zirkulazio eta iraitz-aparatuak berrio-otxoa

ZIRKULAZIO- ETA IRAITZ-APARATUAK

Mikel Entziondo eta Belen LopezDBH 3

1. Barne-ingurunea eta zirkulazio-aparatua

Digestio-prozesuari eta gas-trukeari lotutaBarne ingurunea: zelulak inguratzen dituen likidoa (substantziak zelulei, zelulek hondakinak hara)

Homeostasia: barne-inguruneari aldaketa gabe eustea, haren propietateak (T…) ez aldatzea.

Barne- ingurunea

Likido intestiziala

- Zelulak bustitzen

Odola Linfa

- Zelulak behar / baztertzen dutena bildu / banatu / kanporatu

2. Linfaren zirkulazio-sistema

Homeostasian ezinbestekoa - Odoleko mantenugaiak / oxigenoa likido interstizialera igarotzean, azken horren konposizioa aldatu egiten da. - Likido-soberakinak kanporatu behar oreka lortzeko(linfak biltzen ditu)

Definizioa Funtzioa Berezitasunak

Linfa-kapilarrak

Ehun guztietatik banaturiko hodi itsua mehe eta adarkatuak

Zelulen inguruko likido-soberakina

biltzea

Ez dute irteerarik

Linfa-gongoilak

Linfa-hodietako zabalgune txikiak

Defentsa (defentsa-zelula ugariek

mikroorganismo eta substanzia

arrotzetatik babestu)

Ugariak galtzarbe, izterrondo, lepo eta

arteria / zain nagusietan

Linfa-hodiak

Linfa-kapilar bateratuak, hodi

zabalagoak eratzen direnean

Odolaren zirkulazio-sistemara bere edukia isurtzea

Balbulak (linfak noranzko bakarrean

zirkulatzeko)

Baina zer da linfa?

Linfa-hodietara sartzen den likido interstiziala

Zergatik ibiltzen da noranzko bakarrean?

-Linfa-hodien uzkurduragatik -Eskeleto-giharren uzkurduragatik-Toraxeko arnas mugimenduengatik-Grabitateagatik.

3. Odola - Odol-sisteman barrena dabilen likido gorri eta

likatsuaPlasma (%55)

- 2 osagai Odol-zelulak (%45)

PLASMA ODOL-ZELULAK

Ura, proteinak…

KoagulazioaSubstantzien garraioaBabesa

Bizkarrezur-muin gorrian

3 odol-zelula: leukozitoak, eritrozitoak eta plaketak

Globulu zuriak (leukozitoak)

Globulu gorriak (eritrozitoak)

Plaketa edo tronbozitoak

Handienak

Nukleoa dute

Organismoa infekzioetatik babestu

5 mota: neutrofiloak, eosinofiloak, basofiloak, linfozitoak, monozitoak

Bizitza ezberdina

5.000-10.000 leukozito / mm3

Ugarienak

Ez dute nukleorik

Oxigenoa eta karbono dioxidoa garraiatzea

Hemoglobina proteinak kolore gorria eman

4 hilabeteko bizitza

4,5-5,5 milioi eritrozito / mm3

Zelulen zatiak

Ez dute nukleorik

Odolaren koagulazioa (odol-hodietako hausturak itxi)

8-12 eguneko bizitza

150.000 – 450.000 plaketa / mm3

Odolaren funtzioak

GarraioaBabesa

Hemorragien kontrola

Gorputzeko tenperatura erregulatzea

4. Odol-hodiak

ARTERIAK ZAINAK KAPILAREAK

Pareta lodiak, gogorrak eta elastikoak dituzte (presio

handiak jasateko)

Paretak ez dira arterien bezain gogorrak eta elastikoak

Tamaina mikroskopikoko hodiak, sareak bezala

Paretek geruza bakarra (endotelio kapilarra)

Odola bihotzetik organoetara eramaten dute

Adarkatzean, arteriolak

Odola organoetatik bihotzera eramaten dute.

Balbulak (odolak atzera ez egiteko).

Giharren uzkurdura

Benulak ehunak odoleztatuz

Arterien amaierako muturrak eta zainen hasierako muturrak

lotu (arteriolak eta benulak)

Odol oxigenatua eraman Karbono dioxidotan aberatsa den odola garraiatu

Oxigenoa, karbono dioxidoa, mantenugaiak eta hondakinak

trukatzea

5. BihotzaARIKETA: Egin bihotzaren irudi eskematikoa, emandako informazioa

adieraziz, eta hurrengo deskribapena kontuan hartuz:1) Miokardio izeneko gihar-ehun batek inguratzen du. 2) Lau barrunbe ditu. 3) Goiko biak, aurikulak, behekoak baino txikiagoak dira, eta

odola jasotzen dute. 4) Beheko biak, bentrikuluak, gihartsu eta handiak, odola

ponpatzen dute.5) Ezkerraldea eta eskuinaldea pareta batek bereizten ditu. 6) Alde bakoitzeko bi barrunbeak komunikatuta daude:

eskuineko aurikula eta bentrikulua balbula trikuspideak komunikatzen ditu. Ezkerreko aurikula eta bentrikulua, aldiz, balbula mitralak.

Prozesua pausoz pauso1. Kaba zainak (CO2-tan aberatsa den

odolarekin) eskuineko aurikulara iristen dira. - Goikoak buruko eta besoetakoa- Behekoak gainerako ataletakoa

1

2. Balbula trikuspidean zehar eskuineko bentrikulura igarotzen da odola, eta hortik birika arteriara.

3. Bihotzetik ateratzean, birika-arteria bitan adarkatzen (eskuineko birikara eta ezkerrekora)

2

33

* Birika-balbula sigmoideak ez dio odolari atzera egiten uzten.

** Birika-arteriaren berezitasuna

4. Biriketan oxigenaturiko odola (O2-tan aberatsa) lau birika-zainetatik iritsi ezkerreko aurikulara

*** Birika-zain bereziak

4 4

5. Balbula mitraletik igarotzen da odola ezkerreko bentrikulura.

5

6. Aorta arteriak odola darama gorputzeko organo guztietara. * Lehen aipatutako birika-balbula sigmoideoak ez dio odol horri atzera egiten uzten.

6

Bihotz zikloa

Diastolea Sistole aurikularra Sistole bentrikularra

6. Zirkulazio bikoitza

7. GAIXOTASUN KARDIOBASKULARRAK

Odol-hodietan- Eragina

Bihotzean

Odol-hodien gaixotasunak Bihotzaren gaixotasunak

1. Arteriosklerosia

2. Arterietako hipertentsioa

3. Miokardio-infartua

Odol-hodien gaixotasunak

1. ArteriosklerosiaDefinizioa Arterien

paretetako metaketak

Metatze horien

eragina odol-hodietan

Nongo arteriei eragin

Konplikazioak

Definizioa Arterien paretetako metaketak

Metatze horien eragina odol-

hodietan

Nongo arteriei eragin

Konplikazioak

Arterien gogortzea eta zurruntzea dakarren inflamazio-gaixotasun kronikoa

Gantzak (kolesterola) metatzen da(metaketari ateroma-plaka deritzo)

Odol-hodien diametroa murriztu, eta odola nekezago igaro

Tronboak eratu daitezke

Bihotzeko, garuneko eta beheko gorputz-adarretako arteriei

Miokardio-infartua

Arterietako hipertentsioa

Garuneko hodietako istripuak

Odol-hodien gaixotasunak

2. Arterietako hipertentsioa

Odol-hodien gaixotasunakArterietako Bihotzak odola kanporatzeko presio altuaarterietan egiten duen indarraren araberakoa

eragina presio hori

faktoreak

Tabakoa, alkohola, ondorioak kalteak gizentasuna, kirolik eza

Arteriak gogortzea Bihotzean, begietan,(bihotzak lan gehiago odola ponpatzeko) garunean, giltzurrunetan

2. Arterietako hipertentsioa

Bihotzaren gaixotasunak

3. Miokardio infartua

M a u t r a f n I fO d o lK u a r t e r i A bu x a d u r aR u gD n a e t e t e b I h o t z a lO x i g e n o d h i l m i n a p f l u x u a t r n b u l a r r e a nh e r i o t z a s k i l e p o r a b e s o e t a r a

8. Odoleko gaixotasunak

1. AnemiaOdolean hemoglobinak O2 (ehunetako zeluletan)

Faktoreak: globulu gorriak sortzeko arazoak

odol-galerak (hemorragiak)

Anemiarik ohikoena burdin-gabeziagatik (Fe)

Gabezia horren zergatiak:Elikadura desegokiaDigestio-aparatuaren xurgatze-arazoakOdol-galerak / hilerokoa

2. LeuzemiaBizkarrezur-muin gorriko minbizia

Kontrolik gabeko leukozito akastunen igoera (gainerako zelulei eraso)

Geroa oparitu…

Superheroiak

3. HemofiliaHerentziazko gaixotasunaOdolaren koagulazio arazoak

(hemorragiak)

IRAIZKETAFUNTZIOA

ZELULEK SORTUTAKO HONDAKIN SUBSTANTZIAK GORPUTZETIK KANPORATZEA

IRAIZKETAN PARTE HARTZEN DUTEN ORGANOAK GILTZURRUNAK: METABOLISMOAN SORTU DIREN TOXIKOAK KANPORATZEN DUELAKO GERNUEN BIDEZBIRIKAK: METABOLISMOAN SORTU DEN CO2 KANPORATZEN DUELAKOGIBELA : ELIKAGAIAK ETA BOTIKA HARTZEAREN ONDORIOZ SORTZEN DIREN HONDAKINAK KANPORATUIZERDI GURUINAK : LARRUAZALEAN BARREIATUTA DAUDEN GURUIN EXOKRINOEK IZERDIA SORTZEN DUTE. IZERDIA GERNUA BEZALAKOA DA BAINA DILUITUA

IRAITZ APARATUA• GILTZURRUNEK ETA GERNUBIDEEK OSATZEN DUTE GERNU-

SISTEMA EDO IRAITZ APARATUA ORGANOA NOLAKOA DA FUNTZIOA

1.GILTZURRUNA BI DIRA . NEFRONAZ ERATUTA EGITURA : AZALA (KANPOKO ALDEA)MUINA (GILTZURRUN PIRAMIDEZ OSATUTA). GILTZURRUN-PELBISA (INBUTU ITXURA DUEN BARRUNBEA. PIRAMIDEA ETA URETERRA LOTU)

ODOLA GARBITU HONDAKINAK KANPORATUZ

2. GERNUBIDEAK

2.1. URETERRA GILTZURRUN BAKOITZETIK HODI GIHARTSU BAT ATERA

GERNUA GERNU MASKURIARA ERAMAN

2.2. GERNU MASKURIA

POLTSA GIHARTSU ETA MALGUA GERNUA BILDU

2.3. URETRA GERNU MASKURIATIK ATERATZEN DEN HODIA. NESKEENGAN 4 zm. Luze MUTILENGAN 16-20 ra

GERNUA KANPORATU

Nola sortzen da gernua?

Urak, gatz mineralek eta hondakin-substantziek (hala nola ureak eta azido urikoak) osatzen dute gernuaGiltzurrenek milioi bat nefrona inguru dituzte.Nefronak unitate funtzionalak dira gernua osatzen baituteGernua sortzeko bi prozesu hauek egiten dute nefronek: iragazketa eta birxurgapena

NEFRONEN EGITURA

1. GLOMERULUA2. BOWMAN KAPSULA3. HODI BIHURGUNETSU

PROXIMALA4. HENLE-REN LAKIOA5. HODI BIHURGUNETSU

DISTALA6. HODI BILTZAILEA

NEFRONEN ATALAK

NOLAKOA DA FUNTZIOA

1.GLOMERULUA MATAZA BATEN MODURA BILDUTA DAUDEN KAPILARREN MULTZOA

ODOL ZIKINA BILTZEN DU

2. BOWMAN KAPSULA

GLOMERUA BILTZEN DUEN POLTSA BEZALAKOA DA

IRAIZKETA PROZESUA HEMEN GERTATU .. URA ETA PLASMAN DAUDEN MOLEKULAK KAPILARRETATIK KAPSULARA IRAGAZI

HODI BIHURGUNETSU PROXIMALA

HODI BIHURGUNEDUNA

BIRXUGAPENA GEHIENA HEMEN GERTATU; HAU DA, SUBSTANTZIA ERABILGARRIAK BERRIZ ODOLERA IGARO (BIRXURGATU) ADIBIDEZ: GLUKOSA, AMINOAZIDOAK, BITAMINAK…

HENLE-REN LAKIOA

U ITXURAKO HODI MEHEA

IOIAK ETA UR KANTITATE TXIKI BAT XURGATU

HODI BIHURGUNETSU DISTALA

IOIAK XURGATU, URA IA EZ

HODI BILTZAILEA GERNUAREN % 95 EGINDA DAGO. GERNUA GILTZURRUN PELBISERA IGARO ETA ONDOREN URETERRETARA

Zenbait link interesgarriHomeostasia (Big Bang Theory)https://www.youtube.com/watch?v=9RLnlXNlfdkHistologiahttp://biogenmol.blogspot.com.es/2008/07/histologa-estudio-de-los-tejidos-que.htmlOdol berokoak eta odol hotzekoakhttp://legacy.spitzer.caltech.edu/espanol/edu/ir_zoo/coldwarm.htmlBihotzahttps://www.youtube.com/watch?v=MX10KEORsugArteria koronarioak (bihotzekoa)https://www.youtube.com/watch?v=uOlAWhD8h-8Arterietako hipertentsioahttps://www.youtube.com/watch?v=m0tACT5kusMAnemiari aurre egiteko dietahttp://www.fundaciondelcorazon.com/nutricion/dieta/1296-dieta-anemia.htmlLeuzemiahttps://www.youtube.com/watch?v=tjZ5U2hY7AQ