SPECIMEN TIIEOLOGICO-EXEGETICUM,DE

CHRISTO

RESURRECTIONEM SUAM PRiEDICENTE V

QUOD

Ex Speciali Sacr/e Regi^: Majestatis VeniaEt Cons. VeneranD-e Fac. Theol, Aboc.ns,

publico examini fubj iciitnt

Mag. BONSDORFF,REG. ACAD. BIBLIOTHECARIUS,

ET

JRON WENELL,Stipend. Reg. Wiburgenjis.

In iEdib. Sch. Cathedr. d. xxvi. Oftobr. mdcccvH, a. m. f.

ABOiE, Typis Frenckellianis..

Gloriofam Chrifti e mortuis refurrectionem, ce«tera, quibus orbem obftupefecit, nimis quan-

fcum miracula, proindeque, in veritateReligionis noftrae vindicanda, tanto maj'oris efle mo-menti & ponderis, quo certius fit, omnem fidem no-ftram eadem efTe fuperftruftam, omnemque Evange-Vii, hac bafifublata, perire dignitatem, concedantquotquot funt, qui Chriftum falutis fua_. agnofcuntauclorem. Perhibente namque Hiftoria Evangelica,Salvatorem noftrum, tertia die poftquam morti igno-miniofas occubuiftet infons, in vitam rediifTe, Ipfum-que, dum vitales adhnc carperet auras, non modoDifcipulis fuis, verum etjam adverfariis, miraculo-fam hancce, omnibus fignis quafi praevalentem, re-furrecrionem, plus una vice fpiritu fuo pra^dixifleprophetico ; gravius certe & illuftrius legationisChrifti Divinae vix ac ne vix quidem excogitari pot-

A e-

erit teftimonium, ac eft illud, quod e completo hoe-ce deducitur vaticinio: Unde nec mirum,. Apofiolosnon minus, quam Ecclefiae- noftrae Theologos, veri-tatem hancce fumma religione inculcare ck defende-re. — Nuperrime vero cum celeber HerbipolitanusTheologus, Pauluso), probabilem reddere ftudoe-rit conjecturam, Salvatoris, de corporali fua poiltertiam diem refurreeTione, in Evangeliis commemo-rata Vatieinia, nonnifi Evangeiiftarum tribuenda efteingenio; concefla nobis a Sacra Reg. Majeftate Spe-cimen quoddam Theologicum edendi poteftate haudquidem abufi videmur, fi oraculorum Chrifti de fuapoft trichianam in fepulcro commorationem refurre-cTione, hifce pagellis furrexerimus vir_diees.. Quoautenx fucceflu, Tuum erit, B. L», judieium.

Negare non fuftinemus,. facifem Chrifto (fi vel:tit bominem tantum eonfideremus), ex immani, quqdin Se & fuam Docrrinam Proceres Judaeorum con-ceperant odio,. fuiflfe conjecTuram,. potentisfimos ho-fce fuos, quibuscum perpetuo luftandum erat, ad-yerfarios, omnibus viribus & artib_rs in pernicieraEjus incubituros, Chriftumque^ non modo e carce-ris, quod Sibi Hierofolymis, fefto Tabernaculorumimminuisfet^ quodque feliciter evaferat, perieulo

a^oiu*■) In libro fua: Kommentar iiber das Neue Teft,

w)z ( w

3

(■ffoh. VII 32. feqq.J, "verum etjam e deteftabi.i.,quod de Se capiendo & intei ficiendo, inftigante Kai-pha, in anteceflu-.n fecifJet Synedrium {[jfoh. XI),decreto b), apertisfimam colligendi habuiffe caufam,adeo rnfcttos Sibi hoftes nullo pacTo, antequam fan-guine Ejus lek faturaftent, Semet perfequendo defti-turos. Neque refragabimur, fi quis cum Rever.Paulo ftatuere velit, Salvatorem noftrum, quotiesHierofolymam afcendere iu animum Sibi induxit c),fic ftantibus rebus, vix alinm Sibi, quam qui tan-dem acciderat, rerum fuarum & moliminum exfpe»cTare potuifle exitum, indeque Ejus, de violenta Si-bi impendente morte, origines trahere praefagia.Contendente vero Rever. Viro, Cbriftum dcjinite a-

A 2 deo5

h) Hocce Synedrii Dccretum eo minus latere potuit Chri-ftum, quod plures Opiimatum (Synedrii Aslesforum?)Sibi haberet faventes (Job. XII 420, Ipfumque, advei-fariorum machinationes eviiandi gratia, e Judasa in ur-bem Ephraim commigraffe dicat Johannes (ZTu. Cap.XI 54).

e) Veram rationem, cur Feftis Hierofolymorum folemniori-bus frequenter adeo inter.fie periclitaretur ihriftus, a-linnde quam cx eo, quod in hifce Solen.nibus, tnpoteingenti, ex p tefcr pto Legis Moiaicas bxod. XXH . 17,c.JI. Ceut. j\\ I. 16., hominum cujusvis tenaium con-curfu ceieben imis, hetisfima fefe Chrifto cbuh-rat po-pulum, doctrina fua &. beneficiis Sibi devinciendi fpes ,repetendam non efte, vel nobis non moner.tibus perfpi-■euu.ll eft.

deo, ut narrant Evangeliftas, de refurreelione fuapoft tres dies loqui non potuijfe, locaque E_vange|ifta-rum, quibus refurreclionem hancce a Seipfo, fiveobfcurius & figurate d), five expresfis verbis ej prae-dictam legimus, nihil tale, fi quidem ipfisfima Serva-toris reftituantur verba, involvere, fed potius Difci-pulornm & Evangeiiftarum, prout effata Chrifti defutura fua xvol?cl<t& f), poft reiurrectionem Ejus vereeonfecutam intelligenda effe fibi perfvaferint, inter-pretandi continere pericnla; profiteri non veremur,quaefitam adeo & audacem nobis non placere conje--fturam, argumentaque, quibus fuperftru_ra eft, ejusvideri indolis, ut, licet fpecie quadam probabilitatisfefe primo commendent afpeelu, vioientum magis,quain fidelem reapfe prodant Interpretem.

Ur-

J) Cfr. Job. 11. 19-22. Mattb, XII, 39. 40. coU. XVI.4. Luc XI, 29—31.

e) Cfr. Matth. XVI. 21. coll, Marc. VIII. 31. Luc. IX.22.; Mattb. XVII. 22- 23. coll. Marc. IX, 31. 32.Luc, IX, 43—45; Mattb, XX. 17—19. coll. Marc.X.33. 34, Luc XVIII. 31—-34.

f) Non repugnat Pauius, Chriftum, übi de fatis fuis fu-turis pracpararet Diicipulos, confolationis loeo, fpemipiis fecifle fiiae vefurreElionis / fed ea re nihil aliud aChrifto, quarn Se poft fata quoque (fi res Ejus ita feieverterent, ut adverfariorum fuccumberet teJis), Difcipu-lis ccelitus adftiturum, __ caufas fuas promovendoe invi-gilaturum, fienificatum exiftimat, Cfr, 1. c. ad Matth.XVI. 21, XVII, 22, 23>

S ) 4 ( Ut

Urget Rever. Vir prinio, fatis ciarum efife exHiftoria Evaugelica, refurrectionem Chrifti, Apofto-its plane fuiffe inexfpecTatam neque primo rumorecreditam. Dimde obfervat, Lucam ck Marcum Ev-angeliftas aperte atque ingenue confiteri g), Difci-pulos Chrifti, dieTa Ejus de futura fua rcfurreftioneminime fuiffe affecutos. Subjungit denijue, Chriftum,in ultimo fuo cum Difcipulis colioquio (joh. XIV.),licet dolorem, quo ad fupremum DocToris fui vahcorrepti erant Apoftoii, quovis modo ienire ani-mumque ipfis addere ftudeat, ne verbo quidem, re*furreftionis fuae eorporalis (qua tamen ut brevi con-fecnturae nullum dolentibus efficacius effe potuiffetlevamen) mentionem facere, fed omne potius folatiiargumentum e beata, quas Sibi fuisque pateret, du-cere immortalkate. Atque ex hrs invicem coilatis& conjeclurae, fundamenti inftar conquifitis argu-mentis colligere non dubitat, Chriftum nutto modo,ita definite, ut in Evangeliis legimus, de refurreeTio-ne fua poft tres dies loquipotuijfe, eoque ex capitead fidem maxime effe pronum, Evangeliftas (quiaipfisfima verba Salvatoris, in Sermonibus ejus an-notandis, übique expresfifle vix ac ne vix quidemcenfendi funt), quse olitn non intellexerant Salvato-ris de refurrecTione fua non-corporali effata, Chriftorevera refufeitato, ad revivifcentiam Ejus tertia dieretuliffe, ficque ex errore faciliime excufando, ori

Ser-

g) Cfr. Imc. IX. 43—45. Marc. IX. 10, 31. 32,

W ) ' ( w

Servatoris velut impofuifte, qua? nondum ediderat,\ micinin /'.■■). Quod quidem eo magis probabile pu-ti-._, euin evidei.risiima, ex fuo judicio, apud JVlat-jthamn Cap. XII. 18-45> (coll, Cap. XVI. 4. Luc.XI. 29-J2.), & Johannem Cap. 11. 19-22. exftentveftigia, utrumque horum Apoltoiorum, nonnifi exfalfa verborum Chrifii I. I. c c. interpretatione, re-'furrectionem Ejus corporaiem a Seipfo prsenuntia-tam fiiK-re Statuit namque ad locum prioreraKevc-r. VAir, v/ustov illud, quod Pbarifaai a Chrifto v.$8- expetierant, miraculi notionem, ut vulgaris fertopinio, repugnante contextu, minime admittere, fedfine omni riubio de figno f. argumetito in fidem vindi-cati Sibi a Chriito cum Divino Spiritu cornmercii,effe inteiligendum ; Signo autem Jfoncc , cui fimilequoddam Se (in -hunc finem) praefliturum pollicituserat Chriftus v. 39 , fimilitudinem quandam intervvyj^/usgov Propheta. in pifce magno, & fuam in fe-pulcro commorationem, a Chri.lo haudquaquam potu-iffe indigitari: indeque explicationem Signicommate 40. occurrentem: dcirsg ycLg vjv lccvoLg sv rv\KOlhtCL T8 KATOVg TtJStg 'AUSgxq KCU TgStq VVKTCLq, O'JTW.SqoLi 0 ViOC T8 rX\%rO'j)7TB SV T'A KXghiCL T'/q y/q TgStq V)US-

gxg KXt rgstg vjktclc, ex ore Chrifti n.illo modo effeprof-ctam /). Quoniam fcilicet loci contcxuis in eo[

' fa-

/?; Cfr. !.u:.tis !. c. _<1 M.ittb. XVI 21./; Hurc iferfun. tivj^rpnjaiiim cnroqui* hnb?( Rahrdt in de-

cntfwa taa N. _-_.»«_-_& Vcrfioi.e. Beilui ItH3.

_*_ . C S

fitis fit evidens, Pharifeos curationem coeci S_ muti(Da-moriiaci), virtute Diabolica a Chrifto peractamcontendiffe (v, 32-24.), eosdemque, ex gravi SaUvatoris, quod opera 7rvEVU.OL.TOq. fas ad Diabolum re-tuiiffent auctorem, repreheulione (v. 25-37.) com-niotos, fignum fibi expoftulaffef exinde fequi arbitrotur Paulus, Pharifaeos,, hac fua petitione nuilumaliud In.buiffe confilium, quam ut Chriltus certioriquodam Tf.svuxTog, ex quo egiffet ageretque, indiciof, arguniento (itaque non miraculo, quaie jam- ejefti©.-ne Daunonis adfpexiffent) dicftorum faceret fktem,Cbriftumque figno Jfona: a Se provoeato, nonnificompararione inter fuum & Jonae KAgvyucL inftituta,JDoclrinam Juam ut optimum Divini adftarus teftinio-nium, non vero miraculofam illam e mortuis refur-rectionem, refpicere. Pra.terquam- enim quod ma-iitiofa fit, ex mente Pauli, comparatio illa irrtertriduanam Jonse in pifce, & Cbrifti in fepulcro com-morationem k) r planeque incredibile, Pharifaeos tt

Chri-

k) Paulus 1. c. liac de re ifa argirmentatur: "So gewifses chikane feyn wCu.de, w.nn jemand (agte : Tag undNacbt. vvx^rifnsfovl darauf zu driingen, das gerade einTag und eine Nacht bis zur letzten Minute, nichts dar-iiber und nichts darunter, verfloffen feyn miisfe^ ehenfowiirde es chikane feyn, wenn jemand von 3 Tagennnd 3. Nachten fprach, mit einer ausiegung nachhc-liertzu wollen, nach welcher vom erlten Tag wohl vielleichtkaum eine volle Stunde, vom zveiren Tag und derKaeht das ganze, und vom dritten vvxSqpefoy der grofs-

W. ) 7 ( \U

Chrif-O ad futnrum refurrectionis fuae mirsculum fu-iffe delegatos, cum ex fiiftoria Evangelica notisfi-mum f'._, Chriftum refufcitatum fuis folum appanuffeamlcis', ipfe (ffonas , judice Paulo, nullo alio refpe-<Stu Nimvitis (quia miraculofam Prophetae e faucibuspifcis fiberationem ex ejus tantum refcirent ore necipli vidiff.nO effe potuit fignum (Luc. XI. 30.), quamquod praedicatione fua (KAg'jy\JLOLTt) , cujus ope admefiorem frugem redierant Ninevita*, Deum Jtgnifi*caffet fibi infpirantem. Unde fenfus verborum Chri-fti ita effet conftituendus: "quemadmodum JoUasprasdlcatione fua, fe Divino Spiritu imbutum confir-rhavit, tta Ego quoque nullum aliud Spiritus mei,qnatn doftrinam meam, concedam documentum." —Quoad locum vero Johannenm ponit Rever. Vir,verba Cbrifti 'avuolts tov vclov rovrov, kch sv rgtdtvW/.sgziq sysgu olvtov, non modo a Judaeis, qui Tcm*plnm Hierofolymitanum proprie l), verum etjam abipfo Evangelifta & cetcris Chrifti Difcipulis, quiTempium corporis fui (& refurreclionem corporalemjioft tres dies) voluere SnteHe&um, male effe expo-fita, neque nliud quidquam, q.iam quod Chriftus Se

me-

te Tbei! ri'-r Kaci.t bis gegen Morgen (fo berechnetj. D, Mrcß>\ci.!s _mn, S. 144. den Zcitraum zwifchenJefu Tod urd v/:-deibelebung - - - ), allein, das iibri-ge r.ber gar nicht dazu gehore." &c.

/) Cfr. v. 2o- cum Matth, XXFI, 61. XXVIJ. 40. & 1. 1,parall. ap. Marcuro,

y£ ) s c __n

meliorem Tempfi adininiftrc.tionem, fi modo praefen-tem illam valde neglecctam folvere vellent, hr,vi (in-tra tres dies) procuraturum perhibuerir, habere inrecefiu. Cum enim fupra (v. 13- jg.) commemoretEvangelifta, Jud.cos, merceuariis, qui illiberalem &facro loco inconvenientem impune exercuerant mer-caturara, e Templo per Chriftum ejeclis, fignumquoddam, unde, quorfum hoc fuum Zeloticum ten-deret inceptum, cognofcere Wceretm), defiderafTe,Jefumque refpoufionis loco dixifie: avcolts tov vclovtovtov k. t. a. ; in fcopo & ferie orationis, interpre-tationi fuaj tantum habere fibi videtur prsefidium ?.),

B ut,

ra) Etjam hoc in foco a-r^usiov de figno limplicicer (jipn mi<yaculo) explicat Paui.us, quali n trtffxsi&v osmvvsts crttocvtx 7Tcins ideril effet ac r< crrjfuccivets t,y.iv ori K. r. A»''was wiil du uiis durctl diefe That anieigen,*

11) Verba Ejus ita aiufiunt; " - - *'die bedriitung: "iofeteinmil diefc Tempelverfafsung aufj fo gebe ich euchin kuitzer Z it eine andere " pafst zugLich in rlie gnn»Ze gedankeurciche Jefn. Wovon gieng diefe aus'? voneinem rinzelnen, pb fehreyenden Beyipid, wie nach-liifsig die damaiige priefle. liche Adminittration des Tem-pels vvar. Die aodacht mocht' immer z-r ihtet wer-den. - " - - Von diefem eh.z-Inem Beyfpul nun gehtJefus auf die frage; was fc.l uns diefe deine That be-d.-uter? zu ketner air.wort nattirlicher iiber, als zu derallgemeineiet.: "ich wiire der iviai.n, euch üb'ihaupt ei-ns befsere T-mpel-Adminiitration zu geb-o, wenn ihrdb gegerwiirtige vcrdoibcne aufheben woltet." Dies|dies loilte jefu That riacn < inem ununterbrochenem Ge-dankei-ZLiiammcnhang, d. n Judseern bedeuten."

W ) 9 ( W

u_, neque genio linguse tropum hujus generis recu-fanteo), explicationem verborum Chrifti Johanneam(^Tcsgi rov vclov rs cojuarog cvjtv) falfam efle & Chri-fto tandem refufcitato co.orta.rn, non vere&tur con-feendere.

Übi vero argumenta hasece, aequa perpendere-voluerimus lance, iotellectu erit faci.lli.mum, conje-cturam Paui.i firmo fatrs, minime ftare talo, lon-giusque, quam fides patitur Evangeliftarum, efleprogreffam. Quamvis enim diffitendum non fit quodtantopere urget Rever. Vir: refurrectionem Chrifti,Difcipulis fuis valde fuifle inopinatara p): Eosdem,.juxta Marci & Lueas teftimonium,. qua. de futurafca Chriftus difTeruerat refurre&ione minime fuiffeaffecutos: Chriftumque in ultimo fuo, quod Johan-nes annotavit, cum Difcipulis colloquio, ne verboquiriem refurrectionem fuam corporalem attingere;.fruftra tamen inde colligere nobis videtur, Salvato-rem nihil oranino, multo minus definite adeo, ut ver-ba Ejus in Evangeliis audiunt, de refurreftione fuacorporali poft tres dies loqui potuijfe. Quantum fci-licet nos quidem perfpicimus, e primo & fecundo ar-gumento nihil aliud confequitur, quam Apoftolos

(quod

_) Quemadmodum Isc-na-uXqfA Gal. IV, 2j. de Judaifimo*ufurpaturj ita vaos quoque de Adminifiratione TertJplicommode adhiberi judrcat Paulus»

I) Cfr. Paulus T, 11. p. 521. 522.

jmV ) 10' ( tof

(quod Subenter concedimus), Chriftum non irdefiexiffede refurrectdone fua diiTerentem: Cujus rei p!ures T

haud fane leves, ut fufpicamur, aderant caufe & ra-tiones. Ut enim taceamus, refurre&ionem corpora-lem, per fe quidem ccnferi potuifTe incredibiiera, fubli-mioremque illam & digniorem Mesfise, quam Chri-ftus Seftatoribus fuis inftillare annifus fuit, ideam,Apoftolis, utpote vuigari Juda?orum, de fraCtis fuisrebus & imperio per Mesfiam reftituendo, opinioneinfec.is q), adeo non fuiffe famiiiarem, ut ne conci-pere quidem fibi potuerint, Jefum Mesfiam dies fuasmorte finiturum cruenta r); tanto fortasfis, quotiestragicam fuam praefignificaret mortem Servator, af-fe__i erant Apoftoli dulore s), ut veri videatur (imil-limum, vix debitam eosdem propterea vaticinio derefurrectione corporali fimu! adjecto adhibuifTe atfcen-tionem, eoque ex argumento, nonnift Chrifto tan-

B z dem

q) Notatu inprimis tJigna funt verba KJeopae _- anonymi/\pOitoli LUC XXIV. 21. rifiSlS J? sATfifyfJlSV, CTI CCVTOSesiv o jxsKhotv Xvre-cvscct tov lofaajA," ctXXcc ys aw TtccvtTCVTOIS TC-iTqV TCCVTY\V ijf.tsrJCCV CCJSi CTY\f>.eeoV, «<P' OV TCCVTCisysvsTo.

r) Collato foh. XII. 32—36. cum Luc. XVIII 34 XXIV.26. joh. XVI 16, leqq., ut alia praetereanius ioca, cla-re admodum patet, neque Judaeos, nec Apottolos Mes~fiamf e medio tollendum fore credidifTe. Aliter veroScripfuram expiicavit Chriftus Luc. XVIII 31, feqq,XXIV. 46.

s) ehvmfirpciv aqjc^a juxta Matth, XFII, 2g.

W )7 r*- X - -f

dem refufcitato, DicTis Ejus de xvxgxcsi (xsra rgsigYip.sgxg in memoriam revocandis & intelligendis fuiftecapaces t). E tertio autem (Joh. XIV. iuperftrucTo)argurnento multo minus conficitur quod poftuiatPaulus. RecTe namque obfervant fagacisfimi qui-que Interpretes, nonuifi fragmenta Sermonum Cliri-fti fupereffe, unoque Evangelifta aut altero remquandam (acTa & dicTa Chrifti fptftantem) filentiopraetereunte, non ideo ejusciem rei, quam reliquinarrant, toili certitudinem,* Johnnnem vero faepisfi-me, qua? a ceteris Evangeliftis comraemorata intel-lexiflet, eurae non habuifle repetere. Unde itaquepatet, Chriftum nihilo tam^n minus refurreclioaemfuam corporalem poft tres dies potuiffe-praedicere. —Quod vero ftatuit Rever. Vir, apud Matthaeum (Cap.XII. 38-45.) ck Johannem (Cap. 11. 19 22.) expres-fa occurrere veftigia, aliam, errore utriusque, quamquae locorum genuina fit, verbis Chrifti (refurrecTio-nem Ejus corporalem minime fpec!Tantibus) afficTameffe explicationem; neque illud» juftum fuftinebitexamen.. Licet enim negandum. non fit, Pharifseos

in

i) Petrus. & Johannes Chriftum in fepulcro non offenden-tes, fufpicantur tandem, Eum. relurrexiffe. ov^e7tu yctqf\osiactv ty\v yect§ry, qti oec ccvtov sk vskpoov avct-rrjvoti Joh*XX. 8. 9 Siniiliter quoque Luc. XXIV. 6. 7. relatumlegimus, mulieres, Chriftum refufcitatum expertas, me-inores fuiffe Vaticiniorum Ejus de reiurrcdione fua poitfcres dies,

&/ ) 12 ( g$

in loco priori, <r/susm fibi a Chriffa, ki Spiritus DF-vini, cujus ope & impulfu D?emonem a Se ejecTunacontendiftVt, teftimonii.m, expetiiffe, refponfumque,quod reddiderat Chriftus, huic eorum petitioni ac-commodate efle explicaudum; tantura tamen abeft,ih miraculi notionem refpuat contextus, ut contra,ex noftra fententia, eande.n videatur expofcere. Per-pendemibus fciiicet nobis, Judajos miraculis a Chri-fto exigendis fuiffe promptisfimos u), Chrifi:umquenullo paeTo Pbarifaeos, nifi per tq: causiov miracutumintellexiffent, graviter adeo, ut v. 39. fadhmn com-perirous, potujfe reprehendere »); Lucam vero Evangeliftam, in l-oco parall. C. XL 16. feqq. x), di-ferte admodum teftari, Pharifaeos a Chrifto cjusm

fibi expetiillV s\ mgcLvov; omnis fere fublata efle vi-detur dubitatio, Pharifaeos, utpote porrentofa Das-moniaci curatione minime contentos,, novum quod-

dam

u) Jam fuo sevo Prophetaj, miraculis Divinam fuam vindi*car«nt misfionem, Mesfias vero,, ex opinione Judceorurr,,fignis fuis & miraculis multo effe debuit celebrior,Hinc frequenter adeo, ut pasiim narrant Evangeliftas,,miracula a ChriQo expetunt Judaei.

v) Snspius expiobrat Chrifrus Judaeis, quod fignis inhiarent& miraculis: atque eodem quoque fpefta.e videntur ver*ba: yevsa 7loveea rcai y.ot%ahis ar\y,etov e7itc\r\Tet k. t. h.

x) Cfr. quoque Matth. XVI. I—4. coll. Marc. VIII. n,,quibus in locis, Judaeis fignum e eoelo petentibus, idemillud Jon<£ fignum. de quo jam eit fermo,. a Chxifi©*grovocatur.

w y 12 ( y_f

dam & exftaptius, de coefo nimirum y), deftderafle[i.bfenomenon, Chriftumque proinde, ad fignum <ffo-nce z) eosdem, comparatione inter fuum i.n fepulero& Jonasin ventre pifci.s-comm.Qratio.nem iuftituta aa),daleg&ntem bb), miraculofam fuam e mortuis refur-

re-

5.) Taie ex. gr. quale Mofis erat miraculum, curn mannarae ccclo devocaflet, Cfr. Jch, VI 30. 31.

«. Non »deo malitiofa eft, ut Paulus judicat, comparatioilla inter triduamim Jonns iu pifce & Chritti ia fepulcrovv%sriifxeqov, Plurima eniui fuadent Veteris & Novi Te-i-nment. loca, de parte tantuin diei na.uralls baud raroacihiberi vv%§r\fAseov- Exemp.o iit Efterce C. IV, 16*coll. V. 1. leqq. 'Mcttth. XVIL 1 coll. Luc. IX __8.Atque iclem quoque tcltariCur Scriptores Talmudici. cfr.Licn.TSooT Hor. Hebr. £r Taim, ad Mnttb. XII, 40.Ufni j.anue noo repugnat loqueudi,. quando itaiuitur,Chriftum in fepulcro jacuiffe per tridnum, licet nonnifiduas no&es & unum diem revera laiuerit.

<j/?)-Concedimus Paulo, admirandam Jonae. in monftro pon-ti commorationeni, accurate loquendo, Ninevitis, quiipiis fuis oculis Prophctara cxinde prodeuntem non ad-fpexiffent, per Je non iudh. miracuhim: fcd inde non(equitur, ar\fxeiov lcjva ad y.rjevyfxa Ejus folummodo effereferendum. Fama namque eventus prodigiofislimi percul-fi Nincvitae, etj.m non videntes _ iidem declamationibusJonns facerepoterant, haud fecus ae innumeri fuo tempo-re Jttdtei & Gentiles, qui, miraculis Chrifti auditis tan-tum, avide Ejus nihilo tamen minus amplec_eban-tur Dodrinam,

hh) E terreftri & prasfenti, ad fublimius (fuo temporeven-turum) miraculum calumniatorcs fuos it.iquos fortiter

.«__ ) r4 ( W.

reftionem refpicere. — Ad iocum vero quod attlnefeJohanneum, perfvadere nobis n.on pofTumus, inter-pretationem Pauli, qtu.mvis ingeniofam, proptereaefle admittendam, Concedente enim Rever. Viro,allegoricam Evangeliftse verborum Chrifti Kvcclts tov-vclov rovrov &c. explicationem, (Chriftum fciiieet9T£^i rov cujucltoq' clvts locntum fuifle, eoque ipfo mi-raculofam fuatn e mortuis refurrectionem voiuifTepraefigniftcatarn), ufui loquendi Novi Teftamenti perfe non efTe repugnantem cc); nihil omnino impedirenobis videtur, quin Johannea, feriei orationis mini-tne adverfa, acquiefcendum fit interpretatione. ■ Pa-tet namque ex Matth. XVI. 1., phrafin cau&ov $si-nvvsiv, non idem efie ac cauclivsiv, ut fruftra ffatuitPaulus; fed redte omnino de poteftate miraculumedendi adhiberL

Cer-

eoque velut abftrahit confilio Chriftus, ut olimr quumeveniret, ad ftuporem atque filentium eos raperet omnee,Quod etjam docente Hiftoria Sacra fafium eft, Nihilenim Pharifasi x contra Apoftolorum de Chrifto- in vitan>reduce obteftationibus, valuere objicere. Quod veroGhriftus , reportata de morte vi&otia, Pharifaeis re vefa.»on apparuerit,. adeo non refert, ut potius maxima Sal-vatoris in eo qtbdem admiranda fit prudentia. Cfr. Lis&Wahrh. d, Chrifil, Rel.

cc) V.ocantur nempe Chriftiani /. Cor. 111. 16. 17. II Cor.VI. 16. Epbef, 11. 2i. vaos Tis 6ea, & corpus eornmI. Cor. VI, __.♦ vaos th w avrots) dym nvevfAuros-

w y 15 ( w

Certo itaque credimus, Salvt.torem noftrum,fuam re vera pra/dixiffe poft tres dit-s- refurrectio-...'m. Sed quajritur — atque banc quidem quaeftio-nem nuperrime agitatam audivimus — an non ad Ju-daicas opiniones fdeommodate, fotam animam, hacfortasfis praedieHone refpexerit Chriftus? Cum enimScriptores tefientur Judaici, animam bominis, juxtaPneumatologiam Veterum Judaeorum, nonnifi triduopoft mortem, e Sepulcro (cui mox poft obitumcorrimittebantur dd) mortuij in locum avolare pro-meritum ee). Jpfeque Chriftus, in difputatione cum

Sad-

dd Caufam, cur Jud_et mox anN* pr'm.m m&.-m mortuost-iferaut, cxpbcat £i.< es.mi_> ger <Entd. jtudentb.) P. I.p. 879,. Et ne fufpeniis qm.lem pffii.ilTa erat pernoc.a-tio in liuno iii.e fepul ura, jaxta Deut. XXI. 23.

ee) Hieroj, Moed Katon fol 82. col 2 ita habet: ''aniniciper triduum cotpus circumvolat aninio revertendi; pofi-hcec, corjpiciens immnt.ituuj vultum avolat.' EcrejbitRabba ve.o fol. 144 3. uvi; ' Iradttio ben Kapbrcc:Jumnms vigor lufiiis non eft niji die tertin Tribus diehus ar.imit vagatur circa fepulcrutn . exJpeEians ut redeatin corpus. Cum vero videt , quod imtnutatur afpeclus

fiacici, rccedit, tf r lintjuit corpus." Arque his etjainalii Anttoie* Jtida-ci (quos onn.es rrccnlere nimis lon-gum (ir-ti itdltipulantur. Imo Ilofeas C. VI. 2. verbisj

' Vivificabit >:os poft duas dies, tcrtia die refufcitahitnos' (iket d>- I; ei.mdo |ov;s poft ptucos ;!i> s auxilioinielliuenda'fint) ad communem ]uc!a-:oiuui, de amni-ein fcpulcio per tres dies coinmo.atione, fententiam, vi-detur refpicere,

UV ) .6 (. \Si

Sadducaeis Matth. XXII 23-33. (eoll. /fer. X/Z.18-28. & Zwc. XX 27-39.), baud obfcure refurre-_tionem mortuorum ad immortalem tantum reftrin-gat animaro $) j omni haudquaquam probabilitatisfpecie deftituta videretnr conjectura, Chriftum adhancce prasjudicatam popularium fuorum aliufifieopinionem. At vero multo convenientiorem ck a-ptiorem, fenfum verborum Chrifti propheticorumaperiundi clavem fubrainiftrant Evangelia. Unonamque quafi ore confirmantibus Evangeliftis, Ser-vatorem noftrum San&isfimum, tertia die, ex quoin noftram fei'e devoviftet faiutem, in vitam fuiffe re-Vocatum, neoue folum Difcipulis fuis, verum aliisquoque bene mulfcis hominibus vivum, eodem quoantea corpore confpicuum, per totos quadragintaapparuiffe dies gg); nulla nobis adefte. videtur anfadubitandi, quin fsepius commemorata Chrifti de re-furre&ione fua poft tres dies vaticinia, ad corpora-lem Ejus revivifcentiam merito, nifi omnem Evan-geliis derogare voiuerimus fidem, fint referenda»E_ k Xgwq wx syAjsgro , \j.cltcl\cl jj mqiq, hh)~

jf) Subtili certe arguraentatione Chriftus U 1. c. c, Sad-ducasorum objeQione fefe expedivit: Cave tamen ad ii_.gorem exigas logicum.

gg) Aclt. I 3.bhj I. Cor, XV. 16,

W ) 17 ( w