claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - vigo

70
Prof. Dr. Antonio Rial Boubeta Vigo, 1 Dic. 2017 Claves e desafíos da prevención de adiccións na mocidade

Upload: others

Post on 24-Apr-2022

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

Prof. Dr. Antonio Rial Boubeta Vigo, 1 Dic. 2017

Claves e desafíos da prevención de

adiccións na mocidade

Page 2: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 3: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 4: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 5: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 6: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 7: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 8: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

Claves para entender y prevenir

Page 9: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 10: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 11: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 12: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 13: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 14: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 15: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 21: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 22: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 23: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 25: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

2010

2012

2014

2017

INTERNET

TIC 2003/2004

2007/2009

2014/2016

ALCOHOL

OTRAS DROGAS

Más de 60.000 adolescentes entrevistados Más de 12.000 adolescentes entrevistados

Page 26: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

PROXECTO “MOCIDADE ON LINE” (2014)

44.051 adolescentes de 12 a 17 años 255 centros escolares

Page 27: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 28: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

El 97,8% utilizan Internet de manera regular

El 93% está registrado en alguna red social y más de la mitad (51%) en 4 o más

9 de cada 10 tiene móvil y el 89,2% son usuarios de Whatsapp (94% en 2017)

La media de edad de acceso al primer móvil son los 11 años y 1 de cada 3 (33,7%) dispone de antes

2017: La mitad de los alumnos de ESO lleva el móvil a clase habitualmente y de estos, 1 de cada 3 dice que lo suele utilizar durante las clases.

Motivos por los que se conectan a Internet: Uso de mensajería instantánea Uso de redes sociales Descargar archivos/subir archivos Jugar on line

Se estima que el 16,3% estarían haciendo un Uso problemático de Internet (interferencia seria en su vida diaria, riesgo de adicción)

Page 29: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

Un 13,5% se conecta a Internet más de 5h al día (29,4% en 2017) y un 13,6% acostumbra a conectarse a partir de las 12 de la noche (22,5% en 2017).

Solo un 48,1% de los padres controla o limita el uso que sus hijos hacen de Internet o el móvil (27,6% en 2017).

Un 24,2% refiere discusiones frecuentes en casa por el uso del móvil (42,5% en 2017).

CYBERBULLYING: el 8,9% dice haber sido humillados/as o acosados/as en la Red en el último año y un 6,8% reconoce haber humillado o acosado a otros/as

SEXTING: el 4% reconoce haber enviado a otros fotos o vídeos de sí mismos/as de contenido erótico o sexual a través de Internet o el móvil (9,4% en 2017).

GROOMING: el 31,4% reconoce tener entre sus contactos en las redes sociales a personas que no conocen en la vida real (52,5% en 2017) y 1 de cada 3 de estos casos (10,7% del total: 9.000) llegaron a quedar físicamente con ellos (17,6% en 2017)

El 36% utiliza habitualmente videojuegos on line (74,6% en 2017) El 4,2% apostó dinero webs de apostas (9,2% en 2017, aprox. 10.000 casos)

Page 30: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

96 046 students from 35 countries

Page 32: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 33: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

DATOS OBJETIVOS DE PARTIDA (ESTUDES 2014)

Page 34: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 35: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 36: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 37: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 38: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

GALICIA vs. ESPAÑA

Page 39: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

1. El consumo de alcohol entre los adolescentes descendió significativamente en los últimos años 2. El consumo en Galicia está por debajo del conjunto del Estado, pero.. 3. 2 de cada 3 adolescentes bebieron alcohol en el último mes

73,6%

81,9%

76,8%

71,5%

80,5%

73,6%

66%

68%

70%

72%

74%

76%

78%

80%

82%

84%

Ano 2010 Ano 2012 Ano 2014

España

Galicia

63%

74%

68,2%

62,5%

72,8%

63,6%

56%

58%

60%

62%

64%

66%

68%

70%

72%

74%

76%

Ano 2010 Ano 2012 Ano 2014

EspañaGalicia

ÚLTIMO AÑO ÚLTIMO MES

ALCOHOL

Page 40: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 41: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

2 PROBLEMAS: 5 o más copas?? Los expertos en Binge Drinking recomiendan bajar a 3 en adolescentes ¿Qué pasa con la franja 12-13 años?

Page 42: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

25,0%

16,5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

3 o más bebidas alcohólicas

Borracheras

14-18 años Tres o más: 33,9% Emborracharse: 22,4%

1,3%

14,4%

48,7%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

12-13 años 14-15 años 16-18 años

BINGE DRINKING (último mes)

2,9%

22,3%

52,0%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

12-13 años 14-15 años 16-18 años

Positivos AUDIT

3% de 12-13 años: Aprox. 1.200 niños/as

22% de 14-15 años: Aprox. 8.800 niños/as

10.000 individuos en edad pediátrica

GLOBAL: 29,6% 14-18: 39,3%

Page 43: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

Prácticas de riesgo y/o consecuencias asociadas al consumo de alcohol (en el último año…)

5,9%

6,7%

2,9%

3,9%

1,8%

4,3%

5,3%

8,0%

12,5%

29,2%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%

Relaciones sexuales de las que te arrepentiste

Relaciones sexuales sin protección

Acudir a urgencias o ser hospitalizado

Problemas con la policía

Ser víctima de atracos o robos

Peor rendimiento académico

Problemas serios con los padres

Accidentes o lesiones

Peleas

Viajar con un conductor bajo los efectos del alcohol

En el último año casi el 30% de los adolescentes se subieron a un coche con un conductor ebrio (cerca de 40.000 chicos/as en riesgo). Aprox. 4.000 acudieron a urgencias y 9.000 tuvieron sexo sin protección por haber bebido alcohol

Page 44: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

Comparativa consumos último mes

Se emboracharon vs. No se emborracharon

¿Y QUÉ PASA?

Page 45: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

Comparativa “se emborracharon en el último mes”

3,0%

3,0%

1,4%

1,6%

1,1%

2,0%

3,3%

4,0%

6,6%

23,3%

19,2%

21,8%

9,6%

14,1%

5,0%

14,7%

13,7%

25,7%

38,1%

55,9%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 55% 60%

Relaciones sexuales de las que te arrepentiste

Relaciones sexuales sin protección

Acudir a urgencias o ser hospitalizado

Problemas con la policía

Ser víctima de atracos o robos

Peor rendimiento académico

Problemas serios con los padres

Accidentes o lesiones

Peleas

Viaxar con un conductor bajo los efectos del alcohol

Si No

Page 46: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

EDAD DE INICIO/CONSUMO (12-18 AÑOS)

TRES FRANJAS 1er contacto con el alcohol y el tabaco (de los 13,5 a los 14 años) 1ª borrachera y primer contacto con el cannabis (14,5 -15 años) 1er contacto con el resto de “drogas ilegales” (15 años- 15 años y medio)

15,3

14,9

14,6

14,5

13,6

13,4

12 13 14 15 16

Éxtasis, anfetas y alucinógenos

Cocaína

Cannabis

Primera borrachera

Tabaco

Alcohol70,6% antes de cumplir

los 15 años

42,9% antes de cumplir los 15 años

56,3 antes de cumplir los 15 años

38,8% antes de cumplir los 15 años

Page 47: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

Correlación Edad de inicio consumo de alcohol - Edad de inicio en el consumo de otras sustancias

Edad inicio

Alcohol p

Tabaco rxy = ,55 <,001

Cannabis rxy = ,55 <,001

Cocaína rxy = ,44 <,001

Éxtasis/anfetaminas/

alucinógenos rxy = ,40 <,001

Edad inicio

Alcohol p

CRAFFT rxy = -,34 <,001

AUDIT rxy = -,36 <,001

Edades de inicio y consumo de riesgo

¿Y QUÉ PASA?

Cuanto antes empiezan a consumir alcohol antes comienzan a consumir

otras sustancias

Cuanto antes comienzan a consumir alcohol mayor es la probabilidad de que

desarrollen un patrón de riesgo

Page 48: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

BOTELLÓN

Nunca; 61,6 Al menos una

vez al año; 17,5

Al menos una vez al mes; 16,6

Todas las semanas; 4,4

El 38,4% de los adolescentes gallegos hizo Botellón en el transcurso del último año

Desciende a práctica do Botellón, pero el patrón de consumo… 98,6% bebe alcohol 56,8% alcohol + tabaco 37,3% alcohol + tabaco + otras drogas

GALICIA 14-18 años: 50,8% (57,6% PNSD)

La práctica del botellón comienza a edades muy tempranas: un 4% de los niños de 12-13 años participó

en un botellón en el último año, lo que equivaldría a 1.600 niños/as.

Si nos referimos al último mes estaríamos hablando de

un 1% (400 niños/as)

12-13 años

14-15 años

16-18 años

GLOBAL

ÚLTIMO AÑO 4% 29,4% 66,8% 38,4%

ÚLTIMO MES 1% 11,4% 40,7% 21%

Page 49: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

4,2%

4,7%

38,7%

55,5%

56,2%

0,3%

0,2%

3,5%

10,7%

6,4%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

Éxtasis, anfetas y alucinógenos

Cocaína

Cannabis

Tabaco

Emborracharse

Nunca/casi nunca

Habitualmente

Comparativa consumos último mes Botellón vs. No Botellón

La práctica del Botellón implica tasas de consumo 10 veces mayores

¿Y QUÉ PASA?

Page 50: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

1,3%

1,5%

0,9%

0,8%

0,5%

1,2%

1,4%

2,2%

3,9%

20,7%

13,5%

15,2%

6,2%

9,9%

4,0%

9,3%

11,6%

17,4%

26,6%

42,9%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 55% 60%

Relaciones sexuales de las que te arrepentiste

Relaciones sexuales sin protección

Acudir a urgencias o ser hospitalizado

Problemas con la policía

Ser víctima de atracos o robos

Peor rendimiento académico

Problemas serios con los padres

Accidentes o lesiones

Peleas

Viajar con un conductor bajo los efectos del alcohol

Si No

Comparativa prácticas de riesgo Botellón vs. No Botellón

La práctica del Botellón constituye claramente un FACTOR DE RIESCO a muchos niveles: accidentes, sexo no

deseado o sin protección, conflictividad…

Page 51: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

VARIABLES EXPLICATIVAS/MODELO DE PREVENCIÓN

AUDIT + AUDIT - t

AUTOESTIMA 30,18 31,17 3,85** ,12

HABILIDADES SOCIALES

54,38 53 -3,00* ,16

ASERTIVIDAD 18,36 19,61 7,58** ,17

PERCEPECIÓN RIESGO

2,07 2,21 5,62** ,18

IMPULSIVIDAD 69,19 62,19 -15,13** ,31

EXPECTATIVAS POSITIVAS

83,65 59,58 -27,81** ,46

VARIABLES PERSONALES

AUDIT + 2 p

PADRE ALCOHOL

Nunca/casi nunca 21,3% 22,71 <.001

Habitualmente 29%

MADRE ALCOHOL

Nunca/casi nunca 24,6% 4,04 < .05

Habitualmente 28,2%

HERMANOS ALCOHOL

Nunca/casi nunca 18,3% 135,82 <.001 Habitualmente 39,6%

AMIGOS ALCOHOL

Ninguno/algunos 7,3% 700,85 <.001

La mayoría/todos 50,4%

HORA DE LLEGADA A CASA DINERO DISPONIBLE

Antes 24h Entre 24h y

2h Entre 2h y

4h Más tarde de las 4h

AUDIT - 97,6% 89,4% 69,9% 37,5%

AUDIT + 2,4% 10,6% 30,1% 62,5%

Hasta 10€

Entre 11-20€

Entre 21-30€

Má de 30€

AUDIT - 91,8% 74,2% 63,3% 56,1%

AUDIT + 8,2% 25,8% 36,7% 43,9%

χ2 = 319,89** ϕ = ,30

χ2 = 1072,88** ϕ = ,54

CONSUMO DO ENTORNO

¿Y TODO ESTO POR QUÉ?

Page 52: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

1,65

1,95

2,90

1,89

2,06

1,86

2,72

2,12

2,56

2,10

2,66

2,25

1,33

2,55

2,87

2,81

1,46

2,72

2,87

2,38

3,18

2,13

Sentirte relajado/a

Problemas con la policía

Perjudicar tu salud

Estar feliz

Olvidar tus problemas

No ser capaz de parar de beber

Tener resaca

Ligar más

Hacer algo de lo que te puedasarrepentir

Divertirte mucho

Encontrarte mal

Si No

4

Muy

probable

0

Muy

improbable

3

Probable

1

Improbable

2

No estoy

seguro/a

Comparativa “se emborracharon en el último mes”

Creencias y expectativas

El consumo de alcohol está claramente asociado a una mayor diversión, sociabilidad, placer e incluso sexo

Page 53: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

ACCESIBILIDAD

Page 54: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 55: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

CANNABIS

74,6%

10,5%

12,7% 2,1%

RELACIÓN ENTRE EL TABACO Y CANNABIS

Ninguna

Solo tabaco

Tabaco + Cannabis

Solo cannabis

CONSUMO 12-18 AÑOS 12-13 AÑOS

Último año Último mes Último año Último mes

Cannabis 14,8 8,5 4,5% 2,6% Alrededor de 1.000

niños entre 12-13 años

PATRÓN DE RIESGO CAST (≥ 4)

GLOBAL 3,8%

GÉNERO Hombres 4,2%

Mujeres 3,4%

GRUPO EDAD

12-13 años 1,3%

14-15 años 3,7%

16-18 años 6,3%

Page 56: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

EN DEFINITIVA...

A pesar de que las tasas de consumo han experimentado un descenso casi generalizado en los últimos dos años… 1. Los niveles de consumo siguen siendo preocupantes (especialmente alcohol y

cannabis) 2. La accesibilidad sigue siendo alta 3. La edad de inicio es cada vez más temprana (franja crítica, prevención antes) 4. Patrón de consumo de alcohol muy peligroso (Binge Drinking) 5. Botellón (como práctica y como factor de riesgo) 6. Incorporación de la mujer 7. Repunte del cannabis (y niveles de THC) 8. Aparición de nuevas sustancias (Sumisión Química) 9. Relación con otras conductas problema (Internet, acoso escolar…) 10. Es un problema comunitario… HAY QUE MOVER FICHA YA!!!

Page 57: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

Son adolescentes

Prevención INTEGRAL

Page 58: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 60: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

EL MODELO E.C.O

EXPECTATIVAS

COSTE

OPORTUNIDAD

Botellón, Apuestas, juego on line…

Page 61: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

HH. de vida: Armadura preventiva

Autoestima

Asertividad

Impulsividad

Percepción Riesgo

Expectativas Normas y

límites

Autonomía

Responsa-bilidad

Ocio y tiempo

libre

Page 62: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

Prevención INTEGRAL

LA GRAN ASIGNATURA PENDIENTE Tiempo Comunicación Normas y límites Autonomía Responsabilidad...

O.C.L.A.

Colaboración ANPAS Modelo de familia Estilos eucativos Predicar con el Ejemplo

Page 63: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

Prevención INTEGRAL

Normas y leyes Responsabilidades Recursos Formación

Implicación de todos (AP)

Compromiso político

Tiempo

Page 64: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 65: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 66: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 67: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 68: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo
Page 69: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

1. A fecha de hoy la Consellería de Sanidade financia 41 proyectos preventivos: 27 equipos de prevención municipales (que desarrollan su labor en aprox. 100 concellos) y 14 ONG.

2. A ellos se suman más de una docena de concellos que desarrollan proyectos preventivos autofinanciados y 5 ONG más.

3. El presupuesto global para prevención asciende a 1.363.413€

4. Se estima que trabajan en el ámbito de la prevención en Galicia, desarrollando acciones a nivel escolar, familiar, etc. con el que llegar a un colectivo de más de 200.000 individuos, alrededor de 100 personas de forma “regulada” y seguramente otras tantas ¿? de forma voluntaria, altruista… ¿?

5. Actualmente se ofrecen desde la Consellería de Sanidade 3 cursos específicos al año en materia de prevención para los profesionales de la red.

GALICIA

Page 70: Claves e desafíos da prevención de adiccións na ... - Vigo

Gracias por el trabajo que hacéis cada día y…

por favor