dataciones con isÓtopos cosmogÉnicos (21ne): evoluciÓn del relieve andorrano en el cuaternario y...
TRANSCRIPT
![Page 1: DATACIONES CON ISÓTOPOS COSMOGÉNICOS (21Ne): EVOLUCIÓN DEL RELIEVE ANDORRANO EN EL CUATERNARIO Y TASAS DE EROSIÓN (PRINCIPADO DE ANDORRA, PIRINEOS ORIENTALES)](https://reader030.vdocumento.com/reader030/viewer/2022032422/55a973151a28abcb2a8b4668/html5/thumbnails/1.jpg)
DATACIONES CON ISÓTOPOS COSMOGÉNICOS (21Ne):EVOLUCIÓN DEL RELIEVE ANDORRANO EN EL
CUATERNARIO Y TASAS DE EROSIÓN(PRINCIPADO DE ANDORRA, PIRINEOS ORIENTALES)
V. Turu (1), J.R. Vidal-Romaní (2) y D. Fernández-Mosquera (2)
(1) Fundació Marcel Chevalier (Andorra),
(2) Instituto Universitario de Xeoloxia (U. Coruña)
Sant Julià de Lòria
![Page 2: DATACIONES CON ISÓTOPOS COSMOGÉNICOS (21Ne): EVOLUCIÓN DEL RELIEVE ANDORRANO EN EL CUATERNARIO Y TASAS DE EROSIÓN (PRINCIPADO DE ANDORRA, PIRINEOS ORIENTALES)](https://reader030.vdocumento.com/reader030/viewer/2022032422/55a973151a28abcb2a8b4668/html5/thumbnails/2.jpg)
Los Isótopos Cosmogénicos Terrestres producidos In Situ se producen por el resultado de la colisión de una partícula de alta energía (neutrones y muones cósmicos) contra un nucleido, el cuál es roto en diversos fragmentos (reacción de espalación), que pueden ser:
1) Radioactivos (14C, 10Be, 26Al, 36Cl)
2) Estables (3He, 21Ne)
Para el caso de los estables la concentración del cosmogénico siempre se acumula en sucesivas exposiciones, el radioactivo no
Introducción
Ejemplo de producción de isótopo cosmogénico (36Cl) por espalación y la disminución de esta en profundidad para una roca de densidad 2,6 g/cc (Gosse & Phillips, 2001). A una profundad de 60 cm se puede considerar despreciable.
![Page 3: DATACIONES CON ISÓTOPOS COSMOGÉNICOS (21Ne): EVOLUCIÓN DEL RELIEVE ANDORRANO EN EL CUATERNARIO Y TASAS DE EROSIÓN (PRINCIPADO DE ANDORRA, PIRINEOS ORIENTALES)](https://reader030.vdocumento.com/reader030/viewer/2022032422/55a973151a28abcb2a8b4668/html5/thumbnails/3.jpg)
El muestreo se efectuó teniendo en cuenta que un valle glaciar:
1- las superficies más recientes son las que se encuentren en el fondo de los circos glaciares.
2- las superficies más elevadas respecto al fondo del valle corresponden a las de mayor volumen de hielo.
3- las zonas de confluencia entre valles pueden haber sido diferentemente ocupadas por las masas de hielo según la dinamica de cada lengua glaciar.
El muestreo
aa
Valira NordValira d'Orient
Gran ValiraMadriu
12 34
5 678109 11
1213161415
17
17Superfície glaciarBloque morrénico
Solà deNadal
02,55 Km
NLa MassanaOrdinoEncamp
CanilloPas dela CasaAriege
Estanysde la Pera
Os deCivis
Valls de Valira
VicdessosAston
L'HospitaletVall Farrera
CampcardósVallciveraLa LLosa
Engaït
Comapedrosa(2.942 m)Cassamanya (2.740 m)
Pic d'Envalira(2.827 m)Andorala VellaSant Julià de LòriaAubinyà(1.160 m)
Engolasters
Vall d'Incles
Els Cortalsd'EncampGrau Roig
Ransol
La RabassaClarorCampRamonet
La Maiana(2.520 m)(2.916 m)Tossa Plana de LlesPic Negre(2.659 m)Montmalús
La Comad'ArcalísEncodinaLlorts
Serra del'HonorRoc delQuer
A'
A
ArànserBescarànArcavellArgolell Duran
Monteixó(2.905 m)Tor
Salòria(2.789 m)CircoSup.erosiónTransfl.glaciar
![Page 4: DATACIONES CON ISÓTOPOS COSMOGÉNICOS (21Ne): EVOLUCIÓN DEL RELIEVE ANDORRANO EN EL CUATERNARIO Y TASAS DE EROSIÓN (PRINCIPADO DE ANDORRA, PIRINEOS ORIENTALES)](https://reader030.vdocumento.com/reader030/viewer/2022032422/55a973151a28abcb2a8b4668/html5/thumbnails/4.jpg)
Las muestras
AND 1: Circo glaciar de La Coma del Forat (Arcalís), 2.460 m
![Page 5: DATACIONES CON ISÓTOPOS COSMOGÉNICOS (21Ne): EVOLUCIÓN DEL RELIEVE ANDORRANO EN EL CUATERNARIO Y TASAS DE EROSIÓN (PRINCIPADO DE ANDORRA, PIRINEOS ORIENTALES)](https://reader030.vdocumento.com/reader030/viewer/2022032422/55a973151a28abcb2a8b4668/html5/thumbnails/5.jpg)
Las muestras
AND 3: Crestón de roca aborregada (Encodina), 1.730 m
Zona del circo glaciar de La Coma (AND 1)
![Page 6: DATACIONES CON ISÓTOPOS COSMOGÉNICOS (21Ne): EVOLUCIÓN DEL RELIEVE ANDORRANO EN EL CUATERNARIO Y TASAS DE EROSIÓN (PRINCIPADO DE ANDORRA, PIRINEOS ORIENTALES)](https://reader030.vdocumento.com/reader030/viewer/2022032422/55a973151a28abcb2a8b4668/html5/thumbnails/6.jpg)
Muestra de cabecera de valle glaciar, El Serrat-Encodina (AND 3)
Las muestras
AND 4: Superficie de pulido glaciar (Llorts), 1.530 m
![Page 7: DATACIONES CON ISÓTOPOS COSMOGÉNICOS (21Ne): EVOLUCIÓN DEL RELIEVE ANDORRANO EN EL CUATERNARIO Y TASAS DE EROSIÓN (PRINCIPADO DE ANDORRA, PIRINEOS ORIENTALES)](https://reader030.vdocumento.com/reader030/viewer/2022032422/55a973151a28abcb2a8b4668/html5/thumbnails/7.jpg)
Las muestras
• AND 5: Superficie de pulido glaciar (Sornás), 1.300 m
![Page 8: DATACIONES CON ISÓTOPOS COSMOGÉNICOS (21Ne): EVOLUCIÓN DEL RELIEVE ANDORRANO EN EL CUATERNARIO Y TASAS DE EROSIÓN (PRINCIPADO DE ANDORRA, PIRINEOS ORIENTALES)](https://reader030.vdocumento.com/reader030/viewer/2022032422/55a973151a28abcb2a8b4668/html5/thumbnails/8.jpg)
Las muestras
• AND 6: Superficie de pulido glaciar en hombrera del valle (Roc del Què), 1.950 m
![Page 9: DATACIONES CON ISÓTOPOS COSMOGÉNICOS (21Ne): EVOLUCIÓN DEL RELIEVE ANDORRANO EN EL CUATERNARIO Y TASAS DE EROSIÓN (PRINCIPADO DE ANDORRA, PIRINEOS ORIENTALES)](https://reader030.vdocumento.com/reader030/viewer/2022032422/55a973151a28abcb2a8b4668/html5/thumbnails/9.jpg)
Las muestras
• AND 7: Bloques en la Push Moraine de l’Aldosa de La Massana, 1.298 m
Confluencia con el valle principal
![Page 10: DATACIONES CON ISÓTOPOS COSMOGÉNICOS (21Ne): EVOLUCIÓN DEL RELIEVE ANDORRANO EN EL CUATERNARIO Y TASAS DE EROSIÓN (PRINCIPADO DE ANDORRA, PIRINEOS ORIENTALES)](https://reader030.vdocumento.com/reader030/viewer/2022032422/55a973151a28abcb2a8b4668/html5/thumbnails/10.jpg)
Las muestras
AND 15: Roca aborregada en zona de confluencia glaciar (Solà de Nadal), 1.226 m
AND 15
Muestra AND 7 en La Massana
![Page 11: DATACIONES CON ISÓTOPOS COSMOGÉNICOS (21Ne): EVOLUCIÓN DEL RELIEVE ANDORRANO EN EL CUATERNARIO Y TASAS DE EROSIÓN (PRINCIPADO DE ANDORRA, PIRINEOS ORIENTALES)](https://reader030.vdocumento.com/reader030/viewer/2022032422/55a973151a28abcb2a8b4668/html5/thumbnails/11.jpg)
Las muestras
AND 13: Superfície glaciar en zona de confluencia (Sant Jaume d’Engordany), 1.108 m
![Page 12: DATACIONES CON ISÓTOPOS COSMOGÉNICOS (21Ne): EVOLUCIÓN DEL RELIEVE ANDORRANO EN EL CUATERNARIO Y TASAS DE EROSIÓN (PRINCIPADO DE ANDORRA, PIRINEOS ORIENTALES)](https://reader030.vdocumento.com/reader030/viewer/2022032422/55a973151a28abcb2a8b4668/html5/thumbnails/12.jpg)
Las muestras
Muestras en Tors, superfícies de pulido glaciar y bloques morrénicos de Engolasters (1.648 m) y Solà d’Enclar, siempre en litología granítica.
Engolasters desde el Solà d’Enclar
![Page 13: DATACIONES CON ISÓTOPOS COSMOGÉNICOS (21Ne): EVOLUCIÓN DEL RELIEVE ANDORRANO EN EL CUATERNARIO Y TASAS DE EROSIÓN (PRINCIPADO DE ANDORRA, PIRINEOS ORIENTALES)](https://reader030.vdocumento.com/reader030/viewer/2022032422/55a973151a28abcb2a8b4668/html5/thumbnails/13.jpg)
Los resultados
AND 1
AND 3
AND 5
AND 6 AND 13
AND 7
![Page 14: DATACIONES CON ISÓTOPOS COSMOGÉNICOS (21Ne): EVOLUCIÓN DEL RELIEVE ANDORRANO EN EL CUATERNARIO Y TASAS DE EROSIÓN (PRINCIPADO DE ANDORRA, PIRINEOS ORIENTALES)](https://reader030.vdocumento.com/reader030/viewer/2022032422/55a973151a28abcb2a8b4668/html5/thumbnails/14.jpg)
Otras dataciones
En SV-T2 importantes coloraciones correspondientes a la oxidación de minerales de hierro, niveles de cementación de carbonatos petroclásticos que llegan a alcanzar de 4 a 6 metros de espesor(>= grado IV de Birkeland, 1999) acorde con una edad >0,75 Ma. Pero es
que la SV-T1 se sitúa por encima de SV-T2.
Terraza SV-T3: 120 - 125 Ka (OSL)
aaa
60555045403530252015500600700800900100011001200130014001500160017001800
T3T2T1Actual
T4T5
Distáncia respecto a la cabecera del Valira en Tristaina (Km)
SV
T1T2T3
Fosa tectónicadel Urgellet
mCmLLmM
mPTmCT
mSTC
Perfiles longitudinales de las terrazas del Segre-Valira
??
mC = Morrena de Calvinyà mLL = Morrena de Llumaneres mM = Morrena de la Margineda mPT= Morrena de Pont Trencat mCT= Morrena de Cal Tolse mSTC=Morrena de Santa Coloma
Bloquesubsidente Bloquelevantado
Terraza SV-T1: > 1 Ma (OSL ?)
![Page 15: DATACIONES CON ISÓTOPOS COSMOGÉNICOS (21Ne): EVOLUCIÓN DEL RELIEVE ANDORRANO EN EL CUATERNARIO Y TASAS DE EROSIÓN (PRINCIPADO DE ANDORRA, PIRINEOS ORIENTALES)](https://reader030.vdocumento.com/reader030/viewer/2022032422/55a973151a28abcb2a8b4668/html5/thumbnails/15.jpg)
Otros datosVestigios sedimentarios dispersos en el pueblo de Aubinyá (1.160-1.170 m) atestiguan de la existencia de antiguos sedimentos fluviales pertenecientes al valle principal (gravas de granito redondeadas, litologia aloctona, Turu y Peña 2006b). Si nos centramos en la tasa de erosión aparente (Teff) en base a la datacion de la antigua gravera situada al sur de Sant Julià de Lòria (suspendida 65 m) y suponendo una Teff constante, se concluye que haría falta más de 0,5 Ma para descender el nivel de base del río desde Aubinyá.
aa
12Teff =0,4 ± 0,1 mm/a
Aubinyàgr.gr.> 0,5 MaPui Olivesa1010 mAubinyà1176 mJuberri1281 m
St. Julià939 m
![Page 16: DATACIONES CON ISÓTOPOS COSMOGÉNICOS (21Ne): EVOLUCIÓN DEL RELIEVE ANDORRANO EN EL CUATERNARIO Y TASAS DE EROSIÓN (PRINCIPADO DE ANDORRA, PIRINEOS ORIENTALES)](https://reader030.vdocumento.com/reader030/viewer/2022032422/55a973151a28abcb2a8b4668/html5/thumbnails/16.jpg)
Conclusiones
aaa
02468101214161820
020040060080010001200Exposición (Ka)
(X10 )-5AND 6AND 1AND 3AND 13AND 5
ε ≈ 628,05ξ−0,9995(1.930 µ)(2.460 µ)(1.730 µ)(1.108 µ)(1.300 µ)
Χυβετα δε σοβρεεξχαϖαχι⌠νψ ποστεριορ ρελλενοςαλλε γλαχιαρΤασα δε εροσι⌠ν απαρεντε παρα λασ συπερφιχιεσ δαταδασ πορ Νε21
ΑΓΧΓςΓΣΠΣΝΠΗοµβρερα γλαχιαρΧιρχο γλαχιαρΑλτο ϖαλλε γλαχιαρ
1) Las superfícies de erosión datadas son poligénicas, varios so los procesos que las han generado (glaciar-interglaciar)
2) Las tasas de erosión aparente son bajas (< 4 *10-5 cm/a), incluso valores 100 veces más bajos que los obtenidos con 10 Be (Delmàs et al. 2008).
3) El paso de una superficie no poligénica (SNP) a una poligénica (SP) se situar a partir de un orden de magnitud más (tasa de 10-4 cm/a)
4) En un paisaje glaciar de montanas, en las hombreras o artesas glaciares (AG), parece existir una mayor tasa de erosión aparente,es decir que se desmantela el valle por los laterales (crisis paraglaciares?).
5) Hacia la cabecera del valle la erosión aparente es menor dado a que ha tenido más tiempo de exposición por una menor influencia glaciar (apantallamiento).
Dado que acumulación del isótopo cosmogénico penetra unos 60 cm en la roca se puede estimar en límite unas tasas de erosión aparente (Teff).
![Page 17: DATACIONES CON ISÓTOPOS COSMOGÉNICOS (21Ne): EVOLUCIÓN DEL RELIEVE ANDORRANO EN EL CUATERNARIO Y TASAS DE EROSIÓN (PRINCIPADO DE ANDORRA, PIRINEOS ORIENTALES)](https://reader030.vdocumento.com/reader030/viewer/2022032422/55a973151a28abcb2a8b4668/html5/thumbnails/17.jpg)
Gracies