arduraz jokatzeko bigarren hezkuntza...diru laguntza emango du imak. halaber, boc’n rollaren...
TRANSCRIPT
BigarrenHezkuntza
ARDURAZ JOKATZEKO INGURUMENERAKO HEZIKETA
JARDUERA EGITARAUA 2010 | 2011
IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEA
P I 2
IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEA
PAPER BIRZIKLATUANINPRIMATUA
Mankomunitatearen egoitza
Chinchilla jenerala kalea, 7(atzealdea) 31002 IruñaTel. 948 423 285/194Faxa. 948 423 230 E-posta. [email protected] [email protected]. Webgunea www.mcp.eshttp://sites.google.com/site/progra-maeducativomcp
Tel. 948 203 444
Ingurumen Heziketarako ProgramaIruñerriko Mankomunitatea
Bisitak etajarduerak eskatzeko
ARMADA ETORB. CHIN
CHIL
LA J
ENER
ALA
PARKEA ALDE ZAHARRA
YAN
GU
As
Y M
IRA
ND
A
MANKOMUNITATEAREN EGOITZA
BALUARTE
BigarrenHezkuntza
ARDURAZ JOKATZEKO INGURUMENERAKO HEZIKETA
JARDUERA EGITARAUA 2010 | 2011
IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEA
IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEAJARDUERA EGITARAUA SECUNDARIA
Hezkuntza komunitateak ingurumenari buruzko kontzientzia eta horren inguruko interesa hartzea, baita egun dauden ara-zoetarako konponbideak bilatzeko zein etor-kizunean agertu daitezkeenak saihesteko beharrezko ezagutzak, jarrerak, jokabideak, motibazioa eta nahia banaka zein taldeka eskuratzea ere. (Ingurumen heziketaren xedea, Belgradeko Gutuna, 1975).
Ingurumen esperientzia eta programak egin daitezela sustatzea, Iruñerritik hurbileko ingurunean ezagutza eta analisi kritiko eta sormenezkoa helburu izanen dutenak.
Baliabide materialak eta aholkularitza tekniko eta didaktikoa erraztea, irakasleek zein ikasleek aipatu programak gauzatu eta euren informazio premiak bete ditzaten.
AURKIBIDEA
Ingurumen Heziketarako Programa 05 | OR.
Nabarmentzeko moduko baliabideak 2010/2011 06 | OR.“Kontsumoa, Hondakinak eta Birziklapena” Programa 10 | OR.
“Iruñerriko Ibai Parkea” Programa 14 | OR.
“Ura: Hornidura eta Saneamendua” Programa 16 | OR.
“Hiri Garraioa eta Mugikortasun Iraunkorra” Programa 18 | OR.
Jardueren laburpena 21 | OR.
Jarduerak eskatzeko fitxa 2010/2011 22 | OR.
Aurkibidea Sarrera
Eskolako Ingurumen Heziketarako Programa Iruñerriko ikastetxe, kole-ktibo eta partikularrei zuzendutako heziketa eskaintza da. Xedea Urari, Hondakinei, Garraioari eta Iruñe-rriko Ibai Parkeari lotutako jardue-retan, kanpainetan eta prestakuntza prozesuetan parte hartzea da.
SARRERA
PAPER BIRZIKLATUANINPRIMATUA
P I 5
JARDUERA EGITARAUA IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEABIGARREN HEZKUNTZA
Hezkuntza komunitateak ingurumenari buruzko kontzientzia eta horren inguruko interesa hartzea, baita egun dauden ara-zoetarako konponbideak bilatzeko zein etorkizunean agertu daitezkeenak sai-hesteko beharrezko ezagutzak, jarrerak, jokabideak, motibazioa eta nahia banaka zein taldeka eskuratzea ere (Ingurumen heziketaren xedea, Belgradeko Gutuna, 1975).
Ingurumen esperientzia eta programak egin daitezela sustatzea, Iruñerritik hurbileko ingurunean ezagutza eta analisi kritiko eta sormenezkoa helburu izanen dutenak.
Baliabide materialak eta aholkularitza tek-niko eta didaktikoa erraztea, irakasleek zein ikasleek aipatu programak gauza-tu eta euren informazio premiak bete ditzaten.
Mankomunitateak kudeatutako instala-zioak eta guneak bisitatzea.Ondoko alderdiak ezagutzeko ibilaldi gidatuak dira: instalazioak, sentiberatze guneak eta zentroak, gauzatzen diren pro-zesuak, funtzionamendua eta kudeaketa. Horiekin batera, jarduera osagarri batzuk egiten dira, ingurumenaren aldeko jarrera eta jokaerei buruzko gogoeta egiteko aukera ematen dutenak.
Tailerrak. Lan proposamen biziak eta par-te hartzeko eginak, programa bakoitzaren eduki nagusiei buruzkoak. Horien xedea da nork bere ardura bultzatzea eta inguru-menaren aldeko jarrerak barneratzea.
Jardunaldiak. Goizeko saioak dira, insta-lazioren bat edo Ibai Parkea bisitatu ondo-ren eginak. Eduki espezifikoak sakontzeko diseinatu dira, eta arreta bereziz lantzen da ikasleak sentiberatzea eta jarrera eta ohitura arduratsuak barneratzea.
Uraren Ziklo Integrala / Hornidura eta Saneamendua.
Kontsumoa, Hondakinak, Konposta, Birziklapena eta Berreskuratzea.
Garraioa eta Mugikortasun Iraunkorra.
Iruñerriko Ibai Parkea.
Ingurumen Heziketa
Naturako eta Hiriko Ingurumena
Dokumentazio zentroaKontsulta eta mailegua.
Aholkularitza tekniko eta didaktikoaIrakasle eta ikasleei zuzenduta.
Material didaktikoen diseinu, koordina-zio eta edizioa
Sentikortasun kanpainak eskola espa-rruan
Ikastetxean hondakinak kudeatzeko baliabideak
Ontziak, paperak eta pilak gaika biltzeko edukiontziak eta zakuak.
Ikasgeletan papera birziklatu eta berrerabiltzeko paperontzi eta erretiluak. Pilak biltzeko edukiontziak. Materia organikorako konpost-ontzia,
etab. Horma-irudiak, gaikako bilketaren
eranskailuak, etab.
Zer helburu du? Zer eduki lantzen dira?
INGURUMEN HEZIKETARAKO PROGRAMA
Zer zerbitzu eskaintzen ditu?
Jardueraprograma
SARRERA
P I 6
IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEAJARDUERA EGITARAUA BIGARREN HEZKUNTZA
Nafarroako Uraren Foro Gaztea
NABARMENTZEKO MODUKO BALIABIDEAK: IBAI PARKEA
Beren ikasleekin urari eta ibaiari buruzko gaiak lantzeko interesa dutenendako, Ura-ren Foro Gazteak prestakuntza, baliabi-deak eta jarduerak eskaintzen ditu.
Nafarroako Gobernuko Hezkuntza De-partamentuak eta Nafarroako Ingurumen arloko Baliabide Zentroa Fundazioak bultzatzen dute programa
Iruñerriko Mankomunitatea lankidetzan aritzen da foroarekin, eta irakasleei era-bilgarriak izaten ahal zaizkien jarduerak eskaintzen ditu Ura eta Ibai Parkea programetan.
PARTE-HARTZE DATUAK
Informazio gehiago dago irakasleak prestatzeko Nafa-rroako Gobernuko Hezkuntza Departamentuak antolatu duen hurrengo planean eta CRANAren webgunean.
http://www.crana.org/seccion/10/20/aguas_y_rios/iniciativas-participacion/5985/foro_joven_navarra/.
Emaitzak2009 -2010 Iruñerriko ikastetxeak
Ura 44 2.741 52 6.277 39 3.859 101 12.877
Hondakinak 20 950 57 7.157 40 5.390 99 13.497
Garraioa 9 1.062 14 985 23 2.047
Ibai parkea 23 1.410 37 3.311 30 2.281 80 7.002
GUZTIRA 58 5.101 71 17.807 52 12.515 125 35.423
HAUR H LEHEN H BIGARREN H GUZTIRA IKAsTETXEAK IKAsLEAK IKAsTETXEAK IKAsLEAK IKAsTETXEAK IKAsLEAK IKAsTETXEAK IKAsLEAK
P I 7
JARDUERA EGITARAUA IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEABIGARREN HEZKUNTZA
Jardunaldi berria:Arteta, kokapen geologiko berezia
NABARMENTZEKO MODUKO BALIABIDEAK: URA
Urtarriletik aurrera, Artetako Ingurumen Informazio eta Heziketa Zentroak (IIHZ) erakusketa baliabideak berrituko ditu: maketak, ikus-entzunezko proiekzioak, panelak eta birsortze interaktiboak.
Iturburuaren kokapena eta sorrera eza-gutzea, akuifero baten funtzionamendua ulertzea, Iruñerriko bilakaeran eta ha-zkundean izan duen garrantzia eta inguru-ne hori babesteko premia dira erakusketa berriak dituen eduki nagusiak.
Jarduerak Bisitaldia: Arteta + IIHZ Ur azpiko urak Bisitaldia: Arteta + IIHZ Ur azpiko urak +
Egillorko EUA Jardunaldi berria: Arteta, kokapen
geolo giko berezia (3. lauhilekoan soilik)
Inguruneak bi aukera interesgarri eskaintzen ditu, Artetako gatzagak bisitat-zeko eta Artazulgo arroilan sartzeko.
Ibilaldi gidatua eta Olloko gatzagak bisitatzea
Ibilaldi gidatua eta Olloko gatzagak bisitatzea 3. hiruhilekoan, Artetan beste jardunaldi bat egiteko aukera dago. Itur-burua eta IIHZ berria bisitatu ez ezik, Olloibar barnako interpretazio-ibilaldi laburra egiteko eta antzinako gatzagak bisitatzeko aukera egonen da.
Eremu horretan gatzagak daude baliabi-deak aprobetxatzeko ohiko jarduera bat, eta horrek erakusten du itsasoa izan zela gunearen jatorria. Antzinako instalazioan gatz-larrain bat berreskuratuta, gaur egun ustiatzen da. Izan ere, instalazio horretan egiten den bisitaldiak hainbat prozesu ulertzeko aukera ematen digu: naturan ur gazia nola lurruntzen den, gatz-bilketa eta gai horren inguruko zenbait ohitura.
NorentzatD.B.H
Jarduerak Jarduera berria: Arteta, kokaleku geologiko
berezia (3. hiruhilekoan soilik)
Ikusi Ura Programa (16. or.)
P I 8
IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEAJARDUERA EGITARAUA BIGARREN HEZKUNTZA
NABARMENTZEKO MODUKO BALIABIDEAK: KONTSUMOA, HONDAKINAK ETA BIRZIKLATZEA
Ikastetxeetan, hondakinen ingurumen kudeaketa helmen handiko praktika da Ingurumen Heziketari dagokionez. Hon-dakinen murrizketan eta gaikako bilketan aktiboki parte hartzen duten ikasleek in-gurumenarekiko errespetuzko eta ardura-zko jarrera garatzen dute. Gainera, jarrera hori beste eremu batzuetara erraztasunez zabaltzen dute.
Programak ikastetxeen eskura jartzen du, ikastetxeetan paper eta ontzi bilketa kudeatzeko baliabide materialak zein hori ezartzeko eta garatzeko prozesuan beha-rrezkoa den laguntza teknikoa.
Gaikako bilketak ikastetxeetanParte hartzeko konpromisoa
BaliabideakArgibidedun horma-irudiak, bilketa ondo egiteko
Paperontziak eta edukiontziak identi-fikatzeko eranskailuak
Poltsa edo zaku berrerabilgarriak
Gaikako bilketa egiteko edukiontzi horiak edo urdinak
Kalean dagoen edukiontziaren egokitzea
BaldintzakPrograman parte hartzeko eta laguntza baliabideak eskatzeko, ikastetxeek urtero berritu eta bidali behar dute parte hartze-ko konpromisoaren inprimakia.
Urban waste treatment Centre of Góngoraand “The butterfly effect” permanent ExhibitionBisita gidatua ingelesez Gongorako Zentroan
Gongorako HHTZk eta Tximeleta efektua erakusketak aukera ederra ematen dute Iruñerrian hondakinak nola kudeatzen diren jakiteko eta arduraz egin beharreko kontsumo ohiturak garatzeko.
Iraupena, gutxi gorabehera2 ordu
EmaileakClen Collegeko adituak
NorentzatDBHko 2. zikloko eta Batxilergoko ikas-leentzat
P I 9
JARDUERA EGITARAUA IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEABIGARREN HEZKUNTZA
Hamaiketakoan sortzen diren hondakinak murrizteko Boc’n rollek izan duten ha-rrera ona zein ikastetxe batzuen “bokata-zorroa” hori ikastetxe osoan zabaltzeko eskaera ikusita, horren gastuaren %20ko diru laguntza emango du IMak. Halaber, Boc’n rollaren diseinu grafiko pertsonali-zatua (ikastetxearen slogan edo logoti-poa) egiten ere lagunduko du.
Hamaiketakoaren hondakinen murrizketaBoc´n rolls pertsonalizatuakEskola kanpaina
Ikastetxeak martxan jarriko dituen ingurumenarekiko jarduketetan familien esku hartzea ahalbidetzeko, IMak doan eskainiko die ikasleen gurasoen elkarteei Gongorako Hiri Hondakinak Tratatzeko Zentroa eta Ingurumen Ikasgela bisitatze-ko aukera.
Bisita eskatzeko Iruñerriko Mankomunitatearen Hezkuntza Programara deitu behar da.
Gongorako H.H.T.Z.-ra bisita etaIngurumen IkasgelaIGEei zuzendutako jarduera
TRIPTIKOA
Gaikako bilketan parte hartzeko konpromisoa
Programan parte hartzeko eta laguntza baliabideak eskatzeko, ikastetxeek urtero berritu eta bidali behar dute parte hartze-ko konpromisoaren inprimakia. Gaikako bilketan parte hartzeko konpromisoa duen triptikoa ikastetxera bidaliko zaio eta ikasturte hasieran itzuli beharko da.
GIDA
Baliabideen eta jarduera egokien gidaliburua
Gida horren xedea antolaketa eta gogoeta elementuak ekartzea da ikastetxeetan egindako praktika arduratsuak ohitura bihur daitezen.Ia eguneroko ekintza guztietara eta honako eremu hauetara zabaltzen da ingurumen konpromisoa: hondakinen murrizketa, ur kontsumo eraginkorra edo mugikortasun iraunkorra. Izan ere, hezkuntza komunitateko kide guztiok egunero hartzen dituzte gai horien inguruko erabakiak.
Ingurumenaren aldeko praktikak garat-zeko eremuakUr kontsumo eraginkorra
Hondakinen murrizketa
Gaikako bilketa programa: papera, ontziak, pilak, hondakin toxikoak eta beste hondakin bereziak.
Materia organikoa berreskuratzea
Mugikortasun iraunkorra
P I 10
IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEAJARDUERA EGITARAUA BIGARREN HEZKUNTZA
“HONDAKINAK ETA BIRZIKLAPENA” PROGRAMA
TAILERRA IKASGELAN
Hondakinik gabeko hamaiketakoa
Edukiak Hondakinak murriztea. 3R estrategia eta hamaiketakoen hondakinak murrizteko alternatibak.
Baliabideak Esperientzia martxan jartzeko eta horren jarraipenaren inguruko ekintza plana. Boc’ n roll delakoak ematea.
Betekizunak Hezitzaile bat talde/ikasgela bakoitzeko. Aldez aurretik ikasgela erabiltzeko aukera izatea. Ikastetxeak eguneratua izan behar du ontzien bilketan parte hartzeko konpromisoa.
Hamaiketakoen ohiko bilgarriak izango dira abiapuntua. Horien kontsumoa murriztearen garrantziari buruzko hausnarketa egingo dute ikasleek.
Iraupena, gutxi gorabeheraOrdu bat.
Norentzat (en negrita)DBH-ko 1. mailakoak
Parte-hartzaile gehieneko kop. Talde/Ikasgela bat tailer bakoitzeko. Ondoz ondoko zenbait tailer.
HelburuaHamaiketakoek sortzen dituzten hondakinak murrizteko konpromiso pertsonala.
1º
P I 11
JARDUERA EGITARAUA IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEABIGARREN HEZKUNTZA
PROGRAMA RESIDUOS y REcIcLAjE
TAILER-HITZALDIA
Kontsumitzen gaituen zaborra
TAILERRA
Nola egin paper birziklatua
Zaborra gizartearekin batera garatzen da, baita horren tratamendua eta kudeaketa ere. Baina zaborrak sortutako arazo batzuek jarraitu egiten dute, euren jatorria onda-sunen ekoizpen eta kontsumoan baitago.
Iraupena, gutxi gorabeheraOrdu bat.
Parte-hartzaile gehieneko kop. Talde/Hitzaldi bat (50 ikasle, gehienez)Ondoz ondoko bi hitzaldi.
HelburuaHondakinen arazoa konplexua dela eta birziklatzetik haragoko irtenbideak behar direla ohartaraztea.
Edukiak Hondakinak sortzeak dakartzan arazoak 3R estrategia
Baliabideak Power-point programaren bidezko aurkezpena Gaikako bilketen jarduera osagarria
Betekizunak Irakasle bat talde/ikasgela bakoitzeko
Kontsumo arduratsuak eta paperaren be-rreskurapenak eta birziklapenak ingurume-narekiko abantaila handiak sortzen dituzte.
Norentzat1./2. mailetakoak
Iraupena, gutxi gorabeheraOrdu bat eta erdi.
Parte-hartzaile gehieneko kop. Talde bat tailer bakoitzeko Ondoz ondoko bi tailer
Helburua Gaika papera biltzeak eta birziklatzeak dakartzan onurak ezagutzea.
Edukiak Basoen balioa Paperaren 3R delakoak
Baliabideak Power-point bidezko aurkezpena Paper birziklatua artisau moduan egitea
Parte hartzeko betekizunak Ikastetxeak eguneratuta izan behar du pa-per bilketan parte hartzeko konpromisoa
1º 2ºDBH
P I 12
IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEAJARDUERA EGITARAUA BIGARREN HEZKUNTZA
“HONDAKINAK ETA BIRZIKLAPENA” PROGRAMA
TAILERRA
Energiaz beteriko konpost-ontzia
DBH
Hezkuntza baliabide ezberdinak dituen Hondakinen Ingurumen Ikasgela ondokoen gaineko hausnarketa egiteko gunea da: hondakinak, hondakinen ekoizpena eta horien kudeaketa.
Murriztea, berrerabiltzea, birziklapena eta gaikako bilketa bezalako kontzeptuek egu-nerokoan gauzatzeko moduko dimentsio praktikoa hartu dute.
Iraupena, gutxi gorabeheraHiru ordu.
Parte-hartzaile gehieneko kop. Bi talde (60 ikasle bisita bakoitzeko).
Helburuak Gongorako HHTZn egiten den tratamendua ezagutzea. Kontsumo arrazoizko eta arduratsua sustatzea.
Edukiak Gure kontsumoaren ondorio hurbil edo urrutikoak. Gaikako bilketak eta hondakin mota desberdinen tratamendua.
Baliabideak Gaikako bilketa egiten den instalazioa eta kontrolpeko zabortegia bisitatuko dira Erakusketa iraunkorra: Tximeleta efektua. Ikus-entzunezkoen aretoa. Maketak. Ontziak bereizteko uhal bat birsortuko da. Supermerkatu bat birsortzen duen tailer- ikasgela, kontsumoa lantzeko.
BISITA
Gongorako H.H.T.Z. eta Ingu-rumen ikasgela
Teknika erraza eta ekologikoa da konposta egitea. Hondar organikoak baliatzen ditu elikagaietan aberatsa den ongarria sortze-ko. Elikagai horiek lurrarentzat onuragarriak dira.
NorentzatDBH
Iraupena, gutxi gorabeheraOrdu bat eta erdi
Parte-hartzaile gehieneko kopTalde bat tailer bakoitzeko Ondoz ondoko bi hitzaldi
HelburuaMateria organikoaren bidez konposta nola egin eta eskolako konpost-ontzia nola zaindu behar den ezagutzea.
Edukiak Konposta zer den, eta nola sortzen den Erabilpena eta onurak
Baliabideak Power-point bidezko aurkezpena Jarduera ludiko eta didaktikoa Bisita ikastetxeko konpost-ontzira
Betekizunak Konpost-ontzia izatea Konpost-ontzi berriak telefonoz eskatzea (urriaren 31 baino lehen)
P I 13
JARDUERA EGITARAUA IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEABIGARREN HEZKUNTZA
“HONDAKINAK ETA BIRZIKLAPENA” PROGRAMA
Gongorako HHTZk eta Tximeleta efektua erakusketak aukera ematen dute Iruñerrian hondakinak nola kudeatzen diren jakiteko eta arduraz kontsumitzeko ohiturak garat-zeko.
Iraupena, gutxi gorabeheraBi ordu.
Parte-hartzaile gehieneko kop.Bi talde/txanda (60 ikasle)Helburuak Gongorako HHTZn egiten den tratamendua ezagutzea Arduraz eta erantzukizunez egin beharreko kontsumoa bultzatzea
Edukiak Gure kontsumoaren ondorio hurbilak eta urrunak Gaikako bilketak eta hondakin mota desberdinen tratamendua
Baliabideak Gaiak bereizteko planta eta zabortegi kontrolatua bisitatzea Erakusketa iraunkorra: Tximeleta efektua Maketak Gaikako bilketei buruzko jarduera
BISITA
Gongorako HHTZ eta “Tximeleta efektua” erakusketa
UNITATE DIDAKTIKOA
Non dago sortzen dugun zaborra?
Unitate didaktikoak on-dokoa biltzen du:Ikaslearen lan-koadernoa.
Irakaslearen gidaliburua.
Dokumentazio karpeta
BIsITA GIDA
Bukaera zure esku dago
Gongorako HHTZ eta Ingurumen ikasgela bisitatzean laguntzeko gidaliburua. Dokumenta-zioa, jarduerak eta ordena-gailuko jolas elkarreragilea ditu.
BATX
3º 4º U.W.T.C. of Góngora and “The butterfly effect”Exhibition
Bisita ingelesez egiteko aukera dago. Clen Co-llegeko adituek ematen duteIkusi nabarmentzeko moduko baliabideak: Hondakinak (8. or).
P I 14
IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEAJARDUERA EGITARAUA BIGARREN HEZKUNTZA
JARDUERA
Aztertu ibaiaren ura
IRTEERA ETA TAILERRA
Sormen idazketa tailerra Gure bizitzak ibaiak dira
“IRUÑERRIKO IBAI PARKEA” PROGRAMA
Hasteko, testuak idazteko teknikak jorratuko dira ikasgelan, idazle baten laguntzaz. Gero, ibai ingurumena ezagutzeko eta sormena lantzeko irteera egingo da, eta, horretan ere, idazlearen laguntza izango dute ikasleek.
Iraupena, gutxi gorabeheraOrdu bat eta erdi. Tailerra ikasgelan.
Parte-hartzaile gehieneko kop. Talde/Ikasgela bat tailer bakoitzeko. Ondoz ondoko bi tailer.
HelburuaIbai eta ingurunearekiko hurbiltze afektiboa, testuak idaztearen bidez.
Baliabideak Saioa ikasgelan, idazle batek emana. Tailerreko lanean laguntzeko aldez aurretiko materiala.
Betekizunak Irteera ibai parkera. Kontakizunak egitea. Hizkuntza eta Literatura Espainiarreko irakasleek lankidetzan aritu beharko dute.
Uraren egoera aztertuko da irteeran.
TokiaNon egin erabaki beharko da.
Noiz1. eta 3. hiruhilekoak.
Iraupena, gutxi gorabeheraBi ordu.
Parte-hartzaile gehieneko kop. Talde/Txanda bat (30 ikasle)/ondoz ondoko bi txanda.
Helburua Azterketa prozedurak erabiltzea ibaiaren egoera ezagutzeko, uraren eta landarediaren kalitatearen bidez.
Edukiak Ibaiari eta ibaiertzeko landarediari behatzea. Uraren parametro fisikokimikoak (tenperatura, pHa, oxigeno disolbatua, nitrato disolbatuak eta uraren gogortasuna). Makro-ornogabe urtarrak aztertuko dira.
BaliabideakAnalisiak egiteko kita eta ADECAGUAren beste baliabide batzuk. http://dmcca.es/Nafarroako Uraren Foro Gaztea
Betekizunak Aldez aurretik ikasgelan prestatzea.
DBH DBH
BATX BATX
BIsITA GIDA
Gure ingurunea zaintzen
Ibai parkea bisitatzean laguntzeko gida. Doku-mentazioa eta jarduerak biltzen ditu.
P I 15
JARDUERA EGITARAUA IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEABIGARREN HEZKUNTZA
“IRUÑERRIKO IBAI PARKEA” PROGRAMA
DBH
BATX
ATARRABIAKO PILATEGIA + ANTZINAKO PAPER ERROTA
ATARRABIAKO PILATEGIA + IBILALDI GIDATUA BIZIKLETAZ
BISITAK
Atarrabiakopilategia
TokiaAtarrabiako pilategia.
NoizIkasturte osoa.
Iraupena, gutxi gorabeheraJardueraren arabera.
Parte-hartzaile gehieneko kop. Bi talde/ikasgela bisita bakoitzeko.
Helburuak Ibaiaren erabilera tradizionalak ezagutzea, pilategiaren historiaren eskutik. Ibai Parkea zaindu beharreko natur eta historia ondarea dela ohartaraztea.
Edukiak Ibaiaren antzinako erabilerak: ehunak pilatzeko makina baten erreplika, XVI. mendeko ehungailua eta landare-papera fabrikatzeko makina bat. Iruñerriko Ibai Parkea ezagutzen hastea.
Jarduera osagarria: antzinako paper errotaPapera artisau moduan egitea. Iraupen osoa: ordu bat eta erdi.
Jarduera osagarria: ibilbide gidatua bizikletazPaisaia eta ibaiaren eta gizakiaren arteko erlazioak interpretatzeko ibilbidea. Pilategitik Orikainera doa bidea. Bizikletak pilategian daude eskura. Iraupen osoa: Hiru ordu.
JARDUERA
Biodibertsitatea eta ibaiaren kalitatea
TokiaAtarrabiako jolas eremua (Donapeko zaldaina / San Andrés errotaren uhartea).
Noiz1. eta 3. hiruhilekoak.
Iraupena, gutxi gorabeheraHiru ordu.
Parte-hartzaile gehieneko kop. Bi talde (60 ikasle gehienez).
Helburuak Biodibertsitatea eta erlazioak ibai ekosisteman aurkitzea. Ibaiaren egoera ezagutzeko azterketa prozedurak erabiltzea, uraren eta landaretzaren kalitatearen bidez.
Edukiak Ibai ekosistema: flora eta fauna. Uraren parametro fisikokimikoak. Makro-ornogabe urtarrak aztertuko dira.
Baliabideak Parkeko identifikazio panelak. Azterketa kita eta ADECAGUAk ekarritako beste baliabide batzuk (http://www.dmcca.es). Nafarroako Uraren Foro Gaztea.
DBH
BATX
P I 16
IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEAJARDUERA EGITARAUA BIGARREN HEZKUNTZA
“URA: HORNIDURA ETA SANEAMENDUA” PROGRAMA
NorentzatDBH
NoizAstelehenetik ostiralera3. hiruhilekotik aurrera
Iraupena, gutxi gorabeheraHiru ordu
Parte-hartzaile gehienezko kop.Bi talde/Ikasgela jardunaldi bakoitzeko
Helburuak Artetako akuiferoa eta gatzagak nola sortu ziren jakitea. Uraren balio handiaz, ingurumenaz eta ohiturez ohartaraztea.
Edukiak Paisaia interpretatzea. Artetako akuiferoa eta Olloibarko geologia. Gatza lortzeko prozesua, erabilpena eta ohiturak.
Jardunaldiaren baliabideak Artetako iturburua. IIHZ berria: Lur azpiko urak. Ibilaldia eta Artetako gatzagak bisitatzea. Sakontzeko jarduera.
JARDUNALDIA ARTETAN
Kokalekugeologiko berezia
ESO
NorentzatDBHko 2. ziklotik aurrera
Iraupena, gutxi gorabeheraHiru ordu.
Parte-hartzaile gehienezko kop.Bi talde/ikasgela bisita bakoitzeko.
Parte hartzeko betekizunakHezitzaile bat talde/ikasgela bakoitzeko.
Baliabideak Arazuriko araztegia bisitatzea. Saneamendua eta arazketa erakusketa bisitatzea. Ibai kutsatua jarduera. Kontsumo arduratsuko ohiturei buruzko jarduera.
Arazuriko jardunaldiaren osagarri moduan, Arga ibaiaren ertzetara hurbiltzen duen paseoa egin ahalko dute ikastetxeek. Paseoa ibairaino jarduerak 30 minutuko iraupena du.
JARDUNALDIA ARAZURIN
Ura: erabilpena, kutsadura eta araztea
LAGUNTZEKO UNITATE DIDAKTIKOA
Ur hornidura eta kontsumoa
Unitate didaktikoak ondokoa biltzen duIkaslearen lan-koadernoa.
Irakaslearen gidaliburua.
Dokumentazio karpeta
BIsITA GIDA
Gure ingurunea zaintzen
Arazuriko araztegia bisitatzean laguntzeko gida. Dokumentazioa eta jarduerak biltzen ditu.
Ikusi nabarmentzeko moduko baliabideak: Ura (7. or.)
P I 17
JARDUERA EGITARAUA IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEABIGARREN HEZKUNTZA
“URA: HORNIDURA ETA SANEAMENDUA” PROGRAMA
ESO ARTETAKO ITURBURUA + IIHZ BERRIA* + EGILLORKO
EDATEKO UREN ARAZTEGIA ETA URAREN TEKNOLOGIA ERAGINKORRA ERAKUSKETA
EUGIKO URTEGIA + URTASUNGO EDATEKO UREN ARAZTEGIA + MENDILLORRIKO UR-BILTEGIAK
BISITAK MENDILLORRIKO UREN ETXEA ETA AUTOGI-
DEK LAGUNDUTAKO PASEOA
ARTETAKO ITURBURUA + IIHZ BERRIA LUR AZPIKO URAK*
ARAZURIKO ARAZTEGIA + “URA EZ KUTSATUZ LA-GUNTZEN DUT” JARDUERA
ARAZURIKO ARAZTEGIA + “SANEAMENDUA ETA ARAZKETA” ERAKUSKETA (NIZ)
TIEBASKO EDATEKO UREN ARAZTEGIA + MENDILLO-RRIKO UREN ETXEA
Iraupena, gutxi gorabeheraInstalazioaren araberakoa (Ikusi eskaera fitxa).
Parte-hartzaile gehienezko kop. Bi talde/ikasgela bisita bakoitzeko (60 ikasle).Bat edo bi bisita eguneko, iraupenaren arabera.
Parte hartzeko betekizunakHezitzaile bat talde/ikasgela bakoitzeko.
Helburuak Instalazioaren funtzionamendua ezagutzea. Uraren erabilera eta kontsumo arduratsua sustatzea.
Edukiak Ur hornidura eta kontsumoa. Hondakin uren saneamendu eta arazketa. Kontsumo arduratsuko ohiturak.
Baliabideak Bideoa edo diaporama. Maketak. Instalazioa bisitatzea. Bisita batzuek ohiturei, uraren erabilera eraginkorrei edo saneamenduari buruzko jarduera osagarri bat biltzen dute.
Arazuriko araztegira egin beharreko bisitak Arga ibairako paseo betekin osatu daitezke. Ibai ingurumena interpretatuko da Arazuriko erdi aroko zubitik hurbil. Ibai ondoko paseo horrek 30 minutuko iraupena du, gutxi gorabehera.
* Artetako IIHZ berria, Lurpeko urak, urtarrila arte egonen da itxita.Ikusi nabarmentzeko moduko baliabideak (7. or.)
P I 18
IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEAJARDUERA EGITARAUA BIGARREN HEZKUNTZA
“GARRAIOA ETA MUGIKORTASUN IRAUNKORRA” PROGRAMA
TAILER-HITZALDIA
Mugikortasun iraunkorra bizikletaz
DBHTAILER ERAKUSGARRIA
Bizikleta zaintzeaDBH
BATX BATX
Bizikleta hirian barna ibiltzeko garraiobide osasungarri eta iraunkorra da, ikasleek erabili ohi dutena.
Iraupena, gutxi gorabeheraOrdu bat.
Parte-hartzaile gehieneko kop. 1 talde/hitzaldi (50 ikasle)Ondoz ondoko bi hitzaldi gehienez
Helburuak Hiriko mugikortasunari buruz hausnartzea. Bizikleta hirian barna ibiltzeko garraiobide osasungarri eta iraunkor gisa balioestea.
Edukiak Bizikleta, mugikortasun aukera osasungarri eta iraunkorra. Mugikortasunaren eta bizikleta garraiobide gisa erabiltzearen egungo egoera. Bizikletak eta segurtasuna.
Baliabideak Power point aurkezpena Oraintxe enpresakoek emango dute
Betekizunak15 pertsona, gutxienez.Irakasle bat talde/ikasgela bakoitzeko
Tailerrean, bizikleta nola zaindu ikasiko du ikasleak, ibilgailua doitzeko eta ahalik eta luzeen irauteko.
Iraupena, gutxi gorabeheraOrdu bat.
Parte-hartzaile gehieneko kop. Talde/Tailer bat (30 ikasle). 15 pertsona tailer bakoitzeko, gutxienez.
Helburuak Bizikleta behar bezala zaintzea garrantzitsua dela joan-etorriak seguruak izan daitezen ulertzea.
Edukiak Zaintzea eta aztertzea. Zulatzeak konpontzea, galgak doitzea, atzeko zein aurreko aldagailuak doitzea. Segurtasun aktiboa zein pasiboa.
Baliabideak Oraintxe enpresako ekipamenduak eta langileak
Betekizunak Mugikortasun iraunkorra bizikletaz hitzaldian parte hartzea. Irakasle bat talde/ikasgela bakoitzeko
P I 19
JARDUERA EGITARAUA IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEABIGARREN HEZKUNTZA
“GARRAIOA ETA MUGIKORTASUN IRAUNKORRA” PROGRAMA
TAILER-HITZALDIA
Iraunkorra da garraioa?
DBH
BATX
PANTOMIMA JARDUERA
Joan-etorriak eskualdeko hiri garraioan
Garraioak sortutako arazoetara hurbilduko gara, proiekzio baten bidez
Iraupena, gutxi gorabeheraOrdu bat eta erdi.
Parte-hartzaile gehienezko kop. Talde/Ikasgela bat tailer bakoitzeko. Ondoz ondoko bi tailer egun bakoitzeko.
Betekizunak Irakasle bat talde/ikasgela bakoitzeko
Helburuak Mugikortasunaren fenomenoa aztertzea. Garraioaren ondorioak ezagutzea.
Edukiak Mugikortasuna. Garraioaren ondorioak.
BaliabideakPower-point bidezko aurkezpena.
Betekizunak Hezitzaile bat talde/ikasgela bakoitzeko.
Pantomima jarduera hiri garraioko autobus batean egindako ibilaldian.
NoizOstiralak soilik.
Iraupena, gutxi gorabehera35 minutu.
Parte-hartzaile gehieneko kop. Talde/Ikasgela bat saio bakoitzeko. Bi saio eguneko, gehienez.
Helburuak Elkarbizitzarako arau batzuk modu ludikoan bereganatzea. Garraio kolektiboaren erabilera arduratsua errazten duten arauak ezagutzea.
Edukiak Garraioa eta mugikortasun iraunkorra. Eskualdeko Hiri Garraioaren erabiltzaile gisa izan behar diren jardunbide egokiak
Baliabideak Pantomima Kollins Clown en eskutik Txartel zorroa eta arau nagusien oroigarria.
Betekizunak Iraunkorra da garraioa? tailerrean parte hartzea. Hezitzaile bat talde/ikasgela bakoitzeko
IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEAJARDUERA EGITARAUA BIGARREN HEZKUNTZA
P I 20
“GARRAIOA ETA MUGIKORTASUN IRAUNKORRA” PROGRAMA
LAGUNTZEKO UNITATE DIDAKTIKOA
Mugikortasun iraunkorraHIRI GARRAIOA IRUÑERRIAN
Unitate didaktikoak on-dokoa biltzen du:
Lan-koadernoa
Lan irteera
Irakaslearen gidaliburua.
Dokumentazio txostena.
Hotsak eta soinuak biltzen dituen CDa
LAGUNTZEKO BALIABIDEA
Garraio maleta
Unitate didaktikoan pro-posatutako lan irteera osat-zeko baliabidea. Ondokoak aztertzeko tresnak eta baliabideak biltzen ditu:
Garraioaren azterketa espaziala.
Garraioaren ondorioak: airearen kutsadura, zarata.
Mugikortasuna eta ga-rraiobideak.
BaliabideakAirea aztertzeko ekipoa.
Sonometroa, termome-troa, eskalimetroa.
Iruñerriko eta eskualdeko hiri garraioaren horma-irudiak.
EskatzekoMaleta mailegu uzten da, astebetean.
P I 21P I 21
ARDURAZ JOKATZEKO INGURUMENERAKO HEZIKETA
Bigarren Hezkuntza
jARDUERA PROGRAMA 2010/2011
52 Bisita: Gongorako H.H.T.Z. + “Tximeleta efektua” Ingurumen Ikasgela 3 h Nahi dena Ikasturte osoa
41 Bisita: Gongorako H.H.T.Z. + “Tximeleta efektua” erakusketa 2 h Nahi dena Ikasturte osoa
42 Bisita: Urban waste treatment Centre of Góngora and Berrikuntza 2 h Nahi dena 2. eta 3. hiruhilekoak “The butterfly effect” Exhibition
49 Tailerra ikasgelan: “Hondakinik gabeko hamaiketakoa” 1 h Nahi dena Ikasturte osoa
58 Tailerra ikasgelan: “Energiaz beteriko konpost-ontzia” 1,30 h Nahi dena Ikasturte osoa
67 Tailerra ikasgelan: “Nola egin paper birziklatua” 1,30 h Nahi dena Ikasturte osoa
54 Tailer/hitzaldia: “Kontsumitzen gaituen zaborra” 1 h Nahi dena Todo el curso
338 Jarduera: Aztertu ibaiaren ura 2 h Nahi dena 1. eta 3. hiruhilekoak
339 Jardunaldia: Biodibertsitatea ibai parkean eta uraren kalitatea 3 h Nahi dena 1. eta 3. hiruhilekoak
341 Bisita: Atarrabiako pilategia + antzinako paper errota 1,30 h Nahi dena Ikasturte osoa
342 Bisita: Atarrabiako pilategia + ibilbide gidatua bizikletaz 3 h Nahi dena Ikasturte osoa
344 Tailerra: “Gure bizitzak ibaiak dira” sormen idazketarako tailerra 1,30 h Nahi dena Ikasturte osoa
17 Bisita: Mendillorriko “Uren Etxea” eta autogidek lagundutako ibilbidea 2 h Nahi dena 3. hiruhilekoak
6 Bisita: Eugiko urtegia + Urtasungo edateko uren araztegia + Mendillorriko ur-biltegiak 3 h Nahi dena Ikasturte osoa
2 Bisita: Artetako iturburua + IIHZ berria “Lur azpiko urak” Berrikuntza 1,30 h Nahi dena 2. eta 3. hiruhilekoak
10 Bisita: Artetako iturburua + IIHZ berria + Egillorreko araztegia 3 h Nahi dena 2. eta 3. hiruhilekoak
13 Jardunaldia: Arteta, toki geologiko berezia Berrikuntza 3 h Nahi dena 3. hiruhilekoak
21 Bisita: Arazuriko araztegia + “Ura ez kutsatuz laguntzen dut” jarduera 2 h Nahi dena Ikasturte osoa
23 Bisita: Arazuriko araztegia + “Saneamendua eta arazketa” 2,15 h Nahi dena Ikasturte osoa Interpretazio Zentroa
32 Jardunaldia Arazurin: “Erabilera, kontsumoa eta hondakin uren arazketa” 3 h Nahi dena Ikasturte osoa
35 Bisita: Tiebasko edateko uren araztegia + Mendillorriko Uren Etxea 2,15 h Nahi dena Iraila eta ekaina
152 Tailer/hitzaldia: “Mugikortasun iraunkorra bizikletaz” 1 h Nahi dena Ikasturte osoa
153 Tailer erakusgarria: Nola zaindu bizikleta 1 h Nahi dena Ikasturte osoa
151 Hitzaldia/Tailerra ikasgelan: “Iraunkorra da garraioa” 1 h Nahi dena Ikasturte osoa
160 Pantomima jarduera: “Joan-etorri Eskualdeko Hiri Garraioan” 35’ Nahi dena Ostiralak
HONDAKINAK
PROGRAMA 1.a 2.a 3.a 4.a BATX Besterik KODEA JARDUERAK IRAUPENA ORDUTEGIA OHARRAK MAILAK
IBAI PARKEA
URA
GARRAIOA
IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEA
ARDURAZ JOKATZEKO INGURUMENERAKO HEZIKETA
Bigarren Hezkuntza
ESKAERA FITXA 2010/2011
HBP, ordutegi murriztapenak eta abar dituzten ikasleei buruzko oharrak:
IKASTETXEA
TELEFONOA FAXA POSTA ELEKTRONIKOA
JARDUERA MAILA IKASLE KOPURUA C (CAST.) ARDURADUNA NAHIAGO ORDUA TALDEA / IKASGELA E (EUS.) NOMBRE Y APELLIDOS DEN DATA
Mesedez, zehaztu ahalik eta gehien datak, lehentasunerako irizpidea izanen baita hori.Eskaera-orri hau edo horren kopia faxez edo postaz bidaltzen ahal dira Iruñerriko Mankomunitatera, 2010eko urriaren 31 baino lehen.Astebeteko epean zure eskaera aintzat hartu dugun esango dizugu telefonoz.
Bisitak eta jarduerak eskatzeko:Tel.: 948 203 444Faxa: 948 423 230 (Heziketa Programa)e-posta: [email protected] / [email protected]. Webgunea: www.mcp.es