
uso
partíc
ulas
m
icro
scóp
icas
de
suci
edad
pue
den
cont
ener
bac
teria
s. L
a ap
licac
ión
siste
mát
ica
de e
ste
proc
eso
resu
lta
nece
saria
par
a el
imin
ar to
do ti
po d
e su
cied
ad y
bac
teria
s co
ntam
inan
tes.
Lim
piez
a y
desi
nfec
ción
72�La
hig
iene
de
los
alim
ento
s de
pend
e de
la
limpi
eza
y de
sinfe
cció
n de
man
os,
uten
silio
s, e
quip
o, r
opa,
inst
alac
ione
s y
med
io a
mbi
ente
en
el á
rea
de p
rodu
cció
n y
serv
icio
de és
tos.
Lim
piez
a y
desi
nfec
ción
73�Es
nec
esar
io t
ener
cla
ro q
ue n
o es
lo
mis
mo
limpi
ar, q
ue d
esin
fect
ar.
�LI
MPI
AR,
es
quit
ar la
mug
re v
isib
le.
�D
ESIN
FEC
TA
R, e
s re
duci
r el
nú
mer
o de
m
icro
orga
nism
os
pres
ente
s a
un
nive
l que
no
de lu
gar
a co
ntam
inac
ión
noci
va.
Lim
piez
a y
desi
nfec
ción
74�P
ara
lleva
r a
cabo
un
proc
edim
ient
o de
lim
piez
a ad
ecua
do s
e de
ben
tom
ar la
s si
guie
ntes
con
side
raci
ones
:�
calid
ad d
el a
gua
que
se v
aya
a ut
iliza
r�
natu
rale
za d
el o
bjet
o a
limpi
ar�
tipo
de
suci
edad
�de
terg
ente
s y
desi
nfec
tant
es
Lim
piez
a y
desi
nfec
ción
75�C
alid
ad d
el A
gua
�El
agu
a de
be s
er p
otab
le p
ara
pr
epar
ar a
limen
tos
y hi
elo,
así
com
o pa
ra la
var
o be
ber.
Est
a de
be t
ener
una
con
cent
raci
ón d
e 0.
5 pp
mde
clo
ro r
esid
ual,
para
ga
rant
izar
su
pota
bilid
ad
mic
robi
ológ
ica,
per
o ta
mbi
én s
e de
be t
ener
en
cuen
ta la
cal
idad
fis
icoq
uím
ica,
par
a no
afe
ctar
el
pode
r de
acc
ión
del d
eter
gent
e o
del d
esin
fect
ante
.
Lim
piez
a y
desi
nfec
ción
76
77�N
atur
alez
ade
l obj
eto
a lim
piar
�D
epen
de d
el t
ipo
de s
uper
ficie
que
se
vay
a a
limpi
ar d
ebe
ser
el t
ipo
de u
tens
ilios
y d
eter
gent
e qu
e se
de
be e
mpl
ear
Lim
piez
a y
desi
nfec
ción
78�T
ipo
de s
ucie
dad
�Ex
iste
n di
fere
ntes
ti
pos
de
suci
edad
: r
esid
uos
de a
limen
tos,
gr
asas
y a
ceit
es,
basu
ra,
enva
ses,
pa
pel,
polv
o, c
orro
sión
y m
anch
as.
�D
epen
dien
do d
e qu
e ti
po s
ea é
sta,
se
debe
ele
gir
el d
eter
gent
e ad
ecua
do.
Lim
piez
a y
desi
nfec
ción
79�El
us
o de
de
terg
ente
, de
pend
e de
l gra
do y
tip
o de
suc
ieda
d.
�P
or e
jem
plo:
P
ara
la s
ucie
dad
de
resi
duos
de
al
imen
tos
se
reco
mie
nda
un
dete
rgen
te
alca
lino,
pa
ra l
a su
cied
ad l
iger
a o
reci
ente
se
re
com
iend
a un
de
terg
ente
ne
utro
, y
para
la
su
cied
ad
fuer
te
o ac
umul
ada
un
dete
rgen
te á
cido
.
Lim
piez
a y
desi
nfec
ción
80�A
plic
ació
n de
des
infe
ctan
tes
Lim
piez
a y
desi
nfec
ción
81�P
ara
aplic
ar e
l de
sinf
ecta
nte
se
debe
con
side
rar
lo s
igui
ente
:!
Ase
gura
rse
que
la s
uper
ficie
a
desi
nfec
tar
se
encu
entr
a lim
pia,
pa
ra
que
el
desi
nfec
tant
e pu
eda
actu
ar,
!P
repa
rar
la
so
lución
de
sinf
ecta
nte
ante
s de
pr
oced
er a
des
infe
ctar
,
Lim
piez
a y
desi
nfec
ción
82�P
ara
aplic
ar e
l de
sinf
ecta
nte
se
debe
con
side
rar
lo s
igui
ente
:!
Ase
gura
rqu
e la
con
cent
raci
ón
de
la
solu
ción
, se
a la
in
dica
da
(pre
para
r de
ac
uerd
o a
lo
esti
pula
do
en
la
etiq
ueta
de
l de
sinf
ecta
nte)
,!
Apl
icar
la
solu
ción
du
rant
e el
ti
empo
que
ind
ique
el
fabr
ican
te
del d
esin
fect
ante
, de
ind
icar
lo a
síla
et
ique
ta
enju
agar
co
n ag
ua
pota
ble.
Lim
piez
a y
desi
nfec
ción
83�La
vado
Tre
s ta
rjas
Lava
rLa
var
los
uten
silio
s co
n lo
s ut
ensi
lios
con
dter
gent
edt
erge
nte
y ag
ua c
alie
nte
(48
y ag
ua c
alie
nte
(48 °
C°C))
Enju
agar
Enju
agar
los
uten
silio
s co
n ag
ua
los
uten
silio
s co
n ag
ua
para
rem
over
los
rest
os d
epa
ra re
mov
er lo
s re
stos
de
dete
rgen
tede
terg
ente
Des
infe
ctar
Des
infe
ctar
los
uten
silio
s po
r lo
s ut
ensi
lios
por
inm
ersi
ón e
n un
a so
luci
ón d
e in
mer
sión
en
una
solu
ción
de
clor
o o
yodo
.cl
oro
o yo
do.
Lim
piez
a y
desi
nfec
ción
84
�Se
deb
en la
var y
des
infe
ctar
con
do
s té
cnic
as�
Lava
do p
or in
mer
sión
en
agua
ca
lient
e
lavad
olav
ado
enju
ague
enju
ague
desin
fect
ar
desin
fect
ar
Seca
do al
aire
Seca
do al
aire
esca
moc
heo
esca
moc
heoLi
mpi
eza
y de
sinf
ecci
ón
85
Lim
piez
a y
desi
nfec
ción
86
Lim
piez
a y
desi
nfec
ción
87
Lim
piez
a y
desi
nfec
ción
88
Lim
piez
a y
desi
nfec
ción
89
Lim
piez
a y
desi
nfec
ción
90�El
pr
oces
o co
rrec
to
para
la
var
y de
sinf
ecta
r fr
utas
y v
erdu
ras,
es:
!La
varla
s co
n ag
ua p
otab
le y
jab
ón,
una
por
una
(ej
m. n
aran
jas,
pep
inos
) u
hoja
por
hoj
a (e
j. le
chug
a, c
ol)
o en
m
anoj
os p
eque
ños
(ej.
berr
o, p
erej
il).
!
Util
iza
un
cepi
llo o
est
ropa
jo q
ue t
e ay
ude
a el
imin
ar l
a tie
rra
y su
cied
ad
(sob
re
todo
en
pr
oduc
tos
com
o za
naho
rias,
pap
as, r
ában
os, e
tc.).
Lim
piez
a y
desi
nfec
ción
91
�El
pr
oces
o co
rrec
to
para
la
var
y de
sinf
ecta
r fr
utas
y v
erdu
ras,
es:
!En
juag
ar
al
chor
ro
de
agua
, pa
ra
elim
inar
to
do
rest
o de
ja
bón
o su
cied
ad.
!A
plic
a el
de
sinf
ecta
nte
conf
orm
e lo
es
peci
ficad
o en
la
et
ique
ta
(ase
gura
ndo
que
la c
once
ntra
ción
de
la
solu
ción
qu
e pr
epar
es
sea
la
indi
cada
, y
que
el t
iem
po d
e re
moj
o o
cont
acto
se
a el
es
peci
ficad
o en
la
et
ique
ta).
Lim
piez
a y
desi
nfec
ción
92�Es
im
port
ante
que
ver
ifiqu
es q
ue e
l de
sinf
ecta
nte
que
utili
ces
esté
apro
bado
por
la S
ecre
tarí
a de
Sal
ud.
Lim
piez
a y
desi
nfec
ción
93
Lim
piez
a y
desi
nfec
ción
94
Lim
piez
a y
desi
nfec
ción
95�Es
im
port
ante
as
egur
ar
el
lava
do
y de
sinf
ecci
ón
de
uten
silio
s y
man
os,
ante
s de
qu
e és
tos
prod
ucto
s se
so
met
an a
un
proc
eso
de p
repa
raci
ón
(ej.
lech
uga
pica
da,
reba
nada
s de
pe
pino
, tr
ozos
de
za
naho
ria,
et
c.),
pa
ra e
vita
r su
con
tam
inac
ión,
una
vez
qu
e ya
fuer
on la
vado
s y
desi
nfec
tado
s.
Lim
piez
a y
desi
nfec
ción
96
Faun
a no
civa
�R
oedo
res
�La
s ra
tas
y ra
tone
s so
n an
imal
es q
ue
pued
en tr
ansm
itir
enfe
rmed
ades
si
se le
s pe
rmite
el a
cces
o a
las
área
s de
man
ipul
ació
n de
alim
ento
s�
La p
rese
ncia
de
excr
etas
de
esto
s ro
edor
es s
on in
dica
dore
s de
su
infe
stac
ión
97
Mec
anis
mos
de
cont
rol
Mec
anis
mos
de
cont
rol
��N
o se
deb
e to
lera
r qu
e ha
ya r
atas
ni
No
se d
ebe
tole
rar
que
haya
rat
as n
i ra
tone
s en
un
esta
blec
imie
nto
de
rato
nes
en u
n es
tabl
ecim
ient
o de
pr
epar
ació
n y
serv
icio
de
alim
ento
s y
prep
arac
ión
y se
rvic
io d
e al
imen
tos
y be
bida
s.be
bida
s.��
Deb
en d
iseñ
arse
y e
jecu
tars
e pr
ogra
mas
de
Deb
en d
iseñ
arse
y e
jecu
tars
e pr
ogra
mas
de
desr
atiz
ació
n.de
srat
izac
ión.
Faun
a no
civa
98
Faun
a no
civa
�M
osca
�Es
ta a
soci
ada
a:»
Los
sitio
s do
nde
vive
y c
ome
el
hom
bre,
»
Excu
sado
s,»
Esta
blos
»D
espe
rdic
ios
»T
odas
las
inm
undi
cias
99
�Se
tras
lada
de
la s
ucie
dad
a lo
s co
mes
tible
s, h
ace
de e
llas
una
de la
s pr
inci
pale
s am
enaz
as p
ara
los
esta
blec
imie
ntos
de
prep
arac
ión
y se
rvic
io
de a
limen
tos.
�Mie
ntra
s se
nut
re, p
erió
dica
men
te
regu
rgita
un
líqui
do p
rodu
cido
por
ella
, co
n el
pro
pósit
o de
diso
lver
el a
limen
to y
to
mar
lo c
on m
ayor
faci
lidad
. �E
l líq
uido
reg
urgi
tado
es
el q
ue c
ontie
ne
los
gérm
enes
pat
ógen
os.
�Est
e líq
uido
es
arra
stra
do y
tran
spor
tado
en
las
pata
s de
la m
osca
.
Faun
a no
civa
100�
Cu
cara
cha
�A
l igu
al q
ue la
mos
ca, r
egur
gita
n so
bre
los
alim
ento
s m
ient
ras
se
alim
enta
n de
ello
s.�
Son
una
plag
a co
mún
en
coci
nas
y pa
nade
rías
�C
onta
min
an a
tra
vés
de s
u re
gión
bu
cal,
sus
pata
s y
su e
xcre
men
to.
Faun
a no
civa
101
Mec
anis
mo
s d
e co
ntr
ol
Mec
anis
mo
s d
e co
ntr
ol
�N
o se
deb
e to
lera
r qu
e ha
ya c
ucar
acha
s ni
m
osca
s en
un
esta
blec
imie
nto
de
prep
arac
ión
y se
rvic
io d
e al
imen
tos
y be
bida
s.�
Deb
en d
iseñ
arse
y e
jecu
tars
e pr
ogra
mas
de
des
inse
ctac
ión
..
Faun
a no
civa
102
CO
NT
RO
L D
E P
LAG
AS
Atr
ayen
tes
y tr
amp
as p
ara
cuca
rach
asA
tray
ente
s y
tram
pas
par
a cu
cara
chas
103
CO
NT
RO
L D
E P
LAG
AS
Plac
as e
ng
om
adas
par
a m
osc
asPl
acas
en
go
mad
as p
ara
mo
scas
104
Tram
pas
de
atra
cció
n lu
min
osa
y p
laca
s Tr
amp
as d
e at
racc
ión
lum
ino
sa y
pla
cas
eng
om
adas
eng
om
adas
105
CO
NT
RO
L D
E P
LAG
AS
Tram
pas
par
a ro
edo
res
Tram
pas
par
a ro
edo
res
106
REC
EPC
ION
DE
ALI
MEN
TO
S SA
NO
S
107
Rec
epci
ón d
e al
imen
tos
�Se
deb
en v
erifi
car
los
enva
ses
de lo
s al
imen
tos
a fin
de
aseg
urar
su
inte
grid
ad
y lim
piez
a.
�Lo
s pr
oduc
tos
que
deba
n re
cibi
rse
enhi
elad
os, é
stos
no
debe
rán
esta
r en
co
ntac
to d
irec
to c
on e
l hie
lo.
108
Rec
epci
ón d
e al
imen
tos
�Se
deb
en c
orro
bora
r la
s ca
ract
erís
tica
s or
gano
lépt
icas
de
los
alim
ento
s fr
esco
s co
mo
son
colo
r, t
extu
ra y
olo
rca
ract
erís
tico
s, a
fin
de a
cept
ar o
re
chaz
ar lo
s al
imen
tos
de o
rige
n an
imal
que
pre
sent
en lo
s at
ribu
tos
de c
alid
ades
peci
ficad
os p
ara
ello
s.
109
Rec
epci
ón d
e al
imen
tos
�La
s te
mpe
ratu
ras
de lo
s al
imen
tos
pote
ncia
lmen
te p
elig
roso
s, a
exc
epción
del
hu
evo
ente
ro, f
ruta
s y
hort
aliz
as fr
esca
s,
debe
de
ser
la s
igui
ente
: alim
ento
s fr
esco
s te
mpe
ratu
ra máx
ima
de 4
°C, c
onge
lado
s te
mpe
ratu
ra mín
ima
de �
18°C
y lo
s he
lado
s a
una
tem
pera
tura
mín
ima
de �
14°C
.
110
Con
trol
de
tem
pera
tura
saj
uste
de
term
ómet
ros
Peri
lla d
e aj
uste
111
Rec
epci
ón d
e al
imen
tos
sano
s
112
Rec
epci
ón d
e al
imen
tos
sano
s
113
Rec
epci
ón d
e al
imen
tos
sano
s
114
Rec
epci
ón d
e al
imen
tos
sano
s
115
Rec
epci
ón d
e al
imen
tos
sano
s
LOS
PR
OD
UC
TO
S
EN
HIE
LAD
OS
DE
BE
N
VE
NIR
EM
BO
LSA
DO
S
116
Rec
epci
ón d
e al
imen
tos
sano
s
LOS
PR
OD
UC
TO
S
EN
HIE
LAD
OS
DE
BE
N
VE
NIR
EM
BO
LSA
DO
S
LOS
PR
OD
UC
TO
S
EN
HIE
LAD
OS
DE
BE
N
VE
NIR
EM
BO
LSA
DO
S
117
Rec
epci
ón d
e al
imen
tos
sano
s
118
Rec
epci
ón d
e al
imen
tos
�La
s ca
ract
eríst
icas
org
anol
éptic
as d
e lo
s pr
oduc
tos
fres
cos
de o
rigen
veg
etal
se
deb
en c
ontr
olar
rec
haza
ndo
aque
llos
que
pres
ente
n m
ohos
, co
lora
ción
o m
ater
ia e
xtra
ña,
mag
ulla
dura
s o
mal
olo
r.
119
Rec
epci
ón d
e al
imen
tos
sano
s
120
Rec
epci
ón d
e al
imen
tos
sano
s
121
Rec
epci
ón d
e al
imen
tos
sano
s
122
Rec
epci
ón d
e al
imen
tos
sano
s
123
Rec
epci
ón d
e al
imen
tos
�Los
alim
ento
s co
ngel
ados
se
debe
n re
cibi
r sin
sig
nos
de
desc
onge
laci
ón y
/o
reco
ngel
ació
n.
124
Rec
epci
ón d
e al
imen
tos
Form
ació
n de
hie
lo e
n el
env
ase
Form
ació
n de
hie
lo e
n el
env
ase
125
Rec
epci
ón d
e al
imen
tos
�C
uand
o re
ciba
alim
ento
s, tr
ate
de
obse
rvar
sie
mpr
e qu
e es
tén
en b
uena
s co
ndic
ione
s.�
No
reci
ba c
arne
que
pro
veng
an d
e lo
cale
s co
n co
ndic
ione
s sa
nita
rias
inad
ecua
das.
�Só
lo r
ecib
a ca
rnes
y e
mbu
tidos
en
buen
es
tado
; guí
ese
por
la c
olor
ació
n de
la
carn
e y
por
la fe
cha
de c
aduc
idad
de
los
empa
ques
.�
En c
uant
o a
la le
che
y su
s pr
oduc
tos
deriv
ados
adq
uier
a só
lo lo
s pa
steu
rizad
os.
126�
Rech
ace
los
alim
ento
s o
las
prep
arac
ione
s co
n as
pect
o, o
lor
y/o
colo
r al
tera
dos,
así
com
o ta
mbi
én s
i ya
venc
iósu
fec
ha d
e ca
duci
dad.
�Si
empr
e le
a la
eti
quet
a do
nde
se in
dica
la
com
posi
ción
del
alim
ento
y la
fec
ha
de c
aduc
idad
.�
Si d
uda
de la
s co
ndic
ione
s hi
gién
icas
y
sani
tari
as d
e un
alim
ento
, no
lo r
ecib
a.
Rec
epci
ón d
e al
imen
tos
Rec
epci
ón d
e al
imen
tos
127
ALM
AC
ENA
MIE
NT
O D
E A
LIM
ENT
OS
128
Con
trol
de
tem
pera
tura
sal
mac
enam
ient
o de
alim
ento
s�
En la
s pr
ácti
cas
de m
anej
o hi
gién
ico
es e
senc
ial d
ispo
ner
de
mét
odos
de
alm
acen
amie
nto
corr
ecto
s:
"C
ontr
ol d
e te
mpe
ratu
ra
"Li
mpi
eza
y de
sinf
ecci
ón
"V
enti
laci
ón
"R
otac
ión
"M
ante
nim
ient
o
129�
Las
área
s de
alm
acen
amie
nto
se
clas
ifica
n en
4 g
rupo
s:
�A
lmac
enam
ient
o de
alim
ento
s se
cos
�A
lmac
enam
ient
o de
frut
as y
ve
rdur
as
�A
lmac
enam
ient
o de
con
gela
ción
�A
lmac
enam
ient
o de
ref
rige
raci
ón
Con
trol
de
tem
pera
tura
sal
mac
enam
ient
o de
alim
ento
s
130
�Las
tem
pera
tura
s a
las
que
se d
ebe
man
tene
r lo
s al
imen
tos
debe
n se
r de
4°C
o m
enos
par
a lo
s fr
íos
y pa
ra lo
s al
imen
tos
calie
ntes
de
60°C
o m
ás
de t
empe
ratu
ra
inte
rna.
Zona
Zo
na
de
de
pelig
rope
ligro
60 4 o C
Con
trol
de
tem
pera
tura
sal
mac
enam
ient
o de
alim
ento
s
131�
Alm
acen
amie
nto
en c
onge
laci
ón�
Los
alim
ento
s co
ngel
ados
ne
cesi
tan
una
aten
ción
esp
ecia
l. �
Áre
a se
ca, b
ien
vent
ilada
y li
mpi
a�
Ase
gúre
se d
e qu
e la
cám
ara
de
cong
elac
ión
func
iona
a la
te
mpe
ratu
ra c
orre
cta.
Con
trol
de
tem
pera
tura
sal
mac
enam
ient
o de
alim
ento
s
La
tem
pera
tura
idea
l de
La
tem
pera
tura
idea
l de
alm
acen
amie
nto
en
alm
acen
amie
nto
en
cong
elac
ión
es d
e co
ngel
ació
n es
de
—— 18
18 °
C°C
132
Con
trol
de
tem
pera
tura
sal
mac
enam
ient
o de
alim
ento
s
�A
lmac
enam
ient
o en
re
frig
erac
ión
�To
dos
los
alim
ento
s co
nser
vado
s en
re
frig
erac
ión
debe
rán
esta
r en
vasa
dos
de
mod
o ta
l que
per
mit
an
su f
ácil
iden
tifi
caci
ón,
redu
cien
do
sim
ultá
neam
ente
el
ries
go d
e co
ntam
inac
ión
cruz
ada.
133
Con
trol
de
tem
pera
tura
sal
mac
enam
ient
o de
alim
ento
s
�Los
alim
ento
s ca
lient
es e
leva
n la
te
mpe
ratu
ra in
tern
a de
l ref
rige
rado
s tr
ayen
do c
omo
cons
ecue
ncia
:�
Estí
mul
o de
cre
cim
ient
o ba
cter
iano
�Fa
vore
ce la
con
tam
inac
ión
cruz
ada.
134
Con
trol
de
tem
pera
tura
sal
mac
enam
ient
o de
alim
ento
s
�� Las
car
nes
y La
s ca
rnes
y
pesc
ados
cru
dos
en
pesc
ados
cru
dos
en
la p
arte
infe
rior
la p
arte
infe
rior ..
�� Los
pro
duct
os
Los
prod
ucto
s lá
cteo
s en
la p
arte
lá
cteo
s en
la p
arte
su
perio
r.su
perio
r.
�� Los
alim
ento
s Lo
s al
imen
tos
coci
nado
s en
el
coci
nado
s en
el
cent
ro.
cent
ro.
135
Con
trol
de
tem
pera
tura
sal
mac
enam
ient
o de
alim
ento
s
�A
lmac
enam
ient
o en
re
frig
erac
ión
Evite
que
la s
angr
e y
los
exud
ados
de
Evite
que
la s
angr
e y
los
exud
ados
de
la d
esco
ngel
ació
n go
teen
sob
re lo
s la
des
cong
elac
ión
gote
en s
obre
los
alim
ento
s co
cina
dos
y lo
s pr
oduc
tos
alim
ento
s co
cina
dos
y lo
s pr
oduc
tos
láct
eos
que
no v
an a
ser
coc
inad
os
láct
eos
que
no v
an a
ser
coc
inad
os
ante
s de
ser
con
sum
idos
ante
s de
ser
con
sum
idos
136
El c
ontr
ol d
el ti
empo
y la
El
con
trol
del
tiem
po y
la
tem
pera
tura
son
los
tem
pera
tura
son
los
fact
ores
crít
icos
par
a fa
ctor
es c
rític
os p
ara
inhi
bir e
l cre
cim
ient
o de
in
hibi
r el c
reci
mie
nto
de
bact
eria
s pe
rjudi
cial
es.
bact
eria
s pe
rjudi
cial
es.
Con
trol
de
tem
pera
tura
sal
mac
enam
ient
o de
alim
ento
s
137
Are
asde
alm
acen
amie
nto
refig
erac
ión
y co
ngel
ació
n
138
Are
asde
alm
acen
amie
nto
refig
erac
ión
y co
ngel
ació
n
139
PR
EPA
RA
CIO
N Y
SER
VIC
IO
140
ENFR
IAM
IEN
TO
RA
PID
O D
E LO
S A
LIM
ENT
OS.
�Re
duzc
a el
vol
umen
de
los
alim
ento
s.�
Mol
des
poco
pro
fund
os
en r
efrig
erac
ión.
�Ba
ño d
e ag
ua c
on h
ielo
.�
Util
ice
el te
rmóm
etro
141
desc
onge
laci
ón c
ontr
olad
a
142
LAS
BA
CT
ERIA
S SO
BR
EVIV
EN U
N
INA
DEC
UA
DO
REC
ALE
NT
AM
IEN
TO
.
143
Coc
inad
o se
guro
144
Coc
inad
o se
guro
145
Coc
inad
o se
guro
146
SER
VIC
IO D
E B
UFF
ET
�Lo
s alim
entos
fríos
se
debe
n de m
anten
er a
7°C
o men
os
147
SER
VIC
IO D
E B
UFF
ET
�Lo
s alim
entos
calie
ntes s
e deb
en de
co
nser
var a
60°C
o más
148
SER
VIC
IO D
E B
UFF
ET
�Se
deb
en d
e re
volv
er c
onti
nuam
ente
lo
s al
imen
tos
y te
ner
porc
ione
s pe
queñ
as�
No
se d
eben
de
revo
lver
alim
ento
fr
esco
con
alim
ento
rec
alen
tado
149
SER
VIC
IO D
E B
UFF
ET
�T
odos
los
alim
ento
s de
ben
de
perm
anec
er ta
pado
s y
con
uten
silio
s ad
ecua
dos
150
GR
AC
IAS!