Boca de pedra que lambes o mar

-¿E esta árbore, aquí no medio chantada...?

A pregunta vén outra vez do mesmo individuo: un home de mediana idade, en

pantalón curto e camiseta, cámara pendurada ó pescozo e lentes escuras de abella. A

guía mírao cansa, forzando un leve sorriso. Forzando moito, porque xa debe ser a

cuestión número trinta, porque cae un sol que derrete, que farta, de mediodía de xuño, e

tamén porque os meniños do turista ándanlle a redor das pernas guindándose pedras.

-Veña, non collades iso, que está mal...

A mai trata de calmar as criaturas, o resto do grupo vaise achegando.

No curuto, fronte eles, ampla, grosa, branca e relucente baixo o sol. Non hai

máis árbores preto dela, coroa o monte en soidade. Sen cortiza, a pel albina semella

sobrenatural, e elévase maxestosamente cara ó ceo, onde as pólas se curvan e retorcen

ata rematar desaparecendo, unha inmensa raizame invertida que ancora no azul.

-...é un eucalipto, está seco como poden observar, e deixouse aí porque...seica ós

encargados pareceulles que non impedía a continuidade das escavacións. Xa non lle van

medrar as raíces, e ademais está lonxe de vivendas e muros, non facía falta pinchalo

coma ós outros...

-¿Cantos anos terá?

-Bueno, é difícil de saber...supoño que ten bastantes...

O grupo agarda uns intres fronte o titán. Sácanse as fotos de costume, unha

parella posa diante. Pouco a pouco van pasando.

-...se baixan comigo por estas escaleiras e miran cara a abaixo, observarán novas

construcións. Neste caso non tiñan a función de vivenda, pero barállase un uso máis

ritual, coma unha especie de templo...

1

-Ala...-os ollos dunha pequena fican abertos mirando para o xigante branco.

Achégalle e pasa a man, porque semella cuberta de xiz ou pintura.

-¿A que andas? –uns pasos demorados van atrás dela, subindo con esforzo o

último tramo do curuto. Párase a carón da nena, ó pé da árbore, respira con dificultade.

De entre o feixe de engurras que lle habitan o rostro, un par de ollos inquedos percorren

o corpo albino. Fican mirando cara á fin, recortada no azul – Ah..., a Gran Árbore...Si,

velaquí está. Samiarlan.–di isto con solemnidade, e un minúsculo sorriso nas comisuras,

un sorriso cómplice que a pequena capta ó instante.

-¿Como o chamaches...? ¿É ese o nome, logo?

-¿Que nome?, eu non dixen nada...-o enorme corpo vai virando, ocultando o

sorriso que se abre, que se desprega e acende lume nos ollos. –Veña, imos, que xa vai

alá o grupo, veña...

-¡Pero ti dixeches...! Bo, seguro que é trola...

-E será...¡veña!

A visita remata pouco despois, baixan da croa e na entrada a guía proponlles que

deixen recollida a súa opinión. A irresistible sombra fresca da caseta mete ganas. Como

é demasiado pequena, van entrando por quendas: o grupo de turistas ingleses, unha

parella finlandesa, a familia dos nenos pesados...Algúns marchan. O preguntador inda

ten algunha cuestión máis. A guía case se arrepinte de animalos, desesperada ataca unha

botella de auga morna que atopa no bolso. Fai intentos por apurar á xente. Xa pasan das

tres.

-¡Ben, pois isto foi o castro!

No coche non se cabe. Atrás vai a aboa cos nenos medio no seu colo medio no

asento. Diante os pais e os vultos que xa non entraban no maleteiro nin en ningunha

2

outra parte. As zonas metálicas do vehículo son perigosos ferros incandescentes, tixolas

no seu punto. Todos abren as fiestras abertas a máis non poder e encollen as

extremidades.

-Iso foi, si...¡e case non remata!, ¿pero ti, home, non sabes conterte, ou? Ai,

Carliños cando queres cansas...

-¿Si?, pois mira, eu se teño dúbidas pregunto, e que pasa...Ademais, a tipiña non

tiña nin idea, ¿viches o que dixo do millo?, ¡que tomaban millo os castrexos!...haberase

visto semellante burrada, pero se non chegou á península ata o sécul...

-¡Sería outro cereal, oh!, ti tamén, estás sempre a buscar os faios, como é de

Historia o señor, pois vai de sabido...¡trabucaríase!, que a xente normal ten faios, xa

ves...

O calor menoscaba o aguante dos ocupantes, hai protestas, o clásico por que non

puideches mercar un cochiño con aire acondicionado, meu rei, e o non menos clásico,

aforraras ti e non gastaras tanto en roupa.

Non hai atasco, métense na cidade sobre as catro. Os nenos aproveitan para

guindarse o que atopan, neste caso as guías da visita, rapidamente confiscadas pola

aboa. Isto xera máis protestas e choros, novos berros desde a fila dianteira. Finalmente a

chegada a casa é tarde, máis do previsto. Toman unha especie de bocadillo improvisado

co que cazan entre despensa e neveira.

-Mamá...¿a ti non che importaría quedar hoxe cos nenos?

-Non muller, vai tranquila, mañá teño médico á tarde pero hoxe tanto me ten.

-¡Estamos de volta pronto!, antes das tres chegamos, só é ir tomar algo cos de

Louro...

3

A parella marcha á tardiña. Carme mira desde a fiestra como se meten no coche.

O ceo acougou, deixou de queimar, desfaise en tinturas malvas.

-¡A mamá vai toda guapa co vestido! –unha cabeciña inesperada xorde ó seu

carón, subida á cadeira de brazos.

-¡Pero que susto me deches, trampulleira!, baixa de aí...

-Eu tamén vou ir así de guapa cando sexa maior, vou ir cos vestidos de brillos,

os zapatos de tacón, maquillaxe...

-Vállame Deus, pero ti moi rápido vas, cativa...

A loita polo baño, o pixama...faise ardua.

Xa non teño o corpo para estes trotes, isto dos netos éche matador.

Por fin, na cea, a Carme ocórreselle apagar o televisor. Vou facer así, como di a

psicóloga esa, estes cativos están toleados de tanta merda.

Os nenos fican confusos, forman barullo. Pero a corpulencia da aboa e o seu ton

de voz fanse implacables. Podería levar a cada un deles nos seus brazos, coma fai cando

xogan. Pero agora non é de xogo. Eles vena enorme, o seu enfado non dá opción. Na

mesa aparecen filloas quentes, tostadas, unha bandexa de froita. Xa hai fresas e

cereixas, recenden, enchen o aire. Tona da de spray para o que se porte ben. Uns anacos

de queixo e pan do que sobrou do xantar, iogures e leite con cacao. O anoxo esquécese

coma se nada.

-¿Cóntasnos un conto? ¿Lesnos algo..? –Óscar dá tódalas opcións que se lle

ocorren, revolvéndose na cama, con tal de non durmir. Un cu inquedo, Carme xa o

coñece, fará o que sexa para non pegar ollo e, se pode, para que os demais non o peguen

tampouco.

4

Xa chovera desde aquel primeiro conto improvisado. Daquela non era consciente

da poderosa memoria que un meniño podía chegar a empregar. As novas peticións non

se deixaron esperar e mantivéronse ó longo dos anos.

Tampouco pode ignorar que en todo ese tempo as súas artimañas, voltas e

reviravoltas da palabra e do contar medraron considerablemente, así coma se produciu

unha metamorfose, un cambio de dirección: do enxeño cara á memoria, a memoria da

ferruxe. Coa mestura resultante de ambos, sen lindes, sen fronteiras precisas entre real e

irreal. Quizais por tornarse vella, que seica aviventa os recordos afastados e esvaece os

veciños.

Cunha parsimonia esaxerada, Carme diríxese ó estante onde adoitan colocar os

libros de relatos...

-Non. –Helena érguese de entre as mantas, cun ollar excitado- Non. Conta o da

árbore, o do castro, conta...

A aboa párase no seu camiño e vira a modo onda o arrandeadoiro, rescatado da

casa onde vivira ela de nena. Rexo como non hai outro, nin o seu peso pode con el.

Abálase levemente e pecha os ollos, coma se adurmiñara, allea ás esixencias dos nenos.

Nos seus beizos o mesmo medio sorrir pícaro da mañá.

-Non creo que esteades preparados para escoitar unha historia coma esta, sodes

moi cativos...

Novas e crecentes protestas, inzadas de promesas de bos comportamentos, noites

quedas, almorzos tranquilos. Ó final as engurras descobren os ollos, as meniñas

brillantes, os nenos calan, acomódanse, Óscar faise un envurullo imposible coas mantas,

prometen durmir no remate. Comeza.

5

“Nenos, devalade agora, devalade coma a marea e deixade entrar as verbas. Isto

que vos vou contar remóntase ós tempos máis antigos, antes de todo o que coñecedes,

antes de que ninguén tivese memoria e a memoria coñecese o tempo.

Todo o que vistes á mañá vivía. Os muros elevábanse, quecían coas fogueiras,

cos lares. Os camiños estaban despexados e a maleza e o bosque mesto cubría os

arredores. Se non coñecías as sendas non resultaba sinxelo atopar o castro nin velo

desde o lonxe. Por un lado, o precipicio que dá ó mar, imposible de gabear, polo outro a

Fraga dos Cantos, máis alá o río Seilleiro, as Chairas...

Si, o castro do Curuto Infindo, habitado polo pobo dos Lumieira. O Curuto que

non era tal, que era o cume dunha antiga montaña partida, o bico tronzado que por un

lado caía en pendente e polo outro rompía o mar en cantil.

Xa caeu a noite en Infindo. As portas da tripla muralla ficaron fechadas e as

candeas das rúas acesas.

Alí vivía Mailud, unha aprendiz de arqueira, que xa pasara por vinte invernos a

cando estes feitos sucederon. Esa noite, de lúa crecente e ceo despexado, chegando xa o

verán coma agora, saíu da casa e foi ata o curuto. Nunca unha noite tan luminosa

presenciara. Tanto, que a copa da Gran Árbore, inzada de follaxe nova, brillaba en

esmeraldas rebuldeiras. Avanzou cara a ela, estaba xa no alto. Murmurou o seu nome

segredo: Samiarlan...Samiarlan, a Árbore Sagrada, a venerada polos habitantes do

castro. Avanzou cara a ela, desde nena gozaba refuxiándose baixo as inmensas pólas,

gabeando polo toro, descubrindo qué seres o habitaban segundo a tempada, competindo

cos outros nenos a saltar...Tíñanllo prohibido, pero sempre había maneira de

despistalos.

Ó longo dela fervía a vida: cada ano pequenos abrochos medraban ó seu redor,

tódalas xentes de Infindo ocupábanse de coidalos, transplantándoos ó outro lado das

6

murallas e máis á Fraga. Aquelas árbores que rodeaban ós Lumieira abastecíanos con

enerxía, quecer e agocho. Coma se as súas raizames se enguedellaran nunha rede viva,

enormes vermes de madeira tecedores, e tornaran a terra fértil, mol e morna.

Chegou onda ela e suavemente púxose a acariñar as engurras do enorme tronco.

Notaba ese ferver leve que o percorría, que conectaba co seu, sentía paz. Sempre estivo

aí que ela recordara, e seica nin os máis vellos sabían cando aparecera.

De súpeto de entre os grilos, as ras, as curuxas, sentiu unha voz algo crispada

que se achegaba a ela. Berran algo, semella o meu nome...

-¡Mai...Mailud!,...arf... –case sen folgos, o rapaz parou a pouca distancia. Era

Caino, o fillo do ferreiro.

-¿Que acontece...? ¿Como andas a voces xa coa noite enriba?

-Sabía que estarías aquí...-mirou para ela, a emoción reflectíase na súa cara-

Imos, hai reunión do Consello, ¿esquecíchelo?

Mailud levou as mans á cabeza, ¡a reunión! Sen dubidar colléronse da man e

botaron a correr costa abaixo, seguindo a luz dos fachos, saltando escaleiras e atallando

por entre as casas, alleos ás protestas dos que se vían atropelados. ¡Como puido

esquecelo!, convocárana xa había dúas lúas, era importante acudir. O Consello sempre

estaba aberto ó pobo, e Mailud devecía por formar parte del algún día. Nun pulo botaron

man dun par de Xantius que repousaban nunha fiestra, na boca notáronos inda mornos,

cubertos de azucre ¡mágoa dunha cunca de Augamel onde mollalos!

Continuaron correndo polas rúas empedradas ata que...”

-¿Que é augamel?

A voz interrompe bruscamente as palabras da aboa. Esta dirixe as súas meniñas

paralizantes ó pequeno.

7

-Iso non existe, nin os xant...xantos ou xantis, o que sexa, e ademais...

-¡Non sabes o que é o Augamel...!

A aboa fica abraiada mirando para Óscar, que xa se medio ergue na cama e bule

por protestar.

-O Augamel...-o ton de Carme baixa ata atmosferas misteriosas, cólase polos

recunchos máis agochados das súas orellas-...é a bebida máis deliciosa que nunca

existiu, tódolos habitantes do Castro a coñecían e cultivaban, ¡parece mentira que non a

coñezas! –un chiscar de ollos de esguello é suficiente para que Helena imite o xesto de

abraio, o cativo queda desarmado e confuso de non saber o significado de tal manxar-

Recóllena coidadosamente cada amencer, cando comeza a primavera, da rosada que fica

atrapada nas flores, e os Xantius...mmmmh,-a aboa bótase atrás no arrandeadoiro,

colléndose o bandullo e acariñándoo con devoción-, ¡éncheseme a boca só de pensalo!

Imaxinade –míraos fixamente, debuxando no ar coas mans, co ollar intenso-, imaxinade

un pastel tenro e zumarento, que recende, cuberto de menta e azucre en po, recheo

dunha crema de ovo, framboesa, cereixas e amorodos, que cando o metedes na

boca...oooh, desfaise e envía cores e sensacións a todo o voso corpo, coma unha bomba

no padal...

A pesar dos bandullos satisfeitos, os nenos fican paralizados cun mastigar

baleiro. A aboa aproveita ese intre de salivación involuntaria para retomar...

-¡E ademais o que había no castro era un eucalipto, non un carballo, e non pode

ter tantos anos, o mestre díxonos que chegaran aquí hai pouco, e tamén nos dixo cal era

a árbore máis antiga e non é esa, así que o que contas non foi verdade, e...!

-¡Pero cala xa, petardo!, deixa contar...-Helena bótalle un coxín con

contundencia. Unha probable pelexa está á vista, pero a ameaza de mandalos durmir é

efectiva. Calan.

8

“Entre as vivendas baixas había estreitas calexas inzadas de fochancas, que

precisaban unha reparación urxente. Porén, Mailud e Caino van descalzos, coma tódolos

Lumieira agora que pasaron as choivas, e teñen os pes fortes, afeitos a pedra, terra, lama

e río.

Por fin, chegaron onda o Consello. Moita xente estaba arredor e perante a

entrada da Palloza Maior, aquela na que se oficiaban as cerimonias e as reunións. Os

dous abríronse camiño como puideron, ata penetrar na luminosidade que inundaba o

interior.

A conversa semellaba acesa. En círculo, os representantes do Consello, por

todos coñecidos, estaban arredor dunha gran lareira. De pé, a anciá Xincaih falaba,

escoitada polos presentes cun intenso respecto. Fronte a ela, no outro lado do círculo,

tamén de pé estaban Lárico, o explorador e poeta, e Ruala, a arqueira e mestra de

Mailud.

-...con agresión só conseguiredes agresión, e caerá a paz que tantas colleitas nos

fornece. Deixade ós habitantes das Chairas, ignorádeos se fai falla, nada poderán contra

a nosa muralla tripla, os cantís que nos rodean, Samiarlan que nos alimenta de forza.

Acougade e gardade as armas, non é tempo de ira.

-Falas sabio, coma sempre, venerable Xincaih. Mais debo contradicirte, si é

tempo de ira, e se non actuamos, morreremos.

Un murmurio de preocupación estendeuse por toda a sala, saíu fóra,

multiplicouse nos camiños. Ruala apañou unha frecha das súas costas e púxose a

debuxar formas na area do círculo, mostrándollo ós presentes.

9

-¡Velaquí novas armas, novos artefactos dos que nós non escoitaramos nin falar,

e que poden traspasar a forza das nosas murallas, escalar os empinados cantís e destruír

ó propio Samiarlan...! -os murmurios tornáronse exclamacións, berros de angustia.

-¡Non asustes inutilmente ó pobo, Ruala!, é necidade crear alarmas innecesarias.

-¡Falo do que vin!, do que vimos ó explorar. Preguntade a Lárico, que volo relate

nunha epopea se gustades, nin sequera a poesía poderá mitigar o terror que habita en

nós desde entón. Non podemos seguilo ocultando

Mailud e Caino permanecían xuntos, acubillados entre pernas e fardos dos

asistentes. -¿A que vén todo isto?, –murmurou el, incómodo con tanta tensión- moitos

choran e laméntanse polo futuro incerto.

Mailud permanecía calada. Entre a calor da multitude aprisionada en pedra e o

lume xeneroso, sentíase abafada. Ruala, a súa mestra, xa lle comentara algo. E tamén llo

relatara dese xeito, acesa, coa carraxe toda na voz. A posible ameaza dos Carinios, o

pobo da ladeira sur, habitantes das Chairas Xarume. Apareceran neses territorios, ó

outro lado do freixal, alén do río, desde a colleita de peras pasada. Nun principio o trato

fora cordial, incluso trocaran o froito das súas terras a cambio de peixe, grandes

pescadores de baixura os Lumieira. Porén, co paso do tempo os exploradores

descubriron os seus movementos belicosos, as loitas con outros pobos do leste, e a súa

conquista e anexión. O trato tornouse seco e precavido. Agora, nos arredores, só ficaba

libre o seu pobo, os Lumieira, os habitantes do Curuto Infindo.

-¡Mailud! –a voz de Caino interrompeu o seu divagar- Desde que teño memoria

coñézote e un cabo do outro camiñamos, cóntame o que sabes. Porque ti sabes o que

aquí se coce.

Mailud fitou nos seus ollos, bálsamo de acougo para ela. Si, desde que tiña

memoria, tamén recordaba a súa compaña. Xuntos xogaran e aprenderan, pasaran por

10

secas, enfermidades, alegrías, exploracións da terra máis alá do río. Agora xa medraran,

e a naturalidade que sentía ó seu carón non se esvaecera, todo o contrario, medraba

coma Samiarlan e enchía o seu ser de gozo. Só que ás veces se desesperaba coa pouca

agudeza do seu compañeiro.

-Probablemente teñamos loita contra os Carinios...

-¡Loita! –Caino estudaba o arte da música, o canto e a escritura, o seu grande

soño era converterse nun bardo e recorrer os lugares aprendendo cantares e historias–

Loita...

-¡Non temas!, habemos saír gañando, verás. –Mailud sorría. Para ela o arco era

xa parte dos seus brazos, as frechas parte da súa vista, sempre con ela nas súas costas. A

posibilidade do enfrontamento removíalle os adentros de euforia.

No círculo, Lárico, o explorador, tomou a palabra, tentando acougar a marea de

lamentos que ateigaban a sala.

-Eu propoño, xente de Infindo, Gran Consello, que cando menos tomemos

maiores precaucións. –Lárico gozaba de gran consideración entre o pobo. O seu ollo

esquerdo, borrado da súa cara por unha cicatriz, non lle impedía ser o mellor

explorador. Descoñecíase realmente cal fora a causa da ferida, todo o mundo o

recordaba así desde sempre, mais contábase que un ser alado, que asediara a aldea había

moitos anos, queimara sen compaixón a súa cunca esquerda ata os mesmos miolos...”

-...puaghh...é noxento, ¡que guai!

-Bo, mira que es porco, Ós...

11

“...Pero a cambio, contaban as xentes, recibira o asombroso don de sentir alí onde outros

non percibían nada, de ver nas tebras, no alén, e de asexar no máis absoluto dos

silencios. Xincaih pousou as dúas mans no seu caxato e escoitouno atentamente.

-As ansias belicosas dos nosos veciños son reais. Tampouco debemos asustarnos

inutilmente, certo. Porén, se continuamos como ata o de agora, sen gardas nas murallas,

coas portas abertas de día, saíndo e entrando continuamente, estámoslles dando tódalas

facilidades. O único motivo polo que aínda non lles pertencemos é porque precisaban

do comercio con nós para sobrevivir. Agora xa posúen as chairas da ribeira, que eran

dos Levedar, as eiras de Macedume, a zona da Fonte Clara...

-¡Pero se non saímos cómo imos recoller os froitos, aprovisionarnos de auga

agora que marchan as choivas...!

-¡Eu teño que cultivar os meus campos!, ¡están alén do río!

-¡Morreremos de fame...!

Os berros de terror, das desgrazas futuras, medraron na sala, marcharon fóra,

fixeron eco nos ceos e na terra, a lúa encheuse de medo, tornouse rugosa e feble. Mailud

estremeceuse, unha corrente xeada acababa de entrarlle no estómago, sentiu que Caino

lle premía máis a man.

-¿Védelo agora? Debemos facer algo, debemos...

Nese intre Xincaih ergueu a mirada, que perdera entre as faíscas do lume. Todos

calaron con aquela forza, a mesma que viña das profundidades dos pozos, dos abismos

ós que daba vertixe asomar. Avanzou cara ó lume co seu andar quedo, e púxose a

colocar os madeiros.

Pasou así un bo rato. Moitos impacientábanse, ¿como a anciá Xincaih podía

deterse con algo así nun momento coma aquel? Caino, en cambio, coñecía ben aquel

12

acougar, o silencio e a concentración da vella, a súa mestra de filosofía, retórica e canto.

Cambiando o dito, era o sol que antecedía á tormenta.

-...daquela ha de ser así...-rosmou, metida no seu cavilar. Logo retornou ó seu

mirar de xenio, e falou con decisión- Tempos veñen nos que quizais debamos empuñar

as armas, e non para alimentarnos da Natureza, como vén sendo o noso existir. Agora

ben, todos coñecemos de que inimigo estamos a falar, o certo é que non podemos

competir con eles...

-¡Pois morreremos con orgullo!

-Non coñezo o orgullo no morrer, Ruala. –a voz de Xincaih tornouse dura, mais

a arqueira non baixou o brazo que erguera con paixón- Porén, si coñezo o orgullo de

sobrevivir e continuar vivindo. Ben sei que os arqueiros estariades dispostos a defender

a vila ata a fin, mais é un suicidio.

-Hai...hai unha posible solución.

Con timidez, o mestre barqueiro, coñecido coma o Fiúncho, erguera un chisco a

súa débil voz entre a multitude. O pelo branco e escaso, un pouco encurvado e sempre

coas mans activas, enguedelladas no manto, non trataba moito coa xente. Recluíase no

seu taller, a carón da Praia das Penas, ensinando ós seus alumnos e constantemente

ensimesmado na fabricación e arranxo dos apeiros e barcas de pesca.

-Podemos fuxir polo mar...

De novo a sala encheuse de exclamacións e xestos de incredulidade. ¿Como

habían marchar por mar, se non eran navegantes, nin tiñan barco grande abondo para tal

fazaña? Moitos mofáronse del, repetiron ata a saciedade que estaba tolo, que o illamento

o trastornara. Mais Xincaih non mostrou dúbida no seu mirar. Nin Lárico. No seu único

ollo chimpou un brillo de esperanza.

-Cóntanos, barqueiro, creo que sei do que falas.

13

El volveu a vista cara a Xincaih, dubidoso, temendo algo que Mailud non

chegaba a comprender. Esta asentiu levemente.

Daquela, o mestre barqueiro comezou a relatar como, moito tempo atrás,

chegaran ás costas os Barruntos, xentes de mar, vidas de máis alá do horizonte. Non

houbera lugar para o diálogo, e comezaron o asedio desde alta mar. Contaban con

enormes arcos, cos que lanzaban bólas de lume e morte. Desde a súa posición só vían o

peirao e as construcións que alí existían, pero non o castro estratexicamente situado no

alto do monte, xusto antes do acantilado e rodeado dos fillos de Samiarlan, unha

fronteira enxoita e encubridora. Foi deste xeito como destruíron o seu taller, as reservas

de peixe...Moitos morreran aquel día, pero el, un cativo aínda, conseguira fuxir e dar

aviso. A loita durou días. Desde o alto do cantil respondían con igual dureza, e os

barcos retrocedían e trataban de achegarse á costa por outros lugares, asedialos doutro

xeito. Mais desde o castro podían observar toda a ría, e os lanza-pedras, hoxe xa

perfeccionados, naquel entón tamén tiñan o seu efecto.

Finalmente, ós catro días, un dos barcos comezou a facer auga. Os tripulantes

lanzáronse ó mar e refuxiáronse nos outros dous, que se retiraron e desapareceron de

novo no horizonte para non volver nunca máis.

-¡E que queres que fagamos cun barco afundido! ¿Reflotalo?!

-¡Iso, non nos fagas perder máis o tempo con vellas historias!

-O barco non está afundido –o ton do barqueiro tornouse máis serio e cortante, ó

tempo que retaba ós incrédulos coa mirada- Está disposto para navegar, oculto na Furna

do Sangue.

¡Na Furna do Sangue!, Mailud comezou a sentir o seu latexar ata nas dedas, a

Furna do Sangue, o lugar máis misterioso de cantos coñecera. Alí a pedra tornábase

vermella, laranxa, ouro...sempre mollada pola ondada, semellaba sangrar eternamente.

14

Segundo as súas lendas, alí morrera a Balea Roiba, un ser xigantesco, namorado e

traizoado polo seu amante, que da rabia se fora bater contra as penas do cantil, e así se

creara a inmensa furna. Non se podía entrar a pé, porque a marea non chegaba a baixar

o suficiente, as paredes do cantil eran planas e esvaradías, e o mar petaba con forza. O

único xeito era en barca, e só os días de mar calmo. Ademais, unhas algas en forma de

enredadeira tapaban a entrada, coma unha espesa fervenza esmeralda que bailaba co

mar, e resultaba imposible ver o seu interior. De tódolos xeitos, tíñanlles prohibido

entrar nela, só o Consello podía acceder. Inda así, Mailud non deixara de preguntarse e

fantasiar co que habería no seu interior, e numerosas veces tentara achegarse nas súas

leccións de pesca, convencendo a Caino, pero o mar sempre puidera con eles,

desviándoos.

-Amañouse daquela. –continuou o barqueiro, coas súas poucas palabras- O

Consello entendeu que podería ser útil, no futuro, hoxe...Gardouse na furna, ben

amarrado, dentro o mar sempre está calmo.

-¿Saberalo manexar? –Ruala tiña o mirar afervoado, o corpo excitado polo reto-

¿Poderasnos guiar? Por tódolos espíritos...

-Podo. Levo anos estudando o seu manexo e instruíndo en segredo a un grupo dos

meus alumnos máis hábiles.

O quecer do lume semellou acariñar a cada un dos presentes, os ánimos

suavizáronse. Moitos entenderon as longas tempadas do barqueiro solitario, o segredo

da Furna, as prohibicións...

Caino engurraba o cello, superado por todo aquilo. –Isto teño que escribilo, teño

que contalo xa, é case imposible...

-Así ha de ser. –dito isto, Xincaih achegouse de novo ó lume, ergueu as mans, e

case coma se amasara as lapas comezou a darlle forma ó seu pracer. Os presentes

15

calaron asustados, todos coñecían as habilidades da anciá, que poucas veces empregaba.

As sombras nas paredes de barro, que durante toda a noite bailaran nunha tolemia fugaz,

comezaron a tomar formas coñecidas. Alí todos viron a aldea, si, no curuto mesmo, coas

súas árbores e xentes. Mais algo acontecía, todos corrían dun lado a outro, como

recollendo e gardando cousas, e baixando con carros e fardos ós lombo polas rúas,

atravesando as tres murallas, indo polas corredoiras da Fraga dos Cantos, o camiño cara

ó peirao. De súpeto, unha figura marchaba en dirección contraria, cruzando o río,

tomando a senda do leste. Os dedos apuntaban alí onde esa escorregadiza sombra se

movía, un monicreque solitario e áxil. ¿Por que aquel non marchaba cos demais?, ¿que

significaba iso?

Xincaih baixou as mans, tornando as labaradas ó seu crepitar desordenado e

habitual. As súas pernas tremeron un pouco, por un intre case perdeu o equilibrio, pero

apoiouse no bastón e de novo dirixiu a mirada á xente.

-Así ha de ser entón...-unha difícil decisión entrevíase tras dos seus beizos.

Tardou en falar pero fíxoo con contundencia- O barco que nos ha levar lonxe de aquí

está protexido e seguro. Así foi como se decidiu.

O Fiúncho asentía case imperceptiblemente, coma un tremor.

-Sabiamos que só o amarre non ía abondar, a curiosidade dos máis novos ía

poñer a proba o agocho...

Mailud sentiu ferver as meixelas, incluso percibiu unha certa mirada de esguello

cara a eles.

-Algo máis que as algas Cortina impiden a súa saída ó exterior, nin sequera mil

homes turrando dela poderían sacala. Só responderá ó sinal que se acordou. O sinal que

pode crebar o enganche. Só o tiro certeiro pode liberar a nave e levala onda nós.

16

Ruala inmediatamente adiantouse para ofrecerse, pero sen pausa Xincaih

negouse.

-Non Ruala, precisámoste aquí para protexer o pobo e dirixir os arqueiros. Ten

que ser outro, aquel que sinta o medo e tamén a forza. O medo para domear a forza e o

corazón para quecela.

A xente comezou a murmurar. ¿Quen se ofrecería para semellante misión?

¿Atravesar os campos dos Carinios xusto cando se preparan para a batalla? ¿A

posibilidade de non volver para subir á nave? Xestos de desesperación e negativa.

-Eu irei.

Caino non tivera tempo nin de decatarse. Cando mirou, xa Mailud estaba de pé.

Inda que lle tremían as pernas e todo o corpo, desde fóra só se lle vía paralizada.

Xincaih baixou levemente a cabeza, asentindo sen palabras. Mailud sentía que o que

acababa de facer non fora ningunha sorpresa para a anciá.

A súa mirada atopouse coa crispación da mestra de arco. Sabía que non era

precisamente a súa mellor alumna, sabía que Ruala era esixente, sabía, sabía...

-Mailud é rápida, non ten mala vista... pero en todo caso deberamos ser eu e

máis Lárico os que escollamos, Xincaih, é importante...

A anciá detivo a intervención da mestra. Así debía ser. Aquela que se ofrecera,

iría. E non lles conviña retrasarse máis, tódolos preparativos debían iniciarse xa ou sería

demasiado tarde.

Caino non tardou en ir onda ela, con cara de alarma. Mailud ficara de pé,

inmóbil, de pedra, mentres o Consello se retiraba. Xincaih dixéralle que descansara, que

mañá lle indicarían os detalles. Que por hoxe xa tiña bastante información.

-¡Pero que fas...!

17

Non podía evitar a súa preocupación, o seu malestar. Pero tamén coñecía o

carácter da arqueira, e sabía que o levaría a cabo, dixese o que dixese. Mailud mirouno,

mirou nos seus ollos de lagoa escura, nos que entón tampouco atopou acougo.

Esa noite apenas descansou. A lúa semellaba un sol, un sol negro, densa, velada

por veces. Demasiada luz para as tebras, e nas tebras do seu cavilar danzaban temores e

esperanzas. O seu fogar, un pequeno cuarto no que durmía e facía vida, sen máis

separacións nin paredes, apenas formado polo leito, unha cadeira, unha mesa, a lareira,

obxectos ciscados do seu existir diario. Tíñalle que dicir adeus a todo iso, e quen sabía a

que máis. Todo cambiaría. Sentía vertixe, sentía tremer todo o corpo. A desconfianza da

súa propia mestra metíalle medo, ¿e se non era quen de realizar o que se esperaba del?

¿e que era exactamente o que se esperaba...!

A mañá chegou nubrada. Cando saíu fóra, co abrente, coma no cadro de lapas de

Xincaih toda a xente corría pola aldea con urxencia. Cargados de vultos, sacos, nenos,

ían dun lado a outro, recollendo. Mailud xa se puxera o seu traxe de arqueira, das cores

do bosque, a chaira e o río, que lles permitía ocultarse e non ser vistos. Ó lombo levaba

tódalas frechas que tiña e o seu mellor arco.

O Fiúncho achegóuselle. Sorprendeulle velo alí no castro, e decatouse de canto

cambiaran as cousas. Aqueles que considerara máis agrestes e intratables,

desentendidos, eran agora peza clave da súa supervivencia. Saudáronse coma era

habitual entre os lumieira, cunha man no propio corazón e outra no ombreiro do

saudado.

-Ven, Mailud, a que liberará a Nave, o Consello agárdate na porta do Leste.

A porta do Leste. A que se abre á Fraga dos Cantos, a que a separaría de toda

seguridade. Ata alí foi, co mestre barqueiro, co paso máis seguro que puido adoptar,

mirando a cada pouco atrás, ós lados...

18

-Deberás non ser vista, nin oída, nin percibida de ningún modo. É importante

que camiñes lixeira, pero máis importante é que chegues.

-Coñeces o camiño, o camiño do Leste que leva ó miradoiro. Desde alí verás a

entrada da furna. Enriba, onde nacen as Algas Cortina, verás un...

-Entrégote as nosas mellores frechas, Fíos do Ar, atravesarán o espazo sen ruído,

a súa punta crávase en pedra e ferro...

-A nave avanzará en canto a liberes. Virá ata o porto. Debes correr de volta. Non

podemos agardar demasiado.

Coma retallos tecidos polo vento, as palabras da mestra arqueira, o explorador

dun só ollo, o barqueiro dobrado, mesturábanselle no entender. Cos ollos moi abertos e

as mans crispadas foi camiñando. O mirar quedo e confiado de Xincaih quecíalle os

adentros mentres ía cara á porta, a inmensa porta da terceira muralla, que xa abrían os

gardas, aquela que non tería volta atrás.

-¡Mailud!...arf...¡Mai...Mailud!!!

Virouse chea de luz, inda non se lle vía pero xa escoitaba o seu chamar. Correu

onda el e fundíronse nun abrazo coma nunca antes existira. Nese abrazo viviría o mundo

enteiro e inda tería espazo outro mundo, e outro. Ningún sabía logo canto tempo

estiveron así, non dixeron nada. Ó separárense, sentiron que o abrazo continuaba neles.

-¿Estarás aquí? ¿Estarás aquí cando volva?

Ninguén dixo nada, pero faláronse.

-Claro que estarei, hasme contar todo e cantarémolo xuntos a través do mar.

Bicáronse nun segundo eterno, xuntaron toda a sarabia da mañá, que se fundiu

sobre as súas cabezas...”

-¿Estaban saíndo, ou?

19

-...saíndo? Que raro falades, saíndo...

-A ver, oh, xa sabes...que se eran mozos...

-¿E non lle veu despedir a familia?

-Eran o un para o outro, compañeiros do mesmo camiño. E non, non lle veu a

familia, os pais de Mailud marcharan a outro castro cando remataron a súa ensinanza,

era algo común daquela. O máis importante que lles podían ensinar ós fillos era que se

valeran por si mesmos.

-Mmmmh...

-Sen pais...¡E así podía tomar as chuches que lle daba a gana, e ver a tele ata

tarde, e...!

“De contado internouse na Fraga.

O nivel do chan baixaba levemente, os xigantes de madeira ocultaban case

completamente a luz coa súa rede de pólas, inzadas de follas novas. Mailud só percibía

o seu propio alento, e os pasos lixeiros, disimulados sobre o manto de herba, carriza,

terra e cantos. Pola súa cabeza confusa pasaban seguido imaxes, o bosque estaba chea

de cantos coma aqueles que pisaba. Eles ían buscar, cando nenos, os máis rechamantes,

de cor escarlata e verde. Eran, contaba a lenda, os restos petrificados da Balea Roiba, do

sangue que se esparexera polo cantil arriba, e que no contacto coa terra petrificaran e

moitos incluso cristalizaran.

Agora todo semellaba irreal, un soño, e ficaba atrás. Os cantos que pisaba xa non

tiñan sentido, non eran fermosos ou feos, non eran nada. Sentiuse estraña, sentiuse

apurada a pesar que os Carinios inda estaban lonxe, o bosque era mesto e escuro, o

camiño sinxelo, e o día nubrado axudaba a que pasara desapercibida. Inda así, sentiu o

apuro bulíndolle nas veas e latexándolle na cabeza, nas sens.

20

Camiñaba sen pausa pero case a correr, axexando a todos lados, evitando o son

naquel bosque adurmiñado que inda espertaba. Naquelas horas puideron pasar días coas

súas noites, meses, o tempo escapáballe das mans, burlábaa. A cada pouco apalpaba nos

petos o agasallo de Caino: dúas xenerosas racións de Xantius e amorodos frescos,

envoltos en tecidos suaves. O doce inda estaba quente do forno, o calor dáballe azos.

Pasara un mundo e para ela, nun instante, xa podía oír o rumor das augas. Viuse

rodeada de bidueiros, amieiros, freixos, silveiras cargadas de amoras, o mundo branco,

cinza, vermello que ficaba nas beiras. Asustábana as ramas baixas, movidas por paxaros

e esquíos que fuxían ó seu paso. As ramas que eles ían buscar, cando nenos, para

fabricar os cestos, os canastros...

Parou en seco na ribeira, fronte ás augas, case estivo a piques de caer no río. Non

puido evitar mirarse alí, reflectida. Sorprendeulle a súa cara, preocupada, en tensión.

Non se recoñecía. O lugar onde se mergullara tantas veces, tirándose desde as pólas

máis baixas.

Quizais non ía caer, quizais o que quería era mergullar nel. Si, desexaría non ter

que facer nada, non ter que ir ata o Miradoiro, volver atrás e encargarllo a outro. Ficou

alí parada, quería somerxerse nas augas e esquecer todo, coma tantas outras veces.

Recordaba cando estaba baixo o río, cos ollos abertos, a tranquilidade que alí existía,

todo era máis lento, máis quedo. Ó mirar cara a arriba víase a fronteira de auga,

ocultando o resto do mundo.

Antes de decatarse xa volvera á senda, coa dúbida inda proéndolle no pensar.

Seguiu o leito un pouco máis arriba, onde era menos caudaloso, alí atoparía un paso.

Cruzou polas pedras, cheas de limo. Esvarou varias veces, medio afundindo nas augas.

O tempo volvía a correr coma un condenado, escapáballe entre as pernas, polo seu

alento, comíalle a mañá, o sol semellaba empurrado no ceo por un espírito contrario. Os

21

arbustos inzaban o camiño, enganchábanselle nas sandalias, nas roupas. Orientouse cara

ó Leste, comezaba a costa arriba, chegou o mediodía. E alí estaban as Chairas.

Parou na fronteira con aquelas terras despexadas. Mastigaba un Xantiu devagar,

sen demasiada fame, só por coller forzas, pero cun nó no lugar do estómago. Nin

sequera aquel anhelado doce podía traerlle calma. Observou aterrada a ampla superficie

ocupada por mato e herba. Campaban ás súas anchas os corvos, e onde podían os

pardais e merlos. Case era mediodía, e o sol comezou a pegar forte.

Anicouse e arrastrouse de arbusto en arbusto, aproveitando os breixos, os toxos,

as xestas. A suor de Mailud regou aquela terra seca propiedade dos Carinios. Coa vista

no horizonte, no Suroeste, alá onde se instalaran, puido enxergar uns puntiños de

camiñar lento, que se lle cravaron no lombo coma espiñas.

Ó saír das Chairas correu coma nunca, correu entre as sobreiras tortas, correu ata

os penedos do Miradoiro da Furna, ata as penas de Lerume, ¡alí!

Tomou folgos, derreada, apoiándose nas pernas, mirando o ansiado cantil. Se

non fora polas instrucións, guindaríase aló abaixo, da alegría de ver aquel mar

embravecido arremetendo sen sorte contra a boca de pedra, medio agochada nunha volta

do cantil, bébeda de fermosura escarlata, mollada e brillante, velada por cabelos

esmeralda.

As gaivotas planaban sobre a cavidade, lanzándose en picado sobre as olas,

pasándolle a Mailud por riba da cabeza. Esta, excitada, buscou o que levaba en mente.

¡Si, alí estaba! ¡Enriba mesmo da entrada, sobre as algas Cortina!

Xa tiña o arco tensado e a frecha dirixíndose alí onde o seu ollo indicaba. Soltou.

Fíxose o silencio na súa cabeza e incluso o seu respirar detívose, en vilo, á espera.

22

Non o podía crer. Non era posible que fallara un tiro así, apuntando a un círculo

de polo menos medio brazo de diámetro, a unha distancia relativamente próxima. A

frecha desviárase un chisco no último momento.

Volveu apuntar. Probablemente falta de forza, as correntes marítimas adoitan ser

moi fortes, pensou. E deste xeito volveu tensar o arco, dándolle máis impulso desta vez,

e achegándose máis á fin do acantilado.

De novo o mesmo. O mesmiño, un chisco de desviación, a frecha rota que caía ó

mar, engulida pola masa de auga, silenciando o seu berro desesperado e xordo.

Tragouse a rabia volvendo a tentalo. E outra vez. E outra. E outra.

Así lle aconteceu ata que rematou as frechas normais. Só lle quedaban os Fíos,

que furan pedra e ferro. Probara desde tódalas posicións, a tódalas distancias, desde riba

das árbores máis próximas, pendurada das rochas baixas. Apertaba os dentes da

impotencia, ¡que acontecía!?, ¡chegara ata alí e agora ía fracasar daquel xeito tan parvo!

De súpeto, na ladeira do cantil, co sol case no seu punto álxido, a cabeza baixa

da desesperación, viu sobre a herba unha chea de sombras móbiles. Ó mirar arriba

descubriu unha bandada de gaivotas. Nin se decatara de que había tantas. Xuraría que

cando chegou non estaban. Agora que saía do seu mundo oíu os seus chíos, non

semellaban nada amigables. Mesmo semellaba que o son viña tamén doutro sitio...

Daquela entendeu.

Asomouse de novo ó cantil. Centos, incluso miles de gaivotas chiaban nun voo

inquedo, todo ó longo das paredes verticais. E alí estaban.

Cómo non o vira antes.

Centos, incluso miles de niños, todo ó longo das paredes, nos recunchos que a

pedra fornecía, e tamén, por suposto, sobre a entrada da Furna, arredor da pedra circular

que debía premer cun tiro certeiro.

23

Entendeu. Colleu de novo unha frecha, apuntou, pero desta vez, ó soltar deixou

de fixarse só no obxectivo e abriuse ó que acontecía ó redor. Efectivamente, o exército

alado mobilizouse en canto a frecha penetrou no seu territorio. Asombrada, observou as

gaivotas do alto enviando pequenos cantos, as Pingas de Sangue que tanto procuraban

de nenos, e aquelas de embaixo lanzándose, afoutadas, contra o percorrido do proxectil.

Eses voos que considerara decorativos e nos que nin reparar, resulta que ían interferindo

na frecha, desviando milésimas ata que volvía faiar. Desta volta, a única diferenza foi

que o Fío do Ar cravouse na pedra, e alí ficou chantada.

As esperanzas todas de Mailud caeron, esvaecéndose, polo mesmo cantil. Nada

tiña que facer xa, eran centos contra ela. Só se lle ocorreu que, quizais, cravando

axeitadamente as frechas pola parede do acantilado, puidera baixar ela mesma ata a

entrada da fura e premer no sinal...iso se non a comían a picadas.

Púxose mans á obra. Do mesmo xeito que acontecera ata entón, os lanzamentos

foron frustrados, pero conseguiu crear unha especie de estrutura arredor da pedra saínte

ata o final do precipicio. Inda así, os espazos entre frechas eran enormes, e a caída

fatal...¿Sería quen de conseguilo?

Entón, cando estaba xa no lado da Furna, disposta a baixar e co primeiro pé na

frecha máis alta, aconteceu algo.

Algunhas gaivotas tomaran como súas as frechas inferiores, ficando alí, en

posturas petrificadas como teñen costume. Incluso semellaban orgullosas do feito.

Mailud descubriuno con desagrado, semellantes animais en superioridade numérica e

cun nada desprezable tamaño, íanlle ser unha dificultade engadida, ademais da vertixe

que xa a posuía. Pero resultou que o posto sobre as frechas se tornou moi atractivo para

a bandada. Abaixo dela formouse unha verdadeira loita de poder polos tronos, ás

despregadas, picos e patas cravándose contundentes.

24

¡Así foi, que neste toma e dalle, no balbordo desapiadado voante, dunha volta

por un golpe e doutra por outro, a pedra vermella, o sinal redondo que coroaba a entrada

da furna, que era necesario activar para que a nave vogase, activouse por fin!

¡Si! Si...Un lixeiro tremor sacudiu as paredes do cantil, o suficiente para que a

bandada abandonase a teimuda protección das crías, rozando cun ruído enxordecedor a

unha Mailud que se agarraba como podía ó borde do cantil. Ascendeu coas forzas que

lle restaban, e tirada sobre a herba observou atónita como a enorme proa saía á luz por

entre a fervenza esmeralda de algas.

Nada de maxia. Ó premer ese círculo activarase un sistema hidráulico de pistóns,

conectado á nave. Isto fará que as hélices do casco comecen a xirar, as velas

despregaranse, e a ruta que debe seguir só é a que marcan os carrís de corda instalados

nas beiras, revisados cada outono, e que nunca chegan a quedar descubertos pola marea.

Recórdao...As palabras de Xincaih resoábanlle na cabeza mentres corría, corría todo o

que lle daban as pernas e o corpo, xa despreocupada do silencio. O tempo bulía, o sol ía

caendo, correu!, deixou atrás as sobreiras acolchadas, as Chairas, a ribeira do mergullar

quedo, o manto cinza de freixos, os cesto trenzados coas mans húmidas, os xigantes de

madeira, fillos de Samiarlan, os tecedores da terra mol. Sentiu que atrás dela viñan os

Carinios, os antigos comerciantes que xa non querían comerciar, apenas tiña folgos, o

sol case caera, xa podía ver o castro ó lonxe, por entre as pólas, podía ver o muro, e a

Caino, e a xente baixando polo camiño do porto, e o barco agardando no peirao, e...!”

Un leve ronquido e un respirar axitado comezan a introducirse entre as súas

palabras. Carme detense, érguese moi de vagar do arrandeadoiro, por sorte non renxe

case nada. Arroupa como pode o envurullo de Óscar e tapa a Helena, que babexa un

25

chisco sobre a almofada. Vai saíndo do cuarto, dá grazas ó ceo e a tódolos santos

porque non esperten.

-...chegou?...ó final, Mailu..dd...chegou a tempo...á...?

O corazón deulle un tombo. Ó xirar descobre os ollos entreabertos e drogados

dunha nena de nove, en loita entre o imperativo urxente do sono e a inquietude da

curiosidade. Achégase, sen moito ánimo.

-Veña Helena, a durmir...-fálalle nun ton baixo e hipnotizador, tapándoa de

novo. Pero a pequena insiste. O outro vulto comeza a revolverse baixo as sabas.

Respóndelle, antes de ter un dobre espertar. –Si, chegou a tempo, claro.

-¿Caino estaba...agardou...?

A resposta só se fai esperar un segundo, un minúsculo segundo vacilante. O

suficiente como para que a nena observe un chisco de oposición na boca da narradora,

nas dúas liñas rodeadas de engurras, que se separan e dubidan, negan.

-Claro. Estaba, si. Subiron ó barco cos demais e os Lumieira marcharon do

lugar. A árbore de Infindo ficou alí, pouco a pouco tornouse branca e luminosa, e dentro

dela gardou as lembranzas todas do pobo ó que...

-...pois...un final bastante...bastante previsibl...-finalmente as pálpebras gañan a

batalla e sumen á pequena no seu mundo inconsciente, agora inzado de Mailuds,

augamel e baleas.

Carme sae nun silencio absoluto da peza e pecha a porta coma se fose de cristal

fino. Baixa as escaleiras. Óese unha choiva miúda batendo nas fiestras e nas paredes.

O piso baixo está en tebras, iluminado por unha lúa intensa. Si, moitas outras

noites luminosas presenciara. Desacougada coma agora, quizais, e tamén fervorosa e

chea de luz, de Lumieira.

26

As historias que lles contas ós nenos non son propias, son raras, lelles os contos

dos animais, da tartaruga e do coello, dos bonecos da tele. Son formativas, son axeitadas

para a súa idade. Non lles inventes esas cousas estrañas, ou fainas máis suaves...é que

logo veñen falando de cada cousa...

Bo.

Parvadas. A morte, o amor. ¿Non é iso formativo? E se non, que máis ten. Si que

é certo que fora eliminando acontecementos, aqueles que podían acender a censura,

porque a fin de contas son os pais os que deciden...

Co tempo as verbas enguedellábana a ela mesma e non separa o que é enxeño e

o qué lembranza. Ou quizais nada é lembranza xa, transmutado de tal xeito...

Agora camiñando polo salón deserto, apalpando o seu corpo, tamén

transmutado. As figuras dos cadros, das fotos de repisas semellan pantasmas, son

pantasmas.

Pantasmas coma as de Infindo.

Ah...Ficaba tan atrás. As follas secas dun tempo que morreu, cun derradeiro

crepitar, queimándoas coa mirada. As cores das follas secas, coma as das fotos de

repisa.

Caino non estaba. Tampouco os demais. Toda a aldea embarcara, rumbo a

algures, no alén. Mailud tardara demasiado, os Carinios estaban case enriba da

aldea...habería tantas razóns. Tantas.

Caino non agardou. Probablemente cumpriu o seu soño, de certo que sería un

gran xograr, percorrendo o mundo coa súa voz. Coas súas historias.

As migallas dos Xantius que cociñara nos seus petos. As migallas que inda

cravaron máis as espiñas da dor, do desacougo inmenso, que ficaron alí, apegadas, tan

difíciles de eliminar.

27

E no cabo do cantil, buscando a nave na masa cinza, case de noite, berraría o de:

Boca de pedra que lambes o mar, ti que estoupas en sal e area!

Tamén ela asumiu os riscos, claro. E sobreviviría, por suposto. Claro que si.

Simplemente segregas unha nova cortiza. Moi finiña, case imperceptible. E logo outra.

E outra máis.

Sobreviviría, escapando dos Carinios que xa entraban na aldea. Do incendio que

asolou todo. Tamén o Carballo.

Tamén.

Unha boca de lume que o impregnou, que o despoxou das cortizas.

En cambio a rede, a raizame enguedellada continuou medrando, polos tempos

dos tempos, alimentando a terra, alimentando a memoria. As feridas deixárono nu,

indefenso, co olor da cinza espetada nas fendas. O tempo disimulouno, só os que

viviron a dor pódenas ver, acariñar, aloumiñar desacougados...

A memoria a longo alcance, que sigue intacta, enguedellándose baixo terra.

A boca de lume que asolou o carballo, incrédulo, desprevido...roubada a súa

inocencia para sempre, rota a confianza, rotas as fiestras todas! Fechadas.

O carballo que é un piñeiro, que non é árbore. A Mailud que é unha Carme, un

canto, canto de Caino, auga de Seilleiro. O Caino que é...

Boca de pedra que lambes o mar.

28