año nuevo aymara

Upload: angheldy-quent

Post on 05-Mar-2016

247 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

año aymara

TRANSCRIPT

JACHA YATEQA UTASIMON BOLIVAR (UNIDAD ACADEMICA CARANVI)

SUTINAKA: Lordan Angel Raumir Quino Quisbert Marco Marze Condori CARRERA: BIOLOGIA - GEOGRAFIA 3er ao de formacion YATICHIRI: Felix Juyto MARA: 2013

INTRODUCCION - QALLTAWIAymaranakan urupasti nayra pachanakansti suma amtawininwa.Machaq marax ptunk mayan mara taqa phaxsin amtasi, willka kuti sutimp utatarakiwa.Jichhakamax janiw sum machaq maran ustawipat yatiskiti, yaqhip markachirinakax jichhamarkamax phisqa waranq phisqa patak p tunk mayan maranakaw mkiptawayi sapxiwa, aka amtawinakasti, iglesia catlica ukan chhaqayatachispanaya ukham sasaw amuyawinakax utji. Aka jacha yatiqa utanxa yatiqirinakax yatichirinakampix amtasiwa sapa maratjama aymaranakan urupaxa lurtasirakiwa conjunto florcluriku, misanak usktasisa suma sarantaapataki yatiqaanakana ukhamaraki sapa mayni alaxpach awkit maytasi munaanakapa.Akasti lurasiwayiwa chika arumjaru kunatex uka pacharu suyasiwa machaq mara qatuqaataki m wawaki taqini aka jacha yatiqa utan (Unidad Academica Caranavi).

DESARROLLO KALLTAWIAka patunka mayani .(21 de junio ) amtasiwa machaqa mara saraksnaaw amaznicos Guaranis, Kollas Mapuches yaqanakampiraki, aymara jaqenakataki MACHAQ MARA , quechuwa jaqenakatakisti satarakiwa MOSOQ WATA udurusti yuspajaraawa yupaychaaraki TATA INTI ukhamaraki PACHAMAMARU

Wakichst`aarakiwa ma mesa loqt`aataki waqichist`atarakiwa inalmamampi, liqui qarwampi, uma rintimpi, ukawakichst`atampi loqt`aa MARA T`AQASTI yupaychasirakiwa JUYPHIPACHARU kuntix nayrakata phaxsi mara kalltawi qhachhawawinakampi, sikurinakampiukamaraki TATA INTIRUSA jan uraqetxa jitiqjaapataki.

Llamaysua pachanakasti aka achunakaxa KOLLASUYO MARKANSTI ( Ciudad de La Paz) yaqha markanakata jutirinakasti amtapxarkiwa MACHAQA MARA (Ao nuevo andino) kunayman sarawinakampi

Ukhamraki apasirakiwa aka yupaychawi jach`a apachetanakana saani, junt`u marka marka thakir saraa, khaysa Munaypatana. Ukhamata aka sarawinakasti sarantayapxi.Ukhamaraki saraksnaw mara t`akansti satarakiw juyp` i pacha uka phaxsina juyphintarakiwa jikisirakiw intimpi

MACHAQA MARASTIWakichapxarakiwa CHUQIAGO MARKANA ( Bolivia) llatunkan t`aqanakana saani Chuquiago markansti qatukapjarakiwa tiwanakun markana

Cochabamba qatuqapxarakiwa Quillaqollo markana wakichapxarakiwa jach`a apthapinpi

Jach`a Potos markansti qatuqpxarakiwa jach phullchawimpi irnaqirinakampiOruro. Pampa Aullagas, lmarkana Kori pampa, laka Asiru Chusaqueri; .

Chuquisaca. Ukhsanxa qatuqapxarakiwa pullchawinakampiSanta Cruz. Janiw sinti uxaakitPRACTICA LURTAWIYatiqirinakax yatichirinakampix aka jacha yatiqa utat amtapxiwa amtaa patunk mayani aka taqa phaxsit luraa ma jacha misa luraa chika arumaru.

Nayraqatasti lawanak taqini aythapini phichantaataki

Ukharusti taqini aywthapi misanakap aptata machaq mar qatuqtaataki

Ukharusti nin qantayapxi

Ukharusti taqini munaap maytasi alax pach awchita, misap wakichtasina

Ukharusti tarkiada tamax phusartawayiwa walja phusartawinaka

TEORIA- QILLQATAMachaq marax ptunk mayan mara taqa phaxsin amtasi, willka kuti sutimp utatarakiwaJichhakamax janiw sum machaq maran ustawipat yatiskiti, yaqhip markachirinakax jichhamarkamax phisqa waranq phisqa patak p tunk mayan maranakaw mkiptawayi sapxiwa, aka amtawinakasti, iglesia catlica ukan chhaqayatachispanaya ukham sasaw amuyawinakax utji.Aka jacha yatiqa utanx p tunka urunak mkipanx mara taqa phaxsin amtasirakinxa, tata yatichirinakaw chamanchapxana, jilata Felix Lluyto, ukhamaraki Policarpio Patty,jupanakasti aymarsarayir yatxatatapxarakiwa.

Machaq mara arumast m tunk pacharuw wakichasipxana , ukatakisti jaylliwimp,thuqhuwimp, qamasan arunak arstasaw suyatna .Tiwan patxarust inalmamax inchnuqtatarakinwa , taqiniw yatiqirinakax wakichasipxana , m luqta pacha mamar churaataki.WAXTA

Waxtayasiaxa wali askiwa taqi khitinakatix akapachanxa jakapxi jupanakataki.Kunaratutix m machaq uta utachaski ukhawa waxtax churaa jani kuna chhijis utjaapataki, ukhamaraki mara mara qamasiataki.Waxtax churaapuniwa jupanakaxaya aka jakaanxa irpanaqaschistuxa m wawaki jakasiataki.

Kunapachatexa machax mara achanchaytan aka maranxa, uka pachaja jiwasaxa yatiqawaytanwa amuyt`awinakapa sarawinakapa nayra achachilanakasata, ukhamarusa yatiqawayaraktanwa taqini sartaa yatiqiri jila masisanakampi jacha yatiqaa utana, ukhamarusa uachtaytanwa taqi kasta thuqhuanaka pachpa utjawisata.Jukampi aka phunchawinxa ujawisawa, kunatixa wajta uka, pachamamaruwa luqtawaytana aka marana waliki sarantaapataki irnakhawinakampi, yatiwinakanmpi, ukhamaraki sarawinaka suma kumaraki sarantaapataki.

VALORACION- YAQAAAka jamuqatampisti munasiya amtaa taqi lurawinakasa, ukhamaraki qhispiyaa, yaqaa, chaninchaa siwsawinakasa markasanakata. Ukhamaraki uacht`ayaa yatipxi ut`apxi ukanaka uachayaa. Taqini sumak jakasipxaani, purinkipana machaq mar andino amaznico, ukhamaraki pacha mamampi.

PRODUCCION- ACHUWITaxpachata uachtayaraksnawa kunatex SUMA QAMAA jiwaskama jan jiskachasisa m jilaki, aka machaq marax uk uachtaystu.