atmosfera. parte i. pdf

A ATMOSFERA

Profesor: Adán Gonçalves

Introdución

O ser humano sempre tivo curiosidade polos fenómenos naturais:

Nun principio as explicacións destes fenómenos eran

supersticiosas e en moitos casos aceptábanos como premios ou

castigos divinos.

En moitas culturas, a propia natureza nas súas múltiples formas (o

Sol, a Lúa, o vento...) eran os deuses que traían a desgracia ou a

prosperidade.

Co tempo a humanidade comezouse a interesar polo estudo máis

riguroso dos cambios atmosféricos debido a súa influenza na vida

cotiá (agricultura, navegación...).

Introdución

Foi o momento en que pasamos das infundadas supersticións ao

saber científico.

O estudo da atmosfera continúa na actualidade e todavía hai

fenómenos que agochan enigmas que non coñecemos ben.

Danos esto, por tanto, unha idea da complexidade do estudo da

atmosfera e os seus fenómenos asociados.

QUE SABES DE...?QUE SABES DE...?

1. Vivimos somerxidos nun océano

de aire ao que chamamos

atmosfera. Que importancia ten

para os seres vivos?

Os misteriosos escaravellos de Os misteriosos escaravellos de NamibNamib


Deserto de Namib:Deserto de Namib:

Lonxitude:1600 Km

Ancho: 80-200 Km

Superficie: 80000 Km2

Limita: ao S con Sudáfrica/ ao N con Angola

“Namib”: significa en lingua nama “enorme”.

Considerado o deserto máis antigo do mundo (65 m.a.)

Como deserto que é as chuvias son escasas sobre todo no sur.


A vida no deserto do Namib está asociada a varios

factores, entre eles...

As néboas., procedentes do atlántico.

Que favorecen, co seu aporte extra de humidade, a

aparición de plantas e animais.

Un exemplo característico do aproveitamento desta

humidade son distintas especies de escaravellos, que sen

estas néboas non poderían sobrevivir no deserto, son os

chamados RECOLECTORES DE NEBLINA.RECOLECTORES DE NEBLINA.


Estes escaravellos, dependendo da especie, posúen distintas

estratexias para aproveitar a humidade que trae os ventos que

soplan do mar a terra.

Algúns escaravellos emerxen das areas nas primeiras horas do

día e levantan a súa parte traseira, inclinando a súa cabeza cara

o chan. Deste xeito, as gotiñas da néboa chocan cos élitros e

esvaran cara a boca do insecto.

Outras especies constrúen muros de area perpendiculares a

dirección do vento para que recollan a humidade e logo pasan por

estas “trincheiras” a beber.


Sobrevivirían estes escaravellos sen as néboas matinais

no deserto?

QUE PENSAS AGORA DA IMPORTANCIA DA

ATMOSFERA PARA OS SERES VIVOS?


2. A nosa forma de vida actual provoca

cambios no aire que nos rodea e produce

efectos prexudiciais en todo o planeta.

Cita algúns deses efectos.


3. Ao longo do ano observamos condicións

atmosféricas moi distintas. Cita as que

coñezas.


Verdadeiro ou falso?

O aire é nitróxeno e osíxeno,

principalmente.

A capa de ozono protéxenos dos raios

infravermellos do Sol.


Verdadeiro ou falso?

O exceso de CO2 na atmosfera está

aumentando a temperatura do planeta.

O resío e a xeada son o mesmo.

Se non houbese atmosfera, o ceo non

sería azul.

CAPAS DA TERRA

A terra

xeosfera atmosfera hidrosfera biosfera

Capas fluidas

1. A ATMOSFERA ENVÓLVENOS

A atmosfera é a capa máis externa da Terra, por ser a

máis lixeira.

É fundamental para a vida, xa que contén gases necesarios

(O2, CO2,, N2...) para os seres vivos e protexe das radiacións

solares.

A atmosfera é unha mestura de gases que rodea a terra

ata uns 1000 Km.

Faise máis tenue coa altitude ata confundirse co espazo

exterior.

1.1. A ATMOSFERA A TRAVÉS DO TEMPO

1. Hai uns 4000 m.a. o planeta tiña unha gran actividade gran actividade

volcvolcáánica nica e atopábase a altas temperaturas en superficie.

Estas erupcións foron as responsables da formación da

atmosfera primitiva con gases como o COCO22, óóxidos de xofre xidos de xofre

ou de nitrou de nitróóxeno, vapor de auga, argxeno, vapor de auga, argóón e metanon e metano.


2. Co paso do tempo o planeta foise arrefriando, permitindo a

condensación (paso de gas a líquido) do vapor de auga da

atmosfera .

Esta auga, xa líquida, precipitou dando lugar as primeiras

choivas.

Discurríu pola superficie terrestre formando os primeiros

mares, ríos…


3. Parte do CO2 da atmosfera foi arrastrado ao mar pola

choiva e alí combinouse con outras substancias para dar

lugar a compostos químicos chamados carbonatoscarbonatos, a

partir dos cales orixináronse as rochas calcariasrochas calcarias.

As sales características dos medios mariños tamén foron

arrastradas por estas primeiras choivas dende a

superficie cara o mar.


4. Nun principio a atmosfera non posuía osíxeno.

A aparición da vida tamén provocou cambios: as algas e os

vexetais capturaban o CO2 na fotosíntese e desprendían O2cara a atmosfera, permitindo a aparición deste gas na mesma.

1.2. COMPOSICIÓN DA ATMOSFERA

A atmosfera contén un 78% de nitróxeno, un 21% de

osíxeno.

O 1 % restante fórmano o argón (0,9%), o dióxido de

carbono (0,03%) e outros gases.

Posúe tamén vapor de auga procedente da evaporación da

auga de mar e da transpiración dos seres vivos.

Por último, ten contaminantes orixinados de xeito natural

ou polas actividades humanas.

2. UNHA VIAXE POLA ATMOSFERA (ESTRUTURA)

Cando estudamos a atmosfera dende a superficie ata a

altitude onde se confunde co espazo exterior, observamos

diferenzas na súa composición e na súa temperatura.

Por iso establécense varias capas separadas por zonas de

transición.

As zonas de transición denomínanse co nome da capa anterior

(a que queda por baixo da zona considerada) rematado en -

pausa.

Así, p.e. a zona de transición entre a troposfera (inferior) e a

estratosfera (superior) é a tropopausa.


Capas da atmosferaDe arriba a baixo son:

� Exosfera: É a última capa; vai dos 600 Km de altura aos

1000Km. Apenas existe aire e a continuación está o espazo

interplanetario.

� Termosfera: dende os 80 Km de altura ata os 600 Km.

A temperatura aumenta coa altitude ata os 2000 ºC. Esencial

nas comunicacións pois nela rebotan as ondas de radio e tv.

Tamén nela prodúcense as auroras boreais e austrais.

Actividade:

Sabes que son as auroras boreais e austrais?

Pescuda información sobre estes fenómenos e

comentámolo o próximo día.


� Mesosfera: Comeza aos 50 Km de altura e chega ata os 80

Km. Contén moi pouco aire e a temperatura vai descendendo

coa altitude ata os -80 ºC.

Cando pequenos meteoritos atravesan esta capa dan lugar ás

estrelas fugaces debido o rozamento co aire que eleva a súa

temperatura liberando luz e calor.

� Estratosfera: Vai dende os 12 Km de altitude ata os

50 Km. O aire xa é escaso e a temperatura aumenta

lentamente coa altura ata chegar a uns 4ºC no límite

superior.

Entre os 15 e os 30 Km hai unha gran cantidade de

ozono. Por iso esta zona denomínase capa de ozono, e é

moi importante para os seres vivos.



� Troposfera: Comeza na superficie terrestre e chega ata os

12 Km de altura en media (Polo: 10 Km/Ecuador: 17 Km).

Na superficie temos en media uns 15ºC e diminúe coa altitude

ata uns -70ºC a 12 Km de altura.

Esta capa concentra a maior parte dos gases: osíxeno,

nitróxeno, díóxido de carbono, vapor de auga...

Nela prodúcense tódolos fenómenos meteorolóxicos.

A uns 500 m de altitude atópase a denominada “capa sucia”

onde se atopan a maior parte dos contaminantes

atmosféricos.

Cuestións:1. Despois desta explicación, serías quen de deducir a

que altura atopamos a estratopausa?

2. Por que pensas que se na troposfera a temperatura

diminúe coa altitude, na estratosfera prodúcese un

aumento deste parámetro?


3. A VIDA NECESITA Á ATMOSFERA

A atmosfera é imprescindible para os seres vivos

fundamentalmente por posuír dous gases: o ososííxeno xeno

((respiracirespiracióónn)) e o dióxido de carbono (fotosíntese).

É responsable do mantemento da temperatura en

superficie (efecto invernadoiro natural).

É o lugar onde se producen os fenómenos meteorolóxicos.

É tamén o noso escudo protector fronte as radiacións

solares e os meteoritos.

Importancia da atmosfera para a vida


3.1. O OsíxenoÉ esencial para a vida, xa que a maioría dos organismos

utilízano para respirar (aerobios).

A respiración permítenos aos aerobios obter enerxía dos

alimentos.

Moitas bacterias e outros organismos son chamados

anaerobios porque non precisan o osíxeno para obter enerxía

p.e. Os fermentos do pan, do viño ou da cervexa.


3.1. O OsíxenoO osíxeno reacciona fácilmente con outras substancias

alterando a súa composición mediante as chamadas reaccións

de oxidación.

Nunha oxidación o osíxeno combínase con outra subtancia

para dar un óxido.

Por exemplo: ferro + osíxeno óxido de ferro.


3.1. O OsíxenoDurante a respiración oxidamos parte do alimento grazas ao

osíxeno que inspiramos.

Nesa oxidación rómpense as grandes moléculas do alimento e

despréndese enerxía que o noso corpo emprega en todas as

súas funcións: latexo cardíaco, movemento, dixestión...

Ademais no proceso despréndese outro gas, o dióxido de

carbono, que expulsamos cara o exterior e auga.


3.1. O OsíxenoA combustión é unha oxidación moi rápida, na que o obxecto

que arde combínase co osíxeno. Libera enerxía tan

rápidamente que aumenta a temperatura uns centos de

graos. Nela tamén se liberan CO2 e auga.

Parte do osíxeno da atmosfera atópase na estratosfera en

forma de ozono (O3).

Este ozono como sabedes protéxenos da radiación

ultravioleta (uv) prodedente do Sol, evitando os seus efectos

letais sobre o noso material xenético.


3.2. O dióxido de carbono

O CO2 ten dúas funcións importantes para os seres vivos:

� Intervén na fotosíntese: os vexetais utilizan este proceso para

fabricar o seu alimento. Para elo, toman dióxido de carbono da

atmosfera e expulsan osíxeno.

Os vexetais tamén respiran (consomen osíxeno), pero a fotosíntese

libera máis O2 do que consome a respiración.

� É o responsable do efecto invernadoiro natural. Este efecto

permite que a temperatura en superficie sexa axeitada para a vida.

En media uns 15ºC, en lugar dos -18ºC que tería se non existise.


3.1. O dióxido de carbono

FOTOSFOTOSÍÍNTESENTESE

EFECTO INVERNADOIROEFECTO INVERNADOIRO

Como se produce o efecto invernadoiro?Como se produce o efecto invernadoiro?

1.1.-- Durante o dDurante o dííaaa radiacia radiacióón solar n solar atravesa atravesa a atmosfera e quenta a a atmosfera e quenta a superficiesuperficie

2.2.-- O terreo quente devolve O terreo quente devolve parte da calor absorbida parte da calor absorbida (radiaci(radiacióón Infravermella)n Infravermella)

3.3.-- Os gases da troposferaOs gases da troposfera(CO(CO22 e vapor de auga entre e vapor de auga entre outros), outros), absorben as radiaciabsorben as radiacióónsnsInfravermellas e elevan Infravermellas e elevan a temperatura do airea temperatura do aire


3.3. O Nitróxeno

O nitróxeno é un gas que apenas reacciona con outras

substancias o que provoca que a maioría dos seres vivos

non poidan capturalo do aire.

Sen embargo, o N2 é imprescindible para os organismos

xa que sin él non somos capaces de formar as proteínas.


3.3. O Nitróxeno

Só algunhas bacterias son capaces de recoller o

nitróxeno do aire, entre ellas as que viven en simbiose

nas raíces das legumes formando unhas protuberancias

chamadas nódulos.

Nestes nódulos as bacterias transforman o N2 en

nitratos que si poden absorber os vexetais.

NNóódulos de legumesdulos de legumes



3.3. O Nitróxeno

Coma xa saberas o home ó utilizar os nitratos como

fertilizante para favorecer o desenvolvemento das

plantas de cultivo, está a por a disposición destes

vexetais unha fonte de nitróxeno que si poden

recoller.

Os animais incorporamos o nitróxeno que precisamos

a través da alimentación, animais ou vexetais, que xa

o incorporaron.

4. O TEMPO ATMOSFÉRICO

MeteoroloxMeteoroloxííaa

Ciencia que estuda a atmosfera e os fenómenos

atmosféricos, a causa e os seus efectos.

Tempo atmosférico

Conxunto de características da atmosfera (temperatura,

presión, precipitación...) dun lugar concreto.

ClimaClima

Media das condiciMedia das condicióóns atmosfns atmosfééricas dun lugar obtidas da ricas dun lugar obtidas da

observaciobservacióón do tempo atmosfn do tempo atmosféérico durante anos.rico durante anos.

Fin parte IFin parte I

BibliografBibliografíía e a e WebgrafWebgrafííaa

- A.V. Presentación: “A Atmosfera”. Curso 2009-2010.

Departamento de Ciencias Naturais do IES Ramón Otero

Pedrayo. Ourense.

- Ballester Illueca, J.Eduardo. 1995.“La atmósfera: estructura,

composición y dinámica. La contaminación atmosférica.

Métodos de determinación y corrección”. Temario oposiciones

PES. Colegio Oficial de Biólogos.Madrid.

- López, J. et al.2011.”Ciencias Naturais 1º ESO”. Proyecto

“EL árbol del conocimiento”. McGraw-Hill Interamericana.

www.acceso-directo.comwww.alienigena-a.blogspot.com

www.arqhys.comwww.blog.nuestroclima.com

www.ecologiaverde.comwww.ecologismo.comwww.erenovable.com

www.juntadeandalucia.eswww.kalipedia.com

www.lacienciaysusdemonios.comwww.monicafonseca.wikispaces.com

www.naturalesparatodos.blogspot.com



www.neeerd.comwww.pedagogiaenlatierra.blogspot.com

www.publico.eswww.wwwsalvatuplaneta.wordpress.com

www.tecnozono.comwww.tecnun.es

www.ucvambiental.blogspot.comwww.wikipedia.org

atmosfera. parte i. pdf

Education