aportes preliminares de a t autoría y participación en los delitos … · 2019. 5. 25. · 13....
TRANSCRIPT
Abre via tu ras ...........................................................................................................................
LI BRO SE GUN DO
— DE LOS DE LI TOS —
TI TU LO I DE LI TOS CON TRA LAS PER SO NAS
CA PI TU LO I
DE LI TOS CON TRA LA VI DA
• aportes preliminares de
MARCO ANTONIO TERRAGNI
Autoría y participación en los delitos culposos ...............................................................................................................................................................
GERARDO PEÑA GUZMAN
El delito de homicidio emocional ...............................................................................................................................................................
AR TI CU LOS 79/82
? — Apor tes de ZU LI TA FE LLI NI - FER NAN DO FIS ZER - CLAU DIA VER DE
VIR GI NIA SAN SO NE - GUS TA VO D. MEI RO VICH MA RIO VI LLAR - DIEGO MOLINA PICO
AR TI CU LO 79 HO MI CI DIO SIM PLE Zu li ta Fe lli ni
I — Bi blio gra fía .................................................................................................................................................
XXXVII
1
25
101
IN DI CE GE NE RAL
II — Evo lu ción le gis la ti va 11. — Código Te je dor, de 1867 ................................................................................................ 12. — Pro yec to Vi lle gas - Uga rri za - Gar cía, de 1881 ................................................... 13. — Có di go Pe nal de 1886..................................................................................................... 14. — Pro yec to Pi ñe ro - Ri va ro la - Ma tien zo, de 1891 ................................................. 15. — Ley de Re for mas 4189 ................................................................................................... 16. — Pro yec to de 1906.............................................................................................................. 17. — Pro yec to de 1917.............................................................................................................. 18. — Có di go Pe nal de 1921..................................................................................................... 19. — Pro yec to Coll - Gó mez, de 1937 ................................................................................. 10. — Pro yec to Pe co, de 1941.................................................................................................. 11. — Pro yec to So ler, de 1960.................................................................................................
III — Doc tri na § 11. Con si de ra cio nes ge ne ra les .......................................................................................... § 12. La vi da hu ma na co mo ob je to de pro tec ción del de li to de ho mi ci dio........... § 13. Co mien zo de la pro tec ción de la vi da por el ho mi ci dio ..................................... § 14. Fi na li za ción de la vi da: la muer te ............................................................................ § 15. El ti po ob je ti vo. La ac ción ............................................................................................ § 16. Los me dios.......................................................................................................................... § 17. El ti po sub je ti vo ............................................................................................................... § 18. An ti ju ri di ci dad................................................................................................................. § 19. Con sen ti mien to de la víc ti ma..................................................................................... § 10. Cul pa bi li dad......................................................................................................................
IV — Ju ris pru den cia 11. Con fi gu ra ción del ti po pe nal .................................................................... 12. Prin ci pio de con gruen cia ........................................................................... 13. Ele men to sub je ti vo: do lo ........................................................................... 14. Do lo even tual ................................................................................................. 15. Abe rra tio ic tus ............................................................................................... 16. Au to ría y par ti ci pa ción .............................................................................. 17. Le gí ti ma de fen sa .......................................................................................... 18. Le gí ti ma de fen sa pu ta ti va ........................................................................ 19. Im pu ta bi li dad................................................................................................ 10. Gra dua ción de la pe na ................................................................................ 11. Con cau sas ....................................................................................................... 12. Agra van te: ar ma de fue go.......................................................................... 13. Con cur so de de li tos ...................................................................................... 14. Prue ba tes ti mo nial: fun da men ta ción de la sen ten cia con de na to ria 15. Prue ba pe ri cial: fa cul ta des del juez........................................................ 16. Pro ce sa mien to ............................................................................................... 17. Pro ce di mien to pe nal: nu li dad del ac ta .................................................. 18. Prue ba ile gí ti ma ........................................................................................... 19. Re cur so de ca sa ción ..................................................................................... 20. Ar bi tra rie dad del pro ce sa mien to y pri sión pre ven ti va ................... 21. Ar bi tra rie dad de la ab so lu ción................................................................. 22. Re cur so ex traor di na rio. Tri bu nal su pe rior de la cau sa ................... 23. Re cur so de re vi sión ...................................................................................... 24. Re cur so de que ja ...........................................................................................
INDICE GENERALXII
102 102 103 103 103 103 103 103 104 104 104
104 105 106 110 113 116 116 117 118 119
119 119 120 123 129 130 132 134 134 134 135 136 138 138 138 139 139 139 140 141 141 141 142 142
25. Ex car ce la ción: ar bi tra rie dad.................................................................... 26. Li ber tad ba jo cau ción .................................................................................. 27. Com pe ten cia .................................................................................................. 28. Co sa juz ga da .................................................................................................. 29. Que re llan te .................................................................................................... 30. Pres crip ción ................................................................................................... 31. Da ños y per jui cios ........................................................................................ 32. In dem ni za ción por fa lle ci mien to. Dis pen sa de la pres crip ción .... 33. Da ño mo ral .................................................................................................... 34. Ten ta ti va ......................................................................................................... 35. Pri sión pre ven ti va........................................................................................ 36. In clu sión en el ve re dic to de una cir cuns tan cia agra van te que no
fue so li ci ta da por el acu sa dor. Vio la ción a los prin ci pios que ri gen el sis te ma acu sa to rio ...................................................................................
37. Pro ce so pe nal de me no res, “eta pa de tran si ción” en tre el sis te ma pro ce sal con tem pla do por la an te rior ley 3589 y el nue vo sis te ma pro ce sal pre vis to por la ley 13.634 (mo dif. por las le yes 13.645 y 13.797)..............................................................................................................
38. Agra van te. Cam bio de ca li fi ca ción le gal ............................................... AR TI CU LO 80. PRIMER PARRAFO
HO MI CI DIO CA LI FI CA DO Zu li ta Fe lli ni
I — Bi blio gra fía ................................................................................................................................................. II — Evo lu ción le gis la ti va
11. — Código Te je dor, de 1867 ................................................................................................ 12. — Pro yec to Vi lle gas - Uga rri za - Gar cía, de 1881 ................................................... 13. — Có di go Pe nal de 1886..................................................................................................... 14. — Pro yec to Pi ñe ro - Ri va ro la - Ma tien zo, de 1891.................................................. 15. — Pro yec to de 1906.............................................................................................................. 16. — Có di go Pe nal de 1921..................................................................................................... 17. — Ley 25.892 ..........................................................................................................................
III — Doc tri na § 11. Pri sión per pe tua ..............................................................................................................
IV — Ju ris pru den cia 1. Tri bu nal Oral de Me no res nº 2, sen ten cia nº 954, cau sa nº 3594 ...... 2. De nun cia an te la Co mi sión In te ra me ri ca na de De re chos Hu ma nos 3. Cor te Su pre ma de Jus ti cia de la Na ción ..................................................
AR TI CU LO 80. IN CI SO 1º HO MI CI DIO CA LI FI CA DO POR EL VIN CU LO Fer nan do Fis zer
I — Bi blio gra fía .................................................................................................................................................
INDICE GENERAL XIII
142 142 143 143 143 143 144 144 144 145 146
148
149 151
152
152 153 153 153 153 153 154
154
159 191 211
246
II — Evo lu ción le gis la ti va 11. — Código Te je dor, de 1867................................................................................................ 12. — Pro yec to Vi lle gas - Uga rri za - Gar cía, de 1881.................................................... 13. — Có di go Pe nal de 1886..................................................................................................... 14. — Pro yec to Piñero - Rivarola - Matienzo, de 1891.................................................. 15. — Pro yec to de 1906.............................................................................................................. 16. — Pro yec to de 1917.............................................................................................................. 17. — Pro yec tos pos te rio res ....................................................................................................
III — Doc tri na § 11. In tro duc ción ...................................................................................................................... § 12. Fun da men to de la agra van te ..................................................................................... § 13. Su je tos del de li to.............................................................................................................. § 14. Au to res del de li to............................................................................................................. § 15. Par tí ci pes del de li to ....................................................................................................... § 16. As pec to sub je ti vo .............................................................................................................
IV — Ju ris pru den cia 1. Pe na de pri sión per pe tua .............................................................................. 2. Pri sión per pe tua. Con ven ción so bre los De re chos del Ni ño .............. 3. Ho mi ci dio ca li fi ca do por el vín cu lo (inc. 1º) .............................................
a) Acre di ta ción del pa ren tes co ................................................................ b) Dolo eventual. Fundamento y finalidad de la pena. Inconsti-
tucionalidad de la pena de prisión perpetua.................................. c) Ti po sub je ti vo: do lo ................................................................................. d) Prin ci pio de con gruen cia ...................................................................... e) Le gí ti ma de fen sa ..................................................................................... f) Au to ría ........................................................................................................ g) Con cur so ..................................................................................................... h) Agravante: mendacidad evidenciada por el imputado al mo-
mento de prestar declaración.............................................................. i) Cir cuns tan cias ex traor di na rias de ate nua ción............................ j) Es ta do de emo ción vio len ta ................................................................. k) Ten ta ti va .................................................................................................... l) Re cur so de ca sa ción ................................................................................ m) Ley 24.410. De ro ga ción del in fan ti ci dio.......................................... n) Cón yu ges se pa ra dos de he cho............................................................. ñ) Cón yu ge. Rechazo de las demás agravantes: ale vo sía y en sa -
ña mien to..................................................................................................... o) Adop ción ..................................................................................................... p) Di fe ren cia con abor to ............................................................................. q) Preterintencionalidad. Improcedencia ...........................................
AR TI CU LO 80. IN CI SO 2º
HO MI CI DIO CA LI FI CA DO POR EL MO DO Clau dia Ver de
I — EN SA ÑA MIEN TO I — Bi blio gra fía .................................................................................................................................................
INDICE GENERALXIV
247 247 247 247 247 247 247
248 249 250 251 253 254
255 256 257 257
260 263 265 265 265 268
268 270 271 271 272 272 272
273 275 275 275
276
II — Evo lu ción le gis la ti va 11. — Código Te je dor, de 1867 ................................................................................................ 12. — Pro yec to Villegas - Ugarriza - García, de 1881 ................................................... 13. — Có di go Pe nal de 1886..................................................................................................... 14. — Pro yec to Piñero - Rivarola - Matienzo, de 1891.................................................. 15. — Pro yec to Se go via, de 1895............................................................................................ 16. — Ley de Re for mas 4189 ................................................................................................... 17. — Pro yec to de 1906.............................................................................................................. 18. — Pro yec to de 1917.............................................................................................................. 19. — Có di go Pe nal de 1922..................................................................................................... 10. — Pro yec to Coll - Gó mez, de 1937.................................................................................. 11. — Pro yec to Pe co, de 1941.................................................................................................. 12. — Pro yec to De Benedetti, de 1951 ................................................................................ 13. — Pro yec to Levene - Maldonado - Laplaza, de 1953.............................................. 14. — Pro yec to So ler, de 1960 ................................................................................................. 15. — Decr.-ley 4778/63............................................................................................................. 16. — Ley 17.567 .......................................................................................................................... 17. — Pro yec to de 1979..............................................................................................................
III — Doc tri na § 11. Ti po ob je ti vo....................................................................................................................... § 12. Ti po sub je ti vo .................................................................................................................... § 13. Se vi cias gra ves ................................................................................................................. § 14. El des cuar ti za mien to ....................................................................................................
IV — Ju ris pru den cia 1. Mo do co mi si vo .................................................................................................. 2. Con fi gu ra ción ................................................................................................... 3. Ele men to sub je ti vo ......................................................................................... 4. Ex clu sión de la fi gu ra agra va da .................................................................
II — ALE VO SIA I — Bi blio gra fía ................................................................................................................................................. II — Evo lu ción le gis la ti va
11. — Código Te je dor, de 1867 ................................................................................................ 12. — Pro yec to Villegas - Ugarriza - García, de 1881 ................................................... 13. — Có di go Pe nal de 1886..................................................................................................... 14. — Pro yec to Piñero - Rivarola - Matienzo, de 1891.................................................. 15. — Pro yec to Se go via, de 1895 ........................................................................................... 16. — Ley de Re for mas 4189 ................................................................................................... 17. — Pro yec to de 1906.............................................................................................................. 18. — Pro yec to de 1917.............................................................................................................. 19. — Có di go Pe nal de 1922..................................................................................................... 10. — Pro yec to Coll - Gó mez, de 1937.................................................................................. 11. — Pro yec to Pe co, de 1941.................................................................................................. 12. — Pro yec to De Benedetti, de 1951 ................................................................................ 13. — Pro yec to Levene - Maldonado - Laplaza, de 1953.............................................. 14. — Pro yec to So ler, de 1960 .................................................................................................
INDICE GENERAL XV
277 278 278 278 278 278 278 279 279 279 279 279 279 280 280 280 280
280 282 283 286
287 288 288 289
290
292 292 292 292 292 292 292 292 292 293 293 293 293 293
15. — Decr.-ley 4778/63............................................................................................................. 16. — Ley 17.567 .......................................................................................................................... 17. — Pro yec to de 1979..............................................................................................................
III — Doc tri na § 11. Ti po ob je ti vo....................................................................................................................... § 12. Ti po sub je ti vo....................................................................................................................
IV — Ju ris pru den cia 1. Ele men tos tí pi cos ............................................................................................ 2. Con fi gu ra ción ................................................................................................... 3. Ele men to sub je ti vo ......................................................................................... 4. Ten ta ti va ............................................................................................................ 5. Ex clu sión de la cir cuns tan cia agra van te................................................. 6. Re cur so de ca sa ción ........................................................................................ 7. Autoría mediata...............................................................................................
III — VE NE NO I — Bi blio gra fía ................................................................................................................................................. II — Evo lu ción le gis la ti va
11. — Código Te je dor, de 1867 ................................................................................................ 12. — Pro yec to Villegas - Ugarriza - García, de 1881 ................................................... 13. — Có di go Pe nal de 1886..................................................................................................... 14. — Pro yec to Piñero - Rivarola - Matienzo, de 1891.................................................. 15. — Pro yec to Se go via, de 1895 ........................................................................................... 16. — Ley de Re for mas 4189.................................................................................................... 17. — Pro yec to de 1906.............................................................................................................. 18. — Pro yec to de 1917 .............................................................................................................. 19. — Có di go Pe nal de 1922..................................................................................................... 10. — Pro yec to Coll - Gó mez, de 1936.................................................................................. 11. — Pro yec to Pe co, de 1941.................................................................................................. 12. — Pro yec to De Benedetti, de 1951 ................................................................................ 13. — Pro yec to Levene - Maldonado - Laplaza, de 1953.............................................. 14. — Pro yec to So ler, de 1960 ................................................................................................. 15. — Decr.-ley 4778/63............................................................................................................. 16. — Ley 17.567 .......................................................................................................................... 17. — Pro yec to de 1979..............................................................................................................
III — Doc tri na § 11. Ve ne no..................................................................................................................................
IV — Ju ris pru den cia .................................................................................................................................................
IV — OTRO PRO CE DI MIEN TO IN SI DIO SO I — Bi blio gra fía ................................................................................................................................................. II — Evo lu ción le gis la ti va
11. — Pro yec to Pe co, de 1941..................................................................................................
INDICE GENERALXVI
293 293 293
293 301
303 308 311 314 314 319 320
320
320 321 321 321 321 321 321 321 322 322 322 322 322 322 322 322 322
322 325
326
326
12. — Pro yec to So ler, de 1960 ................................................................................................. 13. — Ley 17.567 .......................................................................................................................... 14. — Pro yec to de 1979..............................................................................................................
III — Doc tri na § 11. In si dia ..................................................................................................................................
IV — Ju ris pru den cia .................................................................................................................................................
AR TI CU LO 80. IN CI SO 3º
HO MI CI DIO CA LI FI CA DO POR LA CAU SA Vir gi nia San so ne
I — Bi blio gra fía ................................................................................................................................................. II — Evo lu ción le gis la ti va
11. — Código Te je dor, de 1867 ................................................................................................ 12. — Pro yec to Villegas - Ugarriza - García, de 1881 ................................................... 13. — Có di go Pe nal de 1886..................................................................................................... 14. — Ley de Re for mas 4189 ................................................................................................... 15. — Pro yec to Piñero - Rivarola - Matienzo, de 1891.................................................. 16. — Pro yec to de 1906.............................................................................................................. 17. — Pro yec to de 1917.............................................................................................................. 18. — Pro yec to Coll - Gó mez, de 1937.................................................................................. 19. — Pro yec to Pe co, de 1941.................................................................................................. 10. — Pro yec to De Benedetti, de 1951 ................................................................................ 11. — Pro yec to So ler, de 1960 .................................................................................................
III — Doc tri na § 11. An te ce den tes his tó ri cos de la ca li fi can te .............................................................. § 12. Fun da men to de la ca li fi can te..................................................................................... § 13. Ca rac te rís ti cas de la ca li fi can te................................................................................ § 14. Mo men to de la con su ma ción del de li to................................................................... § 15. Gra dos de par ti ci pa ción e im pu ta ción....................................................................
IV — Ju ris pru den cia .................................................................................................................................................
AR TI CU LO 80. IN CI SO 4º
HO MI CI DIO CA LI FI CA DO POR EL FIN Gus ta vo D. Mei ro vich
I — Bi blio gra fía ................................................................................................................................................. II — Evo lu ción le gis la ti va
11. — Pro yec to Pe co, de 1941..................................................................................................
INDICE GENERAL XVII
327 327 327
327 329
330
331 331 331 331 331 331 331 332 332 332 332
332 334 336 337 339
342
344
344 II —
CO
DIG
O P
ENA
L, 3
12. — Pro yec to So ler, de 1960.................................................................................................. 13. — Decr.-ley 4778/63............................................................................................................. 14. — Ley 21.338 ..........................................................................................................................
III — Doc tri na § 11. In ter pre ta ción del tex to................................................................................................ § 12. Bien ju rí di co pro te gi do.................................................................................................. § 13. Ti po ob je ti vo....................................................................................................................... § 14. Ti po sub je ti vo.................................................................................................................... § 15. As pec tos y es truc tu ra del ti po pe nal del art. 80, inc. 4º. Es ta do ac tual de
la dis cu sión......................................................................................................................... § 16. An ti ju ri di ci dad................................................................................................................. § 17. Cul pa bi li dad...................................................................................................................... § 18. Pu ni bi li dad ........................................................................................................................ § 19. Ho mi ci dio por “co di cia” ................................................................................................. § 10. Ho mi ci dio por “odio ra cial o re li gio so” .................................................................... § 11. Cons ti tu ción ar gen ti na y cul pa bi li dad co mo aná li sis de la mo ti va ción de
la con duc ta.......................................................................................................................... IV — Ju ris pru den cia .................................................................................................................................................
AR TI CU LO 80. IN CI SO 5º HO MI CI DIO CA LI FI CA DO POR EL ME DIO EM PLEA DO Ma rio Vi llar
I — Bi blio gra fía ................................................................................................................................................ II — Evo lu ción le gis la ti va ................................................................................................................................................ III — Doc tri na
§ 11. Bien ju rí di co pro te gi do .................................................................................................. § 12. Ti po ob je ti vo....................................................................................................................... § 13. Ti po sub je ti vo....................................................................................................................
IV — Ju ris pru den cia .................................................................................................................................................
AR TI CU LO 80. IN CI SO 6º HO MI CI DIO CA LI FI CA DO POR EL NU ME RO DE IN TER VI NIEN TES Clau dia Ver de
I — Bi blio gra fía ................................................................................................................................................. II — Evo lu ción le gis la ti va
11. — Pro yec to Coll - Gó mez, de 1937.................................................................................. 12. — Pro yec to So ler, de 1960 ................................................................................................. 13. — Pro yec to de 1963.............................................................................................................. 14. — Decr.-ley 4778/63 .............................................................................................................
INDICE GENERALXVIII
344 345 345
345 347 350 352
355 360 360 362 363 364
370
371
372
373
373 373 378
380
381
381 381 381 382
15. — Ley 17.567 .......................................................................................................................... 16. — Ley 20.509 .......................................................................................................................... 17. — Ley 20.642 .......................................................................................................................... 18. — Ley 21.338 .......................................................................................................................... 19. — Pro yec to de 1979 .............................................................................................................. 10. — Ley 23.077 ..........................................................................................................................
III — Doc tri na § 11. Fun da men to de la agra van te .....................................................................................
a) Ele men tos ob je ti vos................................................................................................ b) Ele men tos sub je ti vos............................................................................................. IV — Ju ris pru den cia
1. Ele men tos tí pi cos............................................................................................. 2. Con el con cur so pre me di ta do de dos o más per so nas............................ 3. Homicidio perpetrado con alevosía y con el concurso premeditado
de personas (art. 80, incs. 2º y 6º) ................................................................ 4. Ex clu sión de la fi gu ra .....................................................................................
AR TI CU LO 80. IN CI SO 7º HO MI CI DIO CA LI FI CA DO POR CO NE XI DAD CON OTRO DE LI TO Ma rio Vi llar
I — Bi blio gra fía ................................................................................................................................................ II — Evo lu ción le gis la ti va ................................................................................................................................................ III — Doc tri na
§ 11. Bien ju rí di co pro te gi do.................................................................................................. § 12. Ti po ob je ti vo....................................................................................................................... § 13. Ti po sub je ti vo....................................................................................................................
IV — Ju ris pru den cia 1. Pa ra pre pa rar, fa ci li tar, con su mar u ocul tar otro de li to...................... 2. Prin ci pio de con gruen cia ............................................................................... 3. Con fi gu ra ción.................................................................................................... 4. Au to ría y par ti ci pa ción .................................................................................. 5. Con cur so ............................................................................................................. 6. Fun da men ta ción de la sen ten cia con de na to ria .....................................
AR TI CU LO 80. IN CI SO 8º
HO MI CI DIO CA LI FI CA DO POR LA CA LI DAD DE LA VIC TI MA Fer nan do Fis zer
I — Bi blio gra fía ................................................................................................................................................. II — Evo lu ción le gis la ti va
11. — Código Te je dor, de 1867 ................................................................................................ 12. — Pro yec to Coll - Gó mez, de 1937..................................................................................
INDICE GENERAL XIX
382 382 382 382 382 382
383 383 384
387 390
392 392
393
394
395 398 399
409 412 412 412 413 414
414
415 415
13. — Ley 18.953 .......................................................................................................................... 14. — Ley 20.043 .......................................................................................................................... 15. — Ley 20.509 .......................................................................................................................... 16. — Ley 21.338 .......................................................................................................................... 17. — Ley 23.077 .......................................................................................................................... 18. — Ley 25.601 ..........................................................................................................................
III — Doc tri na § 11. La ley 25.601...................................................................................................................... § 12. Ca rac te rís ti cas de la agra van te ............................................................................... § 13. Su je to pa si vo ..................................................................................................................... § 14. El as pec to sub je ti vo........................................................................................................
IV — Ju ris pru den cia .................................................................................................................................................
AR TI CU LO 80. IN CI SO 9º
HO MI CI DIO CA LI FI CA DO POR LA CA LI DAD DEL SU JE TO AC TI VO Clau dia Ver de
I — Bi blio gra fía ................................................................................................................................................. II — Evo lu ción le gis la ti va
11.— Ley 25.816 .......................................................................................................................... III — Doc tri na
§ 11. In tro duc ción ...................................................................................................................... § 12. Ti po ob je ti vo....................................................................................................................... § 13. Ti po sub je ti vo....................................................................................................................
IV — Ju ris pru den cia .................................................................................................................................................
AR TI CU LO 80. IN CI SO 10 HO MI CI DIO CA LI FI CA DO POR LA CA LI DAD DE MILITARES DE LOS SUJETOS Diego Molina Pico
I — Bi blio gra fía ................................................................................................................................................. II — Evo lu ción le gis la ti va
a — Introducción ...............................................................................................................................................................
b — Precedentes de las Ordenanzas 11. — Las Sie te Par ti das de Al fon so X ................................................................................ 12. — Or den Real de la Na ve ga ción en In dias................................................................. 13. — Or de nan zas e Ins truc cio nes del Du que de Par ma y Pla sen cia, lu gar te-
nien te, go ber na dor y ca pi tán ge ne ral por su Ma jes tad en los Es ta dos de Flan des, so bre el ejer ci cio y la ad mi nis tra ción de jus ti cia en es te fe li cí- si mo Ejér ci to......................................................................................................................
INDICE GENERALXX
415 416 416 416 417 417
417 421 422 423
424
426
427
428 430 431
432
435
436
437 437
437
c — Las Ordenanzas Generales 11. — Or de nan zas Ge ne ra les de la Ar ma da, Par te Pri me ra, so bre la Go ber na-
ción Mi li tar y Ma ri ne ra de la Ar ma da en Ge ne ral y uso de sus fuer zas en la Mar, ts. I y II..................................................................................................................
12. — Or de nan zas del Ejér ci to de 1768.............................................................................. 13. — Or de nan zas de la Ar ma da de 1793 de Car los IV................................................
d — Derecho indiano 11. — Re co pi la ción de las Le yes de In dias ........................................................................ 12. — Real Or de nan za de In ten den tes de 1782 ..............................................................
e — Período revolucionario ...............................................................................................................................................................
f — La codificación de 1894 ...............................................................................................................................................................
g — El Código Bustillo de 1898 ...............................................................................................................................................................
h — Ley 14.029 ...............................................................................................................................................................
i — Ley 26.394 ...............................................................................................................................................................
III — Doc tri na § 11. Bien ju rí di co pro te gi do.................................................................................................. § 12. Ti po ob je ti vo.......................................................................................................................
a) La ac ción tí pi ca......................................................................................................... 1. Fren te a ene mi go ............................................................................................. 2. Tro pa for ma da con ar mas.............................................................................
b) Los su je tos .................................................................................................................. 1. Su je to ac ti vo....................................................................................................... 2. Su je to pa si vo .....................................................................................................
§ 13. Ti po sub je ti vo.................................................................................................................... § 14. Con su ma ción y ten ta ti va.............................................................................................
IV — Ju ris pru den cia 1. Vías de hecho contra el superior: causas de agravación...................... 2. Vías de hecho contra el superior: insubordinación. Irrespetuosi-
dad. Agravante: cometerlo en presencia de público.............................. 3. In su bor di na ción fren te a tro pa for ma da. For ma ción. Art. 677, ap.
3º del Código de Justicia Militar ................................................................. AR TI CU LO 80. UL TI MO PA RRA FO
CIR CUNS TAN CIAS EX TRAOR DI NA RIAS DE ATE NUA CION Fer nan do Fis zer
I — Bi blio gra fía .................................................................................................................................................
INDICE GENERAL XXI
438 438 438
438 438
438 439 439
440 442
444 447 447 447 449 449 449 449
454 454
455
455
455
456
II — Evo lu ción le gis la ti va 11. — Código Te je dor, de 1867 ................................................................................................ 12. — Có di go Pe nal de 1886..................................................................................................... 13. — Pro yec to Pe co, de 1941.................................................................................................. 14. — Ley 17.567 .......................................................................................................................... 15. — Ley 21.338 .......................................................................................................................... 16. — Ley 23.077 ..........................................................................................................................
III — Doc tri na § 11. In tro duc ción ...................................................................................................................... § 12. Fun da men to del me nor cas ti go. Mar co de apli ca ción......................................
IV — Ju ris pru den cia .................................................................................................................................................
AR TI CU LO 81. IN CI SO 1º, a) HO MI CI DIO EN ES TA DO DE EMO CION VIO LEN TA Vir gi nia San so ne
I — Bi blio gra fía ................................................................................................................................................. II — Evo lu ción le gis la ti va
11. — Le yes es pa ño las ............................................................................................................... 12. — Le yes pa trias..................................................................................................................... 13. — Código Te je dor, de 1867 ................................................................................................ 14. — Pro yec to Vi lle gas - Uga rri za - Gar cía, de 1881 ................................................... 15. — Có di go Pe nal de 1886..................................................................................................... 16. — Pro yec to Pi ñe ro - Ri va ro la - Ma tien zo, de 1891.................................................. 17. — Ley de Re for mas 4189 ................................................................................................... 18. — Pro yec to de 1906.............................................................................................................. 19. — Pro yec to de 1917.............................................................................................................. 10. — Có di go Pe nal de 1921..................................................................................................... 11. — Pro yec to Coll - Gó mez, de 1937.................................................................................. 12. — Pro yec to Pe co, de 1941..................................................................................................
III — Doc tri na § 11. Es ta do de emo ción vio len ta......................................................................................... § 12. Jus ti fi ca ción y va lo ra ción cau sal de la emo ción .................................................
IV — Ju ris pru den cia 1. Atenuantes del homicidio por emoción violenta.................................... 2. Pautas y elementos a tener en cuenta a los efectos de la configura-
ción del estado de emoción violenta ........................................................... AR TI CU LO 81. IN CI SO 1º, b) HO MI CI DIO PRE TE RIN TEN CIO NAL Zu li ta Fe lli ni
I — Bi blio gra fía .................................................................................................................................................
INDICE GENERALXXII
456 456 456 456 457 457
457 458
460
467
468 468 468 469 469 469 469 470 470 471 471 471
471 475
482
492
494
II — Evo lu ción le gis la ti va 11. — Código Te je dor, de 1867 ................................................................................................ 12. — Pro yec to Pi ñe ro - Ri va ro la - Ma tien zo, de 1891.................................................. 13. — Có di go Pe nal de 1886..................................................................................................... 14. — Ley de Re for mas 4189 ................................................................................................... 15. — Pro yec to de 1906.............................................................................................................. 16. — Pro yec to de 1917.............................................................................................................. 17. — Có di go Pe nal de 1921..................................................................................................... 18. — Pro yec tos pos te rio res .................................................................................................... 19. — Ley 17.567 .......................................................................................................................... 10. — Ley 20.509 .......................................................................................................................... 11. — Ley 21.338 .......................................................................................................................... 12. — Ley 23.077 ..........................................................................................................................
III — Doc tri na § 11. Con si de ra cio nes ge ne ra les.......................................................................................... § 12. Au to no mía de la fi gu ra ................................................................................................. § 13. El ti po pe nal y su ubi ca ción sis te má ti ca................................................................ § 14. El do lo................................................................................................................................... § 15. El me dio em plea do ......................................................................................................... § 16. El error................................................................................................................................. § 17. La reac ción pe nal............................................................................................................. § 18. Otras cues tio nes ..............................................................................................................
IV — Ju ris pru den cia 1. Configuración ................................................................................................... 2. Procesamiento.................................................................................................. 3. Improcedencia de la figura ........................................................................... 4. Homicidio preterintencional agravado por el vínculo: prueba .........
AR TI CU LO 81. IN CI SO 2º [De ro ga do por ley 24.410] IN FAN TI CI DIO Fernando Fiszer
I — Bi blio gra fía ................................................................................................................................................. II — Evo lu ción le gis la ti va
11. — Pro yec to Vi lle gas - Uga rri za - Gar cía, de 1881 ................................................... 12. — Código Te je dor y Có di go Pe nal de 1886.................................................................. 13. — Pro yec to Piñero - Rivarola - Matienzo, de 1891.................................................. 14. — Ley de Re for mas 4189 ................................................................................................... 15. — Có di go Pe nal de 1921..................................................................................................... 16. — Pro yec to Pe co, de 1941.................................................................................................. 17. — Ley 17.567 .......................................................................................................................... 18. — Ley 20.509 .......................................................................................................................... 19. — Ley 21.338 .......................................................................................................................... 10. — Ley 23.077 .......................................................................................................................... 11. — Ley 24.410 ..........................................................................................................................
INDICE GENERAL XXIII
494 494 495 495 495 495 495 495 496 496 496 496
496 498 499 500 500 501 501 501
502 509 510 510
511
512 512 512 512 512 512 512 512 512 512 513
III — Doc tri na § 11. In tro duc ción ...................................................................................................................... § 12. La ley 24.410 y la de ro ga ción del in fan ti ci dio...................................................... § 13. Su je to pa si vo ..................................................................................................................... § 14. Es ta do puer pe ral............................................................................................................. § 15. Ocul tar la des hon ra........................................................................................................ § 16. Su je tos ac ti vos .................................................................................................................. § 17. Au to res del de li to............................................................................................................. § 18. Par tí ci pes del de li to........................................................................................................
IV — Ju ris pru den cia 1. Pro pó si to de ocul tar la des hon ra ................................................................ 2. As pec to sub je ti vo.............................................................................................
AR TI CU LO 82 ATE NUAN TES AL HO MI CI DIO AGRA VA DO POR EL VIN CU LO Fer nan do Fis zer
I — Bi blio gra fía ................................................................................................................................................. II — Evo lu ción le gis la ti va
11. — Código Te je dor, de 1867................................................................................................. 12. — Pro yec to Vi lle gas - Uga rri za - Gar cía, de 1881.................................................... 13. — Có di go Pe nal de 1886..................................................................................................... 14. — Pro yec to Pi ñe ro - Ri va ro la - Ma tien zo, de 1891.................................................. 15. — Ley de Re for mas 4189 ................................................................................................... 16. — Pro yec to de 1906.............................................................................................................. 17. — Ley 17.567 .......................................................................................................................... 18. — Ley 21.338 .......................................................................................................................... 19. — Ley 23.077 ..........................................................................................................................
III — Doc tri na ................................................................................................................................................. IV — Ju ris pru den cia .................................................................................................................................................
? — Apor te de ADOL FO B. J. PRU NOT TO LA BOR DE
AR TI CU LOS 79/82 HO MI CI DIO SIM PLE. HO MI CI DIO CA LI FI CA DO. HO MI CI DIO EN ES TA DO DE EMO CION VIO LEN TA Y PRE TE RIN TEN CIO NAL. ATE NUAN TE AL HO MI CI DIO AGRA VA DO POR EL VIN CU LO
I — Bi blio gra fía .................................................................................................................................................
INDICE GENERALXXIV
513 514 516 517 519 520 522 522
523 525
526
527 527 527 527 527 527 528 528 528
529 529
532
II — Evo lu ción le gis la ti va 11. — Código Te je dor, de 1867 ................................................................................................ 12. — Pro yec to Vi lle gas - Uga rri za - Gar cía, de 1881 ................................................... 13. — Có di go Pe nal de 1886..................................................................................................... 14. — Pro yec to Piñero - Rivarola - Matienzo, de 1891.................................................. 15. — Ley de Re for mas 4189 ................................................................................................... 16. — Pro yec to de 1906.............................................................................................................. 17. — Pro yec to de 1916.............................................................................................................. 18. — Pro yec to de 1917.............................................................................................................. 19. — Có di go Pe nal de 1922..................................................................................................... 10. — Pro yec to Coll - Gó mez, de 1937 .................................................................................. 11. — Pro yec to Pe co, de 1941.................................................................................................. 12. — Pro yec to De Benedetti, de 1951 ................................................................................ 13. — Pro yec to So ler, de 1960 ................................................................................................. 14. — De cr.-ley 4778/63............................................................................................................. 15. — Ley 16.648 .......................................................................................................................... 16. — Ley 17.567 .......................................................................................................................... 17. — Ley 18.953 .......................................................................................................................... 18. — Ley 20.043 .......................................................................................................................... 19. — Ley 20.509 .......................................................................................................................... 20. — Ley 21.338 .......................................................................................................................... 21. — Pro yec to de 1979.............................................................................................................. 22. — Ley 23.077 .......................................................................................................................... 23. — An te pro yec to Zaf fa ro ni, de 1991 .............................................................................. 24. — Pro yec to de 1994.............................................................................................................. 25. — Ley 24.410 ..........................................................................................................................
III — Doc tri na § 11. In tro duc ción a la Par te Es pe cial del De re cho pe nal......................................... § 12. Bien ju rí di co pro te gi do .................................................................................................. § 13. Re se ña his tó ri ca .............................................................................................................. § 14. Apli ca ción de la agra van te pre vis ta en el art. 41 bis: uso de un ar ma de
fue go...................................................................................................................................... § 15. El ho mi ci dio en el De re cho com pa ra do .................................................................. § 16. Ho mi ci dio sim ple (art. 79) .............................................................................................
a) Ti po. Re qui si tos........................................................................................................ b) Di fe ren cia con la ri ña, la agre sión y el due lo ............................................... c) El uso de me dios mo ra les ..................................................................................... d) Ti po ob je ti vo............................................................................................................... e) Ti po sub je ti vo............................................................................................................ f) Con sen ti mien to de la víc ti ma............................................................................. g) Con su ma ción............................................................................................................. h) Ten ta ti va..................................................................................................................... i) Par ti ci pa ción ............................................................................................................. j) An ti ju ri di ci dad......................................................................................................... k) Cul pa bi li dad.............................................................................................................. l) Pu ni bi li dad del ho mi ci dio .................................................................................... m) Ho mi ci dio agra va do por la Ley de Vio len cia en los Es pec tá cu los De-
por ti vos ........................................................................................................................
INDICE GENERAL XXV
535 537 537 541 542 542 543 543 543 545 545 547 547 549 549 549 550 550 550 550 551 551 551 552 552
552 555 563
566 568 569 571 571 572 573 573 574 574 574 574 575 575 575
575
§ 17. Ho mi ci dio ca li fi ca do (art. 80) ..................................................................................... § 18. Agra va ción por el vín cu lo (art. 80, inc. 1º).............................................................
a) Pa ren tes co.................................................................................................................. b) Ti po ob je ti vo............................................................................................................... c) Ele men to sub je ti vo................................................................................................. d) Ti po sub je ti vo............................................................................................................ e) Co mi sión ..................................................................................................................... f) Ten ta ti va..................................................................................................................... g) Par ti ci pa ción ............................................................................................................. h) Pu ni ción ...................................................................................................................... i) Pa rri ci dio ate nua do................................................................................................
§ 19. Por los me dios: en sa ña mien to, ale vo sía, ve ne no, pro ce di mien tos in si d-io sos (art. 80, inc. 2º) ....................................................................................................... a) En sa ña mien to ..........................................................................................................
1. Par ti ci pa ción ..................................................................................................... 2. Ten ta ti va.............................................................................................................
b) Ale vo sía ....................................................................................................................... c) Ve ne no u otro pro ce di mien to in si dio so...........................................................
1. Ten ta ti va............................................................................................................. 2. Par ti ci pa ción .....................................................................................................
§ 10. Por pre cio o pro me sa re mu ne ra to ria (art. 80, inc. 3º) ...................................... a) Ten ta ti va..................................................................................................................... b) Par ti ci pa ción ............................................................................................................. c) Apli ca ción del art. 22 bis.......................................................................................
§ 11. Agra va ción por el fin: por pla cer, co di cia, u odio ra cial o re li gio so (art. 80, in c. 4º)............................................................................................................................ a) Con su ma ción............................................................................................................. b) Ten ta ti va..................................................................................................................... c) Par ti ci pa ción ............................................................................................................. d) Apli ca ción del art. 22 bis.......................................................................................
§ 12. Por un me dio idó neo pa ra crear un pe li gro co mún (art. 80, inc. 5º) ............. a) Ten ta ti va..................................................................................................................... b) Par ti ci pa ción .............................................................................................................
§ 13. Por la plu ra li dad y pre me di ta ción de los agen tes (art. 80, inc. 6º) ............... a) Pre me di ta ción........................................................................................................... b) Par ti ci pa ción ............................................................................................................. c) Ten ta ti va.....................................................................................................................
§ 14. El ho mi ci dio cri mi nis cau sa, co ne xo con otro de li to (art. 80, inc. 7º) ........... a) Ten ta ti va..................................................................................................................... b) Par ti ci pa ción ............................................................................................................. c) Di fe ren cias con el la tro ci nio del art. 165 del Código Pe nal....................
§ 15. Ho mi ci dio agra va do por la fun ción, car go o con di ción de la víc ti ma (art. 80, inc. 8º) ............................................................................................................................ a) Ten ta ti va..................................................................................................................... b) Par ti ci pa ción .............................................................................................................
INDICE GENERALXXVI
576 576 578 579 579 579 579 580 580 580 580
581 581 583 583 583 586 588 589
589 590 590 591
591 594 594 594 594
594 596 596
596 597 597 597
597 599 599 599
600 604 604
§ 16. Ho mi ci dio agra va do por el abu so de la fun ción, car go o con di ción del su- je to ac ti vo (art. 80, inc. 9º) ........................................................................................... a) Ten ta ti va..................................................................................................................... b) Par ti ci pa ción .............................................................................................................
§ 17. Cir cuns tan cias ex traor di na rias de ate nua ción (art. 80, úl ti mo pa rra fo) — Pu ni ción ......................................................................................................................
§ 18. Ho mi ci dio en es ta do de emo ción vio len ta (art. 81, inc. 1º, a)......................... a) Cri te rios pa ra de ter mi nar el es ta do de emo ción vio len ta ...................... b) Las cir cuns tan cias ex cu san tes.......................................................................... c) Ho mi ci dios ate nua dos agra va dos por la Ley de Vio len cia en los Es-
pec tá cu los De por ti vos ...........................................................................................
§ 19. Ho mi ci dio pre te rin ten cio nal (art. 81, inc. 1º, b).................................................. a) Ele men to sub je ti vo................................................................................................. b) El me dio em plea do.................................................................................................. c) Re qui si tos ................................................................................................................... d) Do lo re que ri do .......................................................................................................... e) El ho mi ci dio pre te rin ten cio nal y la emo ción vio len ta .............................
§ 20. Pa rri ci dio emo cio nal (art. 82)..................................................................................... a) El uxo ri ci dio por adul te rio................................................................................... b) Evo lu ción his tó ri ca.................................................................................................
IV — Ju ris pru den cia
11. Ho mi ci dio sim ple (art. 79).......................................................................... 12. Agra va mien to por el vín cu lo (art. 80, inc. 1º)....................................... 13. Agra va mien to por el mo do (art. 80, inc. 2º)........................................... 14. Agra va mien to por la cau sa (art. 80, inc. 3º).......................................... 15. Agra va mien to por el me dio (art. 80, inc. 5º) ......................................... 16. Agra va mien to por el nú me ro (art. 80, inc. 6º) ...................................... 17. Co ne xión con otro de li to (art. 80, inc. 7º) ............................................... 18. Agra va mien to por la ca li dad de la víc ti ma (art. 80, inc. 8º)............. 19. Agra va mien to por la ca li dad del su je to ac ti vo (art. 80, inc. 9º) ...... 10. Ate nuan tes (art. 80, úl ti mo pá rra fo) ...................................................... 11. Ho mi ci dio en es ta do de emo ción vio len ta (art. 81, inc. 1º, ap. a).... 12. Ho mi ci dio pre te rin ten cio nal (art. 81, inc. 1º, ap. b) ...........................
AR TI CU LO 83 INS TI GA CION O AYU DA AL SUI CI DIO
? — Apor te de DIE GO L. GUAR DIA
I — Bi blio gra fía .................................................................................................................................................
II — Evo lu ción le gis la ti va
11. — In tro duc ción ...................................................................................................................... 12. — Código Te je dor, de 1867 ................................................................................................ 13. — Pro yec to Vi lle gas - Uga rri za - Gar cía, de 1881 ...................................................
INDICE GENERAL XXVII
604 606 606
606 609
609 610 612
614
614 617 617 618 619 619
620 620 622
624 628 630 635 635 636 637 640 640 641 644 646
651
653 653 653
14. — Có di go de 1884.................................................................................................................. 15. — Có di go Pe nal de 1886..................................................................................................... 16. — Pro yec to Pi ñe ro - Ri va ro la - Ma tien zo, de 1891................................................. 17. — Pro yec to Se go via, de 1895 ........................................................................................... 18. — Re for ma de 1903.............................................................................................................. 19. — Pro yec to de 1906.............................................................................................................. 10. — Pro yec to de 1917.............................................................................................................. 11. — Có di go Pe nal de 1921..................................................................................................... 12. — Pro yec to Coll - Gó mez, de 1937.................................................................................. 13. — Pro yec to Pe co, de 1941 .................................................................................................. 14. — Pro yec to De Benedetti, de 1951 ................................................................................ 15. — Pro yec to Levene - Maldonado - Laplaza, de 1953 ............................................ 16. — Pro yec to So ler, de 1960 ................................................................................................. 17. — Otras re for mas ................................................................................................................. 18. — Pro yec to de 1979..............................................................................................................
III — Doc tri na § 11. El sui ci dio ........................................................................................................................... § 12. Dis tin ción con la eu ta na sia......................................................................................... § 13. Bien ju rí di co protegido .................................................................................................. § 14. Su je to ac ti vo ...................................................................................................................... § 15. Su je to pa si vo ..................................................................................................................... § 16. La ins ti ga ción al sui ci dio ............................................................................................. § 17. La ayu da al sui ci dio........................................................................................................ § 18. Ten ta ti va............................................................................................................................. § 19. La pe na ................................................................................................................................
IV — Ju ris pru den cia .................................................................................................................................................
AR TI CU LO 84 HO MI CI DIO CUL PO SO
? — Apor te de GON ZA LO SE GUN DO RUA
I — Bi blio gra fía ................................................................................................................................................. II — Evo lu ción le gis la ti va
11. — Código Te je dor, de 1867 ................................................................................................ 12. — Pro yec to Piñero - Rivarola - Matienzo, de 1891.................................................. 13. — Pro yec to de 1906.............................................................................................................. 14. — Pro yec to Coll - Gó mez, de 1937.................................................................................. 15. — Ley 17.567 .......................................................................................................................... 16. — Có di go vi gen te ..................................................................................................................
III — Doc tri na § 11. No cio nes pre li mi na res ..................................................................................................
a) Evo lu ción dog má ti ca y ubi ca ción ac tual de la cul pa................................. b) Di fe ren tes mo de los le gis la ti vos ........................................................................
INDICE GENERALXXVIII
653 653 653 654 654 654 654 654 654 654 655 655 656 656 656
657 660 662 663 663 664 668 670 670
671
675
678 679 679 679 680 680
680 681 682
§ 12. As pec tos cen tra les del ti po ob je ti vo......................................................................... a) De li mi ta ción de lo pro hi bi do...............................................................................
1. Con duc tas con tra rias a una nor ma de cui da do .................................. III. Im pru den cia y ne gli gen cia co mo dos ca ras de la mis ma mo -
ne da .............................................................................................................. III. Im pe ri cia, inob ser van cia e inex pe rien cia ....................................
2. Ho mi ci dio cul po so co mo ti po pe nal abier to. Su re la ción con el prin ci pio de le ga li dad ....................................................................................
3. Con duc tas im pru den tes a tí tu lo de co mi sión por omi sión. El “cau sar” nor ma ti va men te ............................................................................
4. In di vi dua li za ción de la con duc ta con tra ria al de ber de cui da do . III. De ter mi na ción del ba re mo ge né ri co............................................... III. Co no ci mien tos es pe cia les del au tor ................................................
b) El re sul ta do................................................................................................................ c) Ne xo de de ter mi na ción .........................................................................................
1. Re sul ta do fue ra del al can ce de la nor ma de cui da do........................ 2. Rea li za ción tar día del ries go ...................................................................... 3. Bien ex pues to a pér di da se gu ra................................................................. 4. Con fluen cia de ries gos. Par ti ci pa ción de la víc ti ma......................... 5. Asun ción vo lun ta ria de un ries go .............................................................
d) Es pe cial re fe ren cia a de ter mi na dos ám bi tos .............................................. 1. Trán si to ve hi cu lar........................................................................................... 2. Ac ti vi dad mé di ca.............................................................................................
III. Cam po de ac tua ción............................................................................... III. Co no ci mien tos es pe cia les en la me di ci na..................................... III. Prin ci pio de con fian za........................................................................... IIV. Con sen ti mien to y com pe ten cia de la víc ti ma .............................
3. Otras ac ti vi da des ............................................................................................
§ 13. As pec tos cen tra les del ti po sub je ti vo ...................................................................... § 14. An ti ju ri di ci dad. Cul pa bi li dad ...................................................................................
IV — Ju ris pru den cia 11. Con duc ta tí pi ca ............................................................................................. 12. Agra va do por el nú me ro de víc ti mas ...................................................... 13. Ebrie dad.......................................................................................................... 14. Vio la ción al de ber de cui da do....................................................................
a) Ge né ri co..................................................................................................... b) Impericia en la profesión, arte u oficio............................................. c) Inobservancia de reglamentos y deberes ........................................
15. Pro ce sa mien to ............................................................................................... 16. Trán si to ve hi cu lar ........................................................................................ 17. Con duc ción de au to mo to res: ries go del trán si to................................. 18. Cho fer de mi croóm ni bus de pa sa je ros ................................................... 19. Ve lo ci dad re gla men ta ria............................................................................ 10. Pro ba tion......................................................................................................... 11. De ter mi na ción de la pe na .......................................................................... 12. Ac ti vi dad mé di ca .......................................................................................... 13. Po si ción de ga ran te y prin ci pio de con fian za .......................................
INDICE GENERAL XXIX
683 683 683
684 685
685
688 692 692 696 698 700 701 701 702 702 703 704 705 706 707 708 709 710 710
710 712
713 714 715 715 715 718 719 721 722 725 725 726 726 726 727 730
14. Ne xo de de ter mi na ción ............................................................................... 15. Ac to re fle jo. Ne xo de in frac ción de un de ber. Pro ce sa mien to ......... 16. Re la ción de cau sa li dad ade cua da............................................................ 17. Cul pa de la víc ti ma....................................................................................... 18. Au to pues ta en pe li gro ................................................................................. 19. Ti po sub je ti vo................................................................................................. 20. Cul pa con re pre sen ta ción .......................................................................... 21. An ti ju ri di ci dad y cau sas de jus ti fi ca ción .............................................. 22. Gra dua ción de la pe na ................................................................................ 23. De ber de cui da do: do cen te-alum no......................................................... 24. Im pru den cia................................................................................................... 25. Ne gli gen cia..................................................................................................... 26. Im pru den cia. Pon de ra ción con jun ta de la evi ta bi li dad y el ca rác-
ter pre vi si ble de la con se cuen cia da ño sa............................................... 27. Inob ser van cia de los re gla men tos o de be res a su car go.................... 28. Obra en cons truc ción................................................................................... 29. Pro tes ta: fuer zas de se gu ri dad................................................................. 30. Pe na de in ha bi li ta ción: le gi ti ma ción re cur si va-que re llan te.......... 31. Cons ti tu ción en par te que re llan te .......................................................... 32. Sus pen sión del jui cio a prue ba ................................................................. 33. Pe na de in ha bi li ta ción: Mi nis te rio Pú bli co Fis cal ............................. 34. Agra van te ....................................................................................................... 35. Ac ción pe nal ................................................................................................... 36. Ca sa ción .......................................................................................................... 37. Com pe ten cia ori gi na ria de la Cor te Su pre ma de Jus ti cia de la
Na ción: agen te di plo má ti co....................................................................... 38. Pres crip ción de la ac ción pe nal ................................................................ 39. Res pon sa bi li dad del Es ta do: da ños y per jui cios ................................. 40. Ac ción ci vil ...................................................................................................... 41. Da ños y per jui cios......................................................................................... 42. Ter ce ros res pon sa bles ci vil men te ........................................................... 43. Cul pa bi li dad .................................................................................................. 44. In ha bi li ta ción pre ven ti va y pe nas .......................................................... 45. Com pe ten cia ..................................................................................................
AR TI CU LOS 85/88 ABOR TO. ABOR TO DEL PRO FE SIO NAL Y ABOR TOS AU TO RI ZA DOS. ABOR TO «PRE TE RIN TEN CIO NAL».
AU TOA BOR TO, CON SEN TI MIEN TO Y TEN TA TI VA DE LA MU JER
? — Apor te de LU CI LA LA RRAN DART
I — Bi blio gra fía .................................................................................................................................................
II — Evo lu ción le gis la ti va
11. — Código Te je dor, de 1867 ................................................................................................ 12. — Pro yec to Vi lle gas - Uga rri za - Gar cía, de 1881....................................................
INDICE GENERALXXX
732 735 737 737 739 740 742 743 743 744 744 745
746 747 747 748 748 749 749 750 750 750 751
752 752 754 755 755 755 756 756 757
760
762 763
13. — Có di go Pe nal de 1886..................................................................................................... 14. — Pro yec to Pi ñe ro - Ri va ro la - Ma tien zo, de 1891 .................................................. 15. — Pro yec to Se go via, de 1895 ........................................................................................... 16. — Ley de Re for mas 4189 ................................................................................................... 17. — Pro yec to de 1906.............................................................................................................. 18. — Pro yec to de 1917.............................................................................................................. 19. — Pro yec to Coll - Gó mez, de 1937.................................................................................. 10. — Pro yec to Pe co, de 1941.................................................................................................. 11. — Pro yec to De Benedetti, de 1951 ................................................................................ 12. — Pro yec to Le ve ne - Mal do na do - La pla za, de 1953.............................................. 13. — Pro yec to So ler, de 1960 ................................................................................................. 14. — Decr.-ley 17.567 ............................................................................................................... 15. — Decr.-ley 21.338 ............................................................................................................... 16. — Pro yec to de 1979..............................................................................................................
III — Doc tri na § 11. Evo lu ción his tó ri ca......................................................................................................... § 12. Sis te mas le ga les .............................................................................................................. § 13. Bien ju rí di co pro te gi do..................................................................................................
a) En fo ques ..................................................................................................................... b) Co mien zo de la vi da in tra y ex trau te ri na ......................................................
§ 14. De fi ni ción y con cep to mé di co...................................................................................... § 15. El ti po del abor to del art. 85 ........................................................................................
a) Ti po ob je ti vo............................................................................................................... 1. Ele men tos........................................................................................................... 2. Con sen ti mien to................................................................................................
b) Pro ble mas es pe cia les............................................................................................. 1. Re la ción en tre los ti pos ................................................................................. 2. De au to ría y par ti ci pa ción ........................................................................... 3. De ten ta ti va y con cur so................................................................................. 4. Le sio nes...............................................................................................................
c) Agra van te................................................................................................................... 1. Por muer te de la mu jer.................................................................................. 2. El ca so de abor to im po si ble .........................................................................
d) Ti po sub je ti vo............................................................................................................ — El ti po sub je ti vo en el abor to se gui do de muer te................................
§ 16. Abor to de pro fe sio na les (art. 86) ............................................................................... § 17. Abor tos au to ri za dos .......................................................................................................
a) Abor to te ra péu ti co o ne ce sa rio .......................................................................... b) Abor to sen ti men tal y “eu ge né si co” (inc. 2º) ..................................................
§ 18. La obli ga ción de de nun cia y el se cre to pro fe sio nal............................................ § 19. Abor to “pre te rin ten cio nal” (art. 87) ........................................................................ § 10. Abor to de la mu jer, con sen ti mien to y ten ta ti va (art. 88)................................
IV — Ju ris pru den cia 1. Bien ju rí di co protegido. Co mien zo de la vi da. Mé to dos abor ti vos.
Con flic tos cons ti tu cio na les ..........................................................................
INDICE GENERAL XXXI
763 764 765 765 766 766 766 767 768 769 770 771 771 771
771 776 786 786 791
803 805 805 805 809 812 812 813 815 819 823 823 827 829 836
839 845 846 857 868 877 888
895
2. Abor to.................................................................................................................. a) Ti po ob je ti vo .............................................................................................. b) Ti po sub je ti vo............................................................................................ c) Agra va do por muer te de la mu jer ...................................................... d) Ho mi ci dio cul po so. Mé di co. Di fe ren cia con el abor to .................
3. Abor tos im pu nes .............................................................................................. a) Abor to te ra péu ti co .................................................................................. b) Abor to “eu ge né si co” ................................................................................ c) Con sen ti mien to........................................................................................ d) Error............................................................................................................. e) Au to ri za ción ju di cial .............................................................................. f) Au to ri za ción pa ra in du cir un par to. Anen ce fa lia ........................ g) Ac ción de am pa ro. Le gi ti ma ción ac ti va pa ra plan tear la sus-
pen sión de la in te rrup ción del em ba ra zo ya or de na da................. 4. Abor to “pre te rin ten cio nal”............................................................................ 5. Ten ta ti va y par ti ci pa ción............................................................................... 6. Cons ti tu cio na li dad.......................................................................................... 7. Obli ga ción de de nun cia y se cre to pro fe sio nal ......................................... 8. Com pe ten cia...................................................................................................... 9. Aborto causado por la propia mujer (art. 88)...........................................
CA PI TU LO II LE SIO NES
AR TI CU LOS 89/94
LE SIO NES LE VES. LE SIO NES GRA VES. LE SIO NES GRA VI SI MAS. LE SIO NES CON PE NAS AGRA VA DAS. LE SIO NES CON PE NAS ATE NUA DAS. LE SIO NES CUL PO SAS
? — Apor te de MAR CO AN TO NIO TE RRAG NI
I — Bi blio gra fía .................................................................................................................................................
II — Evo lu ción le gis la ti va
11. — Código Te je dor, de 1867................................................................................................. 12. — Có di go Pe nal de 1886..................................................................................................... 13. — Pro yec to Pi ñe ro - Ri va ro la - Ma tien zo, de 1891.................................................. 14. — Ley de Re for mas 4189 y Pro yec to de 1906............................................................ 15. — Có di go Pe nal de 1921..................................................................................................... 16. — Pro yec to Coll - Gó mez, de 1937.................................................................................. 17. — Pro yec to Pe co, de 1941.................................................................................................. 18. — Pro yec to So ler, de 1960 .................................................................................................
III — Doc tri na § 11. Ge ne ra li da des. Con cep to de le sión..........................................................................
INDICE GENERALXXXII
897 897 900 901 905 908 908 912 914 918 919 922
932 935 936 937 939 949 952
954
957 958 958 958 958 958 959 960
961
a) Do lo y ele men tos sub je ti vos del ti po................................................................ b) Las le sio nes pre te rin ten cio na les ..................................................................... c) Las for mas de la ac ción.......................................................................................... d) Los me dios.................................................................................................................. e) El su je to pa si vo......................................................................................................... f) Di sen so del su je to pa si vo ..................................................................................... g) La au to le sión............................................................................................................. h) Ten ta ti va.....................................................................................................................
§ 12. Le sio nes le ves (art. 89).................................................................................................. a) Da ño en el cuer po o en la sa lud .......................................................................... b) La en ti dad del da ño ................................................................................................
§ 13. Le sio nes gra ves (art. 90) .............................................................................................. a) De bi li ta mien to per ma nen te de la sa lud........................................................ b) De bi li ta mien to per ma nen te de un sen ti do, de un ór ga no o de un
miem bro ...................................................................................................................... c) Di fi cul tad per ma nen te de la pa la bra.............................................................. d) Pe li gro de vi da .......................................................................................................... e) Inu ti li za ción pa ra el tra ba jo por más de un mes ........................................ f) De for ma ción per ma nen te del ros tro ...............................................................
§ 14. Le sio nes gra ví si mas (art. 91)...................................................................................... a) En fer me dad cier ta o pro ba ble men te in cu ra ble.......................................... b) El uso de un ór ga no o miem bro.......................................................................... c) La ca pa ci dad de en gen drar o con ce bir............................................................
§ 15. Fi gu ras agra va das y ate nua das (arts. 92 y 93)................................................... § 16. Le sio nes cul po sas (art. 94) ..........................................................................................
a) De ber ob je ti vo de cui da do .................................................................................... b) El de li to cul po so co mo ti po abier to................................................................... c) Ade cua ción so cial y ries go per mi ti do.............................................................. d) For mas de apa ri ción de la cul pa........................................................................ e) Im pru den cia.............................................................................................................. f) Ne gli gen cia ................................................................................................................ g) Im pe ri cia..................................................................................................................... h) Inob ser van cia de los re gla men tos.................................................................... i) Re sul ta do....................................................................................................................
1. El re sul ta do co mo com po nen te de azar................................................... 2. Re sul ta do, in jus to y pe na ............................................................................. 3. Re sul ta do y ti pi ci dad......................................................................................
j) Prin ci pios de la con fian za y de la di vi sión del tra ba jo.............................. k) Fa cul ta des ex cep cio na les y de ber ob je ti vo de cui da do ............................ l) Ti po sub je ti vo............................................................................................................ m) Pre vi si bi li dad............................................................................................................
IV — Ju ris pru den cia
1. De li to de le sio nes. Ge ne ra li da des .............................................................. 2. Le sio nes le ves ...................................................................................................
a) Ba ga te la. Lí mi tes in fe rio res de la ti pi ci dad de ter mi na dos por la en ti dad de la le sión.............................................................................
INDICE GENERAL XXXIII
962 963 965 965 966 966 967 967
968 968 971
972 972
973 974 974 975 975
976 976 977 978
978 979 980 981 983 984 985 987 989 990 991 993 994 997 998 999
1001 1002
1004 1006
1006 III
— C
OD
IGO
PEN
AL,
3
b) Ade cua ción tí pi ca .................................................................................... c) Im po si bi li dad de pre te rin ten cio na li dad ......................................... d) As pec to sub je ti vo. Do lo ......................................................................... e) Pro ble mas de con cu rren cia. Con sun ción de las le sio nes le ves
en el de li to de ro bo................................................................................... f) Relación con otras figuras .................................................................... g) Le gí ti ma de fen sa ..................................................................................... h) Fron te ra en tre las le sio nes le ves y gra ves...................................... i) Con cur so ideal, le sio nes le ves y le sio nes gra ves cul po sas........ j) Di fe ren cia con le sio nes en ri ña........................................................... k) Principio de congruencia ...................................................................... l) Acción dependiente de instancia privada....................................... m) Medios de prueba: certificado médico .............................................. n) Competencia.............................................................................................. ñ) Prescripción...............................................................................................
3. Le sio nes gra ves................................................................................................ a) Generalidades .......................................................................................... b) Pe li gro pa ra la vi da................................................................................. c) De for ma ción de ros tro. Al te ra ción per ma nen te ........................... d) Pe li gro pa ra la vi da. In ca pa ci dad la bo ral....................................... e) Im po si bi li dad pa ra el de sem pe ño la bo ral....................................... f) De bi li ta mien to fun cio nal per ma nen te ............................................ g) De for ma ción per ma nen te. Le gí ti ma de fen sa................................ h) Pa rá me tros de eva lua ción de la in ca pa ci dad la bo ral ................. i) Mag ni tud del da ño (de bi li ta mien to) co mo re qui si to tí pi co y
co mo cir cuns tan cia agra van te de la pe na....................................... j) As pec to sub je ti vo del ti po. Do lo.......................................................... k) Do lo even tual ............................................................................................ l) Pro ble mas de con cu rren cia. Ro bo...................................................... m) Ex ce so en la le gí ti ma de fen sa ............................................................. n) Le sio nes gra ves cul po sas. Gra dua ción de las san cio nes. Ac-
ción................................................................................................................ ñ) In cer ti dum bre del au tor. Es pec tá cu los de por ti vos. Le sio nes
en agre sión................................................................................................. o) Au to ría y par ti ci pa ción.......................................................................... p) As pec to sub je ti vo. Au sen cia de do lo res pec to del re sul ta do tí -
pi co. Le sio nes le ves con le sio nes gra ves cul po sas........................ q) As pec to sub je ti vo. Do lo. Le sio nes. Ten ta ti va de ho mi ci dio......
4. Le sio nes gra ví si mas........................................................................................ a) Afectación al principio de congruencia............................................ b) Configuración. Peligro real y concreto............................................. c) Relación con el delito de robo............................................................... d) Pérdida de un órgano ............................................................................. e) Le sio nes gra ví si mas y la in ter pre ta ción en ca so de ten ta ti va
en re la ción al de li to de ro bo agra va do por las le sio nes re sul- tan tes ...........................................................................................................
f) Pér di da de una fun ción.......................................................................... g) Pér di da de un ór ga no ana tó mi ca men te úni co cons ti tu ye le-
sio nes gra ví si mas .................................................................................... h) Con ta gio HIV ............................................................................................
INDICE GENERALXXXIV
1007 1008 1008
1009 1011 1012 1012 1012 1012 1013 1013 1013 1014 1014
1014 1014 1015 1015 1016 1016 1017 1020 1020
1021 1021 1021 1022 1024
1024
1025 1025
1025 1026
1026 1026 1026 1027 1027
1027 1028
1028 1028
i) Le sio nes gra ves y gra ví si mas. De bi li ta mien to o pér di da co mo fac tor di fe ren cia dor ................................................................................
j) Con tex to de pe lea con sen ti da ex clu ye de fen sa le gí ti ma. Con- sen ti mien to................................................................................................
k) Ti pi ci dad es tric ta..................................................................................... l) Con cur so ideal .......................................................................................... m) De fen sa le gí ti ma...................................................................................... n) As pec to sub je ti vo. Do lo even tual....................................................... ñ) Pér di da de ba zo: ¿ór ga no o fun ción? ................................................. o) Con cu rren cia.............................................................................................
5. Agra van tes ........................................................................................................ a) Le sio nes le ves agra va das por el vín cu lo ......................................... b) Le sio nes gra ves ca li fi ca das..................................................................
III. Por el vín cu lo..................................................................................... III. Cri mi nis cau sa ................................................................................. III. Ale vo sía. In de fen sión de la víc ti ma .......................................... IIV. Co mi sión por omi sión. Agra van te por el vín cu lo.................. I V. Le sio nes gra ví si mas ca li fi ca das por el vín cu lo.....................
6. Ate nuan tes ........................................................................................................
7. Lesiones criminis causa en el contexto del robo. Ultrafinalidad del robo.......................................................................................................................
8. Le sio nes cul po sas ............................................................................................ a) Ti pi ci dad. Ge ne ra li da des ..................................................................... b) Vio la ción del de ber de cui da do............................................................ c) Las cir cuns tan cias del he cho de ter mi nan el de ber ob je ti vo de
cui da do ........................................................................................................ d) Aper tu ra del ti po cul po so...................................................................... e) Re la ción en tre vio la ción del de ber de cui da do y el re sul ta do .. f) Ne xo de im pu ta ción. Pa rá me tros nor ma ti vos .............................. g) Evi ta bi li dad............................................................................................... h) Cul pa de la víc ti ma ................................................................................. i) Com pen sa ción de im pru den cias y ne xo de im pu ta ción ob je ti-
va ................................................................................................................... j) Ries go ju rí di ca men te per mi ti do. Vio la ción al de ber de cui da-
do. Res pon sa bi li dad ci vil y pe nal....................................................... k) Ti pi ci dad. As pec to sub je ti vo................................................................ l) Le sio nes gra ves cul po sas...................................................................... m) Mo da li dad de la cul pa co mo re qui si to tí pi co.................................. n) Ex clu sión de la res pon sa bi li dad ob je ti va ....................................... ñ) Pro ble mas de con cu rren cia, sub sun ción y sus im pli can cias en
el pro ce so, con gruen cia.......................................................................... o) Prue ba ......................................................................................................... p) Ac ción pe nal. Ac ción de pen dien te de ins tan cia pri va da ........... q) Participación: inexistencia en el tipo imprudente. So bre sei -
mien to.......................................................................................................... r) Infracción al deber objetivo de cuidado ........................................... s) Posición de garante. Negligencia e incumplimiento de los de-
be res ............................................................................................................. t) Responsabilidad en el tránsito ........................................................... u) Criterios para la determinación de la pena....................................
INDICE GENERAL XXXV
1029
1029 1029 1030 1030 1030 1030 1030
1032 1032 1033 1033 1034 1034 1034 1035
1036
1037 1037 1037 1053
1055 1056 1056 1058 1058 1060
1060
1061 1061 1062 1062 1063
1063 1063 1064
1064 1065
1065 1067 1068
CA PI TU LO III HO MI CI DIO O LE SIO NES EN RI ÑA
AR TI CU LOS 95/96
HO MI CI DIO O LE SIO NES EN RI ÑA. LE SIO NES LE VES EN RI ÑA
? — Apor te de JOR GE AMIL CAR LU CIA NO GAR CIA
I — Bi blio gra fía .................................................................................................................................................
II — Evo lu ción le gis la ti va
11. — Código Te je dor, de 1867 ................................................................................................ 12. — Pro yec to Vi lle gas - Uga rri za - Gar cía, de 1881 ................................................... 13. — Có di go Pe nal de 1886..................................................................................................... 14. — Ley de Re for mas 4189 ................................................................................................... 15. — Pro yec to Piñero - Rivarola - Matienzo, de 1891.................................................. 16. — Pro yec to de 1906.............................................................................................................. 17. — Pro yec to Pe co, de 1941.................................................................................................. 18. — Pro yec to Soler, de 1960................................................................................................. 19. — Pro yec to de 2004, Res. MI y DH nros. 303/04 y 103/05...................................
III — Doc tri na § 11. Bien ju rí di co pro te gi do .................................................................................................. § 12. Ti po ob je ti vo.......................................................................................................................
— Con cep to de ri ña o agre sión.................................................................................
§ 13. La fic ción de au to ría y el ti po sub je ti vo ..................................................................
IV — Ju ris pru den cia 1. Con fi gu ra ción ................................................................................................... 2. Con cep to de ri ña .............................................................................................. 3. Con cep to de agre sión...................................................................................... 4. Par ti ci pa ción .................................................................................................... 5. Prue ba................................................................................................................. 6. Fal ta de con fi gu ra ción de la fi gu ra ............................................................ 7. Re cur so de ca sa ción ........................................................................................ 8. Principio de inocencia .................................................................................... 9. Vio len cia en es pec tá cu los de por ti vos (ley 24.192) ................................
a) San ción es pe cial ....................................................................................... b) Par ti ci pa ción.............................................................................................. c) Da ños y per jui cios ....................................................................................
Bi blio gra fía ge ne ral ...........................................................................................................
INDICE GENERALXXXVI
1069
1071 1072 1072 1072 1072 1072 1072 1072 1072
1073 1073 1073
1074
1084 1089 1090 1090 1091 1091 1093 1093 1094 1094 1094 1094
1095