antzinako erregimena
TRANSCRIPT
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
SARRERA
MUNDUA XVIII.MENDEAN
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
Mundua XVIII. Mendean
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
Europa XVIII. Mendean
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
GIZARTE ESTAMENTALA
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
DEFINIZIOA
NOIZ+NON+ZER+KONEKTOREA (Zeinen, non...) +EZAUGARRIAK
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
Antzinako Erregimeneko gizarte piramidea
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
Testua: Estamentuzko gizartearen justifikazioa
Estamentuzko gizartearen justifikazioa
Sistema batek, gizatasunaren edo ongintzaren aitzakia dela-eta, ondo ordenaturiko monarkia bat bultzatuko balu gizonen arteko betebehar-berdintasuna ezartzera eta nahitaezko bereizketak deuseztatzera, berehala sortuko litzateke desordena, berdintasun absolutuaren ondorioa, bai eta gizartearen subertsioa gertatuko ere.Noblea Estatuaren defentsan aritzen da, eta aholkuak ematen dizkio subiranoari. Nazioaren azken klaseak ezin dizkio Estatuari hain zerbitzu gorenak eman; zerbitzu horien ordez,zergak ordaindu, eta eskulanak eta lan fisikoak egiten ditu.
Parisko Parlamentuaren ohartarazpen tinkoak (1776ko martxoak 4)
Galderak:
1. Zeintzuk dira testuaren bi idei nagusienak?
2. Testuaren arabera zeren ondorioa da desordena?
3. Zergatik egin zuen Parlamentuak hau bezalako ohartarazpena?
4. Zein da estamentu bakoitzaren zeregina? Zergatik?
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
Ondoko grafikoak komentatu
1. Deskribapena2. Komentarioa: Liburuaren autoreak zer
adierazi nahi du irudi honen bitartez?3. Ondorioak: Zer ulertzeko balio dizu
honek? Nola bilakatuko da irudiak isladatzen duen egoerak?
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
Karikatura: Hirugarren estatua, zergaz itota
Harrian “Zergak eta korbeak”jartzen du
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
EKONOMIA
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
Landa-ekonomia: Uzta, Van Dosten
• Iraupeneko nekazaritza• Iraupeneko krisiak
(Goseteak, matxinadak...)• Jabetza:
– Maiorazgoak– Esku hilak
• Jaun-erregimena:– Errentak– Korbeak
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
Bigarren mailako artisau sektorea:
• GREMIOAK– Definizioa– Egitura– Ezaugarriak:
• Teknikak
• Ekoizpena
• Prezioak
• Helburua:– Konpetentzia ekiditu.
• Ondorioak: – ….– ….
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
Beste ekoizpen motak• Erret Fabrikak:
– Estatuaren ekimena– Eliteen kontsumorako
produktuak.– Ez zuten industria suspertu
• Domestic System– Ingalaterran garatutako
ekoizpen sistema– Deskribapena– Ondorioak:
• ?
• ?
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
MERKATARITZA
• Kanpo-Merkataritza:– Monopolioak– Etekin handiak– Koloniak– Produktuak (espeziak, zeta,
kakao, kafe, tabakoa...
• Barne-merkataritza– Garapen txikia:– Soberakin gutxi– Oztopoak:
• Bidesariak• Neurri eta pisu ezberdinak• Ziurtasun eza• Garraioak desegokiak
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
MERKATARITZA
• Kanpo-Merkataritza:– Monopolioak– Etekin handiak– Koloniak– Produktuak (espeziak, zeta,
kakao, kafe, tabakoa...
• Barne-merkataritza– Garapen txikia:– ?– Oztopoak:
• ?• ?• ?• ?
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
POLITIKA
XVIII.Mendeko gobernu sistemak
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
Justizia
Boterea
Tradizioa
Lis lorea
Frantziako
Erregeen ikurra
Agintea
Nazioaren sustengua
Nagusitasuna
Aberastasuna
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
JAINKOZKO SUBIRANOTASUNA
SUBIRANOTASUNA?
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
MERKANTILISMOADEFINIZIOA
Nazio baten aberastasuna metal preziatuen metaketan datza.
EZAUGARRIAK:
Inportazioak murriztu:
(Arantzelak)
(Erret Fabrikak)
Esportazioak sustatu
(Erret Fabrikak)
PROTEKZIONISMOA
Sortzailea: COLBERT
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
Testua: Estatu absolutuaEstatu absolutua
Nire baitan baino ez dago botere subiranoa,eta aholku, justizia eta arrazoimen-espiritua da botere horren berezko izaera; niri zor didate gortesauek beren izatea bera eta agintea; haien agintearen osotasuna nigan dago, eta nire izenean erabiltzen dutenez, ezin dute inoiz nire aurka egin; nirea da botere legegilea, inolako mendekotasunik eta banaketarik gabe; gorteko ofizialek nik aginduta ekiten diote ez soilik legeak eratzeari, baizik eta legea erregistratzeari, argitaratzeari eta aplikatzeari ere bai; ni naiz ordena publikoaren jatorria, eta nazioaren eskubideak eta interesak, nahiz eta monarkatik bereizi ohi diren, niri lotuta daude ezinbestean eta nire eskuetan baino ez daude.
Luis XV.ak Parisko Parlamentuan egindako diskurtsoa,1766ko martxoak 3
Zein da testuaren idei nagusiena?
Zein eginkizun hartzen du bere gain?
Zein eginkizun hartzen dute Nobleziak eta Herriak?
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
ABSOLUTISMOAMonarka absolutuek, beren boterea erresumaren bazter guztietara helaraz dezaten, burokrazia erraldoia eta armada boteretsua garatu behar izan zituzten. Gastu horiek sufragatzeko gero eta diru-sarrera handiagoak behar izan zituzten. Horretarako 3.estatuaren gainetiko presio fiskala areagotu zuten.
Absolutismoak Herri Xehearen egoera okertu zuen bitartean, Aristokraziak eta Kleroak eragin politikoa galdu zuten. Baina honek ez zuen istilurik sortu Erregearekiko, bi estamentu horiek zeuzkaten nagusitasun ekonomiko eta soziala eutsi baitzuten.
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
Ingalaterrako Parlamentarismoa
SUBIRANOTASUNA?SUBIRANOTASUNA? NAZIOANAZIOA
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
Ingalaterrako politika-sistema
Zenbat botere daude?
Konparatu Erregearen papera bi sistemetan
Konparatu Noblezia eta Herriaren papera ere
Zer esan nahi du Sufragio zentsitarioa?
Eta non datza subiranotasuna?
Sistema demokratikoa al da?
Eta absolutista?
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
JOHN LOCKE
•1688.Ko Iraultza
•Erregetza Parlamentarioa
•(Eskubideen Aldarrikapena 1689)
•Erregeak Parlamentuaren kontrola onartzen du.
•Erregea onartzen du:
•Herritarren eskubide eta askatasunak
•Botereen banaketa
•Locke:
•Iraultzari oinarri teorikoa eman
•Liberalismo politikoaren aintzindaria
•Printzipioak:
•Botere banaketa
•Askatasuna
•Berdintasuna
•Jabetza
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
ILUSTRAZIOA
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
DEFINIZIOA
(16.orrialde, 1.zutabea)
ZEREGINA
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
ILUSTRATUAK ETA BEREN IDEIAK
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
IlustrazioaXVIII.Mendean Europan garaturiko mugimendu intelektuala
zeinen ezaugarriak ziren:1.Arrazoia eta aurrerapena
2.Eskubide naturalen defentsa
3.Tolerantzia
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
AINTZINAKO ERREGIMENAREN KRITIKA
•Legearekiko berdintasuna:•Estamentuak•Pribilegioak
•Askatasun ekonomikoa•Ekimen pertsonalaren defentsa•Konpetentzia
•Entziklopedia•Diderot eta D’Alambert•Jakintzen bilduma•Gizarte Estamentalaren kritika
•Liberalismoa:•Politikoa
•Montesquieu eta Rousseau
•Ekonomikoa•Adam Smith
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
MONTESQUIEU: •Botere banaketa•Erregetza parlamentarioa•Liberalismo moderatuaren aintzindaria
ROUSSEAU:•Gizarte Hitzarmena•Subiranotasun nazionala•Berdintasuna•Liberalismo aurrerakoiaren aintzindaria
VOLTAIRE:•Sineskeria eta Eliza kritikatu
LIBERALISMO POLITIKOA
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIALIBERALISMO EKONOMIKOA
ADAM SMITH
1. Nazio baten aberastasuna lanean datza
2. Ekonomia-askatasuna:1. Ekimen pertsonala2. Konpetentzia3. Estatuak parte hartu ez4. Librekanbismoa5. Merkatu-ekonomia
3. Lan banaketa
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
Nazioen aberastasuna
Gizon orok, justiziaren legeak urratzen ez dituen bitartean, askatasun osoa izan behar du bizimodua ateratzeko eta bere interesen alde egiteko modurik onena zein den hautatzeko. Halaber, gizonak ekoitzitakoek beste edozein ekoizpenekin lehiatu ahal izan behar dute […]Negozio-askatasuneko sistemari jarraiki, subiranoari hiru betebehar baino ez zaizkio geratzen: […] lehena, gizartea babestea beste gizarte batzuen indarkeriatik eta inbasioetatik […]; bigarrena, errepublikako kideakerrepublika bereko kideen injustizietatik ahalik gehiena babestea […]; hirugarrena, zenbait obra eta eraikin publiko eraikitzea eta haien mantentzelanak egitea.
A. SMITH, Nazioen aberastasuna, 1776
ADAM SMITH
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
DESPOTISMO ILUSTRATUA
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
Ezaugarriak
• Definizioa• Ilustrazioaren eragina• “Dena herriarentzat,
herriarekin kontatu barik”
• Tresnak:– Fisiokrazia– Desamortizazioa
• Despotismoaren mugak
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIADefinizioa
XVIII.mendean Europako errege absolutuek ideia ilustratuak
aplikatzean sorturiko politika-sistemari deitzen zaio.
Erregeek saiatu ziren hainbat erreforma egiten (hirigintzan, hezkuntzan, nekazaritzan...)
ilustratuen eragina kontrolatzeko eta bere menpekoen bizi-baldintzak
hobetzeko asmoz, baina une guztietan bere gidaritza eutsiz eta herriaren partehartzea baztertuz.
Gainera, erregeek aurrera egin nahi zuten botere-kontzentrazioan eta ilustratuek eginiko hainbat kritika
baliagarriak ziren bere kontroletik at zeunden zenbait alderdi
desagerrarazteko, esaterako, nobleziaren eta kleroaren zerga-
salbuespenak, elizaren independentzia eta gremioen
pribilegioak
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIAFisiokrazia
• Nazio baten aberastasuna nekazaritzan datza (Quesnay)
• Nekazaritza da gainerako sektoreen garapenaren oinarria.
• Bere leloa zen: “Laissez faire, laissez passer, le monde va de lui-même”.
• Estatuaren papera: lurrik ustiatu gabe ez uztea. Horretarako, Desamortizazioa jarri behar zen martxan.
• Baina politika hau martzan jartzeak nobleziaren eta Elizaren kontra jotzea suposatzen zuen. Eta horregatik porrot egin zuen.
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIADespotismoaren mugak
• Porrot honek agerian utzi zuen despotismo ilustratuak ez zuela behar beste gaitasunik gizartea eraldatzeko.
• Izan ere, erreformek estamentu pribilegiatuaren kontra egiten zuten, eta erregeek ez zuten estamentu horien egoera arriskuan jarri nahi, gizarte-ordenari eusteko beharrezkoak zirela uste zuten-eta, are eta gehiago iraultzaren itzala gero eta hurbilago nabaritzen zutenean.
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
Sintesia (I)
XVIII. Mendean aurreko mendeetako gizarte eta ekonomia egitura berberek bere horretan jarraitzen zuten. Baina aldaketa sakonak gertatzen ari ziren, azkenean sistema hori desagerraraziko zutenak.
Antzinako Erregimeneko ekonomiaren ezaugarri nagusiak ziren lehen sektoreko jardueren nagusitasuna, batez ere nekazaritza eta abeltzaintzarena, eta merkataritza eta industriaren pixkanakako hazkunde etengabea.
XVIII. Mendean zehar, absolutismoa Europako monarkia ia guztien sistema politikoa izan zen, eta honen ezaugarria zen erregeak botere guztiak biltzen zituela bere baitan. Salbuespena Bretainia Handia zen, bertan erregea legearen eta Legebiltzarraren menpe baitzegoen.
XVIII. Mendean mugimendu intelektual bat garatu zen, Ilustrazioa, Antzinako Erregimenaren kritika sakona egin zuena. Erregeek ideia ilustratu batzuk erabili zituzten, eta horrela despotismo ilustratua sortu zen.
SINTESIA (II)
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
Sintesia (II)
XVIII. Mendeko azken herenean, monarkia absolutuaren eta estamentu gizartearen kontrako jarrera indartu egin zen. Kontrakoek liberalismoaren ideia berriak baliatu zituzten politika, ekonomia eta gizartea antolatzeko bide berriak proposatzeko.
HISTORIA DBH 4. MAILA1. GAIA
Sakabó