ugalketa 3 lh 6. b
Post on 02-Jul-2015
400 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
SEXU-EZAUGARRIAK
Gizonen eta emakumeen ezaugarri fisikoak dira.
daude
Lehen mailako Bigarren mailako
sexu-ezaugarriak. sexu-ezaugarriak.
dira
dira
ugalketarekin lotura ez duten ezaugarri
Ugaltze organoak. fisikoak.
Emakumeak
Gizonak
-Ilea gorputzean - Titiak zabalak
-Gihar handiagoak - Aldaka
-Bizarra - Ahots altua
-Ahots baxua
PUBERTAROA
Adin jakin batetik aurrera sexu-hormonak eta sexu-
organoak
garatzen dira, eta sexu-hormonak bigarren mailako sexu-
ezaugarri guztiak sortzen dituzte. Adin horri pubertaro
deritzo.
Nesken eta mutilen gorputzak ez dira aldi berean aldatzen;
neskak hamaika urtetik aurrera eta, mutilak hamairu urtetik
aurrera.
EMAKUMEEN UGALTZE APARATUA
Emakumeen ugaltze-aparatua hainbat organoz osatuta dago,
sexu-organoek hauek dira:
OBULATEGIA: Gameto emeak eta sexu-hormonak bertan sortzen dira.
Falopioren tronpa: Obulategiak eta umetokia lotzen dituzte.
Umetokia: Organo huts malgu bat da,eta bertan haurra garatzen da.
Bagina: Umetokia eta kanpoaldea lotzen dituen kanala da.
Alua: Ugaltze aparatuaren kanpoko zatia da.Bi larruazal-tolestutak ostuta
dago. Ezpain deritze eta bajinako zuloa babesten du.
BARRABILAK:Espermatozoideak eta sexu-hormonak sortzen dira.
HODI DEFERENTEAK:Gernubideraino eramaten dituzte espermatozoideak.
GERNUIDEA:Espermatozoideak kanpoaldera eramaten ditu.
GURUINAK:Semen-besikulak eta prostata dira.Espermatozoideak elikatzen
eta garraiatzen dituen likidoa sortzen dute.
ESKROTOA:Barrabilak babesten dituen ehun-poltsa da.
ZAKILA:Gernubideak hor amaitzen da.
GIZONEN UGALTZE-APARATUA
Sexu-zelula emea
Emakumeen sexu zelula obuluak dira.Gameto eme ere esaten zaio esfera
formako zelula handiak dira.
Pubertaroan obuluak heltzen hasten dira.28 egunean obulotegi bateko obulu
bat heltzen da.
Obulua obulutegitik atera falopioren tronpa zeharkatu umetokira iristen da
eta kanpoko aldera ateratzen da,odoljairo batekin batera. odoljairo horri
menstruazioa edo hilekoa deitzen da.
Emakumeak 50 urte dutenean ez zaizkie obuluak heltzen eta ez dute
hilekoa, horri menopausia deritzo.
Sexu-zelula arra
Sexu zelula arra espermatozoideak dira.Gameto ar ere esaten zaie.Obuluak
baino txikiagoak dira,itsas mugikor txiki bat dute mugitzeko.espermatozoideak
etengabe sortzen dira barrabiletan.Epermatozoideak barrabiletatik
atera, hodi deferenteak eta gernu bidea zehar ibiltzen dira kanpo aldera atera
baino lehen.Hodi deferentean zehar dabiltzanean semen besikulek eta prostata
sortutako substantzia batekin nahsten dute,substantzia horri semena derizo.
Ernalketa
Obulu bat espermatozoideekin elkartzen denean, gertatzen da.
Obulua heltzen denean Falopioren trompetatik igarotzen da espermatozoide
batekin elkartu arte.
Hori gertatzeko gizonen semena(semena espermatozoideak garraitzen dituzte)
emakumeen baginara iritsi bh. Gero, espermatozoideak Falopioren trompetatik
igeri joaten dira.
Espermatozoideak obuluarekin elkartzean zigoto deitzen den zelula bat sortzen
dute.Ondoren, zelulan beste bi zelula, beste zortzi zelula hurrenez hurren, bola
txiki bat sortu arte. Bola horri enbrioi deritzo.
Embrioia Falopioren trompak zeharkatu eta egun batzuen barru enbrioia
umetokira iritsiko da. Han enbrioia handitzen joango da.
ENBRIOIAREN
GARAPENAEnbrioia umetokiko paretan itsatsita geratzen da eta zelula kopurua ugaritu egiten da.
Umetokian likido amniotikoa, plazenta eta zilbor-hestea daude.
Likido amniotikoa: Poltsa batean dagoen eta enbrioia babesten duen likido bat da.
Plazenta: Enbrioiak plazenta organoaren bidez mantenugaiak eta O2 jasotzen ditu
amarengandik.
Zilbor-hestea: Enbrioia lotzen du plazentara eta mantenugaiak eta O2 eramaten ditu.
Enbrioia hazi eta aldatu egiten da.
FETUAREN GARAPENAHirugarren hilabetean,enbrioiaren organo guztiak osatuta daude.Hortik aurrera
enbrioiari fetua esaten zaio.Fetua hazi eta heldu egiten da etengabe bederatzi
hilabete arte edo gutxiago.Bederatzi hilabete dituenean fetua guztiz osatuta
dago.Jaiotzen denean 50 zentimetro 3,300 kiloko pisua.
HAURDUNALDIAErnalketa gertatzen denetik haurtxoa jaio arte bederatzi hilabete inguru
irauten du.
Hardunaldia,amaren gorputzak hainbat aldaketa izaten du.Horrez gain,
sabela hazi egiten zaio pixkanaka eta gizendu egiten da.Titiak ere handitu
egiten zaizkio emakumeari.
Harduanaldian, emakumeak zaindu egin behar du bere burua;besteak
beste, ezin du edozein gauza jan,eta ezin ditu alkohol eta tabakoa
kontsumitu ,enbrioira iritsi eta kalte egin baitiezaiokete.
Maitasuna eman bear diote emakumeari eta ondo zaindu,etapa gogorra
baita.
ERDITZEAHaurtxoa amaren baginatik kanpora ateratzeari esaten zaio erditzea.
Erditu aurretik urak botatzen dira.
Erditzearen lehen fasea dilatazio-fasea deritzo.Fase horretan
pixkanaka-pixkanaka irekitzen da,ama haurtxoaz erditu ahal izateko.
Hurrengo fasean,egozte-fasea da.Haurtxoa baginatik kanpora
ateratzen da.
Jaio ondoren,zilbor-hestea mozten da eta amaieran plazenta
kanporatzen da.
EdoskitzeaUmea, lehendabiziko hilabetetan bakarrik amak titietan daukan esnea edaten
dute denbora horri edoskitzaro deitzen zaio.
Umea, amaren bularreko esnea edaten ari denean esnea sortzen da amaren
titietan. Amaren titietan dagoen esnea ume txikientzat oso osasungarria
da, ume txikiari babesten dio eta umea behar dituen elikagaiak eta defentsak
ditu.
Hilabete batzuk pasa eta gero, amaren esnearen ordez ere esne artifiziala
hartu al dute(esne artifiziala behi-esne eraldatua da.)
Egileak:Iker B., Ander, June, Irati eta Pablo.
top related