plan especial de protección civil ante o risco de ......consellerÍa de xustiza, interior e...
Post on 14-Aug-2020
4 Views
Preview:
TRANSCRIPT
CONSELLERÍA DE XUSTIZA, INTERIOR E ADMINISTRACIÓN LOCAL Dirección Xeral de Interior e Protección Civil Subdirección Xeral de Protección Civil
Rúa da Algalia de Arriba, 31 15781 SANTIAGO DE COMPOSTELA (A Coruña) Teléfonos: 981 546 000 – 981 546 001 Telefax: 981 546 002 – 981 546 004
Plan Especial de Protección Civil ante o Risco de Inundacións en Galicia
Resolución do 13 de marzo de 2002, da Dirección Xeral de Interior e Protección
Civil, pola que se dispón a publicación do Plan Especial de Protección Civil ante o
Risco de Inundacións en Galicia.
2
1. FUNDAMENTOS................................................................................................................ 11
1.1. INTRODUCCIÓN ....................................................................................................... 11 1.2. OBXECTO E ÁMBITO................................................................................................ 12
1.2.1. Obxecto ............................................................................................................. 12 1.2.2. Ámbito ............................................................................................................... 12
1.3. MARCO LEGAL E COMPETENCIAL......................................................................... 12 1.3.1. Marco legal........................................................................................................ 12
A) Administración xeral do Estado:........................................................................ 12 B) Comunidade Autónoma de Galicia: .................................................................. 13
1.3.2. Marco competencial .......................................................................................... 14 1.3.2.1. Do Plan Especial ante o Risco de Inundacións en Galicia ...................... 14 1.3.2.2. Dos plans de actuación municipais ante o risco de inundacións ............. 14 1.3.2.3. Os plans de emerxencias de encoros ...................................................... 14
1.4. OS PLANS DE ACTUACIÓN MUNICIPAL/COMARCAL ........................................... 14 1.4.1. Concepto ........................................................................................................... 15 1.4.2. Funcións............................................................................................................ 15 1.4.3. Contido mínimo ................................................................................................. 16
1.5. OS PLANS DE EMERXENCIA DE ENCOROS.......................................................... 16 1.5.1. Concepto ........................................................................................................... 16 1.5.2. Clasificación dos encoros en función do risco potencial. Encoros que teñen que dispoñer de plan de emerxencia ........................................................................................ 16
1.5.2.1. Clasificación dos encoros en función do risco potencial .......................... 16 1.5.2.2. Encoros que teñen que dispoñer de plan de emerxencia........................ 17
1.5.3. Funcións............................................................................................................ 17 1.5.4. Contido mínimo ................................................................................................. 17
1.6. DEFINICIÓNS E GLOSARIO DE TERMOS............................................................... 18
2. PRINCIPIOS BÁSICOS PARA A PLANIFICACIÓN DE PROTECCIÓN CIVIL ANTE O RISCO DE INUNDACIÓNS EN GALICIA................................................................................... 19
2.1. OBXECTO E ÁMBITO................................................................................................ 19 2.1.1. Obxectivos específicos...................................................................................... 19 2.1.2. Ámbito ............................................................................................................... 20
2.2. INFORMACIÓN TERRITORIAL................................................................................. 20 2.2.1. Localización....................................................................................................... 20 2.2.2. Superficie .......................................................................................................... 20 2.2.3. Relevo ............................................................................................................... 20
2.2.3.1. Litoral e rías .............................................................................................. 21 2.2.3.2. Superficies de aplanamento ..................................................................... 22 2.2.3.3. Depresións tectónicas .............................................................................. 23 2.2.3.4. Serras ....................................................................................................... 23
A) As serras orientais e sudorientais:................................................................ 24 B) As serras setentrionais e centroccidentais. .................................................. 24
2.2.3.5. Vales......................................................................................................... 24 2.2.4. Caracteres xeolóxicos e xeomorfolóxicos......................................................... 25 2.2.5. Cuberta vexetal ................................................................................................. 26 2.2.6. Usos do territorio ............................................................................................... 27 2.2.7. Actividades económicas.................................................................................... 28
Agricultura: ................................................................................................................. 28 Gandería: ................................................................................................................... 29 Pesca, marisqueo e acuicultura:................................................................................ 29 Sector extractivo e mineiro: ....................................................................................... 29
2.3. REDE HIDROGRÁFICA DE GALICIA E RÉXIME HIDROLÓXICO............................ 29 2.3.1. Galicia-Costa..................................................................................................... 30
2.3.1.1. Bacías da vertente cantábrica .................................................................. 31 2.3.1.2. Bacías do Arco Ártabro, Fisterrán ............................................................ 31 2.3.1.3. Bacías das Rías Baixas............................................................................ 32
2.3.2. Galicia-interior ................................................................................................... 32 2.3.3. Limia, Támega e Mente..................................................................................... 34 2.3.4. As lagoas........................................................................................................... 34 2.3.5. Vales fluviais ..................................................................................................... 34 2.3.6. Bacía do río Miño .............................................................................................. 35 2.3.7. Bacía do río Sil .................................................................................................. 36 2.3.8. Ríos meridionais da bacía do Douro................................................................. 36
3
2.3.9. Bacía do Limia................................................................................................... 36 2.4. APROVEITAMENTO HIDROLÓXICO: ENCOROS E MINICENTRAIS HIDROELÉCTRICAS.............................................................................................................. 36
2.4.1. Encoros ............................................................................................................. 37 Bacía Galicia-Costa:....................................................................................................... 37 Bacía do Sil: ................................................................................................................... 37 Bacía do Miño: ............................................................................................................... 38 Bacías que achegan ó Sil e ó Miño:............................................................................... 38 Conca do Limia: ............................................................................................................. 38 Conca do Navia:............................................................................................................. 39
2.4.2. Minicentrais hidroeléctricas............................................................................... 39 2.5. CARACTERIZACIÓN XERAL DO CLIMA.................................................................. 39
2.5.1. Trazos climáticos xerais .................................................................................... 39 2.5.2. Trazos pluviométricos ....................................................................................... 42
2.6. IDENTIFICACIÓN E CLASIFICACIÓN DAS INUNDACIÓNS.................................... 43 Zonas de inundación frecuente:..................................................................................... 44
A Coruña: ................................................................................................................... 44 Lugo: .......................................................................................................................... 44 Pontevedra:................................................................................................................ 44
Zonas de inundación ocasional:..................................................................................... 44 A Coruña: ................................................................................................................... 44 Lugo: .......................................................................................................................... 45 Ourense: .................................................................................................................... 45 Pontevedra:................................................................................................................ 45
Zonas de inundación excepcional:................................................................................. 45 A Coruña: ................................................................................................................... 46 Lugo: .......................................................................................................................... 46 Ourense: .................................................................................................................... 46 Pontevedra:................................................................................................................ 46
Galicia–Costa: ................................................................................................................ 47 Provincia de Lugo: ..................................................................................................... 47 Provincia da Coruña: ................................................................................................. 47 Provincia de Pontevedra:........................................................................................... 47
Miño-Sil:.......................................................................................................................... 47 Provincia de Lugo: ..................................................................................................... 47 Provincia de Ourense: ............................................................................................... 47 Provincia de Pontevedra:........................................................................................... 48
Támega: ......................................................................................................................... 48 Limia: .............................................................................................................................. 48
2.7. TIPOLOXÍA DAS INUNDACIÓNS.............................................................................. 48 2.8. ZONAS E MAPA DE RISCO HISTÓRICO DE INUNDACIÓNS ................................. 50
Mapa de risco histórico de inundacións..................................................................... 51 2.9. O RISCO DE INUNDACIÓNS EN GALICIA ............................................................... 51
2.9.1. Antecedentes .................................................................................................... 51 2.9.2. Bacías. Criterios. Zonas de risco ...................................................................... 52
Coeficientes de risco por bacía (c. risco)................................................................... 53 Galicia-Costa.................................................................................................................. 54 Miño–Sil.......................................................................................................................... 54 Limia e Támega.............................................................................................................. 54
2.9.3. Concellos/ríos. Criterios. Zonas de risco .......................................................... 54 Categorías dos danos producidos pola inundación:.................................................. 55 Avaliación da vulnerabilidade: ................................................................................... 55 Factor de danos indirectos:........................................................................................ 56 Avaliación do impacto: ............................................................................................... 56
2.9.3.1. Zonas A, de risco alto............................................................................... 57 A 1: risco alto frecuente: ............................................................................................ 57 A2: risco alto ocasional: ............................................................................................. 57 A3: risco alto excepcional: ......................................................................................... 58
2.9.3.2. Zonas B, de risco significativo .................................................................. 58 2.9.3.4. Zonas C, de risco baixo............................................................................ 59
Provincia de Lugo: ..................................................................................................... 59 Provincia da Coruña: ................................................................................................. 60 Provincia de Pontevedra:........................................................................................... 60 Provincia de Ourense: ............................................................................................... 60
4
2.9.4. Criterios para encoros ....................................................................................... 60 2.10. RISCO DE INUNDACIÓNS: SUPERFICIE, USOS DO SOLO E POBOACIÓN AFECTADA............................................................................................................................. 60
2.10.2. Usos do solo inundable en función do risco...................................................... 61 2.10.3. Poboación afectada........................................................................................... 62
Habitantes .................................................................................................................. 62 2.10.4. Concellos con risco ........................................................................................... 62
Concellos con risco.................................................................................................... 62 2.11. PUNTOS CONFLICTIVOS DE INUNDACIÓNS .................................................... 63
I. Tramos de vías de comunicación terrestre................................................................ 63 II. Zonas ou centros habitados/habitables ..................................................................... 63
II.1. Zonas de campamentos:................................................................................... 63 II.2. Zonas escolares, educativas, centros de formación:........................................ 63 II.3. Centros asistenciais: ......................................................................................... 63 II.4. Centros de balneoterapia: ................................................................................. 63 II.5. Centros residenciais:......................................................................................... 63 II.6. Centros de concorrencia pública:...................................................................... 63
III. Outras instalacións ................................................................................................ 64 2.12. RISCOS XEOLÓXICOS ASOCIADOS AS PRECIPITACIÓNS INTENSAS: ESVARAMENTOS E DESPRENDEMENTOS ........................................................................ 64 2.13. REDE DE INFORMACIÓN METEOROLÓXICA .................................................... 64 2.14. PUNTOS DE OBSERVACIÓN FORONÓMICA..................................................... 67
3. ESTRUCTURA XERAL E ORGANIZACIÓN DO PLAN.................................................... 67
3.1. CLASIFICACIÓN DE EMERXENCIAS: FASES DE PREEMERXENCIA (ALERTA), EMERXENCIA E NORMALIZACIÓN ...................................................................................... 67
3.1.1. Fase de preemerxencia (alerta) ........................................................................ 67 3.1.1.1. Alerta derivada de aviso meteorolóxico ................................................... 68 3.1.1.2. Seguimento pluvihidrolóxico..................................................................... 68
3.1.2. Fase de emerxencia.......................................................................................... 69 3.1.2.1. Situación 0 ................................................................................................ 69 3.1.2.2. Situación 1 ................................................................................................ 69 3.1.2.3. Situación 2 ................................................................................................ 69 3.1.2.4. Situación 3 ................................................................................................ 70
3.1.3. Fase de normalización ...................................................................................... 70 3.2. ESTRUCTURA E ORGANIZACIÓN DO PLAN.......................................................... 70
3.2.1. Director do plan. Comité de dirección ............................................................... 70 3.2.2. Funcións do director do plan e do comité de dirección..................................... 70
3.3. COMITÉ ASESOR ..................................................................................................... 71 3.3.1. Composición...................................................................................................... 71 3.3.2. Funcións............................................................................................................ 72
3.4. GABINETE DE INFORMACIÓN................................................................................. 73 3.4.1. Composición...................................................................................................... 74 3.4.2. Funcións............................................................................................................ 74
3.5. CENTRO DE COORDINACIÓN OPERATIVO (CECOP)........................................... 74 3.5.1. Funcións ................................................................................................................... 74 3.5.2. Cecopi (Centro de Coordinación Operativo Integrado)..................................... 75
3.6. POSTO DE MANDO AVANZADO (PMA)................................................................... 75 3.6.1. Funcións do director técnico do PMA ............................................................... 76
3.7. GRUPOS DE ACCIÓN............................................................................................... 76 3.7.1. Grupo de intervención....................................................................................... 77
Composición:.................................................................................................................. 77 As súas funcións son: .................................................................................................... 77 Medios materiais que mobilizan:.................................................................................... 77 Medios especiais:........................................................................................................... 78
3.7.2. Grupo sanitario.................................................................................................. 78 Composición:.................................................................................................................. 78
Subgrupo de actividades asistenciais:....................................................................... 78 Subgrupo de actividades de saúde pública: .............................................................. 78
Funcións: ........................................................................................................................ 78 Subgrupo de actividades asistenciais:....................................................................... 78 Subgrupo de actividades de saúde pública: .............................................................. 79
Medios materiais que mobilizan:.................................................................................... 79 3.7.3. Grupo de transmisións ...................................................................................... 79
5
Os obxectivos son: ......................................................................................................... 79 Medios materiais que mobilizan:.................................................................................... 80
3.7.4. Grupo de seguridade......................................................................................... 80 Composición:.................................................................................................................. 80 Funcións: ........................................................................................................................ 80 Medios materiais que mobilizan:.................................................................................... 80
3.7.5. Grupo loxístico .................................................................................................. 81 Funcións: ........................................................................................................................ 81 Medios: ........................................................................................................................... 82
3.7.6. Grupo de rehabilitación de servicios públicos................................................... 82 As súas funcións son: .................................................................................................... 82 Medios materiais que mobilizan:.................................................................................... 82
3.8. COORDINACIÓN DOS GRUPOS DE ACCIÓN NO TERREO................................... 84 3.9. OS PLANS DE ACTUACIÓN MUNICIPAL. O CECOPAL .......................................... 84 3.10. OS PLANS DE EMERXENCIA DE ENCOROS ..................................................... 85
3.10.1. Escenarios de seguridade e de perigo de rotura de encoros ........................... 85 3.10.1.1. Escenario 0............................................................................................... 85 3.10.1.2. Escenario 1............................................................................................... 85 3.10.1.3. Escenario 2............................................................................................... 85 3.10.1.4. Escenario 3............................................................................................... 85
3.10.2. Dirección dos plans de emerxencias de encoros ............................................. 85 3.10.2.1. Director dos plans de emerxencia de encoros ......................................... 85 3.10.2.2. Funcións ................................................................................................... 86
3.10.3. Interfase co plan especial.................................................................................. 86
4. OPERATIVIDADE .............................................................................................................. 86
4.1. PREEMERXENCIA (ALERTA)................................................................................... 87 4.1.1. Preemerxencia (alerta) derivada do aviso meteorolóxico................................. 87
a) Tipos de boletíns: .................................................................................................. 88 b) Situacións que xeran alerta: .................................................................................. 88 c) Notificación do aviso e alerta:................................................................................ 89
Boletíns de curto e moi curto prazo: .......................................................................... 89 Boletíns de moi curto prazo con predicción a menos de 6 horas:............................. 89
4.1.2. Seguimento pluviohidrolóxico ........................................................................... 89 4.2. EMERXENCIA ........................................................................................................... 90
4.2.1. Sistemática xeral de actuación no Cecop-Galicia (112) ................................... 90 4.2.2. Situación de emerxencia 0................................................................................ 90
Alerta hidrolóxica............................................................................................................ 90 Alerta hidrolóxica en ríos:............................................................................................... 91 Alerta hidrolóxica de previsión de enchentes:................................................................ 91
4.2.3. Situación de emerxencia 1................................................................................ 92 4.2.4. Situación de emerxencia 2................................................................................ 92
4.3. GRUPOS DE ACCIÓN............................................................................................... 92 4.3.1. Notificación........................................................................................................ 92
a) Notificación da situación de alerta:........................................................................ 92 b) Notificación de situación de emerxencia: .............................................................. 93
4.3.2. Mobilización....................................................................................................... 93 4.3.3. Integración dos recursos municipais................................................................. 93
4.4. EMERXENCIAS POR INCIDENCIAS EN ENCOROS ............................................... 94 4.4.1. Interfase entre o Plan de emerxencia de Encoros e o plan especial................ 94 4.4.2. Escenario 0 ....................................................................................................... 94 4.4.3. Escenario 1 ....................................................................................................... 94 4.4.4. Escenario 2 ....................................................................................................... 94 4.4.5. Escenario 3 ....................................................................................................... 95
4.5. REPOSICIÓN DE SERVICIOS BÁSICOS OU ESENCIAIS E VOLTA Á NORMALIDADE...................................................................................................................... 95
4.5.1. Reposición de servicios básicos ou esenciais .................................................. 96 4.5.2. Volta á normalidade .......................................................................................... 97
4.6. MEDIDAS DE PROTECCIÓN.................................................................................... 97 Servicio de salvamento:...................................................................................................... 98 Servicio de sanidade: ......................................................................................................... 98 Servicio de asistencia e albergue:...................................................................................... 98 Medidas operativas:............................................................................................................ 99
Control de accesos:........................................................................................................ 99
6
Avisos á poboación: ....................................................................................................... 99 Lugares de refuxio ou illamento: .................................................................................... 99 Evacuación:.................................................................................................................. 100 Protección de bens:...................................................................................................... 100 Medidas reparadoras: .................................................................................................. 100
4.6.1. Medidas de protección á poboación ............................................................... 103 4.6.2. Medidas de protección para os grupos de acción .......................................... 105
4.7. PLAN DE TRANSMISIÓNS...................................................................................... 105 4.8. CATÁLOGO DE MEDIOS E RECURSOS................................................................ 106 4.9. DIRECTORIO........................................................................................................... 106
5. IMPLANTACIÓN E MANTEMENTO DA OPERATIVIDADE........................................... 107
5.1. INTRODUCCIÓN ..................................................................................................... 107 5.2. IMPLANTACIÓN ...................................................................................................... 108
5.2.1. Verificación da infraestructura do plan especial ............................................. 108 5.2.2. Formación do persoal dos servicios implicados no plan especial .................. 108 5.2.3. Información á poboación................................................................................. 109
5.3. MANTEMENTO DA OPERATIVIDADE ................................................................... 110 5.3.1. Actualización. Revisión ................................................................................... 110 5.3.2. Formación permanente ................................................................................... 110 5.3.3. Información: divulgación periódica á poboación ............................................. 111 5.3.4. Información: divulgación periódica ós concellos............................................. 111
ANEXO I. CONCELLOS DA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA QUE TEÑEN RISCO DE INUNDACIÓNS....................................................................................................... 112
ANEXO II. DIRECTRICES PARA A PLANIFICACIÓN A NIVEL LOCAL....................... 116
Obxecto e funcións básicas do plan de actuación municipal/comarcal ........................... 116 Ámbito xeográfico ............................................................................................................. 116 Estructura, organización e funcións ................................................................................. 117
ANEXO III. CAUDAIS E SUPERFICIES AFORADAS DAS CONCAS DE GALICIA .. 118
CAUDAL ABSOLUTO DOS RÍOS GALEGOS (M3/SEG) ........................................................ 118 SUPERFICIE AFORADA (EN KM2)......................................................................................... 120
ANEXO IV. INFORMACIÓN DETALLADA DAS BACÍAS HIDROGRÁFICAS DE GALICIA 121
BACÍA CANTÁBRICA ........................................................................................................... 121 Río: Navia ......................................................................................................................... 121 Río: Eo.............................................................................................................................. 121 Río: Masma ...................................................................................................................... 121 Río: Ouro .......................................................................................................................... 122 Río: Landro ....................................................................................................................... 122 Río: Sor............................................................................................................................. 122 Río: Baleo ......................................................................................................................... 122 Río: Mera .......................................................................................................................... 122 Outras pequenas bacías................................................................................................... 122
BACÍA COSTA ATLÁNTICA ................................................................................................. 123 Río: río Grande de Xubia.................................................................................................. 123 Río: Eume......................................................................................................................... 123 Río: Lambre ...................................................................................................................... 123 Río: Mandeo ..................................................................................................................... 123 Río: Mendo ....................................................................................................................... 123 Río: Mero .......................................................................................................................... 123 Río: Anllóns ...................................................................................................................... 124 Río: Grande ...................................................................................................................... 124 Río: Xallas ........................................................................................................................ 124 Río: Tambre...................................................................................................................... 124 Río: Ulla ............................................................................................................................ 125 Río: Umia.......................................................................................................................... 125 Río: Lérez ......................................................................................................................... 125 Río: Verdugo e Oitavén .................................................................................................... 125 Outras pequenas bacías................................................................................................... 126
BACÍA RÍO MIÑO.................................................................................................................. 126
7
Río: Miño .......................................................................................................................... 126 Alto curso do Miño (ata Portomarín) ............................................................................ 126 Curso medio alto do Miño (Portomarín a Peares) ....................................................... 127 Bacía do Sil (en Galicia)............................................................................................... 127 Curso medio baixo do Miño (Os Peares-Ribeiro) ........................................................ 127 Baixo curso do Miño (Ribeiro a desembocadura) ........................................................ 128 Estacións do aforo: 13 (Galicia) ................................................................................... 128
BACÍA DO LIMIA................................................................................................................... 129 Río: Limia.......................................................................................................................... 129
BACÍA DO DOURO............................................................................................................... 129 Ríos: Támega, Mente e Moas .......................................................................................... 129
ANEXO V. INFORMACIÓN DE ENCOROS DE GALICIA ............................................... 130
BACÍA MIÑO-SIL................................................................................................................... 130 BACÍA DO LIMIA................................................................................................................... 130 BACÍA DO NAVIA.................................................................................................................. 130 BACÍA GALICIA-COSTA....................................................................................................... 131 RESUMO POR BACÍAS........................................................................................................ 131
ANEXO VI. MINICENTRAIS DA BACÍA GALICIA-COSTA.......................................... 132
RELACIÓN DE MINICENTRAIS DE GALICIA COSTA......................................................... 132
ANEXO VII. MINICENTRAIS DA BACÍA MIÑO-SIL ...................................................... 133
RELACIÓN DE MINICENTRAIS DA BACÍA MIÑO-SIL......................................................... 133
ANEXO VIII. DATOS PLUVIOMÉTRICOS DE GALICIA NOS DERRADEIROS ANOS. DATOS PLUVIOMÉTRICOS REXISTRADOS NOS DERRADEIROS MESES DO ANO 2000 E PRIMEIROS DEO 2001 ............................................................................................................ 134
ANEXO IX. DATOS HISTÓRICOS DAS INUNDACIÓNS............................................. 136
ANEXO X. CRITERIOS E COEFICIENTES DE RISCO POR BACÍA.............................. 143
CURSO MEDIO DO EO ........................................................................................................ 143 CURSO DO MASMA............................................................................................................. 143 CURSO DO COVO: ENCORO DE RÍO COVO ..................................................................... 144 CURSO DO LANDRO ........................................................................................................... 144 CURSO DO SOR .................................................................................................................. 145 AS FORCADAS..................................................................................................................... 145 RÍA DE FERROL................................................................................................................... 146 CURSO MEDIO DO EUME ................................................................................................... 146 CURSO BAIXO DO EUME.................................................................................................... 147 CURSO BAIXO DO MANDEO .............................................................................................. 147 CURSO BAIXO DO MERO ................................................................................................... 148 CURSO DO SEIXEDO .......................................................................................................... 148 CURSO DO ANLLÓNS ......................................................................................................... 149 CURSO DO XALLAS............................................................................................................. 149 CURSOS BAIXOS DO TINES E DONAS.............................................................................. 150 CURSO MEDIO DO TAMBRE .............................................................................................. 150 CURSO BAIXO DO TAMBRE ............................................................................................... 151 CURSO DO SAR................................................................................................................... 151 CURSO MEDIO-BAIXO DO ULLA ........................................................................................ 152 CURSO MEDIO-BAIXO DO UMIA ........................................................................................ 152 CURSOS ALTOS DO VERDUGO E OITAVÉN..................................................................... 153 CURSO BAIXO DO OITAVÉN. ENCORO DE EIRAS ........................................................... 154 VIGO (RÍOS LAGARES, BARXA, EIFONSO, GANDARIÑA E OUTROS) ............................ 154 ENCORO DE ZAMÁNS. CURSO DO ZAMÁNS.................................................................... 155 CURSO DO MIÑO: LUGO..................................................................................................... 155 CURSO DO SARRIA............................................................................................................. 156 CURSO DO LADRA: TERRA CHÁ........................................................................................ 156 CURSO DO NEIRA ............................................................................................................... 157 CURSO DO MIÑO: ENTRE OS ENCOROS DE BELESAR E VELLE................................... 157 CURSO DO SIL: ENCOROS DE PENARRUBIA E PUMARES............................................. 158 CURSO DO CASOIO ............................................................................................................ 158 CURSO DO SIL: ENTRE OS ENCOROS DE PUMARES E SANTIAGO .............................. 159
8
CURSO DO SIL: ENTRE OS ENCOROS DE SANTIAGO E SANTO ESTEVO .................... 159 CURSO DO CABE: MONFORTE DE LEMOS ...................................................................... 160 CURSO DO EDO: SAN MARTIÑO, CASTRO CALDELAS................................................... 160 CURSO DO SIL: ENCOROS DE SEQUEIROS A SANTO ESTEVO DE RIBAS DE SIL....... 161 CURSO DO MIÑO: ENCOROS DOS PEARES A SAN PEDRO ........................................... 161 CURSO DO MIÑO, OURENSE: ENCOROS DE VELLE A CASTRELO DE MIÑO ............... 162 CURSO DO ARNOIA: VILAR DE BARRIO, ARNOIA............................................................ 162 CURSO DO MIÑO: ENTRE OS ENCOROS DE CASTRELO DE MIÑO E A FRIEIRA.......... 163 CURSO MEDIO DO AVIA: ENCORO DE ALBARELLOS ..................................................... 163 CURSO BAIXO DO MIÑO: ENTRE O ENCORO DE FRIEIRA E A SÚA DESEMBOCADURA.............................................................................................................................................. 164 CURSO DO TEA, PONTEAREAS......................................................................................... 164 CURSO DO LOURO, O PORRIÑO....................................................................................... 165 CURSO DO LIMIA, XINZO DE LIMIA.................................................................................... 165 CURSOS DO LIMIA E SALAS, AUGAS ABAIXO DOS ENCOROS DAS CONCHAS E SALAS.............................................................................................................................................. 166 CURSO DO TÁMEGA, VERÍN .............................................................................................. 166
ANEXO XI. INFORMACIÓN METEOROLÓXICA DE GALICIA ................................... 168
ANEXO XII. ESTACIÓNS DE MEDIDA DE LEITOS DE RÍOS EN GALICIA................ 169
REDE SAICA DO MINISTERIO DE MEDIO AMBIENTE EN GALICIA.................................. 169 Miño-Sil ............................................................................................................................. 169 Bacía do Limia .................................................................................................................. 169 Organismo autónomo Augas de Galicia........................................................................... 169 Galicia-Costa .................................................................................................................... 169 Titulares dos encoros e minicentrais de Galicia............................................................... 169
ANEXO XIII. LIMIARES E PROCEDEMENTO QUE SE DEBEN SEGUIR ANTE UN AVISO DE FENÓMENOS METEOROLÓXICOS ADVERSOS ................................................ 170
ANEXO XIV. TREITOS INUNDABLES DA REDE DE ESTRADAS DE GALICIA.......... 172
A CORUÑA ........................................................................................................................... 172 LUGO .................................................................................................................................... 175 OURENSE ............................................................................................................................ 176 PONTEVEDRA ..................................................................................................................... 176
ANEXO XV. CLASIFICACIÓN DE ENCOROS DE GALICIA CONFORME A DIRECTRIZ BÁSICA DE RISCO DE INUNDACIÓNS.................................................................................. 177
BACÍA MIÑO-SIL................................................................................................................... 177 GALICIA-COSTA .................................................................................................................. 178 BACÍA MIÑO-SIL................................................................................................................... 178
ANEXO XVI. CATÁLOGO DE MEDIOS E RECURSOS ................................................. 179
1. SEGUIMENTO PLUVIOHIDROLÓXICO...................................................................... 179 2. ENCOROS DE GALICIA .............................................................................................. 179 3. GRUPOS DE INTERVENCIÓN.................................................................................... 180 4. GRUPO DE SEGURIDADE.......................................................................................... 181 5. GRUPO DE INTERVENCIÓN ...................................................................................... 181 6. GRUPO DE EVACUACIÓN.......................................................................................... 181 7. GRUPO DE REHABILITACIÓN.................................................................................... 182 8. GRUPO SANITARIO .................................................................................................... 182 9. GRUPO LOXÍSTICO .................................................................................................... 182 10. OUTROS MEDIOS OU RECURSOS QUE POLA SÚA ESPECIAL IMPORTANCIA SEXA NECESARIO CATALOGAR E QUE NON ESTEAN INCLUÍDOS DENTRO DOS PUNTOS OU SUBPUNTOS ANTERIORES. ........................................................................ 182
ANEXO XVI BIS. ABREVIATURAS................................................................................ 183
ANEXO XVII. MAPAS................................................................................................... 184
Mapa 1. Mapa de relevo de Galicia .......................................................................... 184 ANEXO XVII.1.1. ................................................................................................................... 185
Mapa 1.1. Usos do solo ........................................................................................... 185 ANEXO XVII.1.2. ................................................................................................................... 186
9
Mapa 1.2. Esquema xeomorfolóxico de Galicia ...................................................... 186 ANEXO XVII.2. ...................................................................................................................... 187
Mapa 2. Rede hidrolóxica de Galicia ........................................................................ 187 ANEXO XVII.3 (A).................................................................................................................. 188
Mapa 3 (a) Bacía de Galicia-Costa (Norte)............................................................... 188 ANEXO XVII.3 (B).................................................................................................................. 189
Mapa 3 (b) Bacía de Galicia-Costa........................................................................... 189 ANEXO XVII.4.1. ................................................................................................................... 190
Mapa 4.1. Bacía Miño-Sil......................................................................................... 190 ANEXO XVII.4.2. ................................................................................................................... 191
Mapa 4.2. Bacías intracomunitarias de Galicia-Principado de Asturias (ríos Eo e Navia) 191
ANEXO XVII.4.3. ................................................................................................................... 192 Mapa 4.3. Bacías internacionais con Portugal (ríos Limia, Támega e Mente)........ 192
ANEXO XVII.5. ...................................................................................................................... 193 Mapa 5. Encoros de Galicia...................................................................................... 193
ANEXO XVII.6. ...................................................................................................................... 194 Mapa 6. Dominios climáticos de Galicia ................................................................... 194
ANEXO XVII.7. ...................................................................................................................... 195 Mapa 7. Precipitacións máximas en 24 horas. Períodos de retorno 5 anos ............ 195
ANEXO XVII.7.1. ................................................................................................................... 196 Mapa 7.1. Precipitacións máximas en 24 horas. Período de retorno 25 anos........ 196
ANEXO XVII.7.2. ................................................................................................................... 197 Mapa 7.2. Precipitacións máximas en 24 horas. Período de retorno 50 anos........ 197
ANEXO XVII.7.3. ................................................................................................................... 198 Mapa 7.3. Precipitacións máximas en 24 horas. Período de retorno 100 anos...... 198
ANEXO XVII.7.4. ................................................................................................................... 199 Mapa 7.4. Precipitacións máximas en 24 horas. Período de retorno 250 anos...... 199
ANEXO XVII.8 ....................................................................................................................... 200 Mapa 8. Risco de xeadas ......................................................................................... 200
ANEXO XVII.9 ....................................................................................................................... 201 Mapa 9. Mapa pluviométrico. Precipitacións anuais................................................. 201
ANEXO XVII.10 ..................................................................................................................... 202 Mapa 10. Mapa de temperaturas medias anuais ....................................................... 202
ANEXO XVII.11 ..................................................................................................................... 203 Mapa 11. Zonas de inundacións en Galicia: áreas frecuentes; ocasionais e excepcionais 203
ANEXO XVII.11.1. ................................................................................................................. 204 Mapa 11.1. Ríos desbordados nos temporais do 7-12-2000 e do 5-1-2001............. 204
ANEXO XVII.12 ..................................................................................................................... 205 Mapa 12 Concellos de Galicia afectados polos últimos temporais (inundacións) (finais do ano 2000 principios de 2001) ...................................................................................... 205
ANEXO XVII.12.1 .................................................................................................................. 206 Mapa 12.1 Concellos de Galicia afectados polos últimos temporais (inundacións) A Coruña (finais do ano 2000 principios de 2001)............................................................... 206
ANEXO XVII.12.2 .................................................................................................................. 207 Mapa 12.2 Concellos de Galicia afectados polos últimos temporais (inundacións) Lugo (finais do ano 2000 principios de 2001) .................................................................. 207
ANEXO XVII.12.3 .................................................................................................................. 208 Mapa 12.3 Concellos de Galicia afectados polos últimos temporais (inundacións) Ourense (finais do ano 2000 principios de 2001)............................................................. 208
ANEXO XVII.12.4 .................................................................................................................. 209 Mapa 12.4 Concellos de Galicia afectados polos últimos temporais (inundacións) Pontevedra (finais do ano 2000 principios de 2001) ........................................................ 209
ANEXO XVII.13 ..................................................................................................................... 210 Mapa 13 Risco histórico de inundacións de Galicia (500 anos)................................ 210
ANEXO XVII.14 ..................................................................................................................... 211 Mapa 14 Zonas de inundacións potenciais ............................................................... 211
ANEXO XVII.15 ..................................................................................................................... 212 Mapa 15 Clasificación de riscos por concellos .......................................................... 212
ANEXO XVII.15.1 .................................................................................................................. 213 Mapa 15.1 Clasificación de riscos por concellos A Coruña ..................................... 213
ANEXO XVII.15.2 .................................................................................................................. 214 Mapa 15.2 Clasificación de riscos por concellos Lugo............................................. 214
10
ANEXO XVII.15.3 .................................................................................................................. 215 Mapa 15.3 Clasificación de riscos por concellos Ourense....................................... 215
ANEXO XVII.15.4 .................................................................................................................. 216 Mapa 15.4 Clasificación de riscos por concellos Pontevedra .................................. 216
ANEXO XVII.16 ..................................................................................................................... 217 Mapa 16 Zona de risco por encoros .......................................................................... 217
ANEXO XVII.17 ..................................................................................................................... 218 Mapa 17 Zonas de risco de esvaramentos e desprendementos en ladeiras............ 218
ANEXO XVII.18 ..................................................................................................................... 219 Mapa 18 Puntos de observación da rede foronómica ............................................... 219
11
1. FUNDAMENTOS
1.1. INTRODUCCIÓN
As inundacións constitúen en Galicia, polas súas características orográficas e
singulares, un fenómeno natural que se manifesta con relativa frecuencia, orixinando
situacións de grave risco colectivo ou catástrofe contempladas na Lei 2/1985, do 21 de
xaneiro, de protección civil.
As inundacións, conforme a Norma Básica de Protección Civil, son obxecto de
planificación especial. Así considéranse na Norma Básica de Protección Civil, aprobada
por Real decreto 407/1992, do 24 de abril, na que determina no seu punto 6 que o risco
de inundacións será obxecto de plans especiais naqueles ámbitos territoriais que o
requiran.
Posteriormente promulgouse unha norma específica en tal sentido (Resolución
do 31 de xaneiro de 1995), na que se aproba a Directriz Básica de Planificación de
Protección Civil ante o Risco de Inundacións (BOE número 38, do 14 de febreiro).
Para cumpri-lo imperativo legal que se indica na Norma Básica de Protección
Civil, a Comunidade Autónoma de Galicia no ano 1994 elaborou o Plan Territorial de
Protección Civil de Galicia (Platerga).
O Platerga aprobouse no Consello da Xunta de Galicia no mes de xullo do ano
1994, unha vez que recibiu informe favorable emitido pola Comisión Galega de
Protección Civil, e foi homologado posteriormente o 30 de setembro de 1994 pola
Comisión Nacional de Protección Civil, sendo publicado inicialmente no DOG nº 236,
do 9 de decembro. Recentemente por refundición normativa en materia de protección
civil da Xunta de Galicia publicouse como anexo I do Decreto 56/2000, do 3 de marzo,
(DOG nº 62, do 29 de marzo).
No capítulo primeiro do Platerga contémplase que os plans de ámbito inferior ó
Platerga, para integrarse neste, deberán ser aprobados ou homologados, se é o caso, polo
órgano competente que regulamentariamente se determine, e publicada a aprobación ou
homologación no Diario Oficial de Galicia.
O presente Plan Especial de Protección Civil ante o Risco de Inundacións en
Galicia cumpre cos requisitos mínimos para a súa aprobación e homologación como
plan especial, segundo se establece na directriz básica de planificación fronte ó risco de
inundacións.
A inclusión dos plans de emerxencia de encoros que se encontren no ámbito
12
territorial de Galicia conforme se vaian elaborando e aprobando, así como a
actualización ou incorporación de datos referentes á análise do risco, e puntos
conflictivos posteriores á aprobación e homologación do presente plan, serán efectivas
co único requisito favorable da Comisión Galega de Protección Civil, logo do informe
da Comisión Galega para o Risco de Inundacións e Situacións de Seca.
Quedarán integrados neste Plan Especial de Protección Civil ante o Risco de
Inundacións en Galicia os plans de actuación municipal/comarcais que se deberán
elaborar, así como os plans de emerxencia de encoros que deben realiza-los titulares
destas, que se encontren no ámbito territorial de Galicia, unha vez aprobados e
homologados conforme a normativa vixente.
1.2. OBXECTO E ÁMBITO
1.2.1. Obxecto
O Plan de Protección Civil ante os Riscos de Inundacións en Galicia é un
instrumento técnico que establece a organización e procedementos de actuación dos
recursos e servicios a titularidade dos cales corresponda á Comunidade Autónoma de
Galicia, e os que poden ser asignados a el por outras administracións públicas e doutros
pertencentes a actividades públicas ou privadas. Comprende un conxunto de normas que
constitúen o sistema e dispositivo de resposta e actuación fronte a calquera situación de
emerxencia provocada por inundacións.
1.2.2. Ámbito
O presente plan especial aplicarase a calquera situación de emerxencia
producida por inundacións no territorio da Comunidade Autónoma de Galicia.
1.3. MARCO LEGAL E COMPETENCIAL
1.3.1. Marco legal
Para a elaboración deste plan especial tívose en conta a lexislación estatal e da
Comunidade Autónoma de Galicia vixente.
O marco regulamentario do Plan Especial de Protección Civil ante o Risco de
Inundacións na Comunidade Autónoma de Galicia é o seguinte:
A) Administración xeral do Estado:
• Lei 2/1985, do 21 de xaneiro, sobre protección civil.
• Lei 7/1985, do 2 de abril, reguladora das bases de réxime local.
13
• Lei 29/1985, do 2 de agosto, de augas.
• Lei 22/1988, do 28 de xullo, de costas.
• Real decreto 849/1986, do 11 de abril, polo que se aproba o Regulamento do
dominio público hidráulico, que desenvolve os títulos Preliminar, I, IV, V,
VI e VII da Lei de augas. No seu artigo 14 define as zonas que se inundan, e
as atribucións do Goberno para establece-las limitacións no uso delas que
garantan a seguridade das persoas e bens.
• Real decreto lexislativo do 18 de abril de 1986, que aproba o texto refundido
das disposicións legais en materia de réxime local.
• Real decreto 927/1988, do 29 de xullo, polo que se aproba o Regulamento da
Administración pública de auga e da planificación hidrolóxica, en
desenvolvemento dos títulos II e III da Lei de augas.
• Lei sobre réxime do solo e ordenación urbana aprobado polo Real decreto
lexislativo 1/1992, do 26 de xuño.
• Real decreto 407/1992, do 24 de abril, polo que se aproba a Norma Básica de
Protección Civil.
• Resolución do 4 de xullo de 1994, da Secretaría do Estado de Interior, pola
que se dispón a publicación do Acordo do Consello de Ministros sobre
criterios de asignación de medios e recursos de titularidade estatal ós plans
territoriais de protección civil.
• Resolución do 31 de xaneiro de 1995 da Secretaría de Estado de Interior,
pola que se dispón a publicación do Acordo do Consello de Ministros polo
que se aproba a Directriz básica de planificación de protección civil ante o
risco de inundacións.
• Orde do 12 de marzo de 1996 pola que se aproba o Regulamento técnico
sobre seguridade de presas e encoros.
• Lei 6/1998, do 13 de abril, de réxime de solo e valoracións.
• Lei 46/1999, de modificación da Lei de augas.
B) Comunidade Autónoma de Galicia:
• Lei orgánica 1/1981, do 6 de abril. Estatuto de autonomía da Comunidade
Autónoma de Galicia.
• Lei 1/1983, do 22 de febreiro, reguladora da Xunta e do seu presidente,
modificada pola Lei 11/1988, do 20 de outubro.
• Lei 8/1993, do 23 de xuño. Administración hidráulica de Galicia.
• Decreto 54/1996, do 12 de xaneiro, da Consellería da Presidencia e
14
Administración Pública, sobre asignación de funcións ante emerxencias
motivadas por variacións extraordinarias no réxime hidrolóxico.
• Lei 1/1997, do 24 de marzo, do solo de Galicia.
• Lei 5/1997, do 22 de xullo, de Administración local de Galicia (DOG nº 149,
do 5 de agosto).
• Decreto 56/2000, do 3 de marzo (DOG nº 62, do 29 de marzo). Plan
Territorial de Protección Civil de Galicia (Platerga).
• Decreto 160/2000, do 29 de xuño, (DOG nº 128, do 3 de xullo) polo que se
modifica o Decreto 351/1997, do 10 de decembro, polo que se fixa a
estructura orgánica dos departamentos da Xunta de Galicia.
1.3.2. Marco competencial
1.3.2.1. Do Plan Especial ante o Risco de Inundacións en Galicia
Conforme coa Lei de protección civil e a Norma Básica de Protección Civil
(artigo 8, 2), corresponde á Comunidade Autónoma de Galicia a responsabilidade de
elaborar e aproba-lo Plan Especial de Protección Civil ante o Risco de Inundacións en
Galicia, logo do informe da Comisión Galega de Protección Civil (Decreto 56/2000.
Capítulo III, artigos 74, 75, 76 e 77).
1.3.2.2. Dos plans de actuación municipais ante o risco de inundacións
Este plan especial será o director da planificación territorial de ámbito inferior
ante ese risco, e establecerá tanto as funcións básicas como o contido mínimo dos plans
de actuación municipais, así como o marco de organización que posibilite a plena
integración no Plan Especial da Comunidade Autónoma Galega.
Os plans de actuación municipais integraranse na operativa por bacías previstas
neste plan.
1.3.2.3. Os plans de emerxencias de encoros
A elaboración dos plans de emerxencias de encoros é responsabilidade dos seus
titulares.
A súa aprobación correspóndelle á Dirección Xeral de Obras Hidráulicas, logo
do informe da Comisión Nacional de Protección Civil, para as situadas nas bacías Miño,
Sil, Eo, Navia e as do Limia, Mente e Támega.
As situadas nas concas de Galicia-Costa corresponde ó organismo Autónomo
Augas de Galicia, logo do informe da Comisión Galega de Protección Civil.
1.4. OS PLANS DE ACTUACIÓN MUNICIPAL/COMARCAL
15
1.4.1. Concepto
Os plans de actuación municipal/comarcal ante o risco de inundacións,
establecerán a organización e actuacións dos recursos e servicios propios, con obxecto
de facer fronte ás emerxencias por inundacións dentro do seu ámbito territorial.
A súa elaboración e aprobación correspóndelle ó órgano de goberno
municipal/comarcal. A súa homologación será realizada pola Comisión Galega de
Protección Civil.
No anexo 1 cítanse os municipios da Comunidade Autónoma de Galicia que se
considera teñen risco de inundacións (zonas que se inundan descritas neste plan
especial); nos municipios con risco medio e alto debe elaborarse o plan de actuación
municipal/comarcal correspondente, sen prexuízo de que posteriores estudios ou
modificacións na defensa contra inundacións impliquen variacións, e sen menoscabo da
capacidade doutros municipios para elaborar e dispoñer de plans o efecto.
Os plans de emerxencia de encoros establecerán, na análise de risco, os
concellos afectados por risco de rotura de encoros, que deberán así mesmo elabora-lo
plan de actuación municipal/comarcal para o efecto.
1.4.2. Funcións
As funcións básicas dos plans de actuación municipal/comarcal son as seguintes:
A) Preve-la estructura de organización e os procedementos para a intervención
en emerxencias por inundacións, dentro do territorio municipal/comarcal.
B) Catalogar elementos vulnerables e zonifica-lo territorio en función do risco,
en concordancia co establecido neste plan especial, así como delimitar áreas
segundo posibles requirimentos de intervención ou actuacións para a
protección de persoas ou bens.
C) Especificar procedementos de información e alerta á poboación.
D) Cataloga-los medios e recursos específicos para a posta en práctica das
actividades previstas.
Nos plans de actuación daqueles concellos afectados por un plan de emerxencia
de encoro de ámbito territorial que pode verse afectado nun intervalo de tempo de dúas
horas ou inferior, contado desde o momento hipotético da rotura, deberán de
contemplarse os seguintes aspectos:
a) Delimitación de zonas de inundación, de acordo co establecido no
correspondente plan de emerxencia de encoro.
b) Previsión dos medios e procedementos de alerta e alarma á poboación e de
comunicación co Centro de Coordinación Operativa de Galicia (Cecop-
16
Galicia: 112).
c) Previsión das vías e medios que serán empregados pola poboación para o seu
afastamento inmediato das áreas de perigo.
1.4.3. Contido mínimo
O contido mínimo dos plans de actuación de ámbito local (municipal ou
comarcal) será o establecido no anexo 2.
1.5. OS PLANS DE EMERXENCIA DE ENCOROS
1.5.1. Concepto
A directriz básica establece a figura dos plans de emerxencia de encoros, para a
previsión de emerxencias producidas por rotura ou avaría de encoros.
Os ditos plans serán elaborados e implantados polos titulares dos encoros, e
establecerán a organización dos recursos humanos e materiais necesarios para o control
dos factores de risco que poidan compromete-la seguridade do encoro de que se trate.
Así mesmo, estableceranse os sistemas de información, alerta e alarma dos servicios e
recursos que vaian intervir para a protección da poboación en caso de rotura ou avaría
grave do encoro, e posibilitar que a poboación potencialmente afectada adopte as
medidas de autoprotección necesarias.
Os encoros clasifícanse en tres categorías (A, B e C) en función da gravidade
dos danos que poidan producir en caso de accidente (descríbese posteriormente neste
plan).
Os plans de emerxencia de encoros de galicia, para as bacías do Miño-Sil, do
Limia e do Támega, serán aprobados pola Dirección Xeral de Obras Hidráulicas, logo
do informe da Comisión Nacional de Protección Civil, para as bacías de Galicia-Costa
serán aprobados polo organismo autónomo de Augas de Galicia, logo do informe da
Comisión Galega de Protección Civil.
Os plans de emerxencia de encoros que afecten o territorio da Comunidade
Autónoma de Galicia quedarán integrados no presente plan especial e, en caso de
emerxencia de interese nacional, no plan estatal.
1.5.2. Clasificación dos encoros en función do risco potencial. Encoros que teñen que dispoñer de plan de emerxencia
1.5.2.1. Clasificación dos encoros en función do risco potencial
A directriz básica establece tres categorías de encoros en función da gravidade
dos danos que poden producir en caso de rotura ou funcionamento incorrecto:
17
• Categoría A: encoros dos que as súas roturas ou funcionamento incorrecto
poidan afectar gravemente a núcleos urbanos ou servicios esenciais, ou
producir danos materiais ou ambientais moi importantes.
• Categoría B: encoros que poden ocasionar danos materiais ou ambientais.
• Categoría C: encoros que poden producir danos materiais de moderada
importancia e só incidentalmente perda de vidas humanas. En todo caso, a
esta categoría pertencerán tódolos encoros non incluídos nas categorías A ou
B.
A clasificación efectuarase mediante resolución da Dirección Xeral de Obras
Hidráulicas, ou do organismo autónomo Augas de Galicia que informarán
respectivamente a Comisión Nacional de Protección Civil ou a Comisión Galega de
Protección Civil.
1.5.2.2. Encoros que teñen que dispoñer de plan de emerxencia
Deberán dispoñer do seu plan de emerxencia de encoros tódolos que foron
clasificados nas categorías A ou B.
Os ditos plans incorpóranse ó plan especial logo do informe da Comisión Galega
de Protección Civil.
A súa clasificación actualizada na data de aprobación deste plan indícase no
anexo 3.
1.5.3. Funcións
As funcións básicas dos referidos plans establecidas na directriz son as
seguintes:
a) Determinar, trala correspondente análise de seguridade, as estratexias de
intervención para o control de situacións que poidan implicar riscos de rotura
ou de avaría grave do encoro e establece-la organización axeitada para o seu
desenvolvemento.
b) Determina-la zona que se inunda en caso de rotura, indicando os tempos de
propagación da onda de enchente e efectua-la correspondente análise de
riscos.
c) Dispoñe-la organización e medios adecuados para obter e comunica-la
información sobre incidentes, a comunicación de alertas e a posta en
funcionamento, en caso necesario, dos sistemas de alarma que se establezan.
1.5.4. Contido mínimo
A directriz básica establece como contido mínimo dos plans do encoro:
18
a) Análise de seguridade do encoro: estudio dos fenómenos que poidan
producir unha emerxencia.
b) Zonificación territorial e análise dos riscos xerados pola rotura do encoro.
c) Normas de actuación adecuadas para a reducción ou eliminación do risco.
d) Organización dos recursos humanos e materiais necesarios para a posta en
práctica das actuacións previstas.
e) Medios e recursos de que dispón o plan e medios técnicos necesarios.
1.6. DEFINICIÓNS E GLOSARIO DE TERMOS
Neste plan considéranse as seguintes definicións:
Cartografía oficial: a realizada de acordo coas prescricións da Lei 7/1986, de
ordenamento da cartografía, polas administracións públicas ou baixo a súa dirección e
control.
Cecop-Galicia: Central de Coordinación para Operativos da Comunidade
Autónoma de Galicia. A Central de Emerxencias 112 SOS-Galicia, transfórmase no
Cecop-Galicia.
Cecop: Centro de Coordinación Operativo. Está composto polo Comité de
Dirección, Comité Asesor e os medios técnicos do Cetra, o Sacop e o Cin.
Cecopi: Centro de Coordinación Operativo Integrado.
Cetra: Centro de Transmisións.
Cin: Centro de Información.
CPTOPV: Consellería de Política Territorial, Obras Públicas e Vivenda.
Elementos en risco: poboación, edificacións, obras de enxeñería civil,
actividades económicas, servicios públicos, elementos ambientais e outros usos do
territorio que se encontren en perigo nunha zona determinada.
Enchente: aumento inusual do caudal de auga no leito que pode ou non producir
desbordamento ou inundacións.
Inundacións: anegación temporal de terreos normalmente secos como
consecuencia da achega inusual e máis ou menos repentina dunha cantidade de auga
superior á que é normal nunha zona determinada.
Mobilización: conxunto de operacións e tarefas para poñer en actividade os
medios, recursos e servicios que teñan que intervir nas emerxencias por inundacións.
Perigosidade: probabilidade de ocorrencia dunha inundación, dentro dun período
de tempo determinado e unha área dada.
Período estatístico de retorno: inverso da probabilidade de que nun ano se
presente unha enchente superior a un valor dado.
19
Risco: número esperado de víctimas, danos materiais e desorganización da
actividade económica subseguinte a unha inundación.
Un, un, dous (112): Central de Emerxencias de Galicia.
Vulnerabilidade: grao de probabilidade de perda dun elemento en risco dado,
expresado nunha escala de 0 (sen dano) a 1 (perda total), que resulta dunha inundación
de características determinadas.
2. PRINCIPIOS BÁSICOS PARA A PLANIFICACIÓN DE PROTECCIÓN CIVIL ANTE O RISCO DE INUNDACIÓNS EN GALICIA
2.1. OBXECTO E ÁMBITO
O obxectivo principal do Plan Especial de Protección Civil ante o Risco de
Inundacións en Galicia é dar unha resposta rápida, consensuada e eficaz naqueles
lugares da Comunidade Autónoma de Galicia afectados por unha inundación e de fixa-
lo marco de organización e de competencias deste.
Preténdese con este plan especial que as actuacións en emerxencias producidas
por inundacións, non sexan froito da improvisación e que os procedementos de
actuación e mobilización dos recursos de titularidade da Comunidade Autónoma, así
como os de titularidade doutras administracións públicas e entidades públicas e
privadas, que poidan ser asignados a este, estean preestablecidos.
2.1.1. Obxectivos específicos
Coa realización deste plan preténdese principalmente:
a) Minimiza-los riscos nas zonas inundadas.
b) Prever e reducir no posible os accidentes e os danos acontecidos.
c) Dispoñer de medios de evacuación e de lugares de aloxamento para os
evacuados.
d) Dispoñer de medios de asistencia sanitaria.
e) Dispoñer de medios e mecanismos de restauración das vías de comunicación
afectadas.
f) Establecer vías alternativas de comunicación.
g) Manter e restablecer no menor tempo posible os servicios básicos:
alimentación, teléfono, luz, auga.
h) Reducir no posible as perturbacións por modificacións na vida cotiá, tales
como paralización da vida escolar, de comunicacións, etc.
20
i) Manter informada A poboación.
2.1.2. Ámbito
O ámbito de competencias deste plan especial abarca todo o territorio da
Comunidade Autónoma de Galicia.
2.2. INFORMACIÓN TERRITORIAL
2.2.1. Localización
Co Norte de Portugal ata o río Douro, forma Galicia unha soa rexión natural
claramente definida polos seus carácteres xeolóxicos e xeográficos. Aínda se podería
considerar ampliada esta rexión natural por parte do territorio asturiano, ó oeste da serra
do Rañadoiro (de constitución análoga á galega), e polo país de transición do Bierzo,
que ofrece nos seus vales e montañas trazos do solo e ambiente que se identifican en
boa parte cos de Galicia.
A organización político-administrativa vixente obriga, sen embargo, a considerar
Galicia comprendendo estrictamente o territorio das catro provincias da Coruña, Lugo,
Ourense e Pontevedra e, así, aparece encadrada polos paralelos de 41º 50' (confluencia
do Támega co río do Porto en Feces) e 43º 47' 25'' de latitude norte (Estaca de Bares) e
os meridianos de 9º 18' 18'' (Cabo Touriñán) e de 6º 51' lonxitude oeste de Greenwich
(Cuña da serra do Eixe xunto ós confíns das provincias de Zamora, León e Ourense).
Galicia limita ó Norte co mar Cantábrico e o Océano Atlántico, nos que se
acordou que a divisoria sexa o cabo de Estaca de Bares; ó oeste polo Atlántico; ó sur
polo curso do Miño e a raia seca de Portugal; e ó leste por Asturias e as provincias de
León e Zamora.
2.2.2. Superficie
A extensión superficial de Galicia cífrase en 29.154 km2 repartida así entre as
catro provincias: A Coruña 7.903, Lugo 9.881, Ourense 6.979 e Pontevedra 4.391 km2
respectivamente.
Galicia representa, pola súa extensión, o 5'78% da superficie total de España.
A poboación en Galicia é de 2.727.337 habitantes repartidos da seguinte maneira
nas catro provincias galegas: A Coruña 1.108.980, Lugo 366.934, Ourense 345.620 e
Pontevedra 908.803 (Censo de 1999).
2.2.3. Relevo
En Galicia a gama de formas do seu relevo é moi ampla. A superficie xeográfica
21
galega presenta unha gran variedade de formas e altitudes, podéndose resumir en cinco
grandes unidades morfolóxicas: o litoral, as superficies de aplanamento, as depresións
tectónicas, as serras e, como nexo de unión entre elas, os vales.
O relevo actual de Galicia é o resultado da intercalación da litoloxía tectónica,
sistemas morfoxenéticos (sucesión climática) e a acción humana a través do tempo.
As unidades morfolóxicas de Galicia (ou áreas que teñen certas características
semellantes) son as seguintes (indícanse no mapa 1):
A costa (engadindo nela o litoral, as áreas que aparecen entre o litoral e as serras
occidentais ou setentrionais).
As serras occidentais (Suído; Faro de Avión) e setentrionais (Xistral).
Superficies de aplanamento e as depresións tectónicas de Galicia interior (Terra
Chá; Monforte; A Limia; Bergantiños; Val do Dubra; Maceda...).
Serras orientais e sudorientais (Os Ancares; O Courel; Eixo; Macizo de
Manzaneda).
A disposición das unidades orográficas, cunha orla montañosa e occidental
discorrendo próxima ó litoral desde a serra do Xistral ata a do Faro de Avión, e un máis
destacado conxunto oriental e sudoriental, desde a serra de Meira ata a do Xurés, facilita
a configuración de abundantes centros dispersores de augas, que envían en tódalas
direccións multitude de cursos fluviais, aínda que de cuorto percorrido, agás o río Miño.
2.2.3.1. Litoral e rías
A costa do litoral galego presenta toda unha serie de formas e microformas
realmente grande. Tramos acantilados, zonas areosas ou lacustres, rías amplas ou
pequenas. Estudiado a grande escala, o litoral ofrécesenos moito máis variado do que a
primeira vista poida parecer.
Comprende dúas zonas con diferentes características, a das Rías Altas, que vai
desde Ribadeo ata Fisterra, e as Rías Baixas, que se prolonga ata a desembocadura do
río Miño. A lonxitude total da Costa Galega é de 1.195 quilómetros.
A) Arco Cantábrico: esténdese desde a ría de Ribadeo ata Estaca de Bares.
Altérnanse rías, calas, acantilados e 25 km de area de praias. As rías máis
sobresaíntes son as de Viveiro e Ribadeo.
B) Arco Ártabro: abarca desde Estaca de Bares ata o Cabo de Santo Adrián e as
illas Sisargas. As rías máis sobresaíntes son as de Ortigueira, Cedeira, Ferrol,
Ares, Betanzos e A Coruña.
C) Arco de Fisterra e Costa da Morte: comeza no cabo de San Adrián e chega
ata Fisterra, punto máis occidental da Península Ibérica. Caracterízase polo
22
litoral alto e rochoso. As penetracións máis pronunciadas son as rías de Laxe,
Camariñas e Corcubión.
D) Rías Baixas: comprenden desde o cabo Fisterra ata o cabo Silleiro.
Sobresaen as rías de Muros e Noia na provincia da Coruña, e as de Arousa,
Pontevedra e Vigo en Pontevedra.
Todo o litoral galego, moi preto da súa costa, está salpicado de pequenas illas e
illotes. Destacan as illas de Coelleira e Lobeira (entrada da ría de Ares e Viveiro
respectivamente); Os Farallóns (San Cibrao); illa de San Martiño (esteiro do río Sor) e
Illa de San Vicente (ría de Ortigueira); illas Sisargas; Cortegada, A Toxa e A Illa de
Arousa (ría de Arousa); Tambo (ría de Pontevedra); San Simón e Toralla (ría de Vigo);
e illas de Sálvora, Ons e Cíes.
En Galicia hai 774 praias marítimas, repartidas da seguinte maneira: 294 na
provincia de Pontevedra, 409 na provincia da Coruña e 71 na provincia de Lugo, que
corresponden respectivamente a 94, 155 e 24 quilómetros, que fan un total de 273
quilómetros de praia en relación ós 1.195 quilómetros de litoral galego.
2.2.3.2. Superficies de aplanamento
Entre o litoral e as serras centro-occidentais, ou na Galicia interior, unha unidade
destaca sobre as demais: son as superficies aplanadas (as grandes planicies galegas, que
se gradúan desde os 100 ós 700 m). A horizontalidade, máis ou menos cortada pola
incisión das bacías de auga, é a súa nota máis característica.
Cerca do litoral, o encaixonamento da rede fluvial enxendra un relevo movido de
vales e outros encadeados. Exemplos desta horizontalidade son: A Terra Chá, extensas
zonas de Bergantiños, Curtis, Ordes, A Estrada, Lalín, Monterroso, Palas, Friol,
Celanova, O Carballiño e Montederramo, entre outras.
Galicia é unha terra de ríos. A abundancia de precipitacións en boa parte do seu
territorio xera unha gran cantidade de regatos e ríos que ó longo da historia foron
desecando o espacio, labrando vales de tódalas formas.
As características tectónicas e morfolóxicas do país galego e os seus trazados
climáticos, pluviométricos en particular, son os dous grandes factores que condicionan o
dispositivo hídrico da nosa rexión.
As precipitacións abundantes e, polo xeral, ben distribuídas ó longo do ano, son
a circunstancia que posibilita a existencia dunha ampla e densa rede fluvial.
Ademais, ó se-las choivas as que normalmente constitúen a única fonte de
alimentación dos ríos estes amosan un réxime de tipo pluvial atlántico ou oceánico,
caracterizado pola abundancia e regularidade dos caudais, con augas altas no inverno e
23
moderado estiaxe nos meses de verán. Tan só nos cursos fluviais procedentes das serras
orientais e suborientais, cunha nubosidade importante nos meses máis fríos do ano,
aparece un factor de alimentación engadido, de carácter nival que proporciona a estes
ríos un réxime de tipo pluvionival, con augas altas invernais provocadas polas choivas,
que se continúan durante a primavera debido á incorporación a tales canais fluviais de
auga procedente da fusión das neves.
Así mesmo, hai en Galicia moitas lagoas que son invernais e desaparecen no
verán, e outras son cabeceiras de regatos, praderías e terreos pantanosos, destacando
como as máis significativas as seguintes:
Antela, Maside, Sobrado dos Monxes, Fonmiñá (no comezo do Miño), Gándara
(no Valadouro), Bendiá (en Castro de Rei), Ollo (en Gaioso), Estebañón (cerca de
Viveiro), Fonteo (en Baleira), Samesugos (río Anllóns), Alcaián (na serra de
Coristanco), Baroña (en Porto do Son), Carregal (en Ribeira), Louro, Doniños e A
Frouxeira.
Os nosos ríos constitúen unha expresión dos carácteres climáticos de Galicia e
traducen directamente nos seus réximes esas mesmas variables climáticas, existindo
bacías fluviais importantes con características ben definidas.
2.2.3.3. Depresións tectónicas
A horizontalidade é tamén a característica común ás depresións tectónicas. Sen
embargo, mentres nas superficies aplanadas o que sobresae é a erosión, a acción de lixa
e posterior levantamento, nas depresións o que hai son bloques fundidos e recheos de
materiais do Terciario e o Cuaternario. Así pois, atopámonos con dúas formas
semellantes que teñen unha orixe diferente.
As depresións tectónicas que hai en Galicia son: a depresión Meridiana, que se
alonga desde Baldaio (ó norte de Carballo) ata Tui, formando unha cadea de áreas
fundidas, surcadas entre outros polos ríos Anllóns, Dubra, Sar, Ulla, Lérez e Louro.
Paralelas á gran depresión Meridiana atópanse outras máis pequenas, como as do Toxa e
do Tea; ó leste as depresións tectónicas da Terra Chá, Monforte, Maceda, Limia,
Monterrei, Valdeorras e Quiroga, e no noroeste as das Pontes e Meirama.
A orixe das depresións entróncase cos basculamentos producidos en Galicia
desde mediados do Terciario ata o Cuaternario.
2.2.3.4. Serras
Os bloques máis altos de Galicia constitúen as serras, situadas en xeral por riba
dos 700 metros, e como cota máxima chega ós 2.124 metros, en Pena Trevinca; por riba
dos dous mil metros están tamén Pena Rubia e Cuíña.
24
Hai pequenas serras por debaixo desta altitude, diferenciándose as serras
centrooccidentais, as setentrionais e as orientais e sudorientais.
As serras centro-occidentais esténdese de norte a sur, desde A Faladoira ata o
Faro de Avión, pasando por Serra da Loba, Cova da Serpe, O Careón, O Farelo, O Faro,
O Suído e Montes de Testeiro.
Nas serras setentrionais destaca o macizo do Xistral, e nas orientais, tanto polo
seu volume como pola súa altitude, a Serra dos Ancares, O Courel, O Eixe, o macizo de
Manzaneda, o macizo de Trevinca, a Serra de Queixa, a Serra de San Mamede, O
Burgo, As Corzas e o monte do Invernadeiro.
En conxunto, nas serras, especialmente nas orientais e nas sudorientais, atópanse
as condicións máis duras de vida. O clima frío, a abundancia de precipitacións, as fortes
pendentes e as malas comunicacións condicionan fortemente a actividade humana.
Os núcleos orográficos máis destacables de Galicia son:
A) As serras orientais e sudorientais:
Polo oeste os límites veñen marcados pola serra de Meira, serra do Puñago, Pena
do Pico, montes de Albela, serra A Trapa, depresión de Maceda, depresión do Limia e
altas terras do río Salas, Lobeira e Entrimo. Polo leste, terras de Asturias, León e
Zamora. Polo norte o río Eo e o Cantábrico; polo sur terras de Portugal.
As serras, montes e macizos máis destacables son: serras de Meira, Monciro,
Mirador, Puñago, Oribio, montes de Albela, Lóuzara e A Trapa; serras do Courel, do
Xurés, Leboreiro, Pazo, Portelo, Pedruñales, Foncuberta, Calamouco, Os Ancares, O
Piornal, Rañadoiro, Cabalos e O Courel; macizo de Manzaneda (serra de Queixa, serra
de San Mamede, Burgo, Corzas e os montes do Invernadeiro); serras do Eixe e A Carba
que forman parte do Macizo de Trevinca; serras de Penas Libres, Larouco e Xurés.
B) As serras setentrionais e centroccidentais.
Ó sur do prelitoral Cantábrico e ó leste do Atlántico levántase un volume de
serras que marcan con claridade o tránsito entre a Galicia costeira e a Galicia interior.
B.1) As serras setentrionais.
Montes Guriscado, O Xistral e Cordal de Neda.
B.2) As serras centro-occidentais: a Dorsal galega.
Serras da Faladoira, Curiscada, A Loba, O Cordal de Montouto, A Cova da
Serpe e O Careón, do Farelo, O Faro, Martiñá; Montes do Testeiro, Canduán, Faro de
Avión, O Suído, Cando, O Seixo e A Paradanta.
2.2.3.5. Vales
En Galicia son numerosísimos os vales fluviais, con multitude de formas:
25
amplos, pechados, con lenes ladeiras ou con fortes pendentes.
Os vales galegos, pola súa disposición respecto ó mar, representan un medio
natural de penetración da influencia oceánica no interior; acostuman a se-la
continuación das rías que achegan os ventos atlánticos e cantábricos. Pero os vales
poden traer outras influencias distintas ás mariñas e, así, os vales do Sil e do Támega
permiten o paso dos caracteres mediterráneos ata a depresión do Lemos.
A influencia oceánica déixase notar moito máis nos grandes vales con
orientación O-E, como o Tambre, o Ulla e o Miño, e mostra diso é a suavidade do clima
do baixo Deza ou do Mandeo.
Nos vales sudorientais a sequidade do verán únese ás elevadas temperaturas,
mentres no inverno son moi frecuentes as inversións térmicas e por isto as néboas
persistentes, de forma que son habituais os días nos que o val está cuberto, e uns 300
metros máis arriba loce o sol en todo o seu esplendor.
2.2.4. Caracteres xeolóxicos e xeomorfolóxicos
A extraordinaria variedade de rochas, con grandes diferencias na súa textura, e
sobre todo na súa composición química e mineralóxica, constitúe un factor importante
da diversidade de tipoloxía e propiedades edáficas existentes en Galicia. As máis
significativas son: granitos e gneises, xistos, lousas, peridotitas, piroxenitas, gabros,
anfibolitas, granulitas, ecloxitas, serpentinas, filitas, cuarcitas, areniscas, calcarias,
dolomías e un gran número de sedimentos de distinta textura, composición e idade.
Os materiais xeolóxicos máis abundantes en Galicia son: as rochas metamórficas
pobres en cuarzo; rochas metamórficas ricas en cuarzo; rochas graníticas; rochas básicas
e sedimentos.
As rochas graníticas representan o 45% da superficie, porcentaxe semellante ó
das rochas metamórficas de baixo grao (xistos, lousas, filitas...).
Na distribución:
• Solos formados sobre rochas graníticas.
• Solos sobre rochas básicas e ultrabásicas.
• Solos sobre xistos e lousas.
• Solos sobre areniscas e cuarcitas.
• Solos sobre sedimentos.
A distribución dos solos en Galicia é aproximadamente coincidente coa da
vexetación e ligada ós tipos de climas. A natureza da rocha madre é o principal factor de
diferenciación das propiedades dos solos.
Os principais solos existentes en Galicia son:
26
Litosol; ranker; histosol; vertisol; fluvisol; xelisol; andosol; arenosol; regosol;
podsol; luvisol; acrisol e cambisol.
A evolución xeomorfolóxica de Galicia está vinculada a factores derivados da
xeomorfoloxía estructural e xeomorfoloxía climática.
O actual relevo de Galicia caracterízase por unha graduación de superficies
aplanadas e pola profunda incisión dos leitos de auga. Esta graduación materialízanse
en:
Áreas afundidas (depresións).
Elevacións (serras ou áreas aplanadas) cortadas por gran número de vales.
Litoral: variada gama (acantilados, areais, lagoas, rías).
Os primeiros momentos da evolución de Galicia hai que situalos hai case 200
millóns de anos. De maneira resumida a evolución foi a seguinte:
Hercínico (1.000 millóns de anos). Os materiais rochosos son desta etapa.
Finais do Precámbrico: 650 millóns de anos. Aparecen dúas canles. Deposítanse
miles de metros de sedimentos xisto-areosos.
Cámbrico: 650-550 millóns de anos. Iníciase o xeosinclinal galego.
Finais do Precámbrico. Hai un pequeno pregamento. Aparece o complexo xisto-
gramáquico.
Durante o Ordovícico inferior (500 millóns de anos), o mar cubriuno todo.
Silúrico: (400 millóns de anos). Series xistosas moi finas con graptolitos.
Devónico: materiais devónico-dinantienses.
O relevo actual galego é pois o resultado da intercalación litolóxica tectónica -
sistemas morfoxenéticos sucesión climática- acción humana ó longo do tempo.
2.2.5. Cuberta vexetal
A cuberta vexetal en Galicia é consecuencia da evolución tanto xeolóxica como
climática ó longo dos tempos presentando marcadas diferencias en función de ditos
factores e das distintas composicións da rocha madre.
Na actualidade asistimos a unha regresión da acción do home sobre o terreo, que
marcou durante séculos unha evolución tanto na flora como na fauna e que contribuíu a
unha biodiversidade moi elevada tanto nas zonas altas de montaña como nos vales de
aluvión.
Pode dicirse que a maioría dos ecosistemas da península atópanse representados
na nosa Comunidade Autónoma, desde zonas de altitude superior ós 1.000 m. cunha
flora específica adaptada a solos de pouca profundidade, a maioría graníticos, e que
sofren períodos de seca estival en canto pasan dous meses sen choiva, ata zonas
27
lacustres cunha ampla rede de humidades de augas permanentes ó longo do ano. Desde
zonas expostas ó sur de altas pendentes e que o home foi modelando para cultivalas
evitando ó mesmo tempo a súa erosión, perigosa por outra parte dada a escasa
profundidade do seu solo, ata zonas chás con problemas de inundacións periódicas
invernais ou de primavera, pasando por vales con terreos de aluvión e climatoloxía
cálida máis propia doutras rexións e que permiten cultivos tropicais.
En cada unha desas zonas a vexetación espontánea ou inducida foise adaptando
dando lugar a comunidades vexetais específicas: pradeiras e frondosas nas zonas baixas,
chás ou de pouca pendente na metade norte de Galicia; cultivos de vide, piñeirais, masas
de acacias na metade sur; zonas sen arboredo con vexetación arbustiva de toxos, uces e
xestas nas zonas altas ou de pendente, carballeiras en zonas de terreos profundos en toda
a superficie galega, masas de castiñeiros nas vertentes norte e noroeste das zonas
montañosas.
A todo isto hai que engadirlle a acción do home, de novo, na formación da
cuberta aérea; é dicir, nas masas arboradas con piñeirais nas zonas de interior e, sobre
todo, na franxa litoral, a que cada vez máis vai sendo desprazada polas repoboacións de
eucaliptos ata altitudes aproximadas ós 400 metros.
Esta gran diversidade compleméntase con frondosas nas marxes dos ríos e
incluso con faiedos nas escasas zonas calcarias que existen en Galicia.
Por último, cabe sinalar unha vexetación costeira propia e moi variada se se
comparan zonas baixas e de dunas con acantilados expostos a fortes temporais unha boa
parte do ano.
Todo este conxunto de ecosistemas vexetais ten unha importancia transcendental
como elemento amortecedor das abundantes choivas, tanto no seu aspecto de retención
da auga e consecuente alimentación de acuíferos subterráneos, non de alto caudal pero
si moi abundantes, como no control da posible erosión que as ditas choivas, poucas
veces torrenciais, poderían causar na superficie do terreo. Cando a dita vexetación
desaparece, como consecuencia de incendios xeralmente, o proceso de erosión
acentúase deixando a rocha ó descuberto e producindo arrastres que colmatan os
pantanos e encoros dos nosos ríos.
2.2.6. Usos do territorio
A distribución da superficie ou do solo en Galicia indicase no cadro seguinte, no
que se pode observar que máis do 70% o representa o forestal (arborado e non
arborado). O solo ocupado por auga representa unicamente o 0,59% do total (ver mapa
1.1).
28
Uso do solo en Galicia
Uso Superficie total
Galicia (hectáreas)
% Respecto total comunidade
Poboación, industrial, comercial e minas 56.408,24 1,91SAU (solo agrario útil) 958.067,68 32,39Forestal arborado 1.170.548,41 39,58Forestal desarborado 745.872,35 25,22Praias, dunas, areais e marismas 9.296,60 0,31Ríos, encoros, lagos e lagoas 17.451,44 0,59Total 2.957.644,72 100
A Coruña Lugo Ourense Pontevedra Uso
Superficie % Total Galicia Superficie % Total
Galicia Superficie % Total Galicia Superficie % Total
Galicia
Poboación industrial, comercial e minas
27.158 0,92 6.019 0,20 5.950 0,20 17.280 0,58
SAU (solo agrario) 289.875 9,80 344.392 11,64 181.310 6,13 142.490 4,82
Forestal arborado 355.980 12,04 401.276 13,57 230.833 7,80 182.458 6,17
Forestal desarborado 112.684 3,81 228.657 7,73 300.944 10,18 103.537 3,50
Praias, dunas, areais e marismas 6.174 0,21 1.090 0,04 _ _ 2.032 0,07
Ríos, encoros, lagos e lagoas 4.463 0,15 3.574 0,12 7.415 0,25 1.997 0,07
Totais 796.334 26,93 985.008 33,30 726.452 24,56 449.794 15,21
2.2.7. Actividades económicas
Agricultura:
O clima de Galicia, pola súa temperatura e humidade é favorable ó
desenvolvemento da agricultura e gandería, aínda que existen grandes diferencias entre
bisbarras, determinadas principalmente polo relevo.
A agricultura galega é intensiva e de policultivos. Diferéncianse diversas
bisbarras agrícolas:
Costa norte, entre a meseta central e o Cantábrico (lácteos); costa atlántica
(vide); meseta central (leite, vacún); montaña nororiental (autoconsumo; vacún e
caprino); montaña sudocidental (vacún); depresións interiores (Támega e Viana:
29
viticultura; cereais; pataca...); media montaña e montaña suroriental (policultivo,
centeo,...).
Gandería:
Vacún principalmente (leite e carne), porcino (representa o 5% do gando
nacional), aves (polos; representa o 12% da nacional), ovino e caprino, como as máis
importantes.
Pesca, marisqueo e acuicultura:
Galicia é a primeira zona pesqueira española.
Sector extractivo e mineiro:
Galicia ten reservas de ferro, chumbo, magnesita, titanio e volframio como os
máis importantes.
Industria agroalimentaria; cárnica; láctea; vinícola; conserveira; da madeira;
granito e lousa; e téxtil.
2.3. REDE HIDROGRÁFICA DE GALICIA E RÉXIME HIDROLÓXICO
En Galicia hai unha marcada diferencia entre os sectores costeiros e do interior
tanto polos caudais de auga como pola densidade da súa rede fluvial.
Algúns trazos significativos da rede fluvial de Galicia son a estreita relación que
teñen as canles de auga coa fracturación do terreo, o seu curto percorrido (agás o Miño),
e a bipolaridade costa/interior.
A presencia das serras formando unha orla continua entre a costa e o interior
propicia a existencia de ríos de corto percorrido: Eo, Masma, Ouro, Landro, Mera,
Grande de Xubia, Anllóns, Xallas, Lérez, Verdugo-Oitavén (estes non exceden
raramente os 50 km). Soamente o Tambre e o Ulla superan estas distancias.
No interior, o Miño ten un percorrido por riba dos 300 km, cunha clara
morfoloxía na súa bacía, que fai doada a acumulación de auga nunha canle única.
As características morfolóxicas de Galicia central son bastante diferentes
(aparecen con maior asiduidade as terras chás rodeadas de serras). Un exemplo ocorre
co Miño, desde A Terra Chá recolle as augas que baixan das serras; O Ladra e o Parga
recollen da Serra da Loba; o Anllóns dos somontes do Xistral, o Ferreira, o Neira...
todos achegan o seu caudal para ir formando a gran arteria galega. O Sil realiza idéntica
función coas augas dalgunhas depresións e serras sudorientais, posteriormente chéganlle
as augas dos ríos Avia e Arnoia, que tamén nacen no corazón da Galicia central.
Un factor importante dos ríos galegos é o seu réxime:
Os ríos costeiros (os que nacen na unidade denominada costa), teñen un clásico
30
réxime pluvial cun máximo en outono e no inverno.
Os ríos do interior, que nacen nas serras occidentais e setentrionais (nas áreas do
interior), teñen semellantes características que os costeiros.
Os ríos que nacen nas serras orientais e sudorientais ofrecen un réxime pluvio-
nival caracterizado por dous máximos, un no outono-inverno, que é o máis importante, e
outro en primavera.
Existen en Galicia varias bacías fluviais cun gran número de ríos, (ver mapas 2,
3 e 4) que para os efectos hidrolóxicos poden dividirse en dúas zonas, con
características distintas.
2.3.1. Galicia-Costa
Constituída por tódalas bacías hidrográficas dos ríos que discorren integramente
polo territorio da Comunidade Autónoma e que desembocan nas costas galegas, sen ser
fronteirizos con Portugal.
Son as setentrionais ou cantábricas, e as occidentais ou atlánticas.
Os materiais xeolóxicos das bacías destes ríos son principalmente as rochas
graníticas e xistos, aínda que os da parte máis oriental están constituídos por un
conxunto de materiais de lousa, xistos e cuarcitas.
A climatoloxía destas bacías pode considerarse englobada dentro da denominada
Iberia Verde, que se caracteriza polos seus invernos suaves, veráns frescos, aire húmido,
abundante nubosidade e precipitacións frecuentes durante todo o ano, agás nos meses de
xullo e agosto, sobre todo na parte occidental e sur da zona.
As temperaturas caracterízanse pola súa suavidade e por manter pequenas
oscilacións ó longo do ano. Así, a temperatura media oscila entre os 10,2º C en Abadín
e os 14,9º C en Pontevedra e Vigo, cunha amplitude térmica anual entre os 6º C e 15º C.
A precipitación media anual oscila entre os 781 mm da estación pluviométrica
de Foz, e os 3.045 mm en Dodro. Os valores máis baixos (800-1.300 mm) alcánzanse
naquelas zonas onde se producen fenómenos de abrigo, puntos costeiros como Estaca de
Bares, cabos Fisterra e Corrubedo, etc., e os máis altos rexístranse particularmente na
serra de Avión e demais altitudes da franxa montañosa da costa oeste que actúa como
barreira fronte ás depresións procedentes do oeste-sudoeste, productoras de abundantes
choivas.
O núcleo de altas precipitacións máis importante, con valores superiores na
isohieta media anual ós 2.600 mm, atópase ó leste de Pontevedra, desde a cabeceira do
Lérez, ó norte, ata o Oitavén, ó sur. Un segundo núcleo, con alturas de isohieta
superiores ós 2.400 mm, atópase na parte máis occidental da Coruña, entre os ríos
31
Grande e Xallas. Un terceiro núcleo máis concentrado, con valores superiores ós 2.600
mm, está situado na desembocadura do Ulla e península do Barbanza.
No borde litoral lucense, desde Ribadeo ata Cervo, a precipitación chega a
descender por debaixo dos 800 mm. Tamén na zona de Betanzos se alcanzan valores
inferiores ós 900 mm.
O clima en Galicia-Costa dá orixe a solos e sedimentos que evolucionan
rapidamente cara a condicións de pH ácido, elevado contido de formas de Al activo e
pobreza de nutrientes.
As actividades agrícolas principais son as praderías, cultivo de millo, lúpulo,
trigo, centeo, cultivos hortícolas e silvicultura (basicamente o pino). Así mesmo, o
sector agropecuario ten unha importancia elevada na economía desta zona.
Pola súa vez, a zona de Galicia-Costa pode dividirse nas seguintes bacías.
2.3.1.1. Bacías da vertente cantábrica
Son as comprendidas entre Ribadeo e Cabo Ortegal. Mostran o clima máis
puramente oceánico de Galicia ofrecendo, polo tanto, a maior regularidade térmica e
pluviométrica, e os ríos responden perfectamente a estas condicións.
En efecto, estas correntes fluviais presentan un caudal relativo medio anual cun
termo medio de 26 l/seg/km2, en canto que a medida dos seus coeficientes mensuais de
caudal correspondentes á estiaxe é de 0,28. Comprende os seguintes ríos:
• Navia (sector galego).
• Eo (sector galego).
• Masma.
• Ouro.
• Landro.
• Sor.
• Baleo.
• Mera.
As súas bacías esténdense entre as serras nororientais e setentrionais e o mar. Os
Ancares (2.000 m), Xistral (1.000 m) e Faladoira (700 m) son os lugares desde os que as
augas se esparexen cara á vertente norte.
2.3.1.2. Bacías do Arco Ártabro, Fisterrán
Son as comprendidas entre os cabos Ortegal e Fisterra. Como era de esperar, os
ríos de Arco Ártabro-Fisterrán manteñen unha posición intermedia: o seu caudal
relativo anual permítenos obter un termo medio de 29 l/seg/km2, mentres os coeficientes
mensuais de caudal correspondentes ás respectivas estiaxes proporciónanos unha media
32
de 0,20. Comprende os seguintes ríos:
• Río Grande de Xubia.
• Eume.
• Lambre.
• Mandeo.
• Mendo.
• Mero.
• Anllóns.
• Grande.
• Castro.
2.3.1.3. Bacías das Rías Baixas
Pola contra, os ríos que desembocan nas Rías Baixas (desde o cabo de Fisterra
ata A Guarda), sometidos xa a notables influencias mediterráneas a pesar de recibir de
cheo as depresións atlánticas, acusan apreciables estiaxes. Desta forma, o termo medio
dos coeficientes mensuais de caudal no período de augas máis baixas é nestes cursos
fluviais de tan só 0,13, cando os seus caudais relativos medios anuais ofrecen unha
media duns 40 l/seg/km2. Comprende os seguintes ríos:
• Xallas.
• Tambre.
• Ulla.
• Umia.
• Lérez.
• Verdugo-Oitavén.
• Miñor.
2.3.2. Galicia-interior
Nela englóbanse os ríos de maior lonxitude de Galicia. Esta bacía localízase na
súa totalidade sobre terreos hercínicos do Macizo Hespérico e, polo tanto, a maior parte
dos seus afloramentos corresponden a formacións precámbricas, paleozoicas e
cristalinas, agás dalgúns recubrimentos miocenos e cuaternarios, que afloran dunha
forma descontinua.
A xénese destes ríos e o seu forte labor erosivo sobre materiais en xeral moi
resistentes determinaron a formación de vales profundos, estreitos e pendentes, que só
se abren e suavizan cando enfilan algunha depresión intramontañosa. É o caso do Miño
ó cruza-la lucense Terra Chá ou o do seu afluente, o Sarria, cando recolle as augas de
33
escorrentía da bacía deste nome. Ocorre o mesmo co Sil cando atravesa a depresión do
Bierzo, así coma o seu tributario dereito, o Cabe, ó face-lo propio na de Monforte.
Deste modo as bacías do Miño, o Sil e a pequena parte española do Limia teñen
unha ordenación basicamente lineal, co río principal relativamente centrado en cada
unha delas e numerosos tributarios -moitos deles de orde menor- que aflúen por ambas
marxes.
Dentro dunha clasificación moi xeral o ámbito que nos ocupa situaríase na Iberia
Verde, onde o clima, a grandes rasgos, está caracterizado por invernos suaves e veráns
frescos, aire húmido, abundante nubosidade e precipitacións frecuentes entre outubro e
xuño. Un maior detalle nesta primeira aproximación conduce á individualización de
áreas de características diferentes, xa que, en definitiva, son diferentes os parámetros
que guían o clima das distintas comarcas que constitúen as bacías dos ríos Miño, Sil e
Limia.
A pluviometría ten un amplo rango de variación, oscilando entre 700 e 1.900
mm/ano. Os valores máximos alcánzanse en Cabeza de Manzaneda (1.778 m), entre o
Navea e o Bibei, na serra dos Ancares (2.214 m) e no val inferior do Miño. Reciben
tamén altas precipitacións as serras de San Mamede (1.618 m) e Queixa (1.707 m), onde
se forman as cabeceiras do xa citado Navea, do Camba e do Arnoia, e tamén algo máis
ó Sur na zona alta da bacía do Limia. No outro extremo -entre 700 e 900 mm de choiva
anual- sitúanse as depresións de Monforte e a área de Ourense.
A distribución anual destas precipitacións é a normal nestes ámbitos norteños da
península, cun máximo en decembro-xaneiro, que se amplía ata novembro e febreiro, e
un mínimo en xullo, seguido de agosto. Adoita producirse, ademais, outro máximo
relativo en primavera. Pásase dun réxime temperado-cálido no litoral ata un marítimo
fresco terra dentro, acadándose un pirenaico frío nas áreas montañosas de maior altitude
da cabeceira do Sil.
A evapotranspiración potencial oscila entre preto de 600 mm e algo máis de 750,
sendo máxima nas depresións intramontañosas e no sector inferior do val do Miño.
O factor neve, aínda que importante en case tódalas áreas montañosas por riba
dos 1.000 m de altitude, ten incidencia máxima, polos volumes recibidos e a súa
persistencia, nos macizos máis elevados, en particular, aqueles abertos ós ventos dos
cuadrantes terceiro e cuarto. É o caso do nó de Pena Trevinca, Cabeza de Manzaneda, a
serra de Queixa, Os Ancares e, sobre todo, na cabeceira do Sil, ó longo da cordilleira
cantábrica.
En Lugo a actividade case exclusiva é a agropecuaria. A poboación está moi
diseminada; destacan unicamente dous núcleos, ademais da capital, que son Sarria e
34
Monforte. Serve de soporte ós encoros de Belesar (655 hm3) e Os Peares (182 hm3) que
regulan o río Miño.
En Ourense, coma en Lugo, a actividade fundamental é a agropecuaria. Serve de
soporte o aproveitamento hidroeléctrico de varios ríos, cunha producción significativa.
Pódese dicir que tódolos seus ríos están regulados. A poboación está moi diseminada
destacando, xunto coa capital, os núcleos do Carballiño, A Rúa e O Barco de
Valdeorras.
En Pontevedra, aínda que a actividade fundamental é a agropecuaria, é a máis
activa das áreas galegas cun importante polígono industrial no Porriño. A poboación
está moi diseminada destacando os núcleos de Ponteareas, Salvaterra de Miño, A
Guarda, Tui e O Porriño.
As principais infraestructuras hidráulicas públicas corresponden ós sistemas de
regadío xestionados pola Confederación Hidrográfica do Norte no Val de Lemos.
Os regadíos do Val de Lemos empregan auga do río Cabe fluentes e do río Mao
reguladas no encoro de Vilasouto.
As tres canles: Bóveda de 31,5 km e capacidades desde 5,5 m3/s no seu tramo
inicial ata 1,1 m3/s no seu tramo final; marxe esquerda de 25 km e entre 2 e 1,6 m3/s; e
marxe dereita de 22 km e entre 2,1 e 0,2 m3/s, dominan unha superficie de 4.700 ha,
regándose 1.700 ha. A rede de quenllas secundarias realizada aproxímase ós 150 km de
lonxitude.
2.3.3. Limia, Támega e Mente
O Limia nace na depresión do seu nome para ir recollendo as augas do Limia
alto e baixo antes de chegar a Portugal e desembocar en Viana do Castelo.
O Támega nace na serra de Mamede, e drena na depresión de Monterrei
recibindo a achega do Bubal e do Porto. As súas augas desembocan no Douro.
O Mente recolle as augas do sudoeste para levalas ó Douro.
2.3.4. As lagoas
Non son abundantes e as poucas que existían foron desaparecendo. As máis
importantes son a lagoa de Antela (Xinzo de Limia, Ourense) e a de Cospeito (Cospeito,
Lugo), actualmente case desecadas.
Pequenas lagoas costeiras: A Frouxeira (Valdoviño, A Coruña); Doniños (Ferrol,
A Coruña); Louro (Muros, A Coruña) e Xuño en Corrubedo (Ribeira, A Coruña).
2.3.5. Vales fluviais
Os vales galegos aparecen enmarcados por superficies de aplanamento e polas
serras, ofrecendo no seu percorrido cambios bruscos de dirección, propios dos macizos
35
cristalinos.
• O Miño, no Ribeiro.
• O Castro nas proximidades das Pontes de García Rodríguez.
• Arenteiro.
• Bibei.
• Lérez.
• Ulla.
2.3.6. Bacía do río Miño
É a bacía máis extensa de tódalas que drenan o territorio galego. Os ríos
principais son:
• Río Miño (do nacemento a Lugo).
• Río Miño (de Lugo ós Peares).
• Sil.
• Río Miño (dos Peares a Frieira).
• Río Miño (de Frieira á desembocadura).
O curso alto do río Miño caracterízase pola súa amplitude morfolóxica e pola
gran densidade da rede fluvial. En todo o sector situado ó norte de Lugo predomina a
morfoloxía aplanada situada entre 400 e 500 m, característica da Terra Chá; o Miño e os
seus afluentes deambulan sen a penas encaixarse, sendo frecuentes as canles de auga
que se parten en varios brazos e as zonas anegadas.
Augas abaixo de Lugo o relevo comeza a ser diferente. Desaparecen as grandes
superficies aplanadas, combinándose as áreas chás con zonas montañosas e depresións
tectónicas. É a partir de Portomarín cando o Miño empeza a encaixarse a medida que se
acerca ós Peares, estreitándose a súa bacía, sendo os bancais un elemento característico
dela.
Desde Os Peares o Miño baixa coas augas do seu afluente Sil. Así, ata Ribadavia
o Val do Miño ofrece características cambiantes desde o punto de vista morfolóxico; os
sectores de morfoloxía pechada encadéanse con outros nos que domina a amplitude. Os
materiais graníticos dominantes favorecen a aparición de ladeiras descarnadas xunto a
zonas cultivadas, principalmente dedicadas á vide.
Entre O Ribeiro e a súa desembocadura a bacía do Miño vaise estreitando, con
intensa fracturación do terreo, o que facilita a chegada de augas de pequenos afluentes.
Un afluente importante nesta zona é o río Arnoia. Isto fai que neste sector apareza un
claro contraste entre os vales, en moitos casos de fondo plano, e os interfluvios,
caracterizados por vertentes desgastadas e cumios aplanados. Xa preto da súa
36
desembocadura, o enganche entre as diferentes depresións tectónicas orixina no Val do
Miño unha apertura morfolóxica que chega ata o treito final do seu percorrido.
2.3.7. Bacía do río Sil
O outro río importante, o Sil, caracterízase por ter na bacía unha sucesión de
vales encaixados entre os que se introduce, ocasionalmente, a horizontalidade de
diferentes depresións tectónicas. Isto fai que, desde Montefurado ata Os Peares,
principalmente a partir da desembocadura do seu afluente Lor, se observen os canóns
máis impresionantes do espacio xeográfico galego. O encaixoamento do Sil enxendrou
un val fondo e estreito con ladeiras fortemente inclinadas (en ocasións chegan ata o 70%
de pendente) o que dificulta a ocupación humana e o desenvolvemento agrícola, aínda
que nos bancais das ladeiras se cultiva baixo condicións heroicas a vide.
2.3.8. Ríos meridionais da bacía do Douro
Son ríos que a pesar de nacer en Galicia desembocan no veciño Portugal, sendo
os seguintes:
• Támega.
• Mente.
As bacías do Támega, que descende encaixado ata Laza para abrirse
posteriormente (por Verín, Oímbra, Monterrei), e o Mente, que forma amplos vales na
zona de Riós, indican que hai un claro contraste entre as altas terras montañosas e os
vales aplanados que dominan o percorrido por territorio español ata a súa penetración en
Portugal.
2.3.9. Bacía do Limia
A bacía do Limia, no seu percorrido por Galicia, ofrece dous treitos moi
diferenciados. A bacía alta, que discorre pola depresión da Limia, de gran
horizontalidade e a bacía máis próxima a Portugal, a cal se vai estreitando
paulatinamente.
Os caudais e superficies aforadas das bacías descritas anteriormente recóllense
no anexo 3.
Unha descrición detallada das bacías hidrográficas de Galicia indícase no anexo
4.
2.4. APROVEITAMENTO HIDROLÓXICO: ENCOROS E MINICENTRAIS
HIDROELÉCTRICAS
Debido á peculiar orografía galega construíronse nun número importante de
37
bacías un gran número de encoros e de minicentrais hidroeléctricas distribuídas por toda
Galicia.
2.4.1. Encoros
Os encoros máis importantes son os seguintes:
Bacía Galicia-Costa:
Cecebre, Eiras, A Fervenza, Santa Uxía, Eume, A Ribeira, As Forcadas,
Zamáns, Portodemouros, Barrié de la Maza, Vilagudín. A distribución dos encoros máis
importantes en función dos ríos é a seguinte:
Río Encoro Titular
Covo Rio Covo Alúmina-Aluminio
Mero Cecebre Abastec. A Coruña
Meicende Meicende Inespal Metal
Oitavén Eiras Abastec. Vigo
Xallas A Fervenza Ferroatlántica
Xallas Castrelo Ferroatlántica
Xallas Santa Uxía Ferroatlántica
Xallas Ponte Olveira Ferroatlántica
Eume Eume Endesa
Eume A Ribeira Endesa
Forcadas As Forcadas Abastec. Ferrol
Con Con Abastec. Vilagarcía
Lérez Pontillón de Castro Abastec. Pontevedra Zamáns Zamáns Abastec. Vigo
Ulla Portodemouros Unión Fenosa
Tambre Barrié de la Maza Unión Fenosa
Viduído Vilagudín Unión Fenosa
Pórtigo S. Cosmade (Vilasenín) Unión Fenosa
Umia Caldas de Reis Xunta de Galicia
Bacía do Sil:
Penarrubia, Pumares, Sobradelo, Santiago Sil, San Martiño, Sequeiros, San
Estevo e San Pedro.
Encoro Titular
Penarrubia Endesa
Pumares-Sobradelo Iberdrola
38
Santiago-Sil Iberdrola
San Martiño Iberdrola
Sequeiros Iberdrola
Santo Estevo Iberdrola
San Pedro Iberdrola
Bacía do Miño:
Belesar, Os Peares, Velle, Castrelo e Frieira.
Encoro Titular
Belesar Unión Fenosa
Os Peares Unión Fenosa
Velle Unión Fenosa
Castrelo Unión Fenosa
Frieira Unión Fenosa
Bacías que achegan ó Sil e ó Miño:
Río Encoro Titular
Navea Chandrexa Iberdrola
Guístolas Iberdrola
Gaiola Cachamuíña Abastec. de Ourense
Cenza Cenza Iberdrola
Camba Portas-Conso Iberdrola
Bibei Montefurado Iberdrola
Bibei S. Miguel Iberdrola
Pias Endesa
Vao-Bibei Iberdrola
San Sebastián Iberdrola
Xares Santa Eulalia Iberdrola
Prada Baia Endesa
Avia-Viñao Albarellos Unión Fenosa
Mao Leboreiro Unión Fenosa
Mao Vilasouto-Mao Unión Fenosa
Edrada Edrada Unión Fenosa
Casaio Casaio Endesa
Conca do Limia:
As Conchas e Salas.
39
Conca do Navia:
Salime.
Unha relación máis completa e ampliada de encoros, coas súas características
máis sobresaíntes indícanse no anexo 5, e identifícanse no mapa 5.
2.4.2. Minicentrais hidroeléctricas
O número de minicentrais hidroeléctricas de Galicia é importante, estando
distribuídas en diferentes bacías, sendo as máis numerosas nas do Miño-Sil e nalgúns
ríos de Galicia-Costa.
As características que diferencian os encoros das minicentrais desde o punto de
vista de riscos potenciais e de planificación de protección son a capacidade de
encoramento, a altura do azude e a situación xeográfica.
As minicentrais atópanse situadas nos ríos de pequeno caudal e en zonas de
difícil acceso, que minimizan o risco en caso de accidente de rotura de azude ou mal
funcionamento dela.
Tamén as zonas habitables ou transitables augas abaixo da localización das
minicentrais son dunhas características singulares, de tal xeito que, practicamente nunha
zona de varios quilómetros augas abaixo delas non se atopan zonas de poboación e
estas, se aparecen, son núcleos illados no medio rural.
O risco maior que poden presentar é o aumento brusco do caudal do río debido a
que se estea turbinando para a producción de enerxía, coincidente coa presencia nas
súas marxes de persoas que realicen actividades recreativas (pesca fluvial, deportes que
precisen o uso de embarcacións, natación...).
A Comunidade Autónoma de Galicia promulgou unha normativa legal, pola que
o titular da minicentral hidroeléctrica debe dispoñer de medios ou sistemas de aviso ós
posibles usuarios no leito augas abaixo da localización da minicentral, indicando e
informando dos posibles aumentos do caudal debido ás circunstancias anteriormente
indicadas.
Nos anexos 6 y 7 indícanse as minicentrais hidroeléctricas existentes
respectivamente en Galicia Costa e na bacía do Miño-Sil.
2.5. CARACTERIZACIÓN XERAL DO CLIMA
2.5.1. Trazos climáticos xerais
A Comunidade Autónoma de Galicia ocupa, como é sabido, o extremo
noroccidental da Península Ibérica. Esta situación xeográfica fai que se atope sometida,
40
polo oeste, á influencia do Océano Atlántico e, polo norte, á do Mar Cantábrico, dobre
influencia que condiciona moi notablemente o clima da rexión, facendo que esta estea
plenamente inserta dentro do que deu en chamarse a España húmida.
De acordo coa división da Península Ibérica en rexións climáticas establecida
por I. Font, Galicia pertence enteiramente á denominada zona verde (caracterizada por
un clima de tipo europeo occidental), estando atravesada pola divisoria entre as
denominadas rexións marítima e semimarítima, que veñen a corresponder,
respectivamente, á zona relativamente próxima ó litoral (tanto atlántico como
cantábrico) e á zona interior da rexión que nos ocupa. Máis concretamente, á rexión
marítima pertencen a provincia da Coruña, metade norte da de Lugo e a de Pontevedra
na súa maior parte, mentres que o resto da comunidade galega pertence xa á rexión
semimarítima. (A mencionada división climático-rexional da nosa península baséase
fundamentalmente nos índices de continentalidade de Gorezynski e hídrico anual de
Thornthwaite, así como no réxime pluviométrico).
A diferencia do que ocorre no resto da península, a rexión marítima, en Galicia,
esténdese considerablemente cara ó interior, debido á orientación das Rías Baixas na
fachada atlántica, que facilita a penetración dos ventos cálidos e húmidos do sudoeste,
os que, á vez que achegan abundantes choivas, contribúen a amortece-las oscilacións
térmicas. Pola contra, na rexión semimarítima, é maior a amplitude das oscilacións
anual e diúrna da temperatura, sendo máxima a continentalidade na meseta lucense e
nas terras altas de Ourense.
Por outra banda, e segundo a clasificación climática de Köppen, toda a rexión
galaica caracterízase por un clima de tipo C (clima temperado-cálido), predominando,
dentro del, a variedade Cfb (clima temperado húmido con verán cálido e sen estación
seca), se ben algunhas áreas máis reducidas -de maior extensión nas provincias de
Ourense e Pontevedra- responden á variedade Csb (clima temperado chuvioso con verán
seco e cálido).
Con referencia ás características termométricas de Galicia e á vista dos mapas
que figuran no Atlas Nacional de España (A.N.E., Climatoloxía; I.G.N., 1992),
confeccionados a partir dos valores medios do período 1956/1985, na maior parte de
Galicia a temperatura media anual presenta valores comprendidos entre 10º C e 15º C.
Non obstante, este último valor é superado nunha franxa próxima ó litoral occidental da
rexión, mentres que nas zonas máis montañosas das provincias de Lugo (serras dos
Ancares e do Courel) e Ourense (serras de Queixa, San Mamede, O Eixe e Segundeira),
os valores do mencionado parámetro permanecen por debaixo dos 10º C (e incluso, en
torno a Cabeza de Manzaneda, dentro da Serra de Queixa, ditos valores son inferiores a
41
7,5º C).
O mes máis frío do ano é, xeralmente, xaneiro, no que a temperatura media -
acusando os efectos da relativa continentalidade e altitude- presenta valores inferiores a
7,5º C en toda a Galicia interior, valores que descenden por debaixo dos 5º C nas súas
zonas máis elevadas (acercándose xa ós 0º C nas serras de Queixa e dos Ancares). En
cambio, nas zonas prelitorais da rexión o citado mes invernal presenta temperaturas
máis suaves -con valores medios superiores a 7,5º C-, especialmente nas Rías Baixas,
onde as medias correspondentes chegan a supera-los 10º C.
Pola súa parte, o mes máis caloroso adoita ser xullo (aínda que, nalgúns lugares,
pode ser agosto), no que a temperatura media presenta os seus valores máis elevados -
por riba dos 20º C- en torno ás Rías Baixas, bacía inferior do Miño e val do Sil, mentres
que nas terras altas do interior da rexión (meseta luguesa e zonas montañosas de
Ourense) as medias termométricas do citado mes estival mantéñense entre 15º C e 17,5º
C.
Por outro lado, a amplitude media anual da oscilación térmica diaria presenta
valores que van desde os inferiores a 8º C que encontramos nas zonas costeiras das
provincias de Lugo e A Coruña, ata os superiores a 12º C que se dan na maior parte da
provincia de Ourense (aínda que no seu tercio oriental, é dicir, na parte máis montañosa,
os valores son algo inferiores ó último sinalado) e no borde meridional da de Lugo.
A abundancia da nubosidade e a frecuencia das néboas fan que, en Galicia, os
índices de insolación efectiva sexan relativamente baixos. Así, na maior parte da rexión,
as medias de insolación están comprendidas entre as 1.800 e 2.200 horas de sol anuais.
Sen embargo, non se acada o primeiro deses valores nos tercios setentrionais das
provincias de Lugo e A Coruña e, en cambio, supérase a segunda cifra sinalada en torno
ás rías de Pontevedra e Vigo e na bacía inferior do Miño.
Ten carácter especialmente ventoso a zona litoral comprendida entre Estaca de
Bares e Fisterra, na que son frecuentes os temporais con refachos de vento que superan
os 100 km/h e onde a velocidade media anual deste chega a ser de 25 km/h.
No mapa 6 indícanse os dominios climáticos de Galicia: os climas de fachada do
litoral, do interior e finalmente de montaña.
Nos mapas 7.1, 7.2, 7.3 e 7.4 indícanse as precipitacións máximas nun período
de retorno de 5, 25, 50, 100 e 250 anos, respectivamente.
No mapa 8 indícase as xeadas de Galicia.
As precipitacións anuais (pluviométrico), indícanse no mapa 9, e as temperaturas
medias anuais de Galicia, no mapa 10.
42
2.5.2. Trazos pluviométricos
A frecuencia e abundancia das precipitacións que recibe fan que, como é ben
sabido, Galicia sexa unha das rexións máis chuviosas do noso país. Ditas precipitacións
distribúense de modo sensiblemente uniforme ó longo do ano, non habendo unha
estación propiamente seca, pero cun mínimo ben acusado nos meses centrais do verán.
Na maior parte da rexión, a precipitación anual media supera os 1.400 mm, chegando a
rebordarse ós 2.000 mm nalgunhas áreas das zonas máis expostas ós ventos húmidos.
Aínda que predominan, en xeral, as choivas de carácter continuo e persistente,
tamén se rexistran, con relativa frecuencia, precipitacións de carácter tormentoso, as
cales -en canto á orixe das tormentas e as zonas afectadas- distribúense desigualmente,
segundo a época do ano. Así, durante o verán, as tormentas adoitan ser de tipo
convectivo local (tormentas de calor), sendo máis frecuentes en zonas do interior da
rexión, principalmente en áreas montañosas nas que o efecto orográfico vén reforza-los
ascensos convectivos. En cambio, no inverno e na primavera predominan as tormentas
de tipo frontal, fenómenos que se producen con maior frecuencia en áreas próximas ás
Rías Baixas e ó litoral noroccidental da rexión. É, curiosamente, nestas zonas onde,
dentro de España, se rexistra o maior número anual medio de días de pedrazo (nalgúns
lugares ata 15 días).
Examinando o mapa da precipitación anual media referida ó período 1956-1985
que figura no Atlas Nacional de España (A.N.E., Climatoloxía; I.G.N. 1992), podemos
apreciar algúns dos trazos pluviométricos que caracterizan a rexión galega. Así, en dito
mapa obsérvase que -como parte da denominada España húmida- toda Galicia está
incluída dentro dunha área limitada pola isohieta de 800 mm, superándose amplamente
o dito valor en case toda a rexión.
Así mesmo, podemos ver que os maiores valores de precipitación anual media se
acadan dentro das zonas seguintes:
a) Zona sudoccidental da provincia da Coruña, Rías Baixas e serras prelitorais
próximas a elas, onde, dentro dunha área relativamente estensa, se superan os
1.800 mm, destacando a presencia dun núcleo con máis de 2.000 mm.
A orientación de cara ó SW que esta zona presenta facilita a penetración dos
eficaces sistemas frontais procedentes desa dirección, a actividade dos cales
se ve reforzada pola presencia da barreira montañosa prelitoral.
b) Serra de Queixa, onde, nunha área máis reducida cá anterior, se superan, así
mesmo, os 1.800 mm e, incluso, nalgúns núcleos os 2.000 mm.
c) Serra Segundeira, cunha área na que encontramos valores superiores ós
43
1.600 mm, que van aumentando coa altitude ata reborda-los 2.000 mm nos
puntos máis elevados.
d) Serra dos Ancares, onde aparece unha área na que se superan os 1.600 mm,
incluíndo un núcleo con máis de 1.800 mm, cerca do límite entre as
provincias de Lugo, Asturias e León.
Estas tres últimas áreas sitúanse en zonas montañosas, con altitude superior a
1.400 m, acadándose a máxima cota (2.124 m) en Pena Trevinca (confluencia entre os
límites provinciais de Ourense, León e Zamora), dentro da Serra Segundeira.
Por outra parte os valores inferiores da precipitación anual media, dentro da
rexión galega, localízanse nas zonas que a continuación se indican:
1. Os valores máis baixos do mencionado parámetro -inferiores a 1.000 mm-
localízanse en torno ó curso medio do río Sil, ó seu paso pola comarca de
Valdeorras, así como na bacía do río Limia (sudoeste da provincia de
Ourense), aparecendo tamén valores da mesma orde en parte da meseta
lucense.
2. En torno ás rías de Ferrol, Betanzos e A Coruña, por una parte, así como, por
outra, nas proximidades do litoral máis setentrional da rexión, encontramos
sendas áreas onde a precipitación anual media presenta valores
comprendidos entre 1.000 e 1.200 mm.
Estas dúas últimas áreas sitúanse dentro de zonas relativamente pouco expostas
ás situacións do SW (en contraposición ó caso das Rías Baixas, ás que os ventos
húmidos desa procedencia achegan gran abundancia de precipitacións), mentres que as
primeiras corresponden a vales rodeados por cadeas montañosas máis ou menos
notables (efectos de sombra pluviométrica).
Os datos pluviométricos de Galicia dos últimos anos, así coma as precipitacións
intensas e frecuentes rexistradas nos últimos meses do ano 2000 e primeiros días de
2001 indícanse no anexo 8.
2.6. IDENTIFICACIÓN E CLASIFICACIÓN DAS INUNDACIÓNS
O risco é o resultado da composición da función frecuencia de que se produza
unha inundación coa función vulnerabilidade e os elementos expostos ó risco.
A definición de risco debe ter en conta tanto a probabilidade de ocorrencia da
inundación, coma os niveis alcanzados.
En canto ós niveis de frecuencia, seguíronse os establecidos na directriz básica:
• Zonas de inundación frecuente. Correspóndese con zonas sometidas a
inundacións de período de retorno inferior a 50 anos, ou o que é o mesmo,
44
probabilidade de sufrir unha inundación un ano calquera igual ou superior ó
2%.
• Zonas de inundación ocasional. Son aquelas zonas que sofren inundacións
entre 50 e 100 anos de período de retorno, é dicir, probabilidade de
inundación entre o 2% e o 1%.
• Zonas de inundación excepcional. Correspóndense con zonas inundadas con
crecidas de 100 ata 500 anos de período de retorno. En termos de
probabilidade de inundación, entre o 1% e 0,2%.
Cando se clasifican as inundacións hai que ter en conta sempre o período
estatístico de retorno ou intervalo medio de tempo, número de anos, ó cabo do que é
previsible que se produza un suceso de características dadas. En función deste criterio,
tendo en conta os datos dos últimos 500 anos, as zonas que se inundan en Galicia
pódense clasificar, por razóns de risco, baixo tres formas ben diferenciadas e
delimitadas (ver mapa 11):
Zonas de inundación frecuente:
Son zonas que se inundan para enchentes de período de retorno de 50 anos.
Destacan as seguintes:
A Coruña:
• As zonas ribeirás do río Sar desde o seu nacemento ata a súa desembocadura
no río Ulla, con especial incidencia no concello de Santiago de Compostela.
• As ribeiras do Ulla, especialmente na súa desembocadura en Padrón.
• As ribeiras do Tambre ó seu paso polo Val do Dubra.
Lugo:
• A comarca da Terra Chá (Lachá e Fabilos), Vilalba e Begonte.
Pontevedra:
• As ribeiras do Umia, con especial importancia na zona de Caldas de Reis.
Zonas de inundación ocasional:
Son zonas inundables para enchentes de período de retorno entre 50 e 100 años.
Hai que destacar:
A Coruña:
• A zona da ría de Ferrol que comprende o contorno de Ferrol e o termo
municipal de Neda no río Belelle.
• Ámbalas marxes do curso baixo do Mandeo, incluíndo o termo municipal de
45
Betanzos na súa desembocadura na ría do mesmo nome.
• Curso do río Anllóns ó seu paso por Carballo e Ponteceso.
• As zonas ribeirás dos cursos baixos do Tines e o Donas no entorno municipal
de Serra de Outes.
Lugo:
• As zonas ribeirás do Miño ó seu paso pola cidade de Lugo.
• O río Támega ó seu paso polo termo municipal de Cospeito.
• O río Azúmara nos termos municipais de Castro de Rei e Pol.
• Os ríos Miño, Pequeno e Madanela na zona de Pastoriza e Castro Ribeiras de
Lea.
• O río Landro no termo de Viveiro, especialmente na localidade de Landrove.
• O río Eo ó seu paso por A Pontenova.
• O río Cabe ó seu paso por Monforte de Lemos.
Ourense:
• Ámbalas marxes do río Avia desde o encoro de Albarellos ata a súa
desembocadura no Miño, especialmente nos termos municipais de Leiro e
Ribadavia.
• O río Sil na confluencia co Casoio, no termo municipal de Carballeda de
Valdeorras.
• As marxes do Támega no seu paso polos termos municipais de Monterrei,
Castrelo do Val, Verín e Laza.
• As marxes do Limia ó seu paso polos termos municipais de Xinzo de Limia
e Sandiás.
Pontevedra:
• As zonas ribeirás do Umia, agás Caldas de Reis.
• Ámbalas marxes dos cursos dos ríos Verdugo e Oitavén, nos contornos de
Ponte Caldelas e Fornelos de Montes ata a desembocadura en Arcade.
• O entorno do río Lagares en Vigo.
• Ambas ribeiras do río Tea ó seu paso polo termo municipal de Ponteareas.
• Augas abaixo do río Zamáns despois do encoro do mesmo nome ata o núcleo
de Gondomar.
Zonas de inundación excepcional:
Son aquelas zonas inundables para enchentes de período de retorno entre 100 e
500 anos. Hai que destacar:
46
A Coruña:
• As zonas ribeirás do río Forcadas, desde o encoro das Forcadas ata a súa
desembocadura na ría de Cedeira.
• O curso medio do Eume entre os encoros da Ribeira e do Eume.
• Ámbalas marxes do río Eume entre o encoro do mesmo nome ata a súa
desembocadura en Pontedeume.
• As dúas ribeiras do curso baixo do Mero, desde Cambre ata a súa
desembocadura no Atlántico.
• Ámbalas marxes do Seixedo, desde augas abaixo do encoro do Rosadoiro ata
a desembocadura no Atlántico (Arteixo).
• Ámbalas marxes do Xallas, desde o encoro de Fervenza ata a súa
desembocadura.
• O río Tállara no termo municipal de Noia ata a súa desembocadura na ría de
Muros e Noia.
• Ambas ribeiras do curso baixo do Tambre, desde o encoro de Barrié da Maza
ata a súa desembocadura na ría de Muros e Noia.
• As ribeiras do curso medio do Ulla, desde o encoro de Portodemouros ata o
río Pereiro (Vedra).
Lugo:
• Ambas ribeiras do río Sarria, entre Samos e Sarria.
• O río Miño no tramo comprendido entre os encoros de Velle e Belesar.
• Os ríos Mao e Cabe desde o encoro de Vilasouto ata a súa desembocadura no
Sil.
Ourense:
• As ribeiras do Sil entre os encoros de Santiago e Santo Estevo, incluíndo o
río Bibei.
• O río Edo ó seu paso polo termo municipal de Castro Caldelas.
• As ribeiras do Miño, entre os encoros de Velle e A Frieira, así coma o curso
desde o encoro de Cachamuíña ata a súa chegada en Ourense.
• As ribeiras do Arenteiro no seu paso polo termo municipal do Carballiño.
• As ribeiras do Limia desde o seu paso por Xinzo de Limia.
• O río Arnoia ó seu paso por Baños de Molgas, Allariz e Celanova.
Pontevedra:
• As ribeiras do Lérez no seu curso baixo.
47
• As ribeiras do Oitavén, desde o encoro das Eiras ata a súa unión co Verdugo,
ata a desembocadura.
• As zonas ribeirás do Louro, desde Mos ó Porriño.
• As zonas ribeirás do Miño augas abaixo do encoro da Frieira ata a súa
desembocadura.
Na década dos anos 1990-2000 (últimos 10 anos) tiveron lugar diversos
episodios de inundacións; os máis significativos e recentes tiveron lugar a finais do ano
2000 (decembro) e principios do ano 2001 (xaneiro).
Seguidamente, indícanse os concellos que tiveron ultimamente inundacións en
Galicia. (Ver mapa 12).
Galicia–Costa:
Provincia de Lugo:
Viveiro: desbordamento na desembocadura do río Masma.
Provincia da Coruña:
Betanzos: zonas próximas ó río Mandeo; Cambre: augas abaixo do encoro de
Cecebre; Val do Dubra, desbordamento dos ríos Dubra e Tambre ó seu paso polo
concello; Oroso (Sigüeiro); concellos de Carnota, Muros, Noia, A Pobra do Caramiñal
(e en xeral os da comarca do Barbanza). Desbordamento do río Sar: concellos de
Padrón, Rois, Brión, Ames e Bertamiráns; anegamentos nos concellos de Negreira,
Carballo, Tordoia, Zas, Dodro e Arzúa; desbordamento do río Ulla: concellos de Teo,
Vedra, A Estrada e Padrón.
Provincia de Pontevedra:
Pontecesures: desbordamento do río Ulla; Valga: desbordamento do río Valga;
Cuntis e Caldas de Reis: desbordamento do río Umia e os seus afluentes; anegamentos
na comarca do Salnés; río Lérez (ó seu paso por Pontevedra); anegamentos no concello
de Redondela; Vigo: desbordamento do río Lagares; anegamentos no concello de
Gondomar.
Miño-Sil:
Provincia de Lugo:
Desbordamento do Miño en Lugo capital; o río Eo ó seu paso pola Pontenova;
anegamentos na Terra Chá; río Sarria (Sarria e Samos); río Cabe ó seu paso por
Monforte de Lemos.
Provincia de Ourense:
48
Ourense cidade: desbordamento do Miño; comarca do Ribeiro: desbordamento
do Avia (desde o encoro de Albarellos ata o Miño); O Carballiño (río Arenteiro).
Provincia de Pontevedra:
Ponteareas: desbordamento do Tea; Salvaterra do Miño e Tui: desbordamento do
Miño.
Támega:
Desbordamento na comarca de Verín: concellos de Laza, Verín, Oímbra e
Monterrei.
Limia:
Desbordamento na comarca do Limia (Xinzo de Limia principalmente).
2.7. TIPOLOXÍA DAS INUNDACIÓNS
Ó se-los plans de protección civil documentos continuamente revisables, os
estudios que se elaboren sobre zonas inundables deberán ir conformando, completando
e, nalgúns casos, modificando a base teórico-práctica sobre a que hoxe en día se apoia o
estudio da análise de risco deste plan.
A incorporación de datos resultantes de novos estudios sobre a inundabilidade
do territorio, así como para a actualización dos datos existentes sobre zonas inundables
e a vulnerabilidade territorial, farase no seo da Comisión Galega para os Riscos de
Inundacións e Situacións de Seca (Decreto 56/2000, artigo 46 e seguintes), que
colaborou activamente na elaboración deste plan especial, e posteriormente emitirá
informe sobre a pola Comisión Galega de Protección Civil (CGPC).
A información territorial básica para a análise de risco está dispoñible no Centro
de Coordinación Operativa: Cecop: Cecop-Galicia (Centro de Emerxencias 112 SOS-
Galicia), onde se especifican o asentamento, litoloxía, principais usos do solo e datos
básicos da bacía. Tamén se dispón da análise hidráulica que determina as capacidades
dos leitos e, en consecuencia, os puntos de desbordamento e as áreas inundables, todo
iso para cada período de retorno (50, 100 e 500 años). Os ditos datos son os utilizados
en caso necesario polo Cecop-Galicia para a mellor operatividade do plan especial.
Polo que respecta ós puntos de información foronómica e pluviométrica, están
contidos na base de datos para a xestión de emerxencias por inundacións dispoñible no
Cecop-Galicia (112).
Unha inundación prodúcese cando a capacidade de desaugamento do territorio é
insuficiente (ou incluso nula) fronte a unhas precipitacións importantes sobre a bacía de
drenaxe. Esta menor capacidade de desaugamento pode ter motivos naturais, ou ser
49
causada por accidentes con orixe independente da actividade antrópica, ou estar
inducida polo home mediante a ocupación parcial ou total do leito fluvial.
Nunha inundación os elementos de risco son as poboacións ou núcleos
habitados, as edificacións, obras de enxeñería civil, actividades económicas e servicios
públicos que se atopan en perigo nunha determinada zona xeográfica.
As inundacións poden ter diferente orixe:
a) Inundacións debidas a choivas in situ.
b) Inundacións producidas polos desbordamentos dos ríos, potenciados por:
* Precipitacións: intensas en curto período de tempo; prolongadas
durante un certo tempo; acumulativas nun determinado espacio de
tempo.
* Fusión da neve ou desxeo.
* Obstruccións dos leitos naturais ou artificiais.
* Invasión dos leitos, aterramentos ou dificultade de drenaxe.
* Acción das mareas.
c) Inundacións ocasionadas pola rotura de presas ou a incorrecta manipulación
da infraestructura hidráulica.
Para efectos da planificación de Protección Civil ante este tipo de sucesos, hai
que considerar como áreas de perigo de inundacións aquelas zonas que ó longo do
rexistro histórico se viron afectadas por este fenómeno, así como outras que aínda que
non suxerisen nunca unha inundación, están potencialmente expostas a este risco, de
acordo cos estudios técnicos realizados.
Os períodos de retorno das inundacións teñen un valor relativo, nalgúns casos
non volveron producir debido á realización de obras de infraestructura que tiveron como
efecto que non volveran acontecer en determinados lugares este tipo de episodios.
Como exemplo podemos citar a canle de derivación feita en Padrón (A Coruña)
onde o río Sar producía inundacións que tiñan como consecuencia perdas materiais.
Desde o ano 1991 en que entrou en funcionamento a citada canle de derivación non
volveu producir ningún episodio de inundacións no casco urbano de Padrón.
Da mesma forma a construcción de determinadas presas permite controla-las
enchentes dalgúns ríos.
Por outro lado hai outras que poden interferir na ocorrencia de inundacións,
como son: construccións en canles, travesía de ríos, etc.
Tamén en Galicia se producen inundacións puntuais en determinadas zonas
costeiras motivadas polas mareas debido a que se cegaron ou derivaron pequenos
regatos ou efluentes que vertían ó mar, ó realizar obras de infraestructura e edificacións
50
ou canalizacións.
Indicar tamén que a mediados da década dos anos 90 tivo lugar un episodio de
gota fría na comarca de Muros (A Coruña), cunha crecida rápida dos pequenos ríos e
efluentes que finalizaban no mar. As inundacións foron importantes en toda a comarca
con especial incidencia no núcleo urbano de Muros, motivadas polas fortes
precipitacións en moi curto espacio de tempo e a achega rápida de auga recollida en
zonas altas das montañas próximas.
Salvo algún caso de inundación puntual por unha precipitación intensa moi forte
en curto período de tempo, as inundacións que teñen lugar en Galicia sempre van
precedidas de períodos de choiva continua en períodos de tempo longos e un ou varios
días a continuación con fortes precipitacións en períodos de tempo curtos.
Polo que neste plan especial se van ter en conta as inundacións dos últimos anos,
zonas potencialmente inundables, co obxecto de establece-lo sistema de aviso,
prevención, organización e coordinación en casos de emerxencia.
2.8. ZONAS E MAPA DE RISCO HISTÓRICO DE INUNDACIÓNS
As zonas de risco histórico de inundacións considéranse para un período de
retorno de 500 anos. A análise é basicamente unha síntese do traballo realizado pola
Comisión Técnica de Inundacións (CTEI 1983) para a Comunidade Autónoma de
Galicia. O resumo de inundacións de Galicia neste período de retorno indícase
seguidamente, e con máis detalle indícase no anexo 9.
Ano Mes Río Localidades afectadas
1584 Inverno Mandeo Betanzos
1595 Abril Eume Pontedeume
1656 Setembro Miño Ventosela, Castrelo
1683 Marzo Eume Pontedeume
1684 Novembro Marea A Coruña
1724 Decembro Temporal Mariño A Coruña
1782 Xaneiro Eume Pontedeume
1804 Maio Eume Pontedeume
1811 Maio Eume Pontedeume
1870 Xaneiro Eume Pontedeume
1909 Decembro Miño, Sil, Ulla Lugo, Tui, Sobradelo, Padrón
1909 Decembro Marea A Coruña
1914 Decembro Lagares Vigo
51
1914 Decembro Ulla, Sar, Tea Padrón, Ponteareas
1935 Febreiro Sil Sobradelo e zonas próximas
1939 Xaneiro Sil, Lérez, Ulla, Alvedosa, Miño, Lagares
Sobradelo, O Burgo, Redondela, Tui, Vigo, Padrón
1947 Febreiro Miño, Ulla, Sil Santiago de Compostela, Padrón, Pontevea, Sobradelo
1959 Decembro Sil, Sar, Ulla, Mazuzo, Verdugo, Miño
Os Peares, Padrón, Pontecesures, Arzúa, Ponte Caldelas, Salvaterra, Porto
1962 Marzo Sil, Casoio Sobradelo, Casoio, Lardeiras
1970 Xaneiro Tea, Miño, Ulla Ponteareas, Vigo, Padrón
1972 Febreiro Louro, Lagares, Tea O Porriño, Vigo, Ponteareas
1976 Decembro Lagares Vigo
1978 Decembro Parada, Chaín, Miño, Sarria, Arenteiro, Avia
Fornelos de Montes, Portas, Lugo, Sarria, O Carballiño, Leiro, Ribadavia
1978 Decembro Tambre, Sar, Lagares, Lérez Padrón; Rois; Dodro; Santiago; Vigo; Pontevedra; Redondela
1989 Decembro Cambre; Mero; Tambre; Dubra; Anllóns; Ulla; Umia; Zamáns; Ladra.
O Vicedo; Betanzos; Cambre; Carballo; Brión; Ames; Tordoia; Negreira; Noia; Padrón; Caldas de Reis; Vigo; Gondomar e outros.
1994 Novembro Ríos e regatos que desembocan nos concellos afectados. Carnota, Muros, Outes, Mazaricos
1995 Decembro Ladra; Miño; Sar; Támega; Arnoia;
Terra Chá; Lugo; Caldas de Reis; Barbanza; Ribadavia; Verín; Padrón; Mazaricos; Outes; O Barco de Valdeorras; Tui
2000 Novembro e decembro
Concas De Galicia Costa (Sar, Ulla, Umia, Tambre, Mero); Miño-Sil; Támega; Ladra; Zamáns...
Numerosísimas nas catro provincias galegas.
2001 Xaneiro Bacías Galicia-Costa (Sar; Ulla; Umia; Tambre; Mero; Limia; Tea...); Miño-Sil; Arnoia.
Numerosísimas nas catro provincias galegas.
Mapa de risco histórico de inundacións
O mapa de risco histórico de inundacións (mapa 13) confecciónase a partir dos
datos indicados anteriormente, sinalando nel as situacións nas que se produciron
víctimas e os puntos nos que tiveron lugar polo menos dúas inundacións importantes.
2.9. O RISCO DE INUNDACIÓNS EN GALICIA
2.9.1. Antecedentes
52
As inundacións son un aspecto importante nas relacións clima-auga e territorio e
un problema importante na xestión dun recurso que ocasionalmente pode dar lugar a
sucesos catastróficos.
En Galicia desencadéanse inundacións en áreas cunhas particularidades
xeomorfolóxicas, xeolóxicas e edáficas (substratos permeables) que as fan
especialmente susceptibles.
A pesar da frecuencia de precipitación na fachada atlántica (a terceira parte dos
días do ano poden considerarse como chuviosos) e dunha certa homoxeneidade nos
mecanismos atmosféricos implicados, algúns períodos chuviosos teñen que considerarse
como de elevada precipitación. Esta situación débese a unha alta intensidade
pluviométrica en períodos curtos de tempo, ou a unha duración prolongada do período
chuvioso que comporta unha alta achega global.
Dos diferentes tipos nos que se pode clasifica-la orixe das precipitacións, os que
en Galicia poden dar lugar a precipitacións intensas son:
a) Precipitacións ó paso de borrascas -tipo ciclónico.
b) Precipitacións convectivas.
Sen entrar en detalle, podemos asegurar que arredor do 85 ó 90% da
precipitación que se rexistra en Galicia é de tipo ciclónico e a maior parte ocorre ó paso
dos sistemas frontais asociados ás borrascas que ó longo de case todo o ano cruzan
Galicia, sobre todo entre os meses de outubro a marzo.
A precipitación debida a núcleos convectivos, que non estean asociados á
circulación ciclónica, é soamente significativa durante o verán e máis nas zonas do
interior que nas costeiras.
En Galicia, as inundacións desencadéanse por razóns puramente climáticas;
requiren unha cuantiosa achega de precipitación. A partir de aquí entran en xogo outra
serie de factores (achegas hídricas en días anteriores, drenaxe, mareas vivas, como as
máis notables e importantes). Exemplos típicos de precipitacións de alta intensidade
poden ser de 120 litros metro cadrado en 24 horas.
A maior parte das inundacións en Galicia veñen precedidas dun período
prolongado de chuvias anteriormente e fortes precipitacións nun ou varios días. As
zonas nas que se producen inundacións repítense con relativa frecuencia.
2.9.2. Bacías. Criterios. Zonas de risco
Para a avaliación do risco tense en conta:
Perda de vidas humanas.
Afectación de:
53
* Vías de comunicación.
* Infraestructuras de abastecemento e saneamento de augas.
* Infraestructura urbana.
* Infraestructura do abastecemento de enerxía.
* Redes de rego e drenaxe.
* Infraestructura de telecomunicacións.
* Industrias.
* Áreas agropecuarias.
O coeficiente empregado en cada zona seleccionouse, entre os valores que se
indican posteriormente, en función da frecuencia observada nas inundacións históricas,
cando este é o caso, e da propia probabilidade de que se produza o fenómeno, no resto
das zonas, á vista dos datos dos parámetros hidrolóxicos. É evidente que, a fin de
contas, o valor final elíxese cunha porcentaxe importante de subxectividade. Os catro
valores utilizados son os que se indican a continuación:
Tipo de inundación Coeficiente
Normal; períodos de retorno da orde de 50 a 100 anos 1
Extraordinaria; períodos de retorno superiores 0,5
Frecuente; períodos de retorno inferiores 1,5
Accidentes en encoros 0,05
Os criterios, e os coeficientes de risco obtidos para cada bacía indícanse no
anexo 10.
A continuación indícanse resumidamente os coeficientes de risco por bacía.
Coeficientes de risco por bacía (c. risco)
Bacía C. risco Bacía C.
risco Bacía C. risco
Medio do Eo 0,5 Medio/baixo Umia 1,5 Arnoia 0,5
Curso do Masma 0,5 Alto Verdugo. Oitavén 0,5 Miño (Cast-Frie) 0,5
Curso do Covo (Rio Covo)
0,05 Baixo Oitavén. Eiras 0,05 Medio Avia (Albarellos) 1,0
Curso do Landro 0,5 Vigo (Lagares) 1,0 Baixo Miño 1,0
Curso do Sor 0,5 Encoro de Zamáns 0,05 Tea (Ponteareas) 1,0
As Forcadas 0,05 Miño. Lugo 1,0 Louro (O Porriño) 1,0
Ría de Ferrol 1,0 Sarria 0,5 Limia (Xinzo) 1,0
Curso medio Eume 0,05 Ladra. Terra Chá 1,0 Limia e Salas 0,05
Curso baixo Eume 0,05 Neira 0,5 Támega (Verín) 1,0
54
Curso baixo Mandeo 1,0 Miño (Belesar-Velle) 0,05
Curso baixo Mero 0,05 Sil (Penar-Pumar) 0,05
Curso Seixedo 0,05 Casoio 0,5
Curso Anllóns 0,5 Sil (Puma-Stgo) 0,05
Curso Xallas 0,5 Sil (Stgo-S. Este) 0,05
Baixo Tines/Donas 0,5 Cabe 1,0
Medio Tambre 1,5 Edo 0,5
Baixo Tambre 0,05 Sil (Seq-S. Este) 0,05
Sar 1,5 Miño (Pear-S. Ped) 0,05
Medio/baixo Ulla 0,5 Miño (Our-Velle) 1,0
En función dos episodios que tiveron lugar nos últimos anos e da actual
experiencia indícanse seguidamente as zonas de inundacións potenciais (ver mapa 14).
Galicia-Costa
Curso dos ríos:
• Provincia de Lugo: Landro (curso final).
• Provincia da Coruña: Mandeo; Mero; Anllóns; Tambre; Sar e Ulla.
• Provincia de Pontevedra: Umia, Lagares e Zamáns.
Miño–Sil
Curso dos ríos:
• Provincia de Lugo: Miño ó seu paso pola capital; Sarria; Ladra (Terra Chá).
• Provincia de Ourense: Miño ó seu paso pola capital; Avia (Comarca de
Ribadavia).
• Provincia de Pontevedra: Tea (Ponteareas) e Louro (O Porriño).
Limia e Támega
Ós seus pasos respectivos polas comarcas de Limia e de Verín.
2.9.3. Concellos/ríos. Criterios. Zonas de risco
Clasificáronse como zonas de risco alto, significativo (risco medio) e risco
baixo, tendo en conta o tipo de uso do solo ou os elementos en risco afectados.
Os datos obtidos clasificáronse por concellos presentándose as superficies
afectadas por cada tipo de risco, todo isto para cada unha das zonas inundables en
función da orixe da inundación que afecta o concello.
A presentación cartográfica realízase no nivel de Galicia e en mapas provinciais.
(Mapas 15; 15.1; 15.2; 15.3 e 15.4), con diferente tipo de información.
55
Finalmente, e para avalia-lo grao de risco de cada concello, inclúese a análise do
que se definiu como impacto: dano medio que potencialmente poden produci-las
inundacións. O proceso de avaliación descríbese a continuación.
Categorías dos danos producidos pola inundación:
a) Danos directos:
* Danos sobre propiedades, infraestructuras e contidos almacenados que
son afectados pola lámina de inundación.
* Custos de intervención no control da enchente, evacuación de
poboacións afectadas, abastecementos de emerxencia, etc.
b) Danos indirectos, de difícil avaliación económica como:
* Danos producidos pola interrupción temporal do servicio de
infraestructuras e servicios públicos sobre poboacións non
directamente afectadas pola inundación.
* Danos secundarios producidos pola interrupción da actividade
económica.
* Custo de incerteza asociado á frecuencia e repetición de fenómenos
catastróficos sobre unha mesma zona.
c) Danos intanxibles non traducibles en termos monetarios ligados a aspectos
sociais e culturais provocados pola alteración das condicións de vida nas
zonas afectadas.
Estes danos por unidade de superficie son maiores ou menores en función da
magnitude da inundación e da vulnerabilidade do territorio, de tal maneira que pode
falarse de curvas de danos en función da magnitude.
Existen diversos aspectos relacionados coa magnitude que inciden nos danos
finais como son a altura da auga acadada, a velocidade do fluxo, a duración da
inundación, a maior ou menor presencia de sedimentos. Para o estudio de
inundabilidade, só se ten en conta a altura da lámina de auga.
En canto á vulnerabilidade do territorio, esta depende fundamentalmente da
tipoloxía de uso que teña e da súa intensidade, aínda que en realidade sempre existen
particularidades que fan os danos moi distintos dentro dunha mesma categoría.
Avaliación da vulnerabilidade:
a) Usos residenciais. A porcentaxe de dano para cada tipoloxía de uso e calado
da auga obtívose das curvas de vulnerabilidade utilizadas pola Federal
Insurance Agency Norteamericana, mentres que o valor por metro cadrado
adoptado é función da densidade de edificación.
56
b) Usos industriais. Mesmas consideracións pero distinguindo só alta e baixa
densidade de uso.
c) Usos comerciais. Para o seu cálculo considerouse a oferta comercial de cada
concello e que os comercios se reparten uniformemente no uso residencial. O
resultado é un factor maior dos danos producidos nos usos residenciais e que
depende do concello.
d) Usos agrícolas. A estimación de danos elaborouse tendo como referencia os
valores das primas base establecidas nos seguros agrarios. Nos danos
agrícolas non se fixo distinción en función do calado acadado.
e) Usos de acuicultura. A estimación de danos elaborouse tendo como
referencia os valores dos cultivos.
Estes danos, que se avalían en termos monetarios, dimensionáronse entre os
valores 0 e 1. Para a avaliación do risco en cada concello e para os efectos do presente
plan especial, non se tomaron en conta os danos agrícolas, nin en acuicultura.
Factor de danos indirectos:
Para cada concello obtense un factor de danos indirectos (variable entre 1 e 1,55)
en función dos seguintes factores:
a) Poboación total do termo municipal.
b) Porcentaxe da superficie afectada pola inundación.
c) Densidade de poboación.
d) Número de entidades de poboación.
e) Valor e composición do parque de vivendas.
f) Entidade dos sectores productivos localizados.
g) Porcentaxe de poboación activa ligada á agricultura.
Avaliación do impacto:
Con todo o anterior pódese avalia-lo dano producido por unha inundación
concreta nunha parte do territorio. Sen embargo, en realidade o que se pretende é
calcula-lo dano medio que provocan as inundacións ó longo do tempo, é dicir, o
impacto de risco de inundación. Para iso hai que introduci-la frecuencia con que se
producen as inundacións, de tal maneira que o impacto por unidade de superficie (D)
obtense como o producto seguinte:
D = V x F x I x C
Onde:
V= vulnerabilidade en función do uso do solo e do risco de inundación (en
realidade só da magnitude).
57
F= factor de frecuencia, que é función do risco de inundación (en realidade só da
frecuencia).
I= factor de danos indirectos, que depende do concello.
C= factor de danos nos comercios, que depende do concello e só é distinto de I
nos usos residenciais.
A partir dos datos obtidos, estableceuse o grao de risco municipal diferenciando
alto, medio e baixo, en función dos danos esperados. Así mesmo, tivéronse en conta os
datos dispoñibles sobre inundacións históricas para o establecemento do dito nivel de
risco.
2.9.3.1. Zonas A, de risco alto
Son aquelas nas que as crecidas de 50, 100 ou 500 anos producirán graves danos
a núcleos de poboacións importantes. Tamén se consideran incluídas aquelas nas que a
crecida de 50 anos produciría danos a vivendas illadas ou a instalacións
comerciais/industriais e ós servicios básicos.
Pola súa vez clasifícanse en tres subgrupos:
• A1: risco alto frecuente: enchentes de 50 anos producirán graves danos a
núcleos urbanos.
• A2: risco alto ocasional: enchentes de 100 anos producirán graves danos a
núcleos urbanos.
• A3: riscos alto excepcionais: enchentes de 500 anos producirán graves danos
a núcleos urbanos.
A 1: risco alto frecuente:
Río Tambre (augas arriba da cola do encoro Barrié de la Maza, zona de
Portomouros e o curso do río Dubra e os seus afluentes). Concello de Val do Dubra.
Río Sar (desde Santiago de Compostela ata Padrón). Concellos de Santiago de
Compostela; Ames; Brión; Rois e Padrón.
Río Ulla (curso baixo desde o encoro de Portodemouros ata Pontecesures).
Concellos de Vedra; Teo; A Estrada; Pontecesures; Padrón.
Río Umia (Caldas de Reis. Afluentes que verten ó Ulla en Caldas de Reis).
Concello de Caldas de Reis.
A2: risco alto ocasional:
Río Cambre (augas abaixo do encoro de Cecebre). Concello de Cambre.
Río Avia e os seus afluentes. (Desde o encoro de Albarellos ata a
desembocadura do Avia no Miño). Concellos de Ribadavia e Leiro.
Río Miño e os seus afluentes na zona próxima á desembocadura: Tui e
58
Salvaterra do Miño.
A3: risco alto excepcional:
Lugo cidade (zonas pretas ó río Miño). Concello de Lugo.
Ourense cidade (zonas pretas ó río Miño). Concello de Ourense.
Río Mandeo (o seu paso por Betanzos). Concello de Betanzos.
Río Tea (Ponteareas). Concello de Ponteareas.
Río Louro. Concello do Porriño e Mos.
Río Zamáns (desde o encoro de Zamáns ata Gondomar). Concello de Gondomar.
Río Cabe. Concello de Monforte de Lemos.
Río Támega. Concello de Verín.
Río Limia. Concello de Xinzo de Limia.
2.9.3.2. Zonas B, de risco significativo
Son aquelas non coincidentes coas zonas A, nas que as crecidas dos 100 anos
producirían impactos nas vivendas illadas e as crecidas de período de retorno superior
ós 100 anos, danos significativos a instalacións comerciais, industriais e/ou servicios
básicos. Destacan:
Río Anllóns (ó seu paso por Carballo e Ponteceso). Concellos de Carballo e
Ponteceso.
Río Tambre (no seu curso medio-alto). Concellos de Frades, Oroso e Trazo.
Río Ulla (curso medio, antes de chegar a Caldas de Reis). Concellos de Silleda,
A Estrada e Cuntis.
Río Ulla (curso baixo). Concellos de Portas e Ribadumia.
Río Lérez (curso baixo). Preto a Pontevedra. Concellos de Campo Lameiro e
Pontevedra.
Río Verdugo e Oitavén (curso baixo). Concellos de Ponte-Caldelas, Soutomaior
e Redondela.
Río Lagares. Concello de Vigo.
Río Ladra e os seus afluentes (Terra Chá). Concellos de Vilalba, Begonte e
Cospeito.
Río Sarria. Concellos de Sarria e Samos.
Río Eo. Concello da Pontenova.
Río Arenteiro. Concellos de Piñor e O Carballiño.
Río Landro. Concello de Viveiro.
Río Támega (Comarca de Verín). Concellos de Monterrei, Oímbra, Castrelo do
Val e Laza.
59
Río Cabe (Comarca de Lemos). Concellos de Pantón, Monforte de Lemos,
Bóveda e A Pobra de Brollón.
Río Miño. Concellos de Ribas de Sil (Lugo) e Tui (Pontevedra).
Río Arnoia. Concellos de Allariz, Baños de Molgas e Vilar de Barrio.
Río Sil. Concellos do Barco de Valdeorras, A Rúa, Rubiá e Ribas de Sil.
2.9.3.4. Zonas C, de risco baixo
Son aquelas non coincidentes coas zonas A e B, nas que as crecidas dos 500
anos producirían impactos nas vivendas illadas e as crecidas consideradas nos mapas de
inundación, danos pequenos a instalacións comerciais, industriais e/ou servicios básicos.
Destacan:
• Determinados ríos que desembocan na fachada Cantábrica e Atlántica (bacía
Galicia-Costa) non incluídos anteriormente.
• Concellos de: Barreiros; Cervo; Ortigueira; Cedeira; Narón; Ferrol;
Dumbría; Carnota; Muros; Serra de Outes; Noia; Ribeira; A Pobra do
Caramiñal; Boiro; Rianxo; Valga; Vilagarcía de Arousa; Vilanova de
Arousa; Meis; Meaño; Sanxenxo; Vilaboa; Nigrán e Baiona.
• Concellos interiores da provincia da Coruña: As Somozas; Cerdido;
Coristanco; Santa Comba; A Baña; Mazaricos e Curtis.
• Concellos interiores da provincia de Pontevedra: A Lama.
• Bacías do Deza e curso alto do Ulla: concellos de Arzúa; Santiso; Melide;
Toques; Vila de Cruces; Lalín e Agolada.
• Ríos que achegan á bacía do Miño-Sil (non incluídos anteriormente nos
puntos 2.9.3.1. e 2.9.3.2.).
• Concellos de: Arbo; Crecente; As Neves; Cortegada; Arnoia; Piñor; Toén;
Coles; Carballedo; Chantada; Monterroso; Guntín; Friol; Guitiriz; Castro de
Rei; Rábade; Outeiro de Rei; Abadín; A Pastoriza; Pol, Baralla; Vilamartín
de Valdeorras; Quiroga; Sober; Castro Caldelas e Viana do Bolo.
• Río Limia: concellos de Sandiás; A Porqueira, Transmirás e Lobios.
As zonas que sofren frecuentemente inundacións en Galicia son os seguintes
núcleos de poboación, concellos e/ou comarcas.
Provincia de Lugo:
Terra Chá. (Concellos da comarca, con especial incidencia os de Vilalba, A
Pastoriza, Meira, Castro de Rei e Cospeito).
Viveiro.
Lugo cidade, Outeiro de Rei e Begonte.
60
Sarria e Samos.
A Pontenova.
Monforte de Lemos.
Provincia da Coruña:
Concellos de: Betanzos, Cambre, Carballo, Val do Dubra, Oroso, Brión, Ames,
Rois, Padrón, Teo, Vedra e Santiago de Compostela.
Provincia de Pontevedra:
Concellos de: Pontecesures, Valga, Cuntis, Caldas de Reis, Gondomar, O
Porriño, Ponteareas, Ponte Caldelas, Salvaterra do Miño e Tui.
Provincia de Ourense:
Comarcas da Limia, de Verín e do Ribeiro.
Ourense capital.
2.9.4. Criterios para encoros
Así mesmo, en función do risco potencial que poida derivarse da posible rotura
ou funcionamento incorrecto de cada encoro, faise unha clasificación deste dentro de
tres categorías mediante resolución do organismo competente en materia hidráulica.
Xenericamente clasifícanse en:
Categoría A: correspóndelle a aqueles nos que unha rotura ou funcionamento
incorrecto poida afectar gravemente os núcleos urbanos ou servicios esenciais, ou
producir danos materiais ou ambientais moi importantes.
Categoría B: correspóndelle ós que unha rotura ou funcionamento incorrecto
pode ocasionar danos materiais ou ambientais importantes ou afectar un reducido
número de vivendas.
Categoría C: son aqueles encoros nos que unha rotura ou funcionamento
incorrecto poida ocasionar danos materiais ou ambientais moderados e só
ocasionalmente perdas de vidas humanas. En todo caso nesta categoría soamente os
encoros non incluídos nas categorías A e B.
No mapa 16 indícanse as zonas de risco dos encoros de Galicia.
2.10. RISCO DE INUNDACIÓNS: SUPERFICIE, USOS DO SOLO E
POBOACIÓN AFECTADA
2.10.1. Superficie A superficie de Galicia para efectos de inundabilidade é de 29.576 quilómetros
cadrados. Como resultado do estudio realizado a superficie inundable cun risco que hai
61
que considerar desde a planificación de protección civil non supera o 0,20% do
territorio da Comunidade Autónoma de Galicia.
Neste cálculo non se ten en conta nin a rede de leitos, nin a de encoros, nin a de
minicentrais hidroeléctricas, as que tal como se indica neste plan especial son zonas
unhas de alto risco e outras de risco significativo, as que aproximadamente poden
supoñer un 0,59% adicional en relación á superficie total da comunidade.
A maior parte da superficie con risco de inundación sitúase no sur da provincia
da Coruña, na fachada Atlántica da provincia de Pontevedra, no norte da provincia de
Lugo e na zona sudoccidental da de Ourense.
A bacía do río Miño-Sil, xa pola súa extensa lonxitude e polos seus caudais
representa a de maior risco, incluíndo na mesma algúns afluentes como o Avia, o Cabe,
o Ladra, o Sarria, o Neira, o Lor, o Arnoia e o Tea.
Na bacía Galicia-Costa destacan sobre o resto como os de maior risco os leitos
dos ríos Lagares, Lérez, Mandeo, Mero e fundamentalmente os do Umia, Ulla, Sar e
Tambre.
Tendo en conta as condicións climatolóxicas de Galicia, as zonas de maior
pluviosidade, o relevo da Comunidade Autónoma e as zonas de inundación frecuentes
son as que coinciden coas de maior probabilidade de pluviosidade. As provincias
costeiras da Coruña (con maior intensidade ó sur da provincia) e de Pontevedra son
zonas máis facilmente inundables que as do interior de Ourense e de Lugo, agás as
depresións e vales destas.
2.10.2. Usos do solo inundable en función do risco
A superficie total de Galicia para efectos de inundabilidade é de 29.576 km2,
repartidos por provincias: A Coruña 7.964 (26,9%); Lugo 9.850 (33,3%); Ourense 7.265
(24,6%) e Pontevedra 4.498 (15,2%).
Delas aproximadamente o 19,19% está dedicada ó cultivo, o 13,20% a pastos e
prados, o 65,80% a terreo forestal (39,58 ó forestal arborado e 25,22 ó desarborado) e o
2,81% é improductivo (entre os que se atopan ríos e lagos).
Os resultados aproximados de superficie inundables en función dos usos do solo,
clasificados en tres grandes grupos: zonas urbanas, zonas agrícola-forestais e outras
zonas non incluídas nos epígrafes anteriores (praias, dunas, areais, marismas, ríos, lagos
e lagoas) indícanse a continuación:
Superficie total (km2) Superficie inundable (km2)
Urbana Agr./gand./for. Outras Total Urbana Agri./gand./for. Outras Total
A Coruña 272 7.586 106 7.964 0,39 14,15 0,13 14,67
62
Lugo 60 9.744 46 9.850 0,18 12,20 0,06 12,44
Ourense 59 7.132 74 7.265 0,26 1,10 0,09 9,45
Pontevedra 173 3.280 41 4.498 0,31 13,15 0,08 13,54
Galicia 564 27.742 267 22.756 1,14 48,60 0,36 50,10
% 1,91 97,2 1,90 100
Do cadro dedúcese que as zonas máis inundables (as de maior vulnerabilidade)
son as clasificadas como agrícola-forestais.
Por provincias obtense que as superficies de inundabilidade non son moi
dispares, aínda tendo en conta a diferente proporción de superficie das catro.
2.10.3. Poboación afectada
Para coñece-la poboación afectada por inundacións pártese do censo de 1999 e
realízase o cálculo en función das zonas inundables en núcleos urbanos, así como no
medio rural galego.
Habitantes
Galicia A Coruña Lugo Ourense Pontevedra
Poboación1999 2.727.337 1.108.980 366.934 345.620 908.803
Poboación afectada 130.500 52.600 14.200 18.500 45.200
% poboación afectada 4,78 4,74 3,87 5,35 4,97
Os resultados aproximados de número de habitantes residentes en zonas
inundables en Galicia é superior ós cen mil habitantes e representan o 4,78% de
poboación que se atopa sometida a un risco apreciable por inundación.
2.10.4. Concellos con risco
Dun total de 315 concellos de Galicia, resultaron con risco de inundacións
aproximadamente a metade. O detalle pormenorizado dos concellos con risco alto,
medio e baixo indícase no anexo 1, e un resumo destes indícase de seguido.
Concellos con risco
Alto Medio Baixo Total % Total de Galicia
A Coruña 9 7 25 41 13,01
Lugo 2 9 19 30 9,52
Ourense 5 12 15 32 10,16
Pontevedra 8 11 18 37 11,75
Galicia 24 39 39 150
% Total de Galicia 7,61 12,38 12,8 47,62
63
2.11. PUNTOS CONFLICTIVOS DE INUNDACIÓNS
Os puntos conflictivos de inundacións indicados neste epígrafe modificaranse ó
longo do tempo en función dos novos datos dispoñibles. A adaptación destes novos
puntos ou modificación dos anteriores no presente plan especial será realizada pola
Comisión Galega para os Riscos de Inundacións e Situacións de Seca.
No presente plan especial, considéranse puntos conflictivos:
I. Tramos de vías de comunicación terrestre
Tramos de vías de comunicación <<estradas>> que poden verse afectados polo
desbordamento dos ríos: autoestradas; rede estatal; corredores; vías rápidas; rede
primaria básica; rede primaria complementaria e rede secundaria.
Tramos de vías de comunicación férrea (de ferrocarril ancho e de vía estreita)
que poidan verse afectados por inundacións.
II. Zonas ou centros habitados/habitables
II.1. Zonas de campamentos:
Aqueles que se encontran situados nas zonas próximas ós leitos dos ríos, de
encoros, ou doutras zonas que poidan quedar anegadas por enchentes, crecidas rápidas
do seu leito, ou por variacións extraordinarias no réxime pluviométrico ou hidrolóxico.
II.2. Zonas escolares, educativas, centros de formación:
Aquelas que estean próximas ós leitos dos ríos e que potencialmente queden
anegadas ou inundadas por enchentes ou subas dos leitos dos ríos.
II.3. Centros asistenciais:
Os centros asistenciais, tanto sanitarios como da terceira idade, que estando
situados en zonas achegadas a leitos de ríos, en determinadas condicións poden quedar
anegados ou inundados cando se produce unha suba importante do seu leito.
II.4. Centros de balneoterapia:
Estes polas súas singulares características e usos ós que se destinan algúns
atópanse situados nas proximidades dos ríos.
II.5. Centros residenciais:
En zonas pretas ós leitos que construíronse recentemente.
II.6. Centros de concorrencia pública:
Aqueles nos que polas súas características singulares en espacios de tempo
64
prolongados encóntranse habitados.
As zonas de campamentos, centros asistenciais, sanitarios, centros de
balneoterapia, centros residenciais, centros de concorrencia pública definidos neste
punto e que se encontran situados en zonas de dominio público hidráulico ou en zonas
de risco de inundacións, deberán elaborar un plan de autoprotección, que quedará, se é o
caso integrado, no plan de actuación municipal (PAM) e neste plan especial.
III. Outras instalacións
• Estacións de abastecemento de augas potables de consumo público.
• Estacións de depuración de augas residuais.
• Centros de transformación de enerxía.
No anexo 14 identifícanse treitos inundables da rede de estradas de Galicia.
2.12. RISCOS XEOLÓXICOS ASOCIADOS AS PRECIPITACIÓNS
INTENSAS: ESVARAMENTOS E DESPRENDEMENTOS
As situacións de precipitacións intensas poden acelerar, ou incluso desencadear,
procesos de movementos de ladeiras e desprendementos.
Tendo en conta que na Comunidade Galega predomina a superficie montañosa -
como indicativo cabe citar que aproximadamente o 65% da superficie total é zona
forestal-, con pendentes nas que o risco de esvaramentos e desprendementos está
presente nun amplo sector do territorio. A modo de exemplo, como zona de alto risco de
desprendemento as ladeiras das bacías do río Miño na zona dos Peares.
A Sociedade para o Desenvolvemento Comarcal de Galicia, a través de SITGA
(Sistema de Información Territorial de Galicia) elaborou unha cartografía a escala
1:250:000 (Mapa 17), nas que se indica o risco de esvaramentos e desprendementos
establecido a partir dos principais parámetros que os xeran: litoloxía, composición
petrográfica dela, pendentes topográficas, formas de relevos e pluviometría, así como a
intervención humana do medio (cambios nas condicións de estabilidade das pendentes e
cargas sobre o terreo).
A cartografía está dispoñible no Cecop-Galicia (112).
2.13. REDE DE INFORMACIÓN METEOROLÓXICA
En xeral considérase fenómeno meteorolóxico adverso a todo evento
atmosférico capaz de producir directa ou indirectamente danos a persoas ou danos
materiais de consideración. En sentido menos restrinxido, tamén pode considerarse
como tal calquera fenómeno susceptible de altera-la actividade humana, de forma
65
significativa, nun ámbito espacial determinado.
A medida que a actividade humana se tecnifica e adquire un maior grao de
complexidade, faise tamén máis sensible ante as adversidades meteorolóxicas. Isto
supuxo que a demanda de información meteorolóxica especializada, enfocada á
adopción de medidas de prevención contra as ditas adversidades, estea en continuo
aumento.
En Galicia disponse dunha ampla rede de estación meteorolóxicas distribuídas
por todo o territorio galego, nas catro provincias.
A titularidade das estacións é diversa: da Xunta de Galicia (Servicio de
Climatoloxía do Centro de Investigacións Forestais de Lourizán «Pontevedra»), do INM
(Centro Meteorolóxico Territorial da Coruña. Galicia); servicio de climatoloxía das
centrais térmicas de galicia; servicios de climatoloxía das centrais hidroeléctricas de
Galicia; outros.
Rede de observación do INM (CMT-A Coruña)
Radar meteorolóxico, situado no monte Cedeira-Cerceda (A Coruña).
Exploracións cada 10 minutos. Modo normal 200 km de raio; modo Doppler 100 km de
raio.
14 estacións automáticas, enlazadas vía telefónica co Centro Meteorolóxico.
Toma de datos cada 10 minutos; módulo de vixilancia de aviso en caso de superación
do limiar definido. Acceso en tempo real. Situadas en:
• Estaca de Bares.
• Lugo-Rozas.
• A Coruña-CMT.
• Cabo Vilán.
• Fisterra.
• Corrubedo.
• Santiago-Astronómico.
• Padrón.
• Pontevedra.
• Vigo-Bouzas.
• O Carballiño.
• Ourense.
• A Pobra de Trives.
• Xinzo de Limia.
Rede de raios. Sensor situado en Santiago-aeroporto. Información en tempo real.
66
Observatorios sinópticos principais.
Siatuados na Coruña-CMT, A Coruña-Alvedro, Santiago-Aeroporto, Lugo-
Rozas, Montefaro-Ferrol, Pontevedra, Vigo-Aeroporto, Marín e Ourense.
Información cada 3 horas ou en tempo real en caso de alerta meteorolóxica.
Rede pluviométrica secundaria.
200 estacións que no caso de que observen algún fenómeno adverso o poden
comunicar ó grupo de vixilancia por medio de chamada telefónica de balde restrinxida.
Resumindo os umbrais de choiva establecidos no Plan Rexional de Fenómenos
Adversos son:
• Choiva acumulada en 1 hora: 30 litros por metro cadrado en toda Galicia.
• Choiva acumulada en 12 horas: 60 litros por metro cadrado en toda Galicia.
• Choiva acumulada en 36 horas: 130 litros por metro cadrado na metade sur
da provincia da Coruña e en toda a provincia de Pontevedra. 90 litros por
metro cadrado no resto de Galicia.
Léxico meteorolóxico.
Empregámo-lo léxico en vigor utilizado polo INM, así:
Para choiva:
• Intensidade:
* Moderadas: precipitación entre 2 y 15 mm/h.
* Fortes: precipitación entre 15 y 30 mm/h.
* Moi fortes: precipitación entre 30 y 60 mm/h.
* Torrenciais: precipitación superior a 60 mm/h.
• Distribución espacial:
* Illadas ou dispersas (para o caso de tormentas): cando o territorio
afectado sexa entre 10 e 30%.
* Xeneralizadas: cando o territorio afectado sexa maior do 60%.
• Distribución temporal: defínese con relación ó tanto por cento de tempo no
cal se van produci-las precipitacións respecto ó intervalo da predicción:
* Ocasionais: para unha duración inferior do 30%.
* Persistentes: se a duración é maior do 60%.
• Frecuencia do fenómeno:
* Frecuentes: que a presencia do fenómeno sexa superior á súa ausencia.
* Intermitentes: prodúcense de maneira case regular. Será
aproximadamente do 50%.
Diariamente en Galicia emítense boletíns de información meteorolóxica a través
67
do CTM-A Coruña e a Xunta de Galicia (Consellería de Medio Ambiente) en
colaboración coa Universidade de Santiago de Compostela.
Na situación de fenómenos meteorolóxicos adversos, o CTM-A Coruña emite un
boletín e segue o procedemento que se indica posteriormente neste Plan.
No anexo XI indícanse os valores meteorolóxicos máis significativos de Galicia.
2.14. PUNTOS DE OBSERVACIÓN FORONÓMICA
A rede fluvial de Galicia é moi extensa nas súas diferentes vertentes e bacías. A
maioría das bacías dispoñen dun ou varios puntos de observación foronómica.
Os puntos de observación foronómica indícanse no anexo XII e represéntanse no
mapa XVIII.
Tamén o Ministerio de Medio Ambiente, a través da Secretaria Xeral de Augas,
en Galicia, como o resto do Estado español, dispón dunha serie de estacións de
mostraxe da Rede SAICA en diferentes ríos e bacías que permite coñecer a tempo real o
caudal dos ríos e a súa evolución. Os puntos desta rede indícanse no anexo XII e
represéntanse no mapa XVIII.
Finalmente indicar que se dispón en cada un dos encoros e en determinadas
minicentrais hidroeléctricas de estacións de mostraxe que permiten tamén coñece-lo
caudal dos ríos á entrada destes.
3. ESTRUCTURA XERAL E ORGANIZACIÓN DO PLAN
3.1. CLASIFICACIÓN DE EMERXENCIAS: FASES DE PREEMERXENCIA
(ALERTA), EMERXENCIA E NORMALIZACIÓN
Seguindo a liña trazada no plan marco e director de Galicia (Platerga: Plan
Territorial de Protección Civil de Galicia), a estructura de organización do plan especial
debe enfocarse como unha estructura ascendente, esto é, aumentando os efectivos
designados para unha actuación en función da magnitude da emerxencia.
Nas emerxencias por inundacións considéranse varias fases:
• Preemerxencia (alerta).
• Emerxencia.
• Volta a normalidade.
3.1.1. Fase de preemerxencia (alerta)
É a fase identificada como unha situación que, por evolución desfavorable, pode
dar lugar a unha situación de emerxencia. O obxecto desta fase é alerta-las autoridades e
68
servicios implicados, así como informa-la poboación potencialmente afectada.
Iníciase coa recepción no Cecop-Galicia (112) dun aviso de boletín de
fenómenos meteorolóxicos adversos. Unha vez recibido este parte confírmase co Centro
Meteorolóxico Territorial da Coruña, así como con outros medios e recursos dispoñibles
a evolución do fenómeno meteorolóxico adverso, e se as previsións o confirman
pasaríase a alerta-las institucións, organismos, e poboación previsiblemente afectada,
creando un estado de atención e vixilancia sobre as circunstancias que provocan a
emerxencia e considerando as accións de previsión a levar a cabo co fin de diminuí-lo
tempo de resposta.
Na Comunidade Autónoma de Galicia a principal causa que pode provocar
inundacións son as precipitacións intensas, polo que neste punto se vai considerar
unicamente este aspecto. Outra das causas que poden provocar inundacións (avaría,
rotura de encoros ou desaugamento de encoros), desenvólvese posteriormente neste
plan.
A preemerxencia (alerta) estructúrase en dúas situacións que obedecen á
evolución habitual na xestión e control da situación:
• Alerta derivada de aviso meteorolóxico.
• Seguimento pluviohidrolóxico.
3.1.1.1. Alerta derivada de aviso meteorolóxico
É a acción de transmitir mensaxes de prevención e protección á poboación
potencialmente afectada, e instruccións a aqueles destinatarios que teñan algún tipo de
responsabilidade preventiva ou operativa asignada neste plan especial, acompañados do
propio aviso meteorolóxico que a xera.
3.1.1.2. Seguimento pluvihidrolóxico
É a fase seguinte á alerta derivada do aviso meteorolóxico consistente no
seguimento para confirmar ou non a situación de risco e a súa evolución. Esta fase pode
ser activada, independentemente da alerta derivada do aviso meteorolóxico, no caso de
producirse choivas intensas sen aviso meteorolóxico previo, así como podería se-lo caso
do alivio dun encoro.
Unha segunda etapa da fase de alerta é a confirmación do comezo previsible do
fenómeno meteorolóxico adverso, incidindo nos seguintes puntos: data e hora previsible
do comezo, a súa duración, intensidade prevista, zonas ou comarcas posiblemente
afectadas.
Nesta fase alértanse os medios humanos e materiais dispoñibles, estando estes
dispostos para actuar.
69
Esta fase prolóngase ata que a inundación sexa inminente, polo que se pasará á
fase de emerxencia, ou ben se produza a volta a normalidade.
3.1.2. Fase de emerxencia
Esta fase iníciase cando, da análise dos parámetros meteorolóxicos e
hidrolóxicos se conclúa que a inundación é inminente ou cando esta xa comezara. A
emerxencia prolongarase ata que estean tomadas tódalas medidas necesarias de
protección de persoas e bens e se restablezan os servicios básicos esenciais.
As diferentes situacións de emerxencia establécense en función da gravidade, da
extensión territorial e dos recursos necesarios para o control da emerxencia.
A fase de emerxencia iníciase coa activación do plan polo seu director. Nesta
fase adóptanse tódalas medidas necesarias para a protección de persoas e bens e
prolongarase ata que se restablezan os servicios esenciais.
A dirección do Plan Especial de Protección Civil ante o Risco de Inundacións en
Galicia correspóndelle ó director xeral con competencias na materia de protección civil
da Xunta de Galicia.
De acordo coa directriz básica de planificación de protección civil ante o risco
de inundacións establécense catro situacións de emerxencia:
3.1.2.1. Situación 0
A emerxencia cualificarase como situación 0 cando os datos meteorolóxicos e
hidrolóxicos permitan preve-la inminencia de inundacións, con perigo para persoas e
bens.
Esta situación comporta a alerta hidrolóxica, que se realiza cando, polo
seguimento pluviohidrolóxico, se detecten choivas moi fortes ou torrenciais e enchentes
que fan previsible a inundación, con perigo para persoas e bens.
3.1.2.2. Situación 1
Situación na que se produciron inundacións en zonas localizadas, a atención das
cales pode quedar asegurada mediante o emprego dos medios e recursos dispoñibles nas
zonas afectadas, e aquelas situacións que, indirectamente, introducen riscos
coadxuvantes e poñen en perigo vidas ou bens.
3.1.2.3. Situación 2
Situación na que se produciron inundacións que superan a capacidade de
atención dos medios e recursos locais ou, aínda sen producirse esta última circunstancia,
os datos pluviométricos e hidrolóxicos e as prediccións meteorolóxicas permiten prever
unha extensión ou agravamento, e aquelas situacións que, indirectamente, introducen
70
riscos coadxuvantes e poñen en perigo vidas e bens.
3.1.2.4. Situación 3
Emerxencias que, considerando que está en xogo o interese nacional, así sexan
declaradas polo ministro do Interior, conforme a normativa vixente. Nesta situación a
dirección do plan corresponderá á persoa designada polo ministro do Interior, e aquelas
situacións que, indirectamente, introducen riscos coadxuvantes e poñen en perigo vidas
ou bens.
3.1.3. Fase de normalización
É unha fase posterior á de emerxencia, que se prolonga ata o restablecemento
das condicións mínimas imprescindibles para un retorno á normalidade nas zonas
afectadas pola inundación.
Durante esta fase realizaranse as primeiras tarefas de rehabilitación en ditas
zonas, consistentes fundamentalmente na inspección do estado de edificios, a limpeza
de vivendas e vías urbanas, a reparación dos danos máis relevantes e a rehabilitación
dos servicios básicos fundamentais.
3.2. ESTRUCTURA E ORGANIZACIÓN DO PLAN
3.2.1. Director do plan. Comité de dirección
O director do Plan Especial ante o Risco de Inundacións en Galicia é o director
xeral con competencias en materia de protección civil da Xunta de Galicia.
En caso de ausencia, será substituído polo delegado provincial da consellería con
competencias na materia de protección civil afectada, ou persoa en quen delegue.
A dirección do plan especial efectuarase en coordinación coa Administración
xeral do Estado e a Administración local.
En caso de constitución do Cecopi, a dirección e coordinación do plan especial
exerceraa o representante da Comunidade Autónoma (director do plan especial), dentro
dun comité de dirección ó que se incorporará un representante do Ministerio de Interior
(delegado do Goberno/subdelegado do Goberno) e os alcaldes (ou concelleiros nos que
estes deleguen) das zonas afectadas.
A declaración de interese nacional será efectuada polo ministro de Interior cando
se dean os supostos establecidos na Norma Básica de protección civil (R.D. 407/1992),
asumindo a dirección a persoa que designe o ministro.
3.2.2. Funcións do director do plan e do comité de dirección
As funcións de dirección do plan serán asumidas polo director xeral da Xunta de
71
Galicia con competencias en materia de protección civil, agás en caso de declaración de
interese nacional, no que a dirección será asumida polo representante do Ministerio do
Interior.
As funcións do director do plan son as que de seguido se indican:
• Decidi-la constitución do Cecop e, se é o caso, do Cecopi.
• Decidi-la alerta hidrolóxica nos ríos.
• Declara-las situacións de emerxencia.
• Activa-lo plan, determinando a estratexia xeral das actuacións.
• Activa-la estructura de organización do plan.
• Convoca-los compoñentes do comité asesor que considere.
• Decidir en cada momento, co consello do comité asesor, as actuacións máis
convenientes para facer fronte á emerxencia e á aplicación das medidas de
protección á poboación, ó ambiente, ós bens e ó persoal adscrito ó plan.
• Da-la orde de evacuación, en caso de considerarse necesaria esta medida.
• Determinar e coordina-la información á poboación, durante a emerxencia, a
través dos medios propios do plan (gabinete de información) e dos de
comunicación social. Inclúese aquí tanto a información destinada a adoptar
medidas de protección, como a información xeral sobre o suceso.
• Asegura-lo mantemento da eficacia, a operatividade e actualización do plan.
• Declara-lo final da emerxencia e a volta á normalidade.
• Garanti-lo enlace co plan estatal.
3.3. COMITÉ ASESOR
Apoia e aconsella o comité de dirección nos distintos aspectos relacionados coa
emerxencia.
3.3.1. Composición
Está formado por tódolos compoñentes da Comisión Galega para os Riscos de
Inundacións e Situacións de Seca (Decreto 56/2000, da Xunta de Galicia do 29 de
marzo do 2000), que son:
Un representante por cada unha das consellerías de Política Territorial, Obras
Públicas e Vivenda; Agricultura, Gandería e Política Agroalimentaria; Sanidade;
Industria e Comercio e Medio Ambiente; un representante pola Federación Galega de
Municipios e Provincias; dous representantes por parte dos titulares con maior número
de encoros e capacidade destes de Galicia-Costa (un da Coruña e outro de Pontevedra);
dous representantes dos titulares con maior número de encoros e capacidade destes, un
72
do Baixo Miño e outro do Sil; dous representantes das empresas de abastecemento de
augas máis significativas de Galicia e catro representantes da Administración xeral do
Estado en Galicia.
Así como os responsables dos diferentes grupos operativos que forman parte do
plan especial.
Ós que se poden unir, en función da magnitude da emerxencia, representantes
de:
• Organismo autónomo Augas de Galicia.
• As Confederacións Hidrográficas do Norte de España e do Douro.
• Centro Meteorolóxico Territorial de Galicia (CMT de Galicia).
• Consellería de Medio Ambiente (Unidade de Vixilancia e Predicción
Meteorolóxica)
• Da unidade adscrita do Corpo Nacional de Policía na Comunidade
Autónoma de Galicia (UPA), ou persoa en quen delegue.
• Das Forzas Armadas.
• De cada un dos concellos afectados.
• Das distintas Administracións (persoal técnico) ou outras persoas que o
director do plan, ou, se é o caso, o comité de dirección, considere oportuno.
Normalmente estes representantes efectuarán as súas funcións desde o seu
propio centro de traballo. No caso de considerarse necesaria a súa incorporación puntual
sería no Cecop-Galicia (112).
3.3.2. Funcións
Correspóndelle ó comité asesor:
• Asesora-lo director do plan durante a emerxencia.
• Analiza-las incidencias e a evolución da emerxencia.
• Valora-la situación en cada momento e propoñer ó comité de dirección as
actuacións máis axeitadas.
• Avalia-la situación de risco e consegui-los datos pluviométricos e
hidrolóxicos necesarios para efectua-lo seguimento.
• Coñecemento da situación de emerxencia na súa vertente de evolución
meteorolóxico-pluviométrica en tempo real e acumulado.
• Evolución de caudais e situación de encoros en grandes ríos.
• Coñecemento das incidencias sobre o territorio por problemas nos servicios
básicos e estradas.
73
• Aconsella-lo director do plan, e, se é o caso, ó comité de dirección, sobre as
medidas de protección que se consideren necesarias.
• Apoio ós concellos das zonas afectadas. Información puntual sobre a
situación de risco ós alcaldes, ou persoas que designen, dos concellos
afectados.
• O representante de Augas de Galicia e os representantes das confederacións
hidrográficas, no caso de activarse un Plan de Emerxencia de Encoro, teñen
funcións concretas que serán levadas a cabo a medida que se incorporen os
ditos plans.
• Análise e valoración da información recibida sobre o estado da rede viaria.
• Facilitar información sobre o estado das estradas para a súa difusión á
poboación.
• Establecemento de rutas alternativas para os itinerarios inhabilitados,
incluídas as alternativas para o traslado de pasaxeiros de Renfe e Feve.
• Mantemento das redes viarias expeditas e en condicións de uso, en
coordinación co xefe do grupo de apoio loxístico.
• Dar cobertura das necesidades en materia de transporte.
• Evacuación de persoas.
• Transporte de recursos.
• O representante das Forzas Armadas informará o director do plan especial
das axudas que poidan proporciona-las Forzas Armadas, tanto en persoal
como en recursos materiais, transmitindo ós seus mandos respectivos as
solicitudes de axuda.
Dirixirá as actuacións dos seus medios no terreo, en coordinación co xefe do
grupo de apoio loxístico, no que se integrarán os medios desprazados ás zonas
afectadas.
3.4. GABINETE DE INFORMACIÓN
Depende directamente do director do plan e é o único órgano autorizado para
emiti-la información oficial nas tarefas de difusión da información en situación de
emerxencia.
Constituirase no lugar que designe o director do plan e, no seu defecto, nunha
sala do Cecop-Galicia (112), desde onde se tratará toda a información relacionada coa
emerxencia e se difundirá ós medios de comunicación, organismos, autoridades e
público en xeral.
74
3.4.1. Composición
O gabinete de información estará composto por persoal dos gabinetes de prensa
da:
• Consellería da Xunta de Galicia con competencias en materia de protección
civil.
• Presidencia da Xunta de Galicia.
• Delegación do Goberno en Galicia (cando se declare interese nacional).
Así como persoal asignado ó Servicio de Información e Formación de
Protección Civil da Xunta de Galicia.
Estará o seu cargo o xefe de prensa da consellería con competencia en materia
de protección civil, e no caso de declararse interese nacional, o representante da
Administración xeral do Estado.
Coa finalidade de conseguir coherencia informativa, considerarase información
oficial, fidedigna e contrastada, aquela facilitada directamente polo gabinete de
información, único órgano autorizado para emitila.
3.4.2. Funcións
• Difundi-las ordes, consignas e recomendacións dictadas polo director do
plan e, se é o caso polo, comité de dirección, a través dos medios de
comunicación social previstos neste plan especial.
• Recibir e recoller toda a información que se consiga sobre o suceso e a súa
evolución, en especial, localización exacta da emerxencia e a situación das
zonas afectadas.
• Centralizar, coordinar e prepara-la información xeral sobre a emerxencia e
facilitala ós medios de comunicación, de acordo co director do plan e, se é o
caso, do comité de dirección.
• Obter, centralizar e facilitar toda a información relativa ós posibles
afectados, permitindo os contactos familiares e a localización de persoas.
3.5. CENTRO DE COORDINACIÓN OPERATIVO (CECOP)
O Centro de Coordinación Operativo (Cecop) é o órgano onde se recibe toda a
información da emerxencia e onde se determinan, dirixen e coordinan as accións que hai
que executar.
3.5.1. Funcións
É o órgano de traballo do director do plan e para isto debe dispoñer do
75
equipamento necesario para exerce-las funcións que lle son propias.
A infraestructura do Cecop será a apropiada para:
• Se-lo centro permanente de información. Para isto debe dispoñer de
terminais que poidan dispoñer: información meteorolóxica, caudais de ríos,
estado de estradas e outros que permitan valorar continuamente o posible
risco da emerxencia por inundacións, activando, se é o caso, os mecanismos
de alerta.
• Se-lo centro de recepción e emisión de alertas, alarmas e xestión de tódolos
sistemas informáticos.
• Actuar de órgano de apoio ó director na toma de decisións e traslado de
ordes, procesando a información recibida en relación coa emerxencia.
O Cecop está situado no edificio de usos múltiples de San Marcos, onde está o
112. O Cecop é o Cecop-Galicia.
O Cecop-Galicia pódese transformar en Cecopi nas situacións previstas e
indicadas no presente plan especial.
O Cecop-Galicia consta de:
• Sala de Control de Operativos (Sacop).
• Centro de Transmisións (Cetra).
• Centro de Información (Cin).
3.5.2. Cecopi (Centro de Coordinación Operativo Integrado)
O Centro de Coordinación Operativo Integrado (Cecopi) é o órgano superior de
xestión de emerxencias, que se constituirá, de acordo co establecido no presente plan,
cando a situación da emerxencia o xustifique e, en todo caso, cando se declare o interese
nacional.
Está composto polo comité de dirección, o comité asesor e un gabinete de
información, todo isto situado no Cecop-Galicia.
O Cecopi constituirase no Cecop-Galicia, e alternativamente, se algún problema
o inhabilitara ou ante calquera emerxencia que o requira, no Cecop de Protección Civil
da Xunta de Galicia da provincia afectada.
3.6. POSTO DE MANDO AVANZADO (PMA)
O posto de mando avanzado é unha prolongación do Cecop-Galicia. É o órgano
de traballo do director do plan in situ.
Segundo as características das inundacións e a tipoloxía destas poderase crear
máis dun posto de mando avanzado.
76
O responsable do posto de mando avanzado será designado polo director do
plan. Sempre que sexa posible será un responsable de Protección Civil da
Administración autonómica ou, se é o caso, da Administración local.
O posto de mando avanzado disporá dun sistema de comunicación permanente
co Cecop-Galicia e cos xefes dos diferentes grupos de acción.
3.6.1. Funcións do director técnico do PMA
• Encargarase de transmitir e transforma-las directrices marcadas polo director
do plan en accións concretas a desenvolver polos grupos de acción.
• Coordinará as funcións autónomas dos citados grupos, encargándose de
evitar duplicidades.
• Como representante do director do plan in situ, é o responsable da
seguridade das persoas e bens das mesmas.
3.7. GRUPOS DE ACCIÓN
Son os grupos encargados dos servicios operativos ordinarios e están deseñados
para actuar coordinadamente e baixo unha dirección única, dentro do marco que
establece o plan.
Os medios que serven de base para a constitución destes grupos son, entre
outros:
• Os servicios municipais de protección civil.
• Os corpos de bombeiros e servicios contraincendios e salvamento; servicios
de emerxencia.
• As policías locais.
• Outros servicios municipais e autonómicos.
• A UPA.
• Os servicios sanitarios da rede pública e privada de Galicia.
• Os corpos e forzas de seguridade do Estado (Garda Civil, Policía Nacional).
• As agrupacións de voluntarios de protección civil (AVPC).
Establécense estes grupos de acción:
• Grupo de intervención.
• Grupo sanitario.
• Grupo de transmisións.
• Grupo de seguridade.
• Grupo loxístico.
77
• Grupo de rehabilitación de servicios públicos.
3.7.1. Grupo de intervención
Composición:
Unidades de bombeiros desprazadas ás zonas afectadas, unidades de emerxencia
e de intervención dirixidas desde o Cecop-Galicia (112) a través dos seus centros de
xestión respectivos e, se é o caso, desde o Cecopi cando este se constitúa.
O mando do servicio de bombeiros desprazado ó terreo, ou se é o caso un
responsable de emerxencias, será o coordinador do Grupo de Intervención e nun
primeiro momento dirixirá o PMA no caso de constituírse. Cando se despracen medios
doutras provincias á zona afectada, será asumido polo mando da provincia afectada.
Este grupo executará as medidas de intervención necesarias para reducir e
controla-los efectos da emerxencia, actuando naqueles puntos nos que se dean
circunstancias que requiran unha acción inmediata.
• Salvamento e rescate de persoas.
• Eliminar, reducir e controlar no posible as causas e efectos sobre persoas e
bens.
Desde o Cecop-Galicia solicitarase a actuación doutros grupos de acción
(sanitario e seguridade) en relación co rescate e salvamento: o grupo sanitario será
mobilizado desde o Servicio de Urxencias Sanitarias 061, e o grupo de seguridade será
dirixido desde os centros de xestión propios de seguridade de cada un deles (UPA,
Garda Civil, Policía Nacional, Policía Local), mantendo comunicación co Cecop-
Galicia (112).
As súas funcións son:
• Valorar e informar sobre o estado, a tempo real, da situación das inundacións
ó director do plan.
• Controlar, reducir ou neutraliza-los efectos da inundación.
• Busca, rescate e salvamento de persoas e bens.
• Recoñecemento e avaliación de riscos asociados.
• Determina-la área de intervención.
• Socorro de persoas illadas ou desaparecidas
• Impedi-lo colapso de estructuras.
Medios materiais que mobilizan:
Tódolos medios propios dos servicios que interveñen, como integrantes do
78
grupo.
Medios especiais:
Equipos públicos e privados de intervención en xeral, incluíndo maquinaria
pesada e de obras, equipos de rescate e salvamento.
3.7.2. Grupo sanitario
O obxectivo deste grupo é garanti-la actuación coordinada e eficaz de tódolos
recursos sanitarios existentes na Comunidade Autónoma de Galicia.
Este grupo executará as medidas de protección á poboación no referente a
primeiros auxilios, asistencia sanitaria e evacuación sanitaria e, se é o caso, as medidas
de protección e prevención da saúde pública.
O médico do equipo do 061 (Servicio de Urxencias Médicas) será o coordinador
do grupo sanitario; no caso de haber máis dun equipo, o 061 designará ó médico que
realizará as tarefas de coordinación do grupo sanitario.
Composición:
Subgrupo de actividades asistenciais:
• ·Equipo/s do 061.
• Recursos sanitarios de Atención Primaria. Estes recursos, por proximidade ó
lugar afectado, serán os recursos de resposta inmediata.
• Recursos de transporte sanitario.
Subgrupo de actividades de saúde pública:
• Recursos de Saúde Pública.
Funcións:
Subgrupo de actividades asistenciais:
• Informar da situación real a nivel sanitario ó director do plan.
• Asistencia sanitaria in situ; traslado e evacuación sanitaria.
• Asistencia sanitaria primaria.
• Constituí-lo posto de asistencia sanitaria e o centro de evacuación se
procede.
• Se fose o caso, identificación de cadáveres, en colaboración cos servicios
correspondentes.
• Colaborar co grupo de intervención prestando os primeiros auxilios ás
persoas illadas.
• Coordinar a través do 061 a evacuación das víctimas a centros hospitalarios.
79
Subgrupo de actividades de saúde pública:
• Control de abrochos epidemiolóxicos (contaminación da auga, alimentos,
vacinación masiva).
• Cobertura de necesidades farmacéuticas.
• Vixilancia e control da potabilidade da auga e hixiene dos alimentos.
• Información necesaria para establecer actuacións en sanidade ambiental,
saúde pública e calquera outro aspecto da actividade sanitaria.
Ante unha situación que así se requira e que afecte a poboación este subgrupo de
saúde pública debe propoñer ó director do plan especial a declaración de Servicio de
Alerta Epidemiolóxica de Galicia (SAEG).
Medios materiais que mobilizan:
• Servicios asistenciais dependentes do Sergas.
• Servicios hospitalarios dependentes do Sergas.
• Medios dependentes da Consellería de Sanidade.
• Medios e recursos de Saúde Pública.
• Fundación de Urxencias Sanitarias 061.
• Medios asistenciais sanitarios públicos e privados.
3.7.3. Grupo de transmisións
A misión do grupo de transmisións é dispoñe-los medios e equipos necesarios
que permitan contar cunha comunicación continua e ininterrompida a tempo real entre a
dirección do plan e os outros grupos de acción, co obxecto de coñecer e dispoñer de
información da situación exacta da emerxencia, así como a súa evolución.
O responsable deste grupo é o responsable do Servicio de Sistemas de
Información e Comunicacións de Protección Civil da Xunta de Galicia. Contará co
apoio e a colaboración da unidade con competencias en materia de comunicacións da
Xunta de Galicia, así como das empresas de comunicación de titularidade pública da
Administración autonómica da Xunta de Galicia.
Os obxectivos son:
• Asegura-las comunicacións entre os diferentes grupos de acción, así como
entre o posto de mando avanzado e o centro de coordinación operativa.
• Transmitir toda a información emitida polos diferentes grupos de acción.
• Establecer e implantar sistemas alternativos de transmisións onde sexan
necesarios.
80
Medios materiais que mobilizan:
• Equipos móbiles e fixos, propios dos servicios integrantes do grupo, así
como dos asignados ós diferentes grupos de acción.
• Redes de comunicacións e persoal adscrito a estas, de ámbito territorial na
Comunidade Autónoma de Galicia, de titularidade pública e/ou privada.
3.7.4. Grupo de seguridade
O coordinador deste grupo será un mando da UPA. Cando a emerxencia é a
nivel provincial, será o máximo responsable a nivel provincial, e cando afecte a varias
provincias será o comisario xefe da UPA, ou persoa en quen delegue.
Este grupo é o responsable de garanti-la seguridade cidadá e a orde nas
situacións de emerxencia producidas como consecuencia das inundacións.
Deberá tamén este grupo controla-los accesos e regula-lo tráfico naqueles puntos
nos que, debido á emerxencia, se produza caos circulatorio.
Composición:
Persoal das Forzas e Corpos de Seguridade: UPA, Garda Civil, Corpo Nacional
de Policía e Policía Local. Así mesmo, incorporaranse a este grupo as empresas e o
persoal de seguridade privada que sexan mobilizados en caso necesario.
Funcións:
• Ordenación do tráfico para a evacuación.
• Avisos e información á poboación nunha primeira situación.
• Facilita-la evacuación urxente de persoas en perigo.
• Control de accesos e mantemento da orde nas áreas afectadas. Regulación do
tráfico.
• Garanti-lo control e a seguridade cidadá.
• Balizamento da zona de intervención.
* Sinalización de tramos de estradas deterioradas ou inundadas.
* Establecer rutas alternativas para os itinerarios inhabilitados.
* Mantemento de redes viarias en condicións expeditivas para o seu uso
durante a emerxencia.
• Protección de bens.
• ·E en xeral, cantos aspectos das catástrofes ou emerxencias que afecten á
seguridade das persoas e os bens.
Medios materiais que mobilizan:
81
• Medios propios dos corpos e servicios integrantes do grupo.
3.7.5. Grupo loxístico
A misión deste grupo é a provisión de equipamentos e abastecementos
necesarios para os grupos de acción, así como todo o relacionado coa área loxística.
Executará, tamén, as medidas de protección da poboación en canto á evacuación,
albergue de emerxencia e abastecemento de auga e alimentos.
O responsable deste grupo é un funcionario, con nivel directivo, con experiencia
da Xunta de Galicia, designado polo director do plan especial.
Así mesmo, no caso de mobiliza-las Forzas Armadas, os medios desprazados
integraranse neste grupo baixo o mando dos seus superiores e coordinados polo seu
representante integrado no Cecop ou, se é o caso, no Cecopi.
Funcións:
• Levantamento de diques provisionais e outros obstáculos que eviten ou
dificulten o paso das augas.
• Reparación de urxencia dos danos ocasionados en diques ou noutras obras de
protección e, se é o caso, en elementos naturais ou ambientais.
• Eliminación de obstáculos e obstruccións en puntos críticos dos leitos ou
apertura de vías alternativas de desaugamentos.
• Limpeza e saneamento das áreas afectadas.
• Restablecemento dos servicios básicos.
• Abastecemento. Recepción de solicitudes de axuda, e xestión e
abastecemento de recursos (avituallamento e abastecemento en xeral).
* Habilitar locais susceptibles de albergar a toda a poboación afectada.
* Resolve-los problemas de abastecemento de auga potable e alimentos.
* Abastecemento de mantas e roupa.
* Establece-la zona de operacións e os centros de distribución que sexan
necesarios.
* Organiza-los puntos de reunión de evacuados para o seu posterior
traslado.
* Distribución de víveres á poboación en colaboración cos servicios
municipais.
* Disposición de existencias mínimas de avituallamento.
• Transporte.
• Xestión e abastecemento de maquinaria para rehabilitación e reposición de
82
servicios.
* Subministración de iluminación para traballos nocturnos.
* Proporcionarlles ós demais grupos de acción todo o apoio loxístico
necesario, subministrándolles aqueles productos ou equipos necesarios
para poder levar a cabo o seu cometido.
• Proporcionar asistencia social ás persoas afectadas.
• Proporcionar apoio psicolóxico ós afectados.
Medios:
• Medios propios dos concellos.
• Medios propios da/s deputación/s provincial/is.
• Medios propios da Xunta de Galicia.
• Medios privados de intendencia e albergue.
• Empresas de servicios privadas.
3.7.6. Grupo de rehabilitación de servicios públicos
A misión deste grupo é a de rehabilita-los servicios públicos esenciais, no
mínimo período de tempo, buscando, ata a súa rehabilitación, solucións alternativas.
Ocuparase tamén do estudio de determinadas obras que eviten riscos asociados,
ou que minoren as súas consecuencias.
O responsable deste grupo é un funcionario con nivel directivo, con experiencia
da Xunta de Galicia, designado polo director do plan especial.
As súas funcións son:
• Avalia-las medidas necesarias para a rehabilitación de servicios públicos.
• Restablece-los servicios públicos esenciais, como son: auga, luz, teléfono e
gas.
• Propiciar solucións alternativas de carácter temporal.
Medios materiais que mobilizan:
• Medios propios dos concellos.
• Medios propios da deputación.
• Medios propios da Xunta de Galicia.
• Empresas de servicios de auga, luz, teléfono; así como outras, tales como
combustibles, gas, alimentos.
• Medios de estradas da CPTOPV.
• Medios de estradas das deputacións provinciais.
83
• Medios de estradas do Ministerio de Fomento.
• Empresas de construcción e obras públicas privadas.
ESTRUCTURA DA ORGANIZACIÓN DO PLAN ESPECIAL DE
PROTECCIÓN CIVIL ANTE O RISCO DE INUNDACIÓNS EN GALICIA
112 CECOP-GALICIA/CECOPI
GABINETE DE INFORMACIÓN
DIRECCIÓN TÉCNICA POSTO DE MANDO
AVANZADO
GRUPOS DE ACCIÓN
SANITARIO SEGURIDADE
INTERVENCIÓN TRANSMISIÓNS REHABILITACIÓN DOS SERVICIOS PÚBLICOS
LOXÍSTICO
DIRECTOR DO PLAN ESPECIAL DE PROTECCIÓN CIVIL ANTE O RISCO DE
INUNDACIÓNS EN GALICIA
COMITÉ ASESOR
84
3.8. COORDINACIÓN DOS GRUPOS DE ACCIÓN NO TERREO
As emerxencias por inundacións comportan, nos primeiros momentos, un gran
número de actuacións no terreo. Así mesmo, son emerxencias que poden abarcar un
ámbito territorial moi amplo (varios concellos ou unha ou varias comarcas, e incluso
varias provincias).
Nun primeiro momento, o funcionamento dos servicios no terreo será
coordinado desde o Cecop-Galicia. Cada servicio no terreo será xestionado desde os
seus respectivos centros de xestión (centrais dos servicios de bombeiros e outros
servicios de xestión de emerxencias), mobilizando os seus servicios por solicitude do
Cecop-Galicia e, se é o caso, coordinado no terreo desde o Cecopal do concello ó que se
trasladou, mentres o director do plan especial, por proposta do responsable do servicio
desprazado ó lugar da emerxencia, non considere necesaria a constitución dun ou varios
Pmas (postos de mando avanzados), nese caso o mando do responsable do servicio de
emerxencia desprazado asumiría a sús dirección técnica. Cando se despracen servicios
de emerxencias doutras provincias, a dirección do PMA efectuaraa o mando da
provincia afectada.
O mando de cada grupo no PMA asumirá as funcións propias de coordinación de
dito grupo.
O director do plan especial poderá decidir que a dirección dos Pmas sexa
asumida por un técnico de emerxencias da Xunta de Galicia.
3.9. OS PLANS DE ACTUACIÓN MUNICIPAL. O CECOPAL
O Cecopal (Centro de Coordinación Municipal) desempeñará un papel
fundamental na coordinación da emerxencia en cada concello.
Desde o Cecopal dirixiranse as actuacións dos servicios municipais,
estableceranse as prioridades de actuación no concello e tomaranse as medidas
necesarias de protección a persoas e bens. O director do Cecopal, ou a persoa por el
designada, realizará as peticións de medios e recursos externos ó Cecop-Galicia. O
Cecopal encargarase de que os medios mencionados e os recursos realicen as tarefas
que o Cecop-Galicia lles asigne no concello.
A constitución do Cecopal producirase en situacións de emerxencia, ou durante
a fase de alerta se o considera necesario polo alcalde como director deste.
Posteriormente indícanse determinadas funcións que serán desenvolvidas polas
autoridades locais tanto na fase de alerta como na de emerxencia.
85
3.10. OS PLANS DE EMERXENCIA DE ENCOROS
3.10.1. Escenarios de seguridade e de perigo de rotura de encoros
A directriz básica establece catro situacións definidas como escenarios de
seguridade e de perigo de rotura de encoros, para o establecemento das normas e
procedementos de comunicación e información cos organismos públicos implicados na
xestión da emerxencia.
3.10.1.1. Escenario 0
Escenario de control da seguridade.
As condicións existentes e as previsións aconsellan unha intensificación da
vixilancia e control do encoro, non requiríndose a posta en práctica de medidas de
intervención para a reducción do risco.
3.10.1.2. Escenario 1
Escenario de aplicación de medidas correctoras.
Producíronse acontecementos que de non aplicarse medidas de corrección
(técnicas, de explotación, desaugamento do encoro, outras), poderían ocasionar perigo
de avaría grave ou de rotura do encoro, se ben a situación pode resolverse con
seguridade mediante a aplicación das medidas previstas e os medios dispoñibles.
3.10.1.3. Escenario 2
Escenario excepcional.
Existe perigo de rotura ou avaría grave do encoro e non pode asegurarse con
certeza que poida ser controlado mediante a aplicación das medidas e os medios
dispoñibles.
3.10.1.4. Escenario 3
Escenario límite.
A probabilidade de rotura do encoro é elevada ou esta xa comezou, resultando
practicamente inevitable que se produza a onda de enchente xerada pola dita rotura.
Cando se produza unha das situacións definidas como escenario 2 ou 3, o
director do plan declarará a situación de emerxencia 2 e constituirá o Cecopi.
3.10.2. Dirección dos plans de emerxencias de encoros
3.10.2.1. Director dos plans de emerxencia de encoros
A dirección do plan estará a cargo da persoa á que lle corresponda a dirección da
explotación desta.
86
3.10.2.2. Funcións
As funcións básicas do director do plan serán as seguintes, tal como establece a
directriz básica:
• Intensifica-la vixilancia da presa en caso de acontecemento extraordinario.
• Dispoñe-la execución das medidas técnicas ou de explotación necesarias
para a diminución do risco.
• Manter permanentemente informados ós organismos públicos implicados na
xestión da emerxencia.
• Da-la alarma, en caso de perigo inminente de rotura do encoro ou, se é o
caso, da súa rotura, mediante comunicación ós organismos implicados na
xestión da emerxencia.
3.10.3. Interfase co plan especial
Desde o momento en que as circunstancias existentes no encoro requiran a
aplicación de medidas correctoras (escenario 1), o director do Plan de Emerxencia de
Encoros comunicará ó Cecop-Galicia (112) o tipo de emerxencia, as medidas
preventivas aplicadas e as previsións a curto e medio prazo.
O director do presente plan especial activarao, definindo a situación
correspondente.
4. OPERATIVIDADE
A operatividade constitúena o conxunto de procedementos previamente
planificados que permiten a posta en marcha do plan de inundacións e aseguran a
consecución dos seus obxectivos, diminuíndo os efectos adversos desta nunha elevada
porcentaxe.
Se se concreta a actuación ante determinadas situacións, mellora a coordinación
das accións en desenvolvemento da operatividade.
Para a activación do plan hai que considera-lo seguinte:
A planificación dos procedementos contempla:
• Avaliación das consecuencias.
• Situacións de alerta.
• Análise das zonas posiblemente afectadas.
• Niveis de actuación.
• Delimitación das zonas de operacións.
• Procedemento operativo (medidas de intervención, protección, socorro).
87
• Determina-los medios e recursos empregados.
As medidas que determinan a operatividade refírense a:
• Protección á poboación.
• Protección ós bens.
• Socorro e rescate.
• Intervención.
• Reparadoras.
4.1. PREEMERXENCIA (ALERTA)
Polo xeral, a alerta comeza desde o momento en que no Cecop-Galicia (112) se
recibe un aviso meteorolóxico con risco de precipitacións intensas. Por tanto, desde o
momento en que se produce a recepción do aviso meteorolóxico, o plan especial
actívase coa cadea de transmisións de alerta ós diversos organismos e servicios
implicados.
Tal como se describiu anteriormente, a fase de alerta estructúrase en dúas
situacións que obedecen á evolución habitual da xestión e control da situación:
• Alerta derivada de aviso meteorolóxico.
• Seguimento pluviohidrolóxico.
O sistema de predicción e vixilancia meteorolóxica para este plan está
constituído polas redes de observación e as unidades de predicción e vixilancia do
Centro Meteorolóxico Territorial da Coruña (pertencente o INM), as da Xunta de
Galicia e as dos titulares dos encoros de Galicia, así como as doutros centros e
institucións, en coordinación co Sistema de Protección Civil de Galicia.
O sistema de previsión e información hidrolóxica (seguimento hidrolóxico) está
formado polos medios e recursos das Confederacións do Norte de España e do Douro,
do organismo autónomo Augas de Galicia, dos titulares dos encoros de Galicia,
destinados á obtención, transmisión e valoración de datos sobre caudais circundantes,
niveis alcanzados por augas e outros relevantes para a estimación do perigo de
enchentes e a presencia de áreas potencialmente afectadas en coordinación co Sistema
de Protección Civil de Galicia.
4.1.1. Preemerxencia (alerta) derivada do aviso meteorolóxico
A alerta realizarase cando o Instituto Nacional de Meteoroloxía, a través do
Centro Meteorolóxico Territorial de Galicia, emita un boletín de aviso de fenómenos
meteorolóxicos adversos, sobre a posibilidade de que se superen os limiares
establecidos no plan rexional.
88
Estes limiares, así como o procedemento que hai que seguir indícanse no anexo
XIII.
a) Tipos de boletíns:
• Boletíns de medio prazo: prazo de predicción superior a 48 horas. Son
elaborados polo Centro Nacional de Predicción e difundidos polo CMT-
Galicia. Sempre terán a súa continuidade nos boletíns a curto prazo, ben para
a súa confirmación, ben para a súa anulación.
• Boletíns de curto e moi curto prazo: prazo de predicción inferior a 48 horas.
Cando a predicción a moi curto prazo sexa inferior a 6 horas, o CMT-
Galicia, ademais de emiti-lo boletín, efectuará o aviso telefonicamente/radio
ó Cecop-Galicia (112).
• Boletíns de fenómenos adversos observados: emitirase cando exista
constancia da aparición de choivas intensas sen que se emitira boletín previo
e, nalgúns casos, aínda que se emitira boletín, se o CMT-Galicia considera
conveniente a súa emisión.
Neste caso, ó igual que na predicción a menos de 6 horas, o CMT-Galicia
informará vía teléfono/radio ó Cecop-Galicia, ademais de realiza-la emisión
do boletín.
• Boletíns de actualización e fin de episodio: ademais dos boletíns citados, o
CMT-Galicia pode emitir boletíns de actualización nos que se modifica a
situación prevista, e os boletíns de fin de episodio, cando este se dea por
concluído.
En tódolos boletíns realízase unha aproximación ás características das
precipitacións: probabilidade (posible, probable), intensidade (feble, moderada, forte,
moi forte ou torrencial), a distribución espacial (illada, dispersa ou xeneralizada) e a súa
evolución temporal (ocasional, persistente, frecuente ou intermitente).
b) Situacións que xeran alerta:
Emitiranse boletíns sempre que se prevea que se van a supera-los limiares
establecidos no Plan Galego de Predicción e Vixilancia (anexo XIII).
• Choiva acumulada nunha hora: 30 l/m2 en Galicia, equivalente a intensidades
moi fortes.
• Choiva acumulada en 6 horas: 60 l/m2.
• Choiva acumulada en 12 horas: 130 l/m2, para o sur da Coruña e toda a
provincia de Pontevedra; 90 l/m2 para o resto de Galicia. Este limiar utilízase
para precipitacións de tipo persistente e normalmente extensas, con
89
intensidades ocasionalmente fortes.
De acordo con estes limiares, os boletíns de aviso de fenómenos meteorolóxicos
adversos emitiranse ante as seguintes situacións:
• Intensidade moi forte de carácter persistente e/ou xeneralizado.
• Intensidade moi forte de carácter local.
• Intensidade forte de carácter persistente e/ou xeneralizado.
• Intensidade moderada e localmente forte de carácter persistente e/ou
xeneralizado.
As situacións descritas son previsións meteorolóxicas que non implican
automaticamente situacións de protección civil, posto que na ocorrencia de inundacións
interveñen outros factores, tales como as precipitacións de datas anteriores, a situación
dos encoros e o grao de saturación do terreo.
c) Notificación do aviso e alerta:
Boletíns de curto e moi curto prazo:
O CMT Galicia remitirá o aviso ó Cecop-Galicia (112), que unha vez avaliado e
por orde do director do plan especial, ou persoa en quen delegue, o transmitirá vía fax
e/ou radio/telefonía ós organismos e responsables das zonas de risco; estes establecerán
a situación de alerta e informarán ó Cecop-Galicia, que notificará a alerta ó director do
plan especial.
Boletíns de moi curto prazo con predicción a menos de 6 horas:
O CMT Galicia efectuará o aviso telefonicamente/radio ó Cecop-Galicia, e
seguirase o mesmo procedemento anterior.
Boletíns de actualización e de fin de episodio:
Serán transmitidos a tódolos organismos alertados.
Desde o momento en que se realiza a alerta, ponse en marcha o seguimento
pluviohidrolóxico.
4.1.2. Seguimento pluviohidrolóxico
Consiste no seguimento, cuantitativo e/ou cualitativo, das precipitacións e niveis
de caudal en leitos, así como o suposto de alivio dun encoro.
Ten por obxecto confirmar ou non a previsión de choivas, a súa localización
xeográfica e a súa evolución, para preve-las bacías que poden resultar afectadas.
Esta fase pode ser activada independentemente de que se realizara ou non a
alerta derivada do aviso meteorolóxico, no caso de que se produzan choivas intensas sen
aviso previo.
90
O seguimento pluviohidrolóxico efectúase cos medios e recursos que dispoñen
os responsables das bacías hidrográficas e dos encoros de Galicia.
No Cecop-Galicia (112) disponse dunha base de datos coa información necesaria
para efectua-lo seguimento: relación de municipios por bacías, encoros existentes e
puntos de control pluviométricos e foronómicos (ver anexo XII).
4.2. EMERXENCIA
Esta fase iníciase cando, da análise dos parámetros meteorolóxicos e
hidrolóxicos, se conclúa que a inundación é inminente ou cando esta xa comezase.
4.2.1. Sistemática xeral de actuación no Cecop-Galicia (112)
Está previsto que a organización funcional do Cecop-Galicia varíe segundo a
gravidade da situación, a extensión territorial afectada e a cantidade de recursos que hai
que mobilizar. Este nivel de mobilizacións tamén se modificará dentro dunha mesma
situación de emerxencia, polo que deixa aberta a posibilidade de ir aumentando o
número de persoas que atenda a emerxencia segundo as características de cada
emerxencia.
Desde o momento en que comeza a emerxencia, as mobilizacións de recursos
solápanse coas actuacións para efectua-lo seguimento pluviohidrolóxico.
O persoal da Área do Servicio de Emerxencias do Cecop-Galicia (112), ademais
da mobilización dos recursos e das intervencións correspondentes, efectuará un
seguimento da situación, identificando os concellos, localizando a bacía da que se trate,
co fin de coñece-la situación nos concellos do contorno, para comproba-lo alcance da
situación (bacías afectadas e nivel de danos).
As actuacións do Cecop-Galicia descritas ata agora correspóndense
fundamentalmente coas situacións de emerxencia 0 e 1. A situación de emerxencia 2
comporta a constitución de grupos de acción no terreo e, se a situación se agrava, a
constitución do Cecopi.
4.2.2. Situación de emerxencia 0
Son aquelas emerxencias nas que, por unha evolución desfavorable da situación
meteorolóxica e hidrolóxica, se conclúe que a inundación é inminente ou xa comezou,
con perigo para persoas e bens, dando lugar á alerta hidrolóxica e a unha serie de
actuacións de emerxencia.
As situacións de emerxencia 0 son cualificadas polo director do plan especial.
Alerta hidrolóxica
91
A alerta hidrolóxica é a acción de comunicar ós concellos e organismos
implicados, o aviso sobre a posibilidade de que se produzan inundacións nalgunhas
zonas con perigo para persoas e bens, xunto con mensaxes de prevención e protección.
A alerta ós concellos será transmitida directamente ó alcalde ou autoridade en
quen delegue, así como á policía local, servicios de protección civil e de emerxencias
municipais.
Esta situación de emerxencia (situación 0) derivará do seguimento
pluviohidrolóxico, a través do que se observa que se están producindo precipitacións
moi fortes ou torrenciais, aumento do caudal en ríos con posibles desbordamentos.
Alerta hidrolóxica en ríos:
O organismo autónomo Augas de Galicia (bacía Galicia-Costa), así como a
CHN (Confederación Hidrográfica do Norte de España: bacía Miño-Sil, Eo, Navia e
Limia), e a Confederación Hidrográfica do Douro (bacía do Mente e do Támega)
afectado/a informará ó Cecop-Galicia do perigo de desbordamento. Tras informe e
consulta co director do plan a través do Cecop-Galicia (112):
• Informará inmediatamente ó/s concello/s previsiblemente afectados,
empregando a vía de comunicación máis rápida (radio rede troncal, telefonía,
outras).
• Informará o máis rápido posible a: organismos, institucións públicas e
privadas e asociacións implicadas.
Alerta hidrolóxica de previsión de enchentes:
En función dos niveis de alerta e perigo establecidos polas autoridades
competentes no momento actual da aprobación deste plan dos caudais medios de
previsión de enchentes de achega ós encoros situados na Comunidade Autónoma de
Galicia, os titulares responsables dos encoros situados en Galicia deben informa-lo
director do plan especial, a través da Central de Emerxencias 112, das variacións
hidrolóxicas que teñen lugar antes de que se acaden os valores de alerta e de perigo, ou
se supoña que poidan acadarse.
As autoridades competentes en materia de administración hidráulica, en
coordinación coas autoridades competentes de Protección Civil da Administración
autonómica de Galicia, revisarán, actualizarán e, se é o caso, establecerán os niveis de
alerta e de perigo na totalidade dos caudais medios de previsión de enchentes no ámbito
territorial de Galicia, coa colaboración da Comisión Galega para os Riscos de
Inundacións e Situacións de Seca.
92
4.2.3. Situación de emerxencia 1
É unha situación na que se produciron inundacións en zonas localizadas, nas que
a atención pode quedar asegurada cos recursos locais ou certos recursos de ámbito
superior, en primeira intervención (bombeiros, servicios de emerxencia, UPA, Garda
Civil, Corpo Nacional de Policía, policías locais, recursos sanitarios,...).
A cualificación e dirección de situacións de emerxencia 1 correspóndelle ó
director do plan especial.
A través do director do Cecopal canalizaranse as comunicacións co Cecop-
Galicia e coordinaranse as actuacións dos medios locais, así como a recepción dos
medios e recursos solicitados.
O Cecopal seguirá as actuacións concretas previstas no plan de actuación
municipal, encamiñadas á protección de persoas e bens.
Desde o Cecop-Galicia efectuaranse as mobilizacións solicitadas, continuando
co seguimento pluviohidrolóxico na bacía/s afectada/s, de acordo coa sistemática xeral
descrita no presente plan especial.
4.2.4. Situación de emerxencia 2
Son aquelas en que se produciron inundacións que superan a capacidade de
atención dos medios e recursos locais ou, aínda sen producirse esta última circunstancia,
os datos pluviométricos e hidrolóxicos e as prediccións meteorolóxicas permiten prever
unha extensión ou agravamento significativo daquelas. Estas situacións poderán
comporta-la constitución do Cecopi.
As emerxencias 0 ou 1 que para o seu control requiran a constitución do Cecopi,
sempre serán declaradas como emerxencias de situación 2, así como as que se definan
como escenario 2 e 3, con constitución do Cecopi.
A cualificación e dirección da situación de emerxencia 2 correspóndelle ó
director do plan especial. O responsable do Cecop-Galicia (112) dirixirá estas ata a
incorporación do director do plan especial ou os seus substitutos de acordo coas
previsións antes enunciadas. A constitución do Cecopi será decidida polo director do
plan especial cando, pola gravidade da emerxencia, se considere necesario.
O Cecopi constituírase sempre que a evolución da situación prevexa a
posibilidade de acada-la declaración de interese nacional.
4.3. GRUPOS DE ACCIÓN
4.3.1. Notificación
a) Notificación da situación de alerta:
93
A alerta derivada de aviso meteorolóxico levarase a cabo nas situacións
meteorolóxicas definidas no presente plan especial. Serán transmitidas vía fax desde o
Cecop-Galicia (112), complementándose coa alerta telefónica/radio ós coordinadores
dos grupos de acción e responsable do Gabinete de Prensa. Estes deberán permanecer
localizables mentres permaneza a situación de risco e ter coñecemento da evolución da
mesma.
Os responsables dos grupos de acción deberán alertar a súa vez ós compoñentes
do seu grupo.
b) Notificación de situación de emerxencia:
O Cecop-Galicia dispón dun protocolo para a notificación da situación de
emerxencia vía fax completado con alerta teléfono/radio a tódolos servicios actuantes
implicados, así como para a notificación do fin da emerxencia.
4.3.2. Mobilización
Nas situacións de emerxencia 0 e 1 mobilízanse os servicios necesarios, que
serán xestionados desde os seus respectivos servicios (bombeiros, emerxencias,
urxencias sanitarias...), e coordinados no terreo polo Cecop-Galicia a través do/s
Cecopal.
Cando se declare a situación de emerxencia 2, constituiranse os grupos de acción
que requira o director do plan especial. No momento en que así o decida o director do
plan especial, constituirase o Cecopi, debendo integrarse no mesmo os responsables de
cada grupo.
Desde a constitución do Cecopi, tódalas mobilizacións de medios serán
ordenadas desde o comité de dirección, co apoio do comité asesor.
En caso de constituírse un ou varios PMA, a súa dirección recaerá sobre o
coordinador do grupo de intervención na zona. O director do plan especial poderá
decidir que a dirección do PMA sexa asumida por un técnico de emerxencias da Xunta
de Galicia.
4.3.3. Integración dos recursos municipais
Desde o Cecopal coordinaranse os recursos municipais, que se integrarán nos
grupos de acción:
• A policía local integrarase no grupo de seguridade.
• O persoal con funcións de abastecemento, reparacións e obras, integrarase no
grupo de apoio loxístico.
• · O persoal voluntario integrarase nos grupos de acción que designe o
94
director do plan de actuación municipal, fundamentalmente no apoio
loxístico para colaborar en tarefas de avituallamento e nas de albergue e
asistencia nos centros de recepción de evacuados.
4.4. EMERXENCIAS POR INCIDENCIAS EN ENCOROS
4.4.1. Interfase entre o Plan de emerxencia de Encoros e o plan especial
Segundo o escenario que se presente de entre os definidos no presente plan
especial, o Plan de Emerxencia de Encoros establecerá as actuacións e as
comunicacións co plan especial, establecidas na directriz básica de planificación de
protección civil ante o risco de inundacións.
Establécese a sistemática de actuación no caso de que se produza algunha das
emerxencias descritas nos escenarios.
Desde o momento en que as circunstancias existentes no encoro requiran a
aplicación de medidas correctoras (escenario 1), o director do Plan de Emerxencia de
Encoros comunicaralle ó Cecop-Galicia (112) o tipo de emerxencia, as medidas
adoptadas e as previsións.
Nos casos en que deban producirse desaugamentos de encoros, comunicaráselle
ó Cecop-Galicia (112) coa suficiente antelación para que este alerte os concellos
afectados augas abaixo do encoro.
Obviamente os diferentes escenarios previstos poden producirse
independentemente de que exista unha situación de precipitacións intensas, xa que
poden darse situacións de risco producidas por diferentes causas.
4.4.2. Escenario 0
É aquel no que as condicións existentes e as previsións aconsellan unha
intensificación da vixilancia e o control do encoro, non requiríndose a posta en práctica
de medidas de intervención para a reducción do risco.
4.4.3. Escenario 1
Producíronse acontecementos que, de non aplicarse medidas de corrección
(técnicas, de explotación, desaugamento do encoro ou outras manobras), poderían
ocasionar perigo de avaría grave ou de rotura do encoro, se ben a situación pode
resolverse con seguridade mediante a aplicación das medidas previstas e os medios
dispoñibles.
4.4.4. Escenario 2
95
Existe perigo de rotura ou avaría grave do encoro e non pode asegurarse con
certeza que poida ser controlado mediante a aplicación das medidas e medios
dispoñibles.
O Director do Plan de Emerxencia de Encoros comunicarallo inmediatamente ó
Cecop-Galicia, que actuará igual que na situación de emerxencia 2, procedendo a
convoca-lo Cecopi, logo de notificación ó director do plan especial.
No Cecopi integrarase un representante do organismo de bacía que asesorará ó
comité de dirección e actuará de interlocutor co director do Plan de Emerxencia de
Encoros.
4.4.5. Escenario 3
A probabilidade de rotura do encoro é elevada ou esta xa comezou, resultando
practicamente inevitable que se produza a onda de enchente xerada por dita rotura.
O director do Plan de Emerxencia de Encoros comunicaralle inmediatamente a
situación ó Cecop-Galicia, que actuará como no escenario 2.
Nesta situación o Cecop-Galicia deberá alerta-las autoridades dos concellos
afectados.
A directriz básica de planificación de protección civil ante o risco de
inundacións prevé que no Plan de Emerxencia de Encoros se estableza un sistema de
alarma (acústica ou outros sistemas de aviso), co fin de que a poboación que poida verse
afectada pola inundación producida nun intervalo non superior a 30 minutos reciba a
alarma inmediatamente. Os sistemas de alarma, tanto na súa instalación como no seu
mantemento, serán obriga do titular do encoro, que tamén deberá informar e divulgar
entre a poboación previsiblemente afectada por un risco das medidas que deberá adoptar
no momento que se active o sistema.
Os sistemas de alerta deberán dispoñer dun sistema redundante de aviso á
poboación. Para iso deberán contar cos mecanismos axeitados que permitan a súa
conexión e intercomunicación co Cecop-Galicia (112) e, se é o caso, co/s Cecopal/S
correspondente/s.
Os sistemas de alarma que deban adoptarse en cada plan especial de encoros
serán informados pola Comisión Galega para os Riscos de Inundacións e Situacións de
Seca, e se é o caso homologados pola Comisión Galega de Protección Civil.
Ata que se implanten os ditos sistemas de alarma, esta será levada a cabo cos
recursos municipais, recibida a notificación correspondente.
4.5. REPOSICIÓN DE SERVICIOS BÁSICOS OU ESENCIAIS E VOLTA Á
NORMALIDADE
96
4.5.1. Reposición de servicios básicos ou esenciais
Como se indica no Plan Territorial de Protección Civil de Galicia (Platerga),
enténdese por servicios básicos ou esenciais aqueles nos que a súa carencia afecta
notablemente á calidade de vida dos cidadáns e ó recomezo dos servicios e actividades
industriais, podendo provocar en ocasións problemas de seguridade.
Principalmente inclúense neste tipo de servicios os seguintes:
• Subministración de auga potable.
• Subministración eléctrico.
• Servicio telefónico.
• Subministración de gas.
En situacións de emerxencia preséntanse problemas no restablecemento e
normalización dos servicios básicos nos concellos afectados, agravados polo progresivo
esgotamento dos recursos municipais e a frecuente inexistencia no termo municipal de
materiais e maquinaria especial para estas funcións.
Por tanto, corresponderá ó Cecop-Galicia (112), seguindo as directrices do
director do plan especial, coordina-los labores e actuacións tendentes ó apoio ós
recursos municipais na reposición dos servicios que son básicos ou esenciais para a
poboación.
Actuacións:
• De acordo cos protocolos existentes, o Cecop-Galicia establecerá os
contactos pertinentes coas persoas encargadas en cada un dos servicios de
efectua-los labores de restauración/recomezo da subministración.
• De acordo coas dispoñibilidades operativas e técnicas das respectivas
compañías abastecedoras, o Cecop-Galicia establecerá as prioridades na
cadencia de restauración/recomezo dos abastecementos.
• Manterase informados os concellos, a través do seu alcalde ou persoa en
quen delegue, das actuacións que desenvolvan as distintas compañías
abastecedoras, co fin de proporciona-la máxima información posible á
poboación afectada pola emerxencia. Ó mesmo tempo solicitarase dos
concellos afectados a información do estado dos abastecementos dos
diversos servicios co propósito de servir de información de retorno ós
responsables do seu recomezo.
• Transmitiranse ó comité asesor as peticións de recursos humanos e materiais
dos servicios operativos dependentes das diversas administracións que
poidan necesita-las compañías abastecedoras.
97
• En caso necesario coordinaranse e arbitraranse as solucións para prover de
servicios alternativos.
4.5.2. Volta á normalidade
Tras unha situación de emerxencia, a fase de volta á normalidade comprende a
reconstrucción de infraestructuras, a reparación de danos, a limpeza de zonas afectadas
(desentullamento, enterramento de animais...), e a reposición de servicios non esenciais.
4.6. MEDIDAS DE PROTECCIÓN
Considéranse medidas de protección os procedementos, actuacións e medios
previstos no presente plan especial, co fin de evitar ou atenua-las consecuencias das
inundacións, inmediatas e diferidas, para a poboación e o persoal interveniente no
terreo.
Considéranse como medidas de protección as accións que tenden a impedir ou
diminuí-los danos a persoas e bens materiais que puideran producirse, ou que se
producen na emerxencia; contémplanse as seguintes, sen excluí-la posibilidade de
adoptar outras diferentes que cada situación concreta puidera requirir:
Medidas de protección á poboación:
• Avisos á poboación afectada.
• Evacuación.
• Asistencia sanitaria.
• Confinamento en lugares de seguridade.
• Control de estradas.
Medidas de protección dos bens:
• Previndo as consecuencias dos riscos.
• Evitando riscos asociados.
Medidas de socorro e rescate:
• Busca, rescate e salvamento de persoas.
• Primeiros auxilios.
• Triaxe sanitario.
• Albergue de emerxencia.
• Abastecemento (roupa, alimentos, auga).
Medidas de intervención:
• Accións tendentes a combate-los sucesos.
• Habilitar accesos.
• Regulación de tráfico.
98
• Conducción de medios á zona de intervención.
Medidas reparadoras:
• Establecer sistemas alternativos de: electricidade, auga e comunicacións.
• Restablece-los servicios públicos afectados.
• Accións específicas para a volta á normalidade.
As medidas de protección dirixidas á salvagarda das persoas, estableceranse con
carácter prioritario a través dos procedementos operativos que racionalmente se poidan
utilizar, en función dos medios dispoñibles e que mellor se adecúen ás circunstancias.
Servicio de salvamento:
Os equipos de salvamento son os primeiros en acudir á zona, contribuíndo á
rehabilitación doutros servicios públicos esenciais afectados. Xeralmente, os integrantes
destes equipos son os corpos de bombeiros, os servicios de emerxencias e os de
salvamento pola súa preparación e medios dos que dispoñen.
Tamén se contará coas forzas de seguridade e grupos de submarinismo,
dependendo do ámbito de actuación.
Se estes equipos fosen afectados pola catástrofe e tardasen en chegar á zona
sinistrada ou fosen insuficientes polo tamaño da demanda, sería necesario preparar
outros equipos alternativos neste cometido.
Servicio de sanidade:
Encargaranse estes servicios sanitarios de asegurar, no posible, a boa condición
sanitaria das persoas, garantindo ademais o abastecemento de medicinas, servicios
mínimos de hixiene e selección de afectados pola súa gravidade.
Este servicio encargarase de informa-la dirección do plan especial sobre o uso da
auga e medidas que se tomarán no caso de que estea contaminada.
Encargarase tamén de dar solución, planificar e coordina-las doazóns de sangue,
se fose necesario, para os hospitais que a necesiten.
Servicio de asistencia e albergue:
Nas emerxencias que supoñan evacuación da poboación dos lugares de
residencia, os servicios de asistencia e albergue encargaranse de proporciona-los
aloxamentos alternativos necesarios en hoteis, residencias, albergues, escolas, igrexas,
naves industriais e recintos deportivos, entre outros.
Nestes albergues, os equipos de asistencia encargaranse de ter previsto, na
medida necesaria:
• Servicios de primeiros auxilios.
99
• Alimentos e auga.
• Servicios sanitarios.
• Mantas, abrigos e calefacción.
• Servicio de información ó público.
• Servicio de comunicacións.
Esta situación de provisionalidade en lugares de emerxencia prolongarase o
menos posible e unha vez restablecida a normalidade, pasarán ós seus domicilios.
Medidas operativas:
Control de accesos:
Realizarase o control de accesos ás zonas sinistradas ou ameazadas, tanto de
persoas como de vehículos, de maneira que non se entorpezan os traballos dos distintos
grupos que actúan na zona ou zonas afectadas e naquelas consideradas de risco. Tamén
será necesario, se é o caso, o control e reordenación do tráfico nas zonas adxacentes, co
obxecto de facilita-la chegada de novos medios de apoio mentres se manteña a situación
de emerxencia.
Con carácter xeral, este control farano os efectivos das policías locais e os
corpos de seguridade do Estado asignados ó plan, podendo ser encomendadas algunhas
funcións a membros da AVPC.
Avisos á poboación:
Nas distintas fases da emerxencia daranse avisos periódicos á poboación, e
aqueles outros puntuais que considere conveniente a dirección do plan especial, que
permitan mantela informada da situación e a súa evolución; poderán levarse a cabo
tamén a través de medios de transmisión, mensaxes, instruccións e recomendacións que
contribúan á colaboración das persoas e a súa autoprotección, e a evitar situacións de
pánico e comportamentos ou actuacións negativas.
Utilizaranse os medios de difusión públicos ou privados máis convenientes en
cada caso para os comunicados de ámbito xeral. En zonas reducidas esta función poderá
efectuala a Policía Local a través de megafonía manual ou instalada en vehículos.
Lugares de refuxio ou illamento:
Ante determinadas situacións que ameacen a súa integridade física ou a saúde da
poboación, poderá dispoñerse o seu traslado a lugares de seguridade nos que
permanecerán ata que se restitúan as condicións normais.
Preferentemente manteranse nas súas casas, se se consideran seguras cumprindo
normas apropiadas ou adoptando medidas específicas que lle serían transmitidas no
100
momento oportuno.
En calquera caso, manteríase un sistema de vixilancia que permitirá o
seguimento da evolución da súa situación e a prestación dos apoios que necesitasen.
Evacuación:
Acción fundamental, como medida de protección eficaz.
Consiste no traslado, previo desaloxo de se-lo caso, dun grupo de persoas
realizado dun modo ordenado e controlado a lugares considerados seguros.
Toda evacuación precisa dunha planificación.
Previamente ó desenvolvemento desta acción é necesario facer unha valoración
baseada no coñecemento dos feitos e proceder despois á activación dos medios e
recursos dispoñibles na proporción que se estime axeitada.
Para desenvolve-la acción propiamente dita de evacuar, habilitaranse unha ou
máis vías para uso exclusivo dos medios que interveñan na evacuación; dispoñeranse
medios de transporte axeitados para persoas e aparellos de primeira necesidade, feridos,
inválidos, etc., e designarase o persoal encargado do movemento das persoas. Tamén
poderá ser necesario dispor ou habilitar dependencias médicas e administrativas para o
control das persoas que son desprazadas a outros lugares.
Protección de bens:
De modo simultáneo, se é posible, tomaranse as medidas protectoras de bens que
poidan ser afectados pola inundación. Evidentemente a primeira preocupación dirixirase
á protección das persoas.
Trátase de rescatar ou salvagarda-los bens de maior valor ou importancia, tanto
material como cultural.
Ás veces será necesario aplicar medidas protectoras a bens que non teñan un
interese especial, pero que a súa deterioración poida ser orixe de novos riscos que
contribúan a aumenta-los danos xa producidos.
Medidas reparadoras:
Para a determinación das medidas reparadoras que proceda contemplar en cada
caso, previamente realizarase unha valoración dos danos producidos durante a
inundación.
A valoración destes danos levarase a cabo por parte dos técnicos
correspondentes dos distintos grupos operativos ou de acción intervenientes na
emerxencia, que informarán o director do plan especial, despois do recoñecemento da
zona de operacións.
101
Nos informes reflectiranse os distintos danos producidos ou os que puideran
producirse de continua-la emerxencia, especificando, dun lado os danos humanos e, por
outro, os bens materiais afectados.
A análise dos informes dos grupos de acción permitirá, ademais, avalia-los
riscos asociados, tales como instalacións de gas, electricidade, auga potable, entre
outros.
Da valoración dos danos ocasionados na zona afectada pola catástrofe,
determinarase o seu nivel de gravidade e, polo tanto, fixarase que medios e en que
cantidade son necesarios para atende-lo incidente. Do mesmo xeito, sinalaranse os
grupos de acción que é necesario que interveñan e o número de membros de cada un
deles.
Así mesmo, delimitarase a zona danada pola inundación, sinalando os seus
límites ou extensión e características topográficas do terreo (zona urbana ou rural).
Ademais, reflectirase o tipo de poboación afectada, número, idades, actividade, entre
outros parámetros que hai que considerar.
Determinarase tamén se se viron implicadas instalacións industriais que poidan,
pola súa vez, alterar nalgunha medida o ambiente da zona.
Con esta valoración tense en conta o principio de proporcionalidade entre a
necesidade que se pretende atender e os medios que se consideran axeitados para
atendela.
Da análise, por parte do director do plan especial, dos informes técnicos
realizados polos distintos grupos de acción, determinaranse as medidas de enxeñería
civil necesarias para facer fronte á rehabilitación dos servicios esenciais afectados, tales
como: auga, gas, electricidade, teléfonos, transporte, sanidade.
Outorgarase prioridade ós recursos de titularidade pública fronte ós de
titularidade privada.
Tódalas accións que se indican a continuación coordinaranse a través do Cecop-
Galicia 112 SOS-Galicia.
Os servicios e abastecementos esenciais ou básicos que hai que considerar son:
Abastecementos:
• Auga.
• Alimentos.
• Enerxía:
* Electricidade.
* Combustible.
Servicios:
102
• Salvamento.
• Asistencia e albergue.
• Sanidade e hixiene:
* Hospitais.
* Saneamento.
• Información.
Dada a interrelación existente entre algún dos abastecementos e servicios é
necesario establecer prioridades.
Abastecemento de auga:
As autoridades competentes, tanto municipais como da Administración
autonómica, garantirán o abastecemento e potabilidade da auga para o seu consumo. En
caso necesario, procederase ó abastecemento de auga potable mediante vehículos
cisterna. As autoridades sanitarias subministrarán á poboación aquelas normas
hixiénicas necesarias para evitar todo tipo de enfermidades.
Abastecemento de alimentos:
En situacións de inundación de curta duración o abastecemento de alimentación
é difícil que se corte, pero se a situación se prolonga pode supoñer un problema, polo
que se procederá a avalia-la situación, determinando a zona de poboación afectada,
tendo en conta o número de persoas, idades e outros parámetros.
Para a subministración de alimentos á poboación afectada serán mobilizados
estes, desde os centros de aprovisionamento polo grupo loxístico, mediante voluntarios.
Abastecemento de enerxía:
Mentres as operacións de reparación non rematen, procederase á utilización de
xeradores, grupos de electróxenos e calquera outro sistema que permita subministrar
enerxía, sobre todo a centros sanitarios, equipos de rescate, albergues, etc.
As empresas subministradoras de fluído eléctrico e combustible e os servicios
municipais encargaranse, mediante os seus equipos técnicos, de restablece-la
normalidade. Estes traballos serán coordinados pola autoridade competente.
Servicio de transporte:
Os servicios de transporte encargaranse de proporciona-los sistemas necesarios
de locomoción e transporte, tanto para os afectados, empregando vehículos de
emerxencia, como para o transporte de materiais de socorro e abastecemento á
poboación.
Contarase cos servicios públicos e privados de autobuses, camións, transportes
sanitarios, etc.
Terase presente:
103
• Mobilizar soamente os vehículos necesarios.
• Elixir unha vía de entrada e outra de saída cara a zona inundada.
• Establecer unha comunicación entre vehículos de transporte de feridos e os
centros de recepción.
En caso de graves dificultades de circulación, determinaranse zonas de aterraxe
de helicópteros como medios alternativos de transporte.
Servicio de comunicacións e información:
Estes servicios danados serán restablecidos coa maior brevidade posible polos
servicios de avarías das respectivas empresas públicas e privadas, os que se lles prestará
o máximo apoio desde a dirección do plan especial para cumpri-lo seu cometido o antes
posible.
4.6.1. Medidas de protección á poboación
As medidas de protección para a poboación concrétanse na preparación previa
desta mediante información sobre medidas de autoprotección, ou ben, o seu aviso ou
posta en marcha no caso de que preventivamente se decida o confinamento ou
evacuación ante unha posible evolución negativa da emerxencia.
A práctica totalidade das accións anteriores teñen carácter inmediato e só poden
ser levadas a cabo en primeira instancia cos recursos locais, é dicir, situados no
concello, apoiados por un primeiro nivel de recursos externos.
O Plan de Actuación Municipal deberá, polo tanto, conter un punto que prevexa
as medidas que se adoptarán en tales supostos.
A coordinación da actuación corresponderá ó Cecopal, colaborando nela as
forzas da orde pública no concello (UPA, Policía Local, Garda Civil ou Corpo Nacional
de Policía).
As medidas de protección á poboación, tal como detalla o Plan Territorial de
Protección Civil (Platerga), comprenden:
• Medidas de autoprotección persoal: son aquelas medidas sinxelas que poden
ser levadas a cabo pola propia poboación. Deberán divulgarse durante a fase
de implantación do Plan de Actuación Municipal.
• Confinamento: esta medida consiste no refuxio da poboación nos seus
propios domicilios, recintos ou habitáculos próximos no momento de
anunciarse a adopción da medida.
Deben complementarse coas medidas de autoprotección persoal.
• Aloxamento: consiste no traslado da poboación desde posicións expostas a
lugares seguros, xeralmente pouco distantes, utilizando os seus propios
104
medios.
• Evacuación: consiste no traslado da poboación que se atopa na zona de
maior risco a zonas afastadas dela. Trátase dunha medida definitiva, que se
xustifica unicamente se o perigo ó que está exposta a poboación e grande.
Se non existe un perigo inminente, o alcalde do concello proporá a evacuación ó
director do plan especial a través do Cecop-Galicia. Neste caso, a decisión de da-la orde
de evacuación correspóndelle ó director do presente plan especial. En tódolos casos, o
alcalde coordinará e dirixirá a evacuación no seu concello.
Ante a situación de perigo inminente, a orde para que se efectúe unha
evacuación poderá se dada polo alcalde do concello ou polo director do plan especial.
Obviamente, gran parte das medidas de protección á poboación serán levadas a
cabo polos distintos grupos de acción, tales como: control de accesos polo grupo de
seguridade e o control de alimentos, auga e a asistencia sanitaria polo grupo sanitario.
Os sistemas de aviso á poboación teñen por finalidade alerta-la poboación e
informala sobre a actuación máis conveniente en cada caso e sobre a aplicación das
medidas de protección antes enunciadas: autoprotección, confinamento, afastamento e
evacuación.
Nun primeiro nivel, os avisos á poboación efectuaranse mediante os sistemas de
megafonía, cos que se poderá informa-la poboación das medidas de protección de
aplicación inminente.
Estes sistemas de megafonía deberán estar previstos no plan de actuación
municipal, e dotar deles ás forzas e corpos de seguridade no municipio.
Nun segundo nivel, a información á poboación sobre a evolución da situación
realizarase a través dos medios de comunicación social (radio, televisión),
concretamente Radio-Galega, RNE, TVG, TVE-1, e se é o caso, as emisoras de radio ou
de TV que considere oportuno o director do plan especial, sendo facilitadas as mensaxes
que hai que difundir polo gabinete de información adscrito ó Cecop-Galicia, ou no seu
caso polo comité de dirección de Cecopi.
Informarase das emisoras de radio e de TV á poboación a través das campañas
de divulgación previstas na implantación.
Para facilitar información utilizarase o teléfono de emerxencia do 112.
O número telefónico asignado ó Centro de Información de Tráfico establecido
polo Ministerio do Interior e a rede de postes SOS, tamén poderán ser utilizados para os
efectos anteriormente aludidos.
Este centro de información colaborará na difusión das medidas que debe adoptar
en cada caso a poboación, de acordo coas instruccións que se establezan desde o Cecop-
105
Galicia, ou de se-lo caso, desde o Cecopi.
4.6.2. Medidas de protección para os grupos de acción
Estas medidas serán facilitadas polo Cecop-Galicia (112) e os diferentes
organismos implicados ós responsables dos grupos de acción.
Durante a fase de implantación deberá dotarse ós grupos de acción dos medios
de protección axeitados.
4.7. PLAN DE TRANSMISIÓNS
O Centro de Transmisións está instalado na sala de comunicacións do Cecop-
Galicia. Está encargado de centralizar e garantir, durante a activación do plan especial, a
comunicación permanente con:
• Os Cecop-provinciais da Xunta de Galicia e os Cecopal.
• Os grupos de acción no terreo e, se é o caso, o PMA.
• As deputacións provinciais.
• Os concellos/policías locais.
• Os medios de comunicación social.
• Organismos, entidades, autoridades directamente implicadas no plan.
O Cecop-Galicia dispón dun protocolo de transmisións no que figuran os medios
de comunicación existentes con tódolos organismos e servicios alertables e/ou
mobilizables en situacións de emerxencia no ámbito da Comunidade Autónoma de
Galicia, no que se atopan incluídos os organismos relacionados anteriormente.
Dito protocolo de transmisións utiliza como ferramenta de traballo unha
aplicación informática na que figura cada organismo/servicio, contendo os medios de
comunicación dispoñibles (teléfono/s, fax, radio, correo electrónico), con tódolos datos
necesarios para o seu funcionamento e especificándose ó medio de comunicación
prioritario.
As notificacións de previsión de situacións de risco de inundacións dirixiranse o
Cecop-Galicia vía fax/teléfono/radio.
Desde ó Cecop-Galicia realizaranse as notificacións ós diferentes organismos, de
acordo co presente plan especial.
Para o mantemento da operatividade do plan de transmisións, unha vez cada
trimestre comprobaranse as comunicacións por tódolos medios cos diferentes
organismos implicados no presente plan especial.
As probas rexistraranse e conservaranse. Notificaránselle ó director do plan
especial as anomalías detectadas a fin de que sexan corrixidas.
106
4.8. CATÁLOGO DE MEDIOS E RECURSOS
Hai que diferenciar entre os medios e recursos existentes para o seguimento
pluviohidrolóxico e os medios e recursos mobilizables en caso de emerxencia.
Medios e recursos para o seguimento pluviohidrolóxico:
Son os diferentes puntos de control de choivas e caudais distribuídos no
territorio da Comunidade Autónoma de Galicia, de diferente titularidade, incluídos na
base de datos para xestión de inundacións do Cecop-Galicia.
Medios e recursos mobilizables en situación de emerxencia:
• Os recursos de tipo xeral (guindastres, vehículos especiais, recursos de
albergue e outros) atópanse incluídos no catálogo de medios e recursos do
Plan Territorial de Protección Civil de Galicia (Platerga).
• Os recursos municipais, públicos e privados, incluíranse nos plans de
actuación municipal.
• O Cecop-Galicia dispón dunha lista de empresas de maquinaria do sector
privado cos datos necesarios para a súa localización.
As normas para a asignación de medios e recursos de titularidade estatal a este
plan son as aprobadas polo acordo do Consello de Ministros do 6 de maio de 1994 para
os plans territoriais.
4.9. DIRECTORIO
O Plan de Transmisións do Cecop-Galicia (112) contén os medios de
comunicación con tódolos organismos e servicios implicados no presente plan especial.
Este directorio de organismos e servicios corresponde á fase preventiva (preemerxencia)
e á fase operativa (emerxencia), e abarca aqueles dos que se precisa recibir/solicitar
información (fundamentalmente pluviométrica e hidrolóxica) e ós que se debe informar
ou requiri-la súa intervención.
O directorio de organismos e servicios está constituído por organismos e
servicios de titularidade pública e privada con responsabilidade no ámbito da
Comunidade Autónoma de Galicia en: meteoroloxía, hidroloxía, concellos,
concesionarios de obras hidráulicas, concesionarios de abastecemento de augas e obras
públicas.
Así mesmo, en dito plan de transmisións está incluído o directorio das persoas
responsables implicadas neste plan especial. Este directorio constitúeno tódalas persoas
físicas que se contemplan no presente plan especial. Desígnase un titular e un suplente
sempre para cada un dos postos.
107
A bases de datos do directorio, ó estar constituída principalmente por persoas
físicas sofre unha variación importante no tempo, polo que cunha periodicidade
semestral se revisará e se actualizará o directorio do plan especial.
5. IMPLANTACIÓN E MANTEMENTO DA OPERATIVIDADE
5.1. INTRODUCCIÓN
Unha vez aprobado o Plan Especial ante o Risco de Inundacións en Galicia e
homologado pola Comisión Nacional de Protección Civil, o órgano competente da
Xunta de Galicia promoverá as actuacións necesarias para a súa implantación e o
mantemento da súa operatividade. Este compromiso esténdese ós organismos
responsables implicados.
Para isto serán nomeados os membros do Consello Asesor, do Gabinete de
Información e dos grupos operativos.
Estes nomeamentos supoñen a designación dun titular e un suplente, así como os
medios e/ou sistemas necesarios para a súa localización.
En concreto, despois da entrada en vigor do presente plan especial establecerase
unha planificación anual das actividades que deban desenvolverse, tanto no que se refire
á dotación de medios, á divulgación e ós simulacros, como á súa actualización e
revisión periódica.
Elaboraranse informes sobre calquera episodio de choivas intensas ocorrido na
comunidade, e posteriormente serán revisados e actualizados pola Comisión Galega
para os Riscos de Inundacións e Situacións de Seca que participou na elaboración deste
plan especial, co fin de incorporar posibles melloras a este.
Outras accións que deben levarse a cabo son:
• Realización e sinatura de convenios necesarios cos organismos e entidades
que sexa preciso que participen na operatividade do plan.
• Establece-los sistemas de mobilización de medios e recursos.
• Elaboración de manuais operativos específicos de cada grupo de acción
(realizados polos integrantes do propio grupo).
• Comprobación da dispoñibilidade efectiva de tódolos medios e recursos
asignados ó plan especial.
• Confirmar e asegura-lo coñecemento do plan especial por tódolos
intervenientes nel.
• Establecer un programa anual das actividades de implantación que se
108
desenvolverá como ampliación de dotación de infraestructuras, divulgación
do plan especial, etc., e actualización desta información.
• Información á poboación.
5.2. IMPLANTACIÓN
5.2.1. Verificación da infraestructura do plan especial
A Xunta de Galicia verificará a existencia e idoneidade de funcionalidade dos
medios necesarios para o seu funcionamento, e en especial:
• Rede de transmisións: sistemas de comunicación entre servicios.
• Dotación de medios necesarios ó Cecop-Galicia e Gabinete de Información.
• Sistemas de avisos á poboación (dotación ó Grupo de Seguridade, e en
especial Policía Local). Os sistemas de avisos á poboación serán
comprobados a medida que se elaboren os plans de actuación municipal.
5.2.2. Formación do persoal dos servicios implicados no plan especial
Unha vez entre en vigor o plan especial desenvolveranse as súas fases de
implantación mesmo entre ó persoal implicado:
• Persoal do Cecop-Galicia, e, se é o caso, do Cecopi (Comité de Dirección,
Comité Asesor, Gabinete de Información).
• Persoal dos grupos de acción.
• Outros organismos implicados.
A implantación do plan especial entre o dito persoal implicado seguirá as
seguintes fases:
1. Remisión de copia do plan especial ó persoal anteriormente indicado e
reunións informativas co fin de aclarar posibles dúbidas.
2. Difusión do plan especial ós compoñentes dos grupos de acción por parte dos
xefes dos ditos grupos. Previamente, os responsables dos grupos de acción
confeccionarán os protocolos internos de funcionamento destes, segundo o
establecido no presente plan especial.
3. Cursos de formación e adestramento para os diferentes servicios implicados.
A organización dos ditos cursos será realizada conxuntamente polo órgano
competente en materia de protección civil da Xunta de Galicia e a Academia
Galega de Seguridade.
Os cursos de formación para os servicios de protección civil, de emerxencia,
de bombeiros, da UPA e de policías locais serán coordinados a través da
109
Academia Galega de Seguridade (AGS).
4. Realización de exercicios e simulacros (parciais e globais).
5.2.3. Información á poboación
Dentro da fase de implantación deberá seguirse unha política informativa de cara
á divulgación do plan especial entre a poboación, co fin de facilita-la familiarización
desta coas medidas de protección contempladas no presente plan especial.
A dita política informativa irá orientada a dar información:
a) Sobre o risco de inundacións:
Será unha información de tipo preventivo e na liña de conseguir unha
concienciación da poboación.
Deberá informarse á poboación sobre as medidas de autoprotección e protección
necesarias nos casos de emerxencia.
Así mesmo, informarase a través dos medios polos que se transmitirá a
información en caso de que ocorrese a emerxencia.
Orientarase en forma de campañas periódicas dirixidas a diferentes grupos de
poboación. Aproveitaranse os períodos con maior probabilidade de que se produza o
dito risco para informar sobre el.
b) Sobre a emerxencia cando xa se produciu:
Esta información facilitarase cando xa se produciu o fenómeno e sexa necesario
actuar de forma inmediata. Transmitirase información á poboación e ós medios de
comunicación social, todo isto a través do Gabinete de Información adscrito ó director
do plan especial, e se é o caso ó Comité de Dirección, mediante os sistemas de avisos á
poboación previstos no presente plan especial.
A poboación debe recibir unha información clara sobre o que debe facer e hai
que evitar en todo momento as informacións contradictorias que poidan provocar
reacciones negativas.
Darase información sobre:
• Situación real da emerxencia en cada momento.
• Medidas de protección.
• Previsións sobre a evolución.
• En caso de evacuación, informar sobre como se vai efectuar, lugar de
reunión e recomendacións que hai que seguir.
• Ó decidirse a emisión dunha mensaxe de alerta terase en conta:
* A quen vai dirixida.
* Sobre que perigo en concreto.
110
* De que forma se difunde.
* Cando se cancela.
As mensaxes de alerta, para seren máis efectivas, deberán ser asequibles e
concretas, coherentes, apremiantes, fiables e reiteradas.
O director do plan especial, e no seu caso o Comité de Dirección, decretará o fin
da emerxencia que se lle comunicará á poboación polos medios utilizados durante a fase
de emerxencia.
5.3. MANTEMENTO DA OPERATIVIDADE
5.3.1. Actualización. Revisión
Calquera alteración que afecte a organización do plan especial deberá ser
comunicada coa suficiente antelación á dirección xeral con competencias en materia de
protección civil da Xunta de Galicia, co fin de mante-la súa vixencia e operatividade,
por parte do órgano competente.
Así mesmo, este compromiso estenderase ós organismos responsables con
incidencia no plan especial e, en especial, no referente á revisión periódica do
directorio, a fin de manter sempre actualizado o plan de transmisións.
A dirección xeral con competencias na materia de protección civil da Xunta de
Galicia, polo menos unha vez ó ano, efectuará unha comprobación da dita
operatividade.
O plan especial será revisado anualmente mediante a realización, como mínimo,
dun simulacro de alerta e/ou emerxencia e sempre que se realicen modificacións que
supoñan variacións importantes del.
Aqueles aspectos do plan especial que, trala realización dos simulacros, se
demostren non eficaces serán modificados, incorporándose as ditas variacións ó seu
texto. Así mesmo, incorporaranse ó plan especial as ensinanzas xurdidas da actuación
fronte a emerxencias.
A incorporación de novos estudios e/ou variacións sobre os datos de risco
existentes realizarase logo de consenso da Comisión Galega para os Riscos de
Inundacións e Situacións de Seca e posterior informe á Comisión Galega de Protección
Civil.
5.3.2. Formación permanente
A formación do persoal implicado contemplada na fase de implantación debe ser
un labor continuado, xa que se trata dun documento vivo suxeito a constantes revisións
e actualizacións. A responsabilidade da dita formación recae sobre os responsables dos
111
grupos de acción, coa colaboración do órgano competente.
Así mesmo, a posta en marcha de simulacros periódicos formará parte da dita
labor de formación permanente.
5.3.3. Información: divulgación periódica á poboación
O mesmo que no caso da formación, a información á poboación programarase
dunha forma periódica anual e desenvolverase por medio de campañas.
5.3.4. Información: divulgación periódica ós concellos
Cada ano, con anterioridade a época de maior risco, difundirase entre os
concellos a información básica necesaria para o mantemento da operatividade.
112
ANEXO I. CONCELLOS DA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA QUE TEÑEN RISCO DE INUNDACIÓNS
Provincia Risco alto Risco medio Risco baixo
A Coruña Ames
Brión
Cambre
Padrón
Rois
Santiago de Compostela
Teo
Val do Dubra
Vedra
Betanzos
Carballo
Frades
Negreira
Oroso
Ponteceso
Trazo
Arzúa
Baña, A
Boiro
Boqueixón
Carnota
Cedeira
Cerdido
Coristanco
Curtis
Dumbría
Ferrol
Mazaricos
Melide
Muros
Narón
Noia
Ortigueira
Ponteceso
Pobra do Caramiñal, A
Rianxo
Ribeira
Santa Comba
Santiso
Serra de Outes
Somozas, As
Toques
113
Provincia Risco alto Risco medio Risco baixo
Lugo Lugo
Monforte
Begonte
Cospeito
Pantón
Pontenova, A
Ribas de Sil
Samos
Sarria
Vilalba
Viveiro
Abadín
Baralla
Barreiros
Bóveda
Carballedo
Castro de Rei
Cervo
Chantada
Friol
Guitiriz
Guntín
Monterroso
Outeiro de Rei
Pastoriza, A
Pobra de Brollón, A
Pol
Quiroga
Rábade
Sober
114
Provincia Risco alto Risco medio Risco baixo
Ourense Leiro
Ourense
Ribadavia
Verín
Xinzo de Limia
Allariz
Baños de Molgas
Barco de Valdeorras
Carballiño, O
Celanova
Castrelo de Val
Laza
Monterrei
Oímbra
Piñor
Rúa, A
Rubiá
Vilar de Barrio
Arnoia
Beade
Carballeda de Valdeorras
Castro Caldelas
Coles
Cortegada
Lobios
Porqueira
Rairiz de Veiga
Sandiás
Toén
Trasmiras
Viana do Bolo
Vilamartín de Valdeorras
115
Provincia Risco alto Risco medio Risco baixo
Pontevedra Caldas de Reis
Estrada, A
Gondomar
Mos
Ponteareas
Porriño, O
Salvaterra
Tui
Campo Lameiro
Cuntis
Ponte Caldelas
Pontevedra
Portas
Redondela
Ribadumia
Silleda
Soutomaior
Tomiño
Vigo
Agolada
Arbo
Baiona
Barro
Crecente
Lalín
Lama, A
Meaño
Meis
Moraña
Neves, As
Nigrán
Ribadumia
Sanxenxo
Valga
Vila de Cruces
Vilaboa
Vilagarcía de Arousa
Vilanova de Arousa
116
ANEXO II. DIRECTRICES PARA A PLANIFICACIÓN A NIVEL LOCAL
Co fin de permiti-la integración dos plans locais de inundacións no plan da
Comunidade Autónoma, establécense as seguintes normas para a súa elaboración:
• Preverase a estructura organizativa e procedementos de intervención ante
calquera emerxencia por inundacións que teña lugar dentro do seu ámbito de
competencias. (Conforme o Platerga a zonificación territorial poderá ser de
ámbito municipal ou comarcal).
• Deberán cataloga-los elementos vulnerables e zonifica-lo territorio
competencia do concello en función do risco, así como delimitar áreas de
actuación.
• Especificar procedementos de alerta e información á poboación.
• Determinar medidas de actuación.
• Realiza-lo catálogo de medios e recursos de titularidade de ámbito local, que
poidan asignarse ó plan.
• Designa-lo director do plan.
• Establece-la operatividade do plan.
• Coordina-lo procedemento de integración no Plan Especial de Protección
Civil ante o Risco de Inundacións en Galicia.
Obxecto e funcións básicas do plan de actuación municipal/comarcal
O obxecto dos plans municipais/comarcais por Risco de Inundacións é que tanto
a Administración Local como a poboación dispoñan dunha guía de actuación e dun
dispositivo permanente de información, prevención, alerta e intervención ante as
emerxencias por inundacións, co fin de protexe-la poboación afectada e evitar ou
minora-los danos que poidan ocasionarse, non só ás persoas senón tamén os seus bens e
servicios esenciais, considerando os medios de titularidade municipal/comarcal e os
recursos locais.
Ámbito xeográfico
Delimita-lo territorio de competencias e describir:
• Situación e topografía.
• Climatoloxía.
• Vexetación.
117
• Demografía.
• Outros elementos de vulnerabilidade.
Estructura, organización e funcións
Defínese:
• Director do plan.
• Comité asesor.
• Grupos de acción.
Deberá preverse tamén a operatividade do plan cun programa de formación de
intervenientes e de realización de simulacros. Tamén se disporá de manuais operativos,
realizados polos propios intervenientes. Así mesmo, realizarase a catalogación dos
medios e recursos.
Ó plan municipal/comarcal por inundacións deberá xuntárselle a cartografía do
concello/comarca.
118
ANEXO III. CAUDAIS E SUPERFICIES AFORADAS DAS CONCAS DE GALICIA
CAUDAL ABSOLUTO DOS RÍOS GALEGOS (m3/seg)
Medidas mensuais e anuais
RÍO XAN. FEB. MAR. ABRI. MAI. XUÑ. XUL. AGO. SET. OUT. NOV. DEC. ANO Navia
Grandas de Salime
Desembocadura
92,6
127,9
120,1
155,7
76,7
103,3
62,7
85,0
54,8
66,8
29,1
37,7
12,8
18,0
6,8
14,5
5,1
14,8
15,8
25,6
34,8
60,1
76,4
104,3
48,58
67,29
Eo
A Pontenova
Desembocadura
28,7
44,2
31,3
50,8
21,3
38,7
19,0
32,5
15,3
22,8
10,1
16,1
7,1
11,5
4,6
8,7
3,6
7,6
6,6
8,9
17,6
18,2
23,8
34,9
15,185
24,44
Masma 6,8 8,2 5,7 4,4 4,2 3,5 2,8 2,2 2,1 2,9 3,5 6,3 4,375
Ouro
San Acisclo
7,7
9,5
6,9 5,2 4,5 3,2 2,0 1,4 1,6
2,6
3,5 6,4 4,52
Landro
San Pedro
11,3
13,9
9,5 8,7 7,2 5,0 3,9 3,3 3,1
4,5
6,2 13,0 7,45
Sor
Ribeiras do Sor
10,0
10,6
7,7 5,7 4,5 2,7 1,7 1,0 0,9
2,7
4,5 8,8 5,035
Mera
Santa María
10,9
12,9
6,7 4,3 3,3 2,2 1,6 0,7 0,7
1,9
5,0 10,8 5,04
Río Grande
San Sadurniño
Eume
A Capela
Presa
20,9
95,4
22,3
84,0
13,4
75,0
6,1
53,7
3,8
40,2
3,2
25,2
1,9
15,7
1,8
11,5
3,0
16,8
8,7
23,8
18,5
57,2
16,9
82,5
9,97
48,25
Mandeo
Irixoa
17,1
25,1
14,9 9,6 7,2 4,7 2,6 1,8 1,4
3,8
7,2 13,7 9,01
Mero
Cela de Cambre
12,1
21,2
13,4 6,2 4,8 3,0 2,2 1,5 1,2
2,3
4,9 7,6 6,62
Anllóns 21,0 22,8 16,3 10,6 9,0 5,9 3,9 2,6 2,5 4,8 6,7 13,8 9,93
Tambre
Portomouro
Presa Barrié
78,7
98,3
88,8
114,6
67,1
88,3
47,0
66,4
28,2
41,5
18,2
26,0
9,5
13,3
6,5
8,0
7,1
9,4
13,4
22,8
34,6
48,2
61,2
84,1
38,30
51,30
Ulla
Santiso
Pontevea
30,9
109,3
40,1
147,8
26,2
135,1
17,5
89,8
11,9
45,8
7,2
37,4
4,1
19,3
2,2
9,5
1,8
9,2
7,5
26,8
12,5
57,4
32,6
110,5
16,20
66,50
Furelos 12,4 14,6 9,5 5,3 4,1 2,0 1,1 0,8 0,9 4,5 6,5 14,5 6,36
119
Deza
Ponte Cira
38,8
44,8
28,4 21,0 13,2 7,3 4,1 2,1 2,8
9,2
15,3 37,5 18,60
Umia 17,8 25,5 12,0 8,0 7,2 4,6 3,3 1,7 1,8 5,1 5,6 14,8 8,96
Lérez 30,0 44,5 19,1 10,8 10,1 6,9 4,6 2,2 1,8 8,6 9,5 25,6 14,37
Oitavén 23,4 29,4 15,6 7,8 6,5 4,3 1,9 1,0 1,3 6,6 8,2 21,0 10,60
Miño
Lugo
Os Peares
86,1
186,0
92,5
213,0
70,3
177,0
49,1
129,9
32,1
75,5
19,5
58,3
9,7
37,4
7,0
31,1
9,1
35,7
15,4
48,4
36,6
85,1
77,9
145,4
42,10
102,00
Ladra 44,7 50,9 34,5 25,1 14,9 9,0 3,8 2,3 3,2 8,8 21,2 37,6 21,2
Neira 33,0 42,3 29,8 24,5 18,5 12,1 6,9 4,4 3,4 4,1 11,9 24,6 17,8
Sil
San Pedro
344,7
425,8
317,6 260,3 182,9 102,8 41,5 21,0 26,9
74,1
160,9 265,0 184,00
Bibei 76,5 88,4 73,9 56,6 40,8 21,5 8,2 3,5 4,9 16,9 34,9 70,0 41,20
Lor 24,0 34,1 20,3 18,9 13,4 8,7 4,6 2,7 2,4 7,4 11,9 25,1 14,45
Cabe 14,6 23,2 15,6 12,9 9,0 5,6 3,1 2,2 1,8 4,8 6,7 15,3 9,50
Miño
Ourense
Frieira
484,4
532,5
574,4
663,5
472,3
553,0
356,3
428,7
273,3
261,1
168,9
185,2
117,0
117,1
84,9
81,2
93,2
89,5
132,8
134,7
238,4
280,0
400,4
465,2
278,50
315,50
Avia 35,6 49,0 34,2 22,2 15,7 8,6 3,7 2,0 1,8 4,7 13,2 33,2 18,50
Deva 7,5 8,4 6,1 4,0 3,5 1,6 0,7 0,3 0,3 1,3 3,5 7,0 3,7
Tea 33,6 44,6 24,3 16,9 15,5 9,2 4,4 2,4 2,6 10,8 11,2 36,5 17,60
Louro 15,9 21,5 14,7 11,3 6,2 4,6 1,5 0,9 1,1 5,3 4,6 14,6 8,13
Limia 62,4 76,3 52,8 36,0 23,1 11,9 5,5 3,3 2,7 5,6 17,5 43,1 28,00
120
SUPERFICIE AFORADA (en km2)
NAVIA Gradas 1.766 Desembocadura 2.591 EO A Pontenova 575 Desembocadura 930 MASMA 145 OURO 163 LANDRO 192 SOR 169 MERA 102 RÍO GRANDE 108 EUME A Capela — Presa 402 MANDEO 248 MERO 277 ANLLÓNS 432 TAMBRE Portomouro 1.146 Presa Barrié 1.364 ULLA Santiso 565 Pontevea 2.291 DEZA 550 FURELOS 151 UMIA 288 LÉREZ 250 OITAVÉN 177 MIÑO Lugo 2.303 Os Peares 4.655 LADRA 889 NEIRA 831 SIL 7.982 BIBEI 1.560 LOR 337 CABE 737 MIÑO Ourense 12.983 Frieira 15.165 AVIA 673 DEVA 92 TEA 286 LOURO 153 LIMIA 1.329
121
ANEXO IV. INFORMACIÓN DETALLADA DAS BACÍAS HIDROGRÁFICAS DE GALICIA
BACÍA CANTÁBRICA
Río: Navia
Extensión: 2.572 km2.
Concellos que atravesa: Pedrafita, Becerreá, As Nogais, Cervantes, Navia de
Suarna, Negueira de Muñiz e A Fonsagrada.
Afluentes/regatos: Boullón, Valdeparada, Cervantes, Vara, Brego, Noceda,
Toural, Casas, Cancelada, Narón, Ferreiros, Quindós, Ser, Vilarpandín, Cantocia,r de
Moia, río de Rao, Valouta, Donsal, Bullán, Queizán, Mosteiro (en territorio galego).
Estacións de aforo: Salime (1.767 km2) e Doiras (2.289 km2).
Máximo caudal: febreiro e marzo. Salime (96,2 m3/seg.) e Doiras (139,9
m3/seg.).
Río: Eo
Extensión: 819 km2 (supera os 50 km de lonxitude).
Concellos que atravesa: Baleira, A Fonsagrada, Ribeira de Piquín, A Pontenova,
Riotorto, Trabada e Ribadeo.
Afluentes/regatos: Cadorra-Leñeira, Castiñeira, Abrairas, Regueira-Candal,
Rego do Castelo, Rego de Bonxe, Rego das Veigas, Medán, Piñeira, Martín, Rodiz,
Rego do Pousadoiro, Survial, Areais, A Chousa, O Louridal, Bidueiro, Xudán, Riotorto,
Carreira Chá, Vilaformán, Trabada, Ferrería.
Estacións de aforo: A Pontenova (575 km2) e San Tirso de Abres (712 km2).
Máximo caudal: xaneiro, febreiro e marzo. A Pontenova (32,86 m3/seg.) e San
Tirso de Abres (39,6 m3/seg.).
Río: Masma
Extensión: 211 km2.
Concellos que atravesa: Abadín, Mondoñedo, Lourenzá, Barreiros e Foz.
Afluentes/regatos: Batán, Carballeira, Castelo, Costal, Rañeda, Polvoreiro, Baus,
Valiñares, Cesuras, Tronceda e Fraga Vella.
Estacións de aforo: Masma (145 km2).
Máximo caudal: xaneiro, febreiro e marzo. Masma (7,58 m3/seg.).
122
Río: Ouro
Extensión: 188 km2.
Concellos que atravesa: O Valadouro, Alfoz e Foz.
Afluentes/regatos: Furna, Beloi, Bao e Ferreira.
Estacións de aforo: San Acisclo (163 km2).
Máximo caudal: xaneiro, febreiro e marzo. San Acisclo (9 m3/seg.).
Río: Landro
Extensión: 268 km2.
Concellos que atravesa: Muras, Ourol e Viveiro.
Afluentes/regatos: Eirexa, Ribeira, Torres Vellas, Bacoras, Besteburiz, Balsadas,
Grandal, Boimente, Louro, Loureiro e Balsa/Fontecova.
Estacións de aforo: Viveiro (198 km2).
Máximo caudal: novembro. Viveiro (8,6 m3/seg.).
Río: Sor
Extensión: 189 km2.
Concellos que atravesa: Muras, As Pontes de García Rodríguez, Ortigueira e O
Vicedo.
Afluentes/regatos: Foxo, Tras da Serra, Bauza, Santar, Batán, Sonoso, Rediz,
Insua, Casadeite, Arganza, Os Castros, San Roque e Barral.
Estacións de aforo: Ribeiras do Sor (169 km2).
Máximo caudal: xaneiro e febreiro. Ribeiras do Sor (9,29 m3/seg.).
Río: Baleo
Concellos que atravesa: Ortigueira.
Afluentes/regatos: Reboredo, Castrillón e Foxo.
Río: Mera
Extensión: 120 km2.
Concellos que atravesa: Ortigueira, Somozas e Cedeira.
Afluentes/regatos: Merlán, Caseta, Seixo, Borrallas, Pulgueira e Loureiro.
Estacións de aforo: Santa María de Mera (102 km2).
Máximo caudal: xaneiro. Santa María de Mera (9,13 m3/seg.).
Outras pequenas bacías
Moreira, Xunco e Cabo/Regueira (entre as bacías do Ouro e Landro).
Esteiro/Callobae (entre as bacías do Lor e Baleo).
123
Lourida/Landoi (Serra da Capelada).
BACÍA COSTA ATLÁNTICA
Río: río Grande de Xubia
Extensión: 187 km2.
Concellos que atravesa: Moeche e San Sadurniño.
Afluentes/regatos: Castro.
Estacións de aforo: San Sadurniño (108 km2).
Máximo caudal: xaneiro e febreiro. San Saduriño (9,01 m3/seg.).
Río: Eume
Concellos que atravesa: Muras, Xermade, As Pontes, A Capela, Monfero,
Pontedeume e Cabanas.
Afluentes/regatos: Ferradal, Pieles, Rebordelos, Bo, Cebollín, Casal, Castro,
Loba, Queixeiro, Labrada/Trimaz, Vilariño, Lambre, Montouto, Reboiras, Sarrión,
Ferreiras, Ponte da Pedra, Maciñeira, Pena de Traste, Cibeiro, Panceira, Calvella,
Rebordille, Frai Bermuz, Brea e San Bartolomé.
Río: Lambre
Concellos que atravesa: Monfero, Vilarmaior, Paderne e Miño.
Afluentes/regatos: Orballeira, Rioseco, Cal do Seixo e Veiga.
Río: Mandeo
Extensión: 448 km2.
Concellos que atravesa: Aranga, Curtis, Oza dos Ríos, Irixoa, Coirós, Paderne e
Betanzos.
Afluentes/regatos: Deo, Porto, Lombaos, Dombrete, Ramalleiro, Lentemil e
Portabenzos.
Estacións de aforo: Irixoa (248 km2).
Máximo caudal: febreiro. Irixoa (23,88 m3/seg.).
Río: Mendo
Concellos que atravesa: Curtis, Cesuras, Oza dos Ríos, Coirós e Betanzos.
Afluentes/regatos: Mundín/Porto, Minatos e Toraron.
Río: Mero
Extensión: 346 km2.
Concellos que atravesa: Cesuras, Oza dos Ríos, Abegondo, Cambre, Betanzos,
124
Oleiros e Culleredo.
Afluentes/regatos: Torres, Brates, Vilarensal, Pedra, Corbeira, Gafa, Mourelos,
Fontao, Govia, Barcés, Brexa e Valiñas.
Estacións de aforo: Cambre (277 km2).
Máximo caudal: febreiro. Cambre (20,95 m3/seg.).
Río: Anllóns
Extensión: 519 km2.
Concellos que atravesa: Laracha, Carballo, Coristanco e Cabana.
Afluentes/regatos: Grande, Graña, Quenxe, Acheiro, Abaixo, Queo, Bertón,
Gándara, Bandeira, Vao, Galvar, Portecelo, Batán, Lourido, Ponteceso, Prados, Bouzas
e Cundíns/Barcia.
Máximo caudal: xaneiro e febreiro. Estación de aforos (22,26 m3/seg.).
Río: Grande
Concellos que atravesa: Coristanco, Santa Comba, Zas, Cabana de Bergantiños,
Vimianzo e Camariñas.
Afluentes/regatos: Sixto, Mira, Teixidón, Baio, Zas, Riotorto, Ozón, S. Martiño,
Moraime, Castro, Brens e Miñóns.
Río: Xallas
Concellos que atravesa: Coristanco, Santa Comba, A Baña, Zas, Mazaricos e
Dumbría.
Afluentes/regatos: Bazar, Castiñeira, Regueira, Mira, Esternande, Ancha,
Dornas, Guisande, Vilar García e O Ézaro.
Río: Tambre
Extensión: 1.531 km2.
Concellos que atravesa: Sobrado, Curtis, Vilasantar, Boimorto, Mesía, Frades,
Arzúa, O Pino, Oroso, Ordes, Trazo, Tordoia, Santiago, Val do Dubra, Ames, A Baña,
Brión, Negreira, Outes, Mazaricos, Noia e Lousame.
Afluentes/regatos: Caxide, Canizos, Cabanas, Rodelo, Cabalar, Seixo, Muíños,
Gándaras, Maruzo, Gaiteiro, Samo, Cabeceiro, Noa, Mera, Lenguelle,
Portaferreiro/Sionlla, Dubra, Fontao/Tarruco, Pazo, Nandón, Barcala, Pequeño, Corzán
e Donas.
Estacións de aforo: unha no río Dubra, en Portomouro, e outra no propio río
Tambre, tamén en Portomouro.
125
Máximo caudal: no Dubra, xaneiro, decembro e febreiro (2,8 m3/seg.). No
Tambre, xaneiro e febreiro (79,24 m3/seg.).
Río: Ulla
Extensión: 2.764 km2.
Concellos que atravesa: Palas de Rei, Monterroso, Antas de Ulla, Dozón, Lalín,
Forcarei, Rodeiro, Silleda, Agolada, Santiso, Melide, Toques, Arzúa, Touro, Vila de
Cruces, A Estrada, Vedra, Boqueixón, Teo, Padrón, Santiago de Compostela, Ames,
Valga, Dodro, Catoira e Rianxo.
Afluentes/regatos: Rial, Riveiro, Ponte Vilela, Caragón, Barreiro, Peizal,
Pambre, Furelos, Beseña, Muíño, Arnego, Fontao, Lamarzas, Rión, Devesas, Leiras,
Rodeiro, Santa Mariña, Seixedo, Cantelle, Vilafría, Alemparte, Pedroso, Curgueiro,
Parada, Cadrón, Vilariño, Carmoega/Brántega, Deza, Trigueiro, Asneiro, Toxa, Marque,
Busos, Liñares, Bugueiras, Santa Lucía, Sar, Valga e Louro.
Estacións de aforo: Ponte Barzón (150 km2); Ponte Cira (545 km2) e Santiso
(517 km2).
Máximo caudal: xaneiro, febreiro e marzo. Ponte Barzón (11,06 m3/seg.); Ponte
Cira (24,56 m3/seg.) e Santiso (36 m3/seg.).
Río: Umia
Extensión: 404 km2.
Concellos que atravesa: Forcarei, Cerdedo, A Estrada, Cuntis, Campo Lameiro,
Moraña, Caldas de Reis, Portas, Barro, Vilanova de Arousa, Ribadumia e Meis.
Afluentes/regatos: Raigosa, Filloi, Alende, Grela, Gallo, Bendaña, Chaín, Sayar,
Candorra, Carballo e Maneiro Vello.
Estacións de aforo: Caldas de Reis.
Máximo caudal: xaneiro e febreiro. Caldas de Reis (20,07 m3/seg.).
Río: Lérez
Extensión: 409 km2.
Concellos que atravesa: Forcarei, Cerdedo, Campo Lameiro, Cotobade, Barro e
Pontevedra.
Afluentes/regatos: Ponte Freixeira, Seixo, Porto das Cubas, Grande, Castro,
Maneses, Verducido e Fomeza.
Estacións de aforo: Campo Lameiro (248 km2).
Máximo caudal: xaneiro e febreiro. Campo Lameiro (31,85 m3/seg.).
Río: Verdugo e Oitavén
126
Extensión: 176 km2.
Concellos que atravesa: A Lama, Fornelo de Montes, Ponte Caldelas, Pazos de
Borbén e Soutomaior.
Afluentes/regatos: As Ermitas, Xesta e Parada.
Estacións de aforo: Soutomaior.
Máximo caudal: xaneiro e febreiro. Soutomaior (26,64 m3/seg.).
Outras pequenas bacías
Condomiñas; río das Mestas; Porto do Cabo e Forcada (ría de Cedeira e Ferrol).
Belelle (Neda e Fene).
Vilariño (Miño).
Seixedo (Arteixo).
Rego de Traba.
Ozón; S. Martiño e Moirane (ría de Camariñas).
Brens (ría de Corcubión).
Vadebois, Arindos (Carnota).
Valdexería; A Ratería; Maior; Cernadas e Bendimán (marxe dereita ría de Muros
e Noia).
Soñora; Porqueira; Fállara; Ornanda; Caus; Quintáns; Maior (marxe esquerda ría
de Muros e Noia).
Arlés (Corrubedo).
Cabeiro; Lagares (ría de Vigo).
BACÍA RÍO MIÑO
Río: Miño
Extensión: 17.026 km2 (Miño e Sil).
Subconcas do Miño: Lacha, Narla, Parga, Fereira, Támega, Tordea, Neira,
Sarria, Lor, Sil, Bibei, Camba, Navea, Arnoia, Avia, Tea,...
Grandes áreas do Miño:
• Alto curso do Miño (ata Portomarín).
• Curso medio alto do Miño (Portomarín ós Peares).
• Curso medio baixo do Miño (Os Peares ata Ribeiro).
• Baixo curso do Miño (Ribeiro ata desembocadura).
Alto curso do Miño (ata Portomarín)
Concellos que atravesa: Xermade, Vilalba, Abadín, A Pastoriza, Meira, Guitiriz,
127
Cospeito, Castro de Rei, Pol, Castroverde, Lugo, Outeiro de Rei, Begonte, Friol,
Guntín, O Corgo, Baralla, Láncara e Sarria.
Afluentes/regatos: Rego de Porto da Pena, Xirómeno, Riolouxe, Madanela,
Miñotelo, Rigueira, Pequeño, Azúmara, Aullo, Támega, Rozas e Ladra.
Ladra: Madanela e Labrada.
Parga.
Narla.
Lagoa de Cospeito.
Ferreira: Lavadoira.
Neira: Sarria e Tórdea.
Curso medio alto do Miño (Portomarín a Peares)
Concellos que atravesa: Taboada, O Saviñao, Chantada, Carballeda e Pantón.
Afluentes: Asma.
Bubal.
Sardiñeira.
Bacía do Sil (en Galicia)
Concellos que atravesa: O Barco de Valdeorras, Vilamartín de Valdeorras, Petín,
A Rúa, Larouco, A Pobra de Brollón, Quiroga, O Bolo, Viana do Bolo, Vilariño de
Conso, Manzaneda, Carballeda, Rubián.
Afluentes/regatos: Entoma, Mariñán, Xulián, Leira, Pincheira, Casaio, Candíns e
Valado.
Bibei: Camba, Ribeira Grande e Ribeira Pequena.
Conso: Xares e Navea.
Soldón.
Quiroga.
Lor.
Cabe.
Mao.
Curso medio baixo do Miño (Os Peares-Ribeiro)
Concellos que atravesa: Ourense, O Pereiro de Aguiar, Esgos, Xunqueira de
Espadanedo, Maceda, Baños de Molgas, Allariz, Paderne de Allariz, A Bola, Celanova,
Ramirás, Gomesende, Cortegada, Arnoia, Castrelo de Miño, Toén, Barbadás, A Merca,
Taboadela, San Cibrao de Viñas, Coles, A Peroxa, Vilamarín, Amoeiro, Punxín,
Maside, San Amaro, O Carballiño, Cea, O Irixo, Boborás, Leiro, Carballeda de Avia,
128
Cenlle, Beade, Melón e Ribadumia.
Subbacías: Arnoia.
Barbantiño.
Avia.
Arnoia: Niñodaguía, Tioira, Ambia, Vilaboa, Toubes e Soia.
Barbantiño: Formigueiro.
Avia: Cartelle, Doado, Viñao e Arenteiro.
Outros: Armental-Barra, Loña, Barbaña, Porto, Val, Puga, Xestosa, Fragosa...
Baixo curso do Miño (Ribeiro a desembocadura)
Concellos que atravesa: Quintela de Leirado, Padrenda, Pontedeva, Crecente, A
Cañiza, Covelo, Mondariz, Mondariz-Balneario, Ponteareas, As Neves, Salvaterra de
Miño, Salceda de Caselas, O Porriño, Mos, Gondomar, Tomiño, Tui, Oia e O Rosal.
Afluentes: Deva, Termes, Tea, Louro e Tamuxe.
Cea, Crillana e Lavoeira/Caselas.
Estacións do aforo: 13 (Galicia)
Miño (4)
Lacha (1) Extensión: 889 km2 Aforo (Begonte): 840 km2
Parga (1) ” 331 km2 ” 301 km2
Sarria (1) ” 309 km2 ” (Sarria) 129 km2
Avia (1) ” 670 km2 ” (Pazos de Arenteiro) 348 km2
Tea (1) ” 411 km2 ” (Ponteareas) 286 km2
Louro (1) ” 156 km2 ” (Tui) 150 km2
Sil (3) ” 7.983 km2 ” (Sequeiros) 6.243 km2
” (San Estevo) 7.216 km2
” (San Pedro) 7.982 km2
Bibei (2) ” 1.569 km2 ” (Montefurado) 1.569 km2
” (As Ermitas) 794 km2
Xares (1) ” 329 km2 ” (A Portela) 306 km2
Navea (1) ” 255 km2 ” (Pechazas) 216 km2
Lor (1) ” 370 km2 ” (A Ponte) 337 km2
Cabe (1) ” 734 km2 ” (Monforte-Ribas Altas)353 km2
Máximo caudal: xaneiro, febreiro e marzo, aínda que nalgúns casos tamén en
abril e maio.
129
Rábade (40,57 m3/seg.), Lugo (98,75 m3/seg.), Os Peares (155,35 m3/seg.),
Ourense (428 m3/seg.), río Ladra en Begonte (50,36 m3/seg.), río Parga en Begonte
(15,79 m3/seg.), Sarria (8,19 m3/seg.), Pazos de Arenteiro (45,2 m3/seg.), Ponteareas
(30,49 m3/seg.), Tui (8,85 m3/seg.), Quilos (*) (16,32 m3/seg.), Toral de los Vados (*)
(26,18 m3/seg.), Ponte de Domínguez Flórez (*) (17,59 m3/seg.), Sequeiros (229,9
m3/seg.), Santo Estevo (314,88 m3/seg.), San Pedro (324,48 m3/seg.), Montefurado
(78,05 m3/seg.), As Ermitas (43,85 m3/seg.), A Portela (11,87 m3/seg.), Pedrazas (15,18
m3/seg.), A Ponte (33,60 m3/seg.) e Ribas Altas (13,40 m3/seg.). (*) Pertencen ó Sil na provincia de León preto de Galicia.
BACÍA DO LIMIA
Río: Limia
Extensión: 2.387 km2 (Galicia-Portugal).
Concellos que atravesa: Sarreaus, Xunqueira de Ambía, Sandiás, Vilar de
Santos, Rairiz de Veiga, Porqueira, Xinzo de Limia, Trasmiras, Cualedro, Os Blancos,
Baltar, Calvos de Randín, Os Muíños, Bande, Lobeira, Entrimo e Lobios.
Afluentes/regatos: Sas, Freixo, Lodoselo, Trasmiras, Faramontaos, Veiga, río da
Lagoa de Antela, Lamelas, Grande/Bidueiro, Salas, Bara, Ponte Nova, Mao, Cabaleiros,
Vilameá, Caldo, Currelo, Cadós, Sta. Cristina, Grou da Montaña/Agro.
Estacións de aforo: A Ponte Liñares (684 km2).
Máximo caudal: xaneiro, febreiro e maio. A Ponte Linares (18,8 m3/seg.).
BACÍA DO DOURO
Ríos: Támega, Mente e Moas
Extensión: sector importante da Galicia do sueste.
Concellos que atravesa: Laza, Verín, A Gudiña e A Mezquita.
Afluentes/regatos: Alvarellos, Villaza, Arbaiguitos, Parada, Marcelín,
Serranova, Regosende/Arzoa, Rigueiriña, Ribeira, Pereira, As Veigas e Azureira.
130
ANEXO V. INFORMACIÓN DE ENCOROS DE GALICIA
BACÍA MIÑO-SIL
ENCORO RÍO CAPACIDADE DO ENCORO
(Hm3) OBSERVACIÓNS
ALBARELLOS AVIA, VIÑAO 90,730000000 UNIÓN FENOSA BAO-BIBEI BIBEI 238,096598000 IBERDROLA BELESAR MIÑO 654,560000000 UNIÓN FENOSA CACHAMUÍÑA LOÑA 2,075000000 ABTO. OURENSE CASOIO CASOIO 0,290000000 IBERDROLA CASTADÓN LOÑA 0,220000000 ABTO. OURENSE CASTRELO MIÑO 60,200000000 UNIÓN FENOSA CENZA CENZA 40,230335000 IBERDROLA CHANDREXA NAVEA 60,606999400 IBERDROLA EDRADA CONSO 0,195000000 IBERDROLA EDRADA EDRADA/MAO 10,670000000 UNIÓN FENOSA FARAMONTAOS FARAMONTAOS 0,400000000 ABTO. XINZO DE LIMIA FRIEIRA MIÑO 44,410000000 UNIÓN FENOSA GUÍSTOLAS NAVEA 4,732985000 IBERDROLA LEBOREIRO MAO 3,670000000 UNIÓN FENOSA MONTEFURADO BIBEI 10,471675000 IBERDROLA OS PEARES MIÑO 182,000000000 UNIÓN FENOSA PENARRUBIA SIL 12,540000000 ENDESA PORTAS-CONSO CAMBA 535,711178000 IBERDROLA PRADA XARES 122,000000000 ENDESA PUMARES-SOBRADELO SIL 3,812467000 IBERDROLA S. SEBASTIÁN/PÍAS (S. AGUSTÍN) BIBEI 65,530000000 ENDESA SANTO ESTEVO SIL 213,232025000 IBERDROLA SAN MARTIÑO SIL 10,048000000 IBERDROLA SAN PEDRO SIL 5,737538000 IBERDROLA SANTIAGO SIL SIL 1,730500000 IBERDROLA SEQUEIROS SIL 10,600000000 IBERDROLA STA. BAIA XARES 10,082827000 IBERDROLA VELLE MIÑO 16,990000000 UNIÓN FENOSA TOTAIS 2411,573130000
BACÍA DO LIMIA
ENCORO RÍO CAPACIDADE DO ENCORO
(HM3) OBSERVACIÓNS
AS CONCHAS LIMIA 78,330000000 UNIÓN FENOSA SALAS SALAS 86,870000000 UNIÓN FENOSA TOTAIS 165,200000000
BACÍA DO NAVIA
ENCORO RÍO CAPACIDADE DO ENCORO
(Hm3) OBSERVACIÓNS
SALIME Navia 265,63000000 TOTAIS 265,63000000
131
BACÍA GALICIA-COSTA
ENCORO RÍO CAPACIDADE DO ENCORO
(Hm3) OBSERVACIÓNS
BAIONA BAÍÑA 0,480000000 ABASTEC. BAIONA BARRIÉ DE LA MAZA TAMBRE 30,200000000 UNIÓN FENOSA CALDAS DE REIS UMIA 6,150000000 XUNTA DE GALICIA CARANTOÑA GRANDE 1,400000000 FERROATLÁNTICA CASTRELO XALLAS 0,100000000 FERROATLÁNTICA CECEBRE MERO 21,690000000 ABASTEC. A CORUÑA CON CON 0,280000000 ABAS. VILAGARCíA EIRAS OITAVÉN 22,000000000 ABASTEC. VIGO EUME EUME 123,000000000 ENDESA FERVENZA XALLAS 104,000000000 FERROATLÁNTICA FORCADAS FORCADAS 7,650000000 ABASTEC. FERROL LAVANDEIRA LAVANDEIRA 0,300000000 CAOLÍN. VIMIANZO MEICENDE PASTORIZA 0,500000000 ALUMINI.GALICIA PONTE OLVEIRA XALLAS 0,700000000 FERROATLÁNTICA PONTILLÓN CASTRO LOURAL 1,400000000 ABTO. PONTEVEDRA PORTODEMOUROS ULLA 297,000000000 UNIÓN FENOSA RIBEIRA EUME 32,800000000 ENDESA RíO COVO COVO 5,680000000 ALUMN. ESPAÑOLA ROSADOIRO SEIXEDO 1,870000000 DEPUT. A CORUÑA SAN COSMADE POTIGA DE VILASENIN 1,400000000 UNIÓN FENOSA STA. UXÍA XALLAS 13,600000000 FERROATLÁNTICA VILAGUDÍN BIDUÍDO 18,380000000 MEIRAMA ZAMÁNS ZAMÁNS 0,020000000 ABASTEC. VIGO
TOTAIS 690,600000000
RESUMO POR BACÍAS
BACÍA CAPACIDADE ENCORO (Hm3)
GALICIA-COSTA 690,600000000
MIÑO-SIL 2411,573130000
LIMIA 165,200000000
NAVIA 265,630000000
TOTAIS 3533,003130000
132
ANEXO VI. MINICENTRAIS DA BACÍA GALICIA-COSTA
RELACIÓN DE MINICENTRAIS DE GALICIA COSTA
TITULAR DO APROVEITAMENTO RÍO CONCELLO DENOMINACIÓN ALTURA AZUDE (m)
HIDROELÉCTRICA DA FREIXA, S.L. VERDUGO PONTECALDELAS C.H. FEIXA I 2,00
UNIÓN ELÉCTRICA FENOSA, S.A. VERDUGO PONTECALDELAS E SOUTOMAIOR C. H. DE PONTE INFERNO 10,00
HIDROELÉCTRICA DA FREIXA, S.L. VERDUGO PONTECALDELAS C.H. FEIXA II 5,50
FERNÁNDEZ VILAR, JOSÉ LAGARES VIGO SALTO LA CRISTINA 3,00
UNIÓN ELÉCTRICA FENOSA, S.A. LÉREZ COTOBADE SALTO DE DORNA 2,00
HIDROELÉCTRICA DO FORCADAS, S.A LÉREZ CERDEDO C.H. DE CERDEDO 3,50
UNIÓN ELÉCTRICA FENOSA, S.A. ALMOFREI COTOBADE C.H. DE ALMOFREI (FREIXA) 2,00
HIDROELÉCTRICA DE LUMYMEY, S.L. FURELOS MELIDE C. H. DE PORTODIZ 10,00
FOMENTO HISPANIA, S.L. TOXA SILLEDA C. H. DE MERZA 1,50
UNIÓN ELÉCTRICA FENOSA, S.A. DEZA VILA DE CRUCES, SILLEDA C.H. DE CARBOEIRO 3,50
HIDROELÉCTRICA DE PONTEVILARIÑO ARNEGO AGOLADA C. H. DEL ARNEGO 4,58
TABOADA FERNÁNDEZ, MANUEL PAMBRE PALAS DE REI C.H. DEL PAMBRE 1,00
HIDROELÉCTRICA DE LALÍN, S.L. ABELLA LALÍN C.H. CASTELO 2,10
MADRIÑÁN MADRIÑÁN, EDUARDO DEZA SILLEDA, LALÍN C.H. PONTE TABOADA 3,75
FERRADÁS GÓMEZ, HORACIO RODEIRO RODEIRO C.H. DE PORTA-RÍOS 1,00
HIDROELÉCTRICA LUMYMEY, S.L. FURELOS MELIDE C. H. DE PORTOCHAO 4,00
UNIÓN ELÉCTRICA FENOSA, S.A. TAMBRE VILASANTAR, BOIMORTO SAN PEDRO MEZONZO 5,00
UNIÓN ELÉCTRICA FENOSA, S.A. TAMBRE TRAZO, SANTIAGO DE COMPOSTELA C. H. DE FECHA 7,10
BOTANA SUÁREZ, JOSÉ MARÍA SAMO MESÍA SALTO DE SAMO 0,90
SALTOS DE VILACOBA VILACOBA LOUSAME SALTO DE VILACOBA 1,07
SOUSA PÉREZ, ROSA E OUTROS GRANDE VIMIANZO C.H. DE FOXO 2,50
FERROATLÁNTICA, S.L. GRANDE VIMIANZO SALTO DE CARANTOÑA 6,8
UNIÓN FENOSA GENERACIÓN, S.A. ANLLÓNS PONTECESO C.H. DE ANLLÓNS 2,00
VALLE PAZ, SERGIO CALVAR OU REGO A BORDESECA CORISTANCO C.H. DO BATÁN 4,00
UNIÓN FENOSA GENERACIÓN, S.A. ANLLÓNS PONTECESO E CABANA C.H. DE CORCOESTO 4,90
UNIÓN FENOSA GENERACIÓN, S.A. LAMBRE VILAMAIOR E IRIXOA C.H. DE GÜIMIL 1,50
HIDROENER, S.A. GAMBAS REGO ARANGA MINICENTRAL DE BARREIRO 12,00
UNIÓN FENOSA GENERACIÓN, S.A. VEXO COIRÓS C.H. DE FERVENZAS 2,00
UNIÓN ELÉCTRICA FENOSA, S.A. MANDEO, ZARZO IRIXOA, PADERNE, ARANGA C.H. MANDEO-ZARZO 2,00
UNIÓN FENOSA GENERACIÓN, S.A. MANDEO ARANGA, CURTIS C.H. LA CASTELLANA 7,00
HIDROELÉCTRICA DO ZARZO, S.A. SAN BARTOLOMÉ MONFERO C.H. DE SAN BARTOLOMÉ 2,00
HIDROELÉCTRICA DE FORCADAS, S.A FORCADAS VALDOVIÑO C.H. DE FERRERÍAS 2,00
LOUREIRO SECO, LUIS CASTRO OU NARAHÍO SAN SADURNIÑO C.H. DEL NARAHÍO 6,00
UNIÓN FENOSA GENERACIÓN, S.A. BELELLE FENE C.H. DE FERVENZA 3,63
BOUZA PENA, VICTORINO POMBEIRO CERDIDO C.H. DO POMBEIRO 2,00
UNIÓN FENOSA GENERACIÓN, S.A. CONDOMINAS CEDEIRA C.H. DE CHIMPARRA 6,00
DURÁN VILLARNOVO, ÁNGEL LANDRO VIVEIRO C.H. DE CHAVÍN 5,00
BARRO POLO, JOSÉ LANDRO OUROL C.H. DE XERDIZ 4,00
AUXIME, S.A. BALSADAS OUROL C.H. DE SANTA MARIÑA 8,70
BARRAS ELÉCTRICAS GALAICO-ASTURIANAS, S.A TRONCEDA MONDOÑEDO C.H. DE TRONCEDA 2,00
133
ANEXO VII. MINICENTRAIS DA BACÍA MIÑO-SIL
RELACIÓN DE MINICENTRAIS DA BACÍA MIÑO-SIL
TITULAR DO APROVEITAMENTO RÍO CONCELLO PROVINCIA
ALUMINIOS CORTIZO ENVIANDE CHANTADA LUGO
ELECTRA DE VIESGO EO TRABADA LUGO
FENOSA NAVIA BECERREÁ (ORTA) LUGO
FENOSA NAVIA BECERREÁ (CASTRO) LUGO
FENOSA ASMA CHANTADA LUGO
HORTENSIO DÍAZ BECERRA CHAO NAVIA NAVIA DE SUARNA LUGO
ALUMINIOS CORTIZO COVAS TABOADA LUGO
MONASTERIO DE SAMOS SAMOS SAMOS LUGO
CONCELLO DE GUITIRIZ CANLE ESCURO GUITIRIZ LUGO
ESTADO (RIBASALTAS) CABE MONFORTE DE LEMOS LUGO
ALUMINIA ESPAÑOLA (COLLADO) COVO CERVO LUGO
ESTADO (TUIMIL) MAO BÓVEDA, O INCIO LUGO
HIDROELÉCTRICA SAN MIGUEL DEVA QUINTELA DE LEIRADO OURENSE
IBERDROLA S. MIGUEL MANZANEDA OURENSE
PROMOTORA DE RECURSO HIDROELÉCTRICO, S.A. EDO CASTRO CALDELAS OURENSE
ENERGÍA DE GALICIA, S.A. BARBANTIÑO MASIDE E AMOEIRO OURENSE
ENERGÍA DE ORENSANA, S.A. LIMIA BANDE OURENSE
CADOS 99, S.A. CADÓS BANDE OURENSE
APROVECHAMIENTOS HIDRÁULICOS GALLEGOS (ALDEMOURÁN) TUÑO CELANOVA E RAMIRÁNS OURENSE
FENOSA LOÑA PEREIRO DE AGUIAR OURENSE
FENOSA ARNOIA ARNOIA E GOMESENDE OURENSE
FENOSA CIERVES MELÓN E RIBADAVIA OURENSE
HIDROELÉCTRICA DEL LEIRA, S.A. LEIRA VILAMARTÍN DE VALDEORRAS OURENSE
FENOSA (CABANELAS) ARENTEIRO (AVIA) BOBORÁS/CARBALLIÑO OURENSE
FENOSA (CAMEIXA, VIÑAO) VEÑAO BOBORÁS OURENSE
IBERDROLA CEA MANZANEDA OURENSE
IBERDROLA CENZA VILARIÑO DE CONSO OURENSE
IBERDROLA EDRADA VILARIÑO DE CONSO OURENSE
ENDESA EIROS RUBIÁ OURENSE
IBERDROLA FRAGAS A GUDIÑA OURENSE
FENOSA (VILL) MAO MONTEDERRAMO E PARADA DO SIL OURENSE
SESTELO TEA PONTEAREAS PONTEVEDRA
ENERGÍA DE GALICIA, S.A. TEA COVELO PONTEVEDRA
HIDROTIDE VILACHÁN OIA PONTEVEDRA
HIDROMEDIA DEVA A CAÑIZA PONTEVEDRA
134
ANEXO VIII. DATOS PLUVIOMÉTRICOS DE GALICIA NOS DERRADEIROS ANOS. DATOS PLUVIOMÉTRICOS REXISTRADOS NOS DERRADEIROS MESES DO ANO 2000 E PRIMEIROS DEO 2001
Precipitacións
Período de 1975-1999 (25 anos)
Valores expresados en mm
Valores de estación Precipitación total anual Precipitación máxima 24 h. Días de choiva
Media Máxima Mínima Media Máxima Mínima Máxima Mínima
Montefaro (3) 1195,8 1356,1 1057,1 66,4 134,6 34,6 186 172
A Coruña (1) 993,3 1349,4 730,2 47,2 132,7 28,2 196 146
A Coruña (Aeroporto) (1) 1153,4 1506,3 884,7 51,9 110,6 33,7 203 145
Santiago (Aeroporto) (1) 1872,8 2761,3 1398,2 86,6 218,0 54,5 203 143
Pontevedra (2) 1619,5 1932,9 1291,7 71,5 105,0 47,8 174 133
Vigo (Aeroporto) (1) 1891,6 2494,1 1312,4 86,6 175 53,6 177 112
Lugo (Aeródromo) (2) 1034,6 1233,3 780,1 51,8 73,4 37,0 196 147
Ourense (1) 798,4 1108,8 542,9 45,3 73,5 28,9 184 105
(1) Estacións con datos de 25 anos.
(2) Estacións con datos no período de 1985-1999.
(3) Estación de Montefaro con datos no período 1995-1999.
135
Mes de decembro ano 2000
Precipitacións
Estación meteorolóxica Total mensual Datas de
precipitación Máxima en
24 horas Datas de máxima
precipitación
Montefaro 333,8 27 50,7 7; 1; 26
A Coruña 245,3 30 34,5 3; 7; 28
A Coruña (Aeroporto) 294,5 28 44,8 3; 7; 28
Santiago (Aeroporto) 635,3 30 65,3 5; 7; 31
Pontevedra 560,4 30 75,1 5; 7
Vigo (Aeroporto) 625,9 30 75,1 5; 7
Ourense 319,6 29 51,0 5; 7; 18
Lugo (Aeródromo) 342,0 30 58,9 5; 7
Os valores acumulados durante os dous últimos meses do ano 2000 (novembro e
decembro), así como o primeiro mes do ano 2001 (xaneiro), figuran entre os máis altos
das series correspondentes a cada observatorio. Os valores maiores de precipitacións
sitúanse na metade sur occidental da provincia da Coruña, provincia de Pontevedra, e
bisbarras montañosas das provincias de Ourense e de Lugo. Destácase como zona onde
máis choveu o extremo sur occidental de Pontevedra, e unha área que se estende desde a
península do Barbanza, polo Val do Dubra, ata Ponteceso.
136
ANEXO IX. DATOS HISTÓRICOS DAS INUNDACIÓNS
• Inverno 1584: unha enchente no río Mandeo producíu inundacións na zona
de Betanzos. As inundacións afectaron principalmente ás comunicacións.
• 1595: unha grande enchente do río Eume destruíu a ponte romana de
Pontedeume (A Coruña).
• 1656: o Miño rompeu o seu curso e inundou a veiga de Ventosela (Ourense),
deixándoa convertida nun areal á súa retirada. Ventosela e Castrelo foron as
poboacións máis afectadas, sendo os danos materiais cuantiosos.
• Marzo 1683: unha grande enchente do Eume anegou a cidade de
Pontedeume e causou serios danos na súa ponte.
• Novembro 1684: unha marea de elevación extraordinaria inundou
parcialmente a cidade da Coruña, destruíndo varios inmobles e causando
serios danos materiais.
• 1724: un gran temporal de mar, cunha elevación extraordinaria do nivel
durante a preamar, fixo que a auga penetrara na cidade da Coruña, anegando
amplas zonas, destruíndo casas e camiños e causando graves danos materiais.
Non houbo que lamentar desgracias persoais.
• 1728: unha enchente do río Eume provocou o derrubamento de nove arcos
da ponte de Pontedeume.
• 1804: unha grande enchente do río Eume causou graves danos na ponte de
Pontedeume. A auga desbordada do río inundou toda a zona próxima á súa
desembocadura.
• 1841: unha forte enchente do río Anllóns obstruíu varias pontes provocando
un desbordamento que inundou o val do Rus causando graves danos
materiais. San Xiés de Entrecruces foi o núcleo máis afectado polas augas.
• 1870: unha enchente do Eume inundou a zona de Pontedeume levando dous
arcos da ponte.
• 1875: unha enchente do río Umia derribou a ponte de Baión na actual estrada
C-531, inundando a zona. O pobo de Vilanoviña foi o que máis sufriu os
efectos da inundación.
• Decembro 1909: un forte temporal, con choivas e ventos furacanados
azoutou, a partir de Portugal, case toda Europa. As abondosas choivas
provocaron o desbordamento de moitos ríos.
A bacía norte foi en Galicia a zona máis castigada: o Miño e o Sil saíron do
137
seu leito en varios tramos.
O caudal estimado do Sil en Sobradelo foi de 2.720 m3/seg.
En Lugo as augas do Miño inundaron unha zona duns 60 km derrubando 30
casas na cidade e cortando a vía férrea Vigo-Monforte.
Na provincia de Pontevedra as veigas de Tui quedaron totalmente inundadas,
chegando a auga ós segundos andares das casas.
Na provincia de Ourense o Sil desbordou na zona de Sobradelo inundando as
súas augas as casas e campos próximos.
Na provincia da Coruña os danos foron cuantiosos; o Mero e afluentes
anegaron a cidade e pobos próximos destruíndo camiños e pontes e deixando
a zona illada.
O Ulla, desbordado, inundou Padrón e a súa veiga, destruíndo moitas das
súas casas e causando graves danos no campo.
• Decembro 1914: unha gran borrasca penetrou polo norte de Galicia,
varréndoa de norte a sur e provocando, ó seu paso, abundantes choivas que
se fixeron sentir en toda a rexión.
En Vigo inundáronse fábricas por deficiencias na drenaxe e o río Lagares
desbordou, penetrando as súas augas na cidade pola rúa do Areal; outros ríos
da bisbarra desbordaron tamén, inundando as partes baixas e deixando os
camiños intransitables.
Na provincia da Coruña desbordáronse os ríos Sar e Ulla, inundando Padrón,
nas súas rúas a auga acadou os 3 m de altura.
Na provincia de Pontevedra o río Tea desbordouse inundando unha extensa
zona, principalmente Ponteareas, onde os danos foron cuantiosos; ademais,
as súas embravecidas augas arrastraron unha ponte, perecendo no accidente
dous anciáns.
En moitos outros puntos de Galicia sufriuse o rigor do temporal; houbo
desprendementos de terras e afundimentos de edificacións; o máis grave
ocorreu en Feba onde ó derrubarse unha corte pereceron esmagadas tres
persoas.
• Febreiro 1935: unha grande enchente do Sil produciu unha inundación na
zona de Sobradelo que causou danos nas casas e campos adxacentes.
• Xaneiro 1939: fortes temporais, de choiva e vento, provocaron inundacións
en moitos puntos de Galicia.
En Pontevedra o río Lérez desbordou no Burgo inundando unha ampla zona;
o nivel da auga chegou a ser de 1 m nas rúas tendo os habitantes que se por a
138
salvo nos tellados. Outros ríos das proximidades saíronse dos seus leitos
provocando considerables danos.
O Alvedosa tamén se desbordou, inundando Redondela, nas súas rúas a auga
chegou a acadar 1 m de altura. A forza da auga foi tal que esnaquizou o cruce
coa estrada de Vigo e arrastrou árbores, aparellos e animais.
O Miño desbordouse en Tui inundando por completo a zona e formando “o
que pareceu máis ben unha baía”.
En Vigo o Lagares desbordouse inundando unha gran parte da cidade e
causando graves desperfectos.
O río Ulla desbordouse á altura de Padrón e as súas augas inundaron a cidade
e veiga.
• Febreiro 1947: durante os días 20 e 21 un temporal de choivas abateuse
sobre Galicia causando inundacións en varias zonas.
O volume total de auga caído foi da orde de 135 Hm3. En Ourense caeron 52
l/m2 en 24 horas.
O Miño desbordouse en varios lugares sendo Castadón a zona máis afectada.
O Sil inundou a bisbarra de Sobradelo causando graves danos en casas e
campos.
En Santiago de Compostela a cidade inundouse debido á choiva sendo os
danos cuantiosos.
O Ulla desbordouse en Padrón e Pontevea, acadando entre 2 e 3 m de altura
na primeira vila, esnaquizando casas e aparellos e causando gran mortandade
na cabana. As augas cortaron estradas e ferrocarril e a zona quedou illada.
• Xullo 1952: un temporal de choivas, que afectou a zona norte da península,
causou inundacións en puntos de Guipúscoa e Galicia.
En Ourense o Sil e o seu afluente o Casaio desbordáronse inundando as
parroquias de Casaio, Sobradelo, Riodolas e Lardeiras causando danos de
consideración en vivendas e agricultura.
• Decembro 1959: grandes enchentes produciron inundacións en Asturias e
principalmente en Galicia, onde varios ríos desbordaron, anegando campos,
casas e industrias e producindo cuantiosas perdas.
O Sil ó seu paso por Ponferrada ía moi crecido, as súas augas comezaron a
enche-lo encoro de Bárcenas, que se atopaba en construcción e a pesar de te-
los seus órganos de desaugamento abertos, cortaron a vía férrea á altura de
Santa Mariña; máis abaixo nas obras do encoro de Penarrubia a auga cortou a
estrada a Ourense.
139
Un desprendemento no P.K. 205 da vía de Palencia á Coruña fixo descarrilar
unha máquina eléctrica e interceptou o tráfico ferroviario. No barrio antigo
da vila de Páramo del Sil a auga produciu afundimentos na igrexa.
O Sil e o Miño desbordáronse na zona dos Peares, preto da súa unión.
O caudal estimado do Sil en Boca de Monte foi de 2.400 m3/seg.
O Miño inundou Salvaterra e Porto.
O Sar inundou Padrón e a súa veiga; a riada comezou ás 2 da madrugada do
día 25, durou ata as 8 da mañá do 26 chegando a auga a alcanzar 1 m de
altura nalgunhas rúas. O Ulla tamén se desbordou inundando Pontecesures.
O Mazuzo, afluente do Ulla, desbordou preto de Arzúa causando a morte
dunha persoa.
En Pontevedra o Verdugo causou a morte a dúas persoas en Ponte Caldelas.
• Marzo 1962: o río Sil, que presentou unha grande avenida, desbordouse ó
seu paso por Sobradelo, inundando as súas augas os baixos das casas
ribeirás.
A crecida, que persistiu toda a noite do 30 e case todo o día 31, inundou
amplas zonas próximas ó leito do río, causando graves danos materiais aínda
que non desgracias persoais.
O caudal estimado do Sil en Sobradelo foi de 2.400 m3/seg.
Ademais de Sobradelo, tamén sufriron os efectos da inundación Casaio e
Lardeiras.
• Novembro 1966: unha grande enchente do Casaio fixo que as súas augas e as
do Sil, na zona posterior á súa confluencia, desbordaran o leito anegando as
zonas próximas.
Sobradelo, Casaio e Lardeiras foron as zonas que máis sufriron as
consecuencias da inundación que causou danos en casas e campos.
• Setembro 1969: un temporal de choivas que afectou a zona noroccidental da
Península os días 11 a 15 produciu importantes inundacións que se viron
agravadas por unha marea de extraordinaria carreira.
O val de Viveiro sufriu tamén unha importante inundación ó desbordarse os
ríos Balcaria, Xunqueira, Loita, Cantarrana e Galdo. As augas chegaron a
acadar 2 m de altura no val. Inundáronse pobos e campos, a ponte romana de
Gomadoiro levouna a auga, así como postes de teléfono e electricidade.
O Miño desbordou na zona próxima á súa desembocadura inundando amplas
zonas próximas ó seu leito.
• Xaneiro 1970: un temporal de choivas descargou o día 13 unha gran
140
cantidade de auga sobre Galicia facendo que os seus ríos presentasen grandes
enchentes.
O Tea en Ponteareas acadou 4 m sobre o nivel normal.
O Miño sufriu tamén unha importante enchente.
En Vigo as drenaxes foron insuficientes para evacua-la auga caída
producíndose inundacións en moitas das súas rúas.
O Ulla desbordou inundando Padrón e a súa veiga, así como varias bisbarras
da súa ribeira.
• Febreiro 1972: un forte temporal de ventos furacanados e choiva desatouse o
día 5 sobre Galicia causando graves danos.
O río Louro, afluente do Miño, desbordou á altura de Porriño inundando as
veigas ribeirás e causando considerables danos materiais.
• Febreiro 1972: os 50 l/m2 que caeron na bisbarra de Vigo o día 11, fixeron
que o Lagares se desbordase inundando a zona que vai de Balaídos a San
André de Comesaña e Sárdoma, incluídos os accesos da estrada de Baiona ós
arredores da cidade.
O río Tea experimentou unha considerable crecida, ocasionando numerosos
desperfectos, en leiras e vivendas de planta baixa, ó seu paso por Ponteareas.
• Decembro 1976: unha precipitación próxima ós 60 l/m2 foi a causa de que o
río Lagares se desbordase, provocando diversas inundacións en Vigo, que
afectaron a numerosas vivendas, empresas e estradas.
A auga afectou o estadio municipal de Balaídos, cortou as estradas Baiona-
Vigo e A Coruña-Vigo e inundou diversas zonas da cidade, onde a auga
chegou a acadar 1 m de altura. Tamén foron numerosas as empresas
afectadas.
Non houbo que lamentar desgracias persoais.
• Decembro 1978: un forte temporal, que abateu sobre Galicia os días 26 e 27,
causou graves inundacións ó se desbordaren varios ríos como consecuencia
das choivas.
Foron numerosas as estradas que quedaron cortadas e grandes zonas
quedaron illadas. Dúas persoas resultaron afogadas, ó seren arrastrados polas
augas os vehículos nos que viaxaban, nas pontes dos concellos de Fornelos
de Montes, sobre o río Parada, e Portas, sobre o río Chaín, ámbalas dúas de
Pontevedra.
En Vigo producíronse anegamentos e cortes na circulación polo
desbordamento do río Lagares.
141
En Lugo as augas do Miño inundaron os barrios periféricos da cidade. O mal
funcionamento das drenaxes converteu nun lago o barrio de Paradai na
mesma cidade.
Os ríos Sarria e Cateiro inundaron varias rúas de Sarria e as terras do
contorno.
Leiro, San Cristobal e Ribadavia sufriron os danos da riada que causou
graves estragos en casas e campos, interceptando estradas e destruíndo
pontes, especialmente na zona próxima a Ribadavia, cidade que ademais de
sufrir considerables danos en edificios e industrias, quedou illada polas
augas. Os danos foron cuantiosos no Ribeiro, así como no Carballiño.
En Padrón máis de 500 hectáreas quedaron inundadas polo desbordamento
dos ríos Sar e Ulla. Foron elevados os danos ocasionados. A auga acadou
máis dun metro no núcleo urbano de Padrón. Cortadas varias estradas.
• Decembro de 1989: fortes choivas e ventos que afectaron principalmente ás
provincias da Coruña, Pontevedra e zona norte da de Lugo. As inundacións
máis importantes rexistráronse en Padrón e en Caldas de Reis, quedando
tamén afectados outros concellos como Noia, varios da Costa da Morte,
Betanzos, Cambre, Vigo e os da Mariña Lucense. Suspendéronse as
actividades escolares.
As precipitacións acadaron en Santiago os 200 litros por metro cadrado.
Foron numerosos os ríos que desbordaron.
• Novembro de 1994: unha gota fría de duración a penas superior a unha hora
afectou os concellos de Muros e Carnota principalmente. Foron importantes
os danos en vivendas, así como na rede viaria, quedando estragada unha
ponte en Muros.
• Decembro do 1995: Producíronse inundacións en diversas zonas de Galicia,
sendo as máis afectadas: Terra Chá en Lugo; comarca do Barbanza, comarca
de Santiago de Compostela. Na provincia de Ourense experimentaron fortes
crecidas os ríos Miño, Támega e Arnoia. Na provincia de Pontevedra os ríos
desbordáronse en varias zonas destacando os da bisbarra do Deza e de
Tabeiros-Terra de Montes, así como o Miño o seu paso por Tui e o Umia en
Caldas de Reis.
• Novembro, decembro de 2000, e xaneiro de 2001: continuas e persistentes
precipitacións en toda Galicia, afectando principalmente á fachada atlántica.
Durante estes tres meses, en cada un deles rexistráronse precipitacións en 28
días. Os peores días foron en decembro 6 e 7, e en xaneiro 5, con persistentes
142
precipitacións e ventos fortes, practicamente xeneralizados en toda Galicia.
As precipitacións foron semellantes ás dos anos 1978/79 e do ano 1959.
Os efectos foron de tres mortos producidos polas choivas, numerosas
estradas cortadas (superior a 45), gran número de concellos afectados
(superior a 50), máis de 15 ríos importantes desbordados; altos niveis de
auga en case tódolos encoros (con situacións de achegas excepcionais de
entrada a eles); innumerables anegamentos en baixos; importantes perdas no
sector agrícola, piscícola, acuicultura así como no industrial.
143
ANEXO X. CRITERIOS E COEFICIENTES DE RISCO POR BACÍA
Os criterios que se seguen para asignar coeficientes de risco, nos distintos ríos e
tramos de ríos, baséanse en:
• Ríos nos que existen encoros que regulan o seu caudal e as posibilidades de
enchentes.
• Resto dos ríos (onde non existen encoros de regulación).
CURSO MEDIO DO EO
Non se atopou nas referencias históricas que se producisen nunca desgracias
persoais.
Vías de comunicación: existen numerosas vías de comunicación e dous eixes
Norte-Sur, polo que sería doado restituí-lo servicio (C-640 e Feve: Ferrocarril Vía
Estreita).
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: poderían producirse
danos importantes (A Pontenova).
Infraestructura urbana: a infraestructura urbana non se vería afectada.
Infraestructura da subministración de enerxía: son de pouca importancia as liñas
eléctricas existentes.
Redes de rego e drenaxe: non existe unha infraestructura hidráulica importante.
Infraestructura de telecomunicación: de pouca importancia.
Industrias: non existen industrias importantes.
Áreas agropecuarias: os danos agropecuarios serían de relativa consideración.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,5.
CURSO DO MASMA
Nos documentos consultados non existen referencias de desgracias persoais.
Vías de comunicación: se ben non hai noticias de interrupcións, a estrada que
percorre o leito podería inundarse, aínda que en xeral habería enlaces alternativos (C-
642).
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: a infraestructura
afectada é só a dos núcleos de poboación (Lourenzá e Foz).
Infraestructura urbana: hai edificacións xunto o leito con risco de inundacións.
144
Infraestructura da subministración de enerxía: existen na zona liñas eléctricas en
servicio de 110-132 KV e unha central hidroeléctrica nas inmediacións.
Redes de rega e drenaxe: son de escasa importancia na zona.
Infraestructura de telecomunicación: non afectarían.
Industrias: non é zona industrial.
Áreas agropecuarias: inundaríanse os prados anexos, principalmente nun tramo
de 2 quilómetros entre Viloalle, Masma e Seara.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,5.
CURSO DO COVO: ENCORO DE RÍO COVO
Nunca se rexistraron accidentes neste encoro, pero no suposto pouco probable de
que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.
A rotura do encoro podería producir desgracias persoais.
Vías de comunicación: o ferrocarril de vía estreita (Feve) e a comarcal C-642
non teñen fácil reposición e son moi importantes para o servicio turístico e industrial.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: ademais do
abastecemento a Lieiro e San Cibrao interromperíase o abastecemento industrial
(ALCOA).
Infraestructura urbana: os núcleos de poboación augas abaixo da presa serían
gravemente danados.
Infraestructura da subministración de enerxía: ademais dun circuíto de 110-132
kV, que atravesa a zona, parten dunha subestación no interior da zona, dous circuítos de
380 kV.
Redes de rega e drenaxe: son de escasa importancia.
Infraestructura de telecomunicación: importantes.
Industrias: existen industrias de importancia (ALCOA e auxiliares).
Áreas agropecuarias: os danos serían relativamente importantes, ó se-lo cultivo o
uso dominante do solo.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.
CURSO DO LANDRO
Non se encontraron referencias históricas con perdas de vidas humanas.
Vías de comunicación: poderían quedar afectados Feve e as comarcais C-640 e
C-642.
145
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: redúcense ás redes de
abastecemento e saneamento locais (Landrove; Magazos; Viveiro).
Infraestructura urbana: poderían quedar afectadas as poboacións.
Infraestructura de enerxía: non hai liñas de alta tensión importantes que crucen a
zona.
Redes de rega e drenaxe: a rede de rega é inexistente.
Infraestructura de telecomunicación: pouco importante.
Industrias: non hai industrias de relevancia.
Áreas agropecuarias: non se producirían perdas agropecuarias importantes.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,5.
CURSO DO SOR
Non se detectaron referencias históricas de perdas de vidas humanas.
Vías de comunicación: soamente podería quedar afectada a estrada local de
Muras a Ourol.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: redúcese ás redes de
abastecemento e saneamento locais.
Infraestructura urbana: non se detectarían danos nas poboacións.
Infraestructura da subministración de enerxía: non hai liñas de alta tensión.
Redes de rega e drenaxe: non hai redes de rega.
Infraestructura de telecomunicación: pouco importante.
Industrias: non hai industrias.
Áreas agropecuarias: non se producirían perdas agropecuarias importantes.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,5.
AS FORCADAS
Nunca se rexistraron accidentes neste encoro, pero no suposto pouco probable de
que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.
Vías de comunicación: unicamente podería quedar afectada a comarcal C-646.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: evidentemente
quedarían afectados tódolos núcleos que se abastecen do encoro, e produciríanse danos
cuantiosos.
Infraestructura urbana: aínda que non é probable, un accidente no encoro
produciría danos cuantiosos.
146
Infraestructura da subministración de enerxía: non hai redes de alta tensión na zona.
Redes de rega e drenaxe: a rede de rega é inexistente.
Infraestructura de telecomunicación: non é importante.
Industrias: non hai industrias na zona.
Áreas agropecuarias: non se producirían perdas agropecuarias importantes na
zona.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.
RÍA DE FERROL
Vías de comunicación: as vías de comunicación veríanse seriamente afectadas.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: este tipo de
infraestructuras veríase afectada cunha relativa importancia.
Infraestructura urbana: dada a morfoloxía da zona nos bordos da ría, a
infraestructura urbana, que é abundante, veríase afectada.
Infraestructura da subministración de enerxía: existe unha ampla rede de
transporte de enerxía ás zonas industriais.
Redes de rega e drenaxe: pódense presentar problemas de drenaxe, pois parte da
zona é chá.
Infraestructura de telecomunicacións: quedaría seriamente danada.
Industrias: poderían verse afectadas as numerosas industrias.
Áreas agropecuarias: unha gran parte da zona está dedicada a cultivos.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 1,0.
CURSO MEDIO DO EUME
Nunca se rexistraron accidentes neste encoro, pero no suposto pouco probable de
que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.
Vías de comunicación: o nó de estradas das Pontes de García Rodríguez sufriría
importantes danos se se producíse un accidente no encoro.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: quedarían afectadas as
redes de abastecemento e saneamento locais.
Infraestructura urbana: aínda que non é probable, un accidente no encoro
produciría danos importantes.
Infraestructura da subministración de enerxía: poderían quedar afectadas ás
147
centrais eléctricas e a importante rede de alta tensión da zona.
Redes de rega e drenaxe: non existe rede de rega.
Infraestructura de telecomunicación: quedaría moi danada.
Industrias: existen importantes xacigos mineiros e industrias.
Áreas agropecuarias: non se producirían perdas agropecuarias importantes.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.
CURSO BAIXO DO EUME
Nunca se rexistraron accidentes neste encoro, pero no suposto pouco probable de
que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.
Vías de comunicación: a estrada nacional N-VI, así como a autoestrada do
Atlántico e outras estradas da rede secundaria sufrirían importantes danos de producirse
algún accidente nos encoros situados augas arriba.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: quedarían afectadas as
redes de abastecemento e saneamento locais.
Infraestructura urbana: un accidente no encoro podería producir danos
importantes.
Infraestructura da subministración de enerxía: podería quedar afectada a central
do Eume.
Redes de rega e drenaxe: non existe rede de rega.
Infraestructura de telecomunicación: quedaría afectada.
Industrias: repercutiría nas da zona.
Áreas agropecuarias: non se producirían perdas en agricultura, pero si nos
bancos marisqueiros da ría de Pontedeume.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.
CURSO BAIXO DO MANDEO
Vías de comunicación: Betanzos é un nó de comunicacións moi importante.
Veríanse afectadas estradas da rede principal e secundaria. Posiblemente tamén o
ferrocarril da Coruña a Monforte de Lemos.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: este tipo de
infraestructura veríase seriamente afectada.
Infraestructura urbana: dada a situación da cidade de Betanzos veríase
seriamente afectada a infraestructura urbana no caso de desbordamento.
148
Infraestructura da subministración de enerxía: non se aprecian liñas importantes
de transporte de enerxía eléctrica.
Redes de rega e drenaxe: na desembocadura poderían presentarse problemas de
drenaxe.
Infraestructura de telecomunicación: quedaría afectada.
Industrias: afectadas algunhas industrias.
Áreas agropecuarias: a actividade agropecuaria da zona quedaría afectada.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 1,0.
CURSO BAIXO DO MERO
Nunca se rexistraron accidentes neste encoro, pero no suposto pouco probable de
que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.
Vías de comunicación: as vías de comunicación son moi importantes para a
zona.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: veríase seriamente
afectada.
Infraestructura urbana: a infraestructura urbana, o se-la densidade de poboación
moi alta, sufriría danos importantes. Quedan inundadas as zonas próximas ó río despois
do encoro de Cecebre.
Infraestructura da subministración de enerxía: as liñas eléctricas son de relativa
importancia.
Redes de rega e drenaxe: as redes de rega son moi reducidas.
Infraestructura de telecomunicación: quedaría afectada.
Industrias: zona industrializada.
Áreas agropecuarias: son moi poucas as zonas destinadas ó cultivo.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.
CURSO DO SEIXEDO
Non se rexistraron historicamente perdas de vidas humanas na zona.
Vías de comunicación: Son relativamente importantes os danos que poderían
producirse.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: non existe
infraestructura deste tipo facilmente danable.
Infraestructura urbana: as poboacións non se encontran moi pretas ós leitos.
149
Infraestructura da subministración de enerxía: é de certa importancia.
Redes de rega e drenaxe: non teñen importancia.
Infraestructura de telecomunicación: de pouca importancia.
Industrias: é de escasa importancia a industria nesta zona.
Áreas agropecuarias: non hai explotacións agropecuarias que puideran sufrir
danos.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.
CURSO DO ANLLÓNS
Non hai ningunha referencia histórica que indique a perda de vidas humanas.
Vías de comunicación: tanto a estrada C-552 como as estradas secundarias e
locais son de fácil reposición.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: a rede de abastecemento
e saneamento é de ámbito local.
Infraestructura urbana: os danos na infraestructura urbana son de pouca
importancia.
Infraestructura da subministración de enerxía: o problema que se crearía sería
local.
Redes de rega e drenaxe: a infraestructura de regas está pouco desenvolvida.
Infraestructura de telecomunicación: pouco importante.
Industrias: non existen industrias importantes.
Áreas agropecuarias: non se producirían danos de consideración.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.
CURSO DO XALLAS
Nunca se rexistraron accidentes neste encoro, pero no suposto pouco probable de
que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.
Vías de comunicación: poderíase ver afectada a estrada local que cruza o río
Xallas pola cola do encoro de Ponte Olveira, e a ponte da comarcal que existe na
desembocadura.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos serían de
ámbito local e de mínima importancia.
Infraestructura urbana: dada a mínima infraestructura urbana, os danos neste
punto serían mínimos.
150
Infraestructura da subministración de enerxía: existen varias liñas de subministro
de enerxía.
Redes de rega e drenaxe: practicamente teñen pouca importancia.
Infraestructura de telecomunicación: de pouca importancia.
Industrias: só existen as de producción de enerxía eléctrica.
Áreas agropecuarias: dada a estructura da zona é posible a existencia de
pequenas explotacións agropecuarias que puidesen quedar afectadas.
Considerando os parámetros expresados: O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.
CURSOS BAIXOS DO TINES E DONAS
Vías de comunicación: no caso dunha enchente orixinaríanse incomunicacións ó
longo dos cursos dos ríos.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: serían danos de
repercusión local e de escasa importancia.
Infraestructura urbana: non existe excesiva densidade urbana, ademais está moi
diseminada.
Infraestructura da subministración de enerxía: independentemente da
subministración de enerxía á poboación existe liña de 45-100 kV.
Redes de rega e drenaxe: na desembocadura podería presentar problemas o
sumidoiro dos colectores de Serra de Outes.
Infraestructura de telecomunicación: de pouca importancia.
Industrias: pouca actividade industrial.
Áreas agropecuarias: a parte da zona dedicada a actividades agropecuarias é
pequena.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,5.
CURSO MEDIO DO TAMBRE
Vías de comunicación: vense afectadas numerosas vías tanto da rede principal
como da secundaria.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos serían
importante podendo afectar a Santiago de Compostela.
Infraestructura urbana: hai una infraestructura urbana importante. Os danos
serían importantes (principalmente nos concellos de Oroso e Val do Dubra).
Infraestructura da subministración de enerxía: liñas de alta tensión veríanse
151
afectadas.
Redes de rega e drenaxe: importantes problemas.
Infraestructura de telecomunicación: non moi importantes.
Industrias: hai industrias en zonas próximas do curso do río.
Áreas agropecuarias: puidera verse afectada a da zona.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 1,5.
CURSO BAIXO DO TAMBRE
Nunca se rexistraron accidentes neste encoro, pero no suposto pouco probable de
que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.
Vías de comunicación: podería verse afectada a comarcal C-550 e algunhas
estradas locais e outras da rede secundaria.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos serían de
mínima importancia.
Infraestructura urbana: non existe a penas infraestructura urbana; os danos serían
mínimos.
Infraestructura da subministración de enerxía: a central eléctrica do Tambre
veríase afectada.
Redes de rega e drenaxe: as pendentes do terreo minimizan os problemas de
drenaxe.
Infraestructura de telecomunicación: de pouca importancia.
Industrias: non hai industrias relevantes na zona agás as eléctricas.
Áreas agropecuarias: puidera verse afectada a da zona.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.
CURSO DO SAR
As inundacións prodúcense frecuentemente e son históricas.
Vías de comunicación: veríanse afectadas varias vías de comunicación, tanto da
rede principal como secundaria (como máis importante a comarcal C-543 Noia-Santiago
e a N-543 Vigo-Santiago).
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos poderían ser
importantes. Colectores de Santiago, Ames e Padrón.
Infraestructura urbana: importante a infraestructura en determinadas zonas de
Santiago, o concello de Ames (Bertamiráns) e parroquias de Padrón (na Escravitude). O
152
núcleo urbano de Padrón non se vería afectado (debido á posta en servicio da canle de
derivación que o une co río Ulla).
Infraestructura da subministración de enerxía: afectaría liñas de alta tensión.
Redes de rega e drenaxe: mínima pendente. Pode provocar problemas.
Historicamente a falta de drenaxe produciu accidentes de consideración, unido ás
mareas altas.
Infraestructura de telecomunicación: importantes.
Industrias: hai industrias ó longo do curso do río desde Santiago ata Padrón.
Áreas agropecuarias: puidera verse afectada a da zona.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 1,5.
CURSO MEDIO-BAIXO DO ULLA
Nunca se rexistraron accidentes neste encoro, pero no suposto pouco probable de
que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.
Vías de comunicación: ademais dos cortes en comunicacións locais quedarían
cortadas a nacional N-525 e o ferrocarril que enlaza Santiago de Compostela e Ourense.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos serían de
relativa importancia.
Infraestructura urbana: a estructura urbana, aínda que diseminada, é de
intensidade media. Afectaría principalmente a Pontevea e zonas limítrofes, así como ás
zonas próximas á desembocadura en Padrón e Pontecesures, incrementándose cando se
produza unha enchente do río ou coincidindo con mareas altas.
Infraestructura da subministración de enerxía: a central augas abaixo do encoro
veríase moi afectada, así como as redes de transporte.
Redes de rega e drenaxe: a tipoloxía do terreo non fai prever problemas deste
tipo.
Infraestructura de telecomunicación: de pouca importancia.
Industrias: non se aprecia, agás a de producción de enerxía, industria doutro tipo.
Áreas agropecuarias: área rural con agricultura e gandería media.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco é de 0,05.
CURSO MEDIO-BAIXO DO UMIA
Próximo a entrar en servicio un encoro achegado a Caldas de Reis.
Vías de comunicación: quedarían afectadas numerosas estradas, tanto da rede
153
principal como secundaria, incluída a N-525 ó seu paso por Caldas de Reis. Problemas
tamén na rede ferroviaria (normalmente ó seu paso por Portas: desprendementos de
terras).
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: presentaríanse elevados
danos en abastecemento e saneamentos.
Infraestructura urbana: son de esperar danos de relativa importancia en
infraestructura urbana. Moi afectados núcleos urbanos de Cuntis e de Caldas de Reis
Infraestructura da subministración de enerxía: unha posible interrupción na
central de Tibo, así como nos seus numerosos enlaces, causaría grandes dificultades.
Redes de rega e drenaxe: a zona ribeirá do río Umia é chá, tanto as redes de rega
como a drenaxe presentarían serios problemas. Problemas secundarios coas mareas.
Infraestructura de telecomunicación: quedaría afectada.
Industrias: na zona baixa hai industrias importantes.
Áreas agropecuarias: produciríanse notables perdas.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 1,5.
CURSOS ALTOS DO VERDUGO E OITAVÉN
Segundo as publicacións analizadas detectáronse perdas de vidas humanas na
enchente de decembro de 1959. Desde ese ano ata a data actual son mínimas as
inundacións.
Vías de comunicación: veríanse afectadas vías secundarias principalmente. A
comarcal C-531 en Ponte Caldelas e algunhas estradas locais.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: o abastecemento dos
núcleos non sufriría danos importantes.
Infraestructura urbana: prodúcense inundacións en Ponte Caldelas bañada polo
río Verdugo.
Infraestructura da subministración de enerxía: non hai liñas nin subestacións
importantes na zona.
Redes de rega e drenaxe: non existe unha rede de rega desenvolvida.
Infraestructura de telecomunicación: pouca incidencia.
Industrias: non é moi importante a actividade industrial.
Áreas agropecuarias: as perdas agropecuarias son pouco significativas.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,5.
154
CURSO BAIXO DO OITAVÉN. ENCORO DE EIRAS
Nunca se rexistraron accidentes neste encoro, pero no suposto pouco probable de
que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.
Vías de comunicación: aínda que existen vías de comunicación importantes, os
eventuais cortes no servicio serían emendadas por medio de desvíos.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: a infraestructura
afectada é soamente a dos núcleos da zona.
Infraestructura urbana: non se produciron nunca danos deste tipo pero un
hipotético accidente no encoro podería ocasionar danos de moita consideración.
Infraestructura da subministración de enerxía: existen liñas eléctricas de 45 a
100 kV e 220 kV.
Redes de rega e drenaxe: a infraestructura de rega non é importante.
Infraestructura de telecomunicación: non é importante.
Industrias: a industria na zona non é moi importante.
Áreas agropecuarias: os danos agropecuarios non serían importantes.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.
VIGO (RÍOS LAGARES, BARXA, EIFONSO, GANDARIÑA E OUTROS)
Non hai referencia histórica que indique a perda de vidas humanas.
Vías de comunicación: poderían verse afectadas as estradas C-550, N-120, N-
550 e a liña do ferrocarril, que causarían importantes problemas nas comunicacións. Un
número importante da rede secundaria e local. Tamén vías de comunicación da rede do
núcleo urbano de Vigo e zonas de acceso.
Infraestructura de abastecemento e saneamento da auga: os danos que puideran
ocasiona-las enchentes corresponden a captacións dos núcleos habitados da zona.
Infraestructura urbana: os danos que as inundacións ocasionarían na área de
influencia de Vigo serían importantes.
Infraestructura da subministración de enerxía: cruzan a zona varias liñas
eléctricas, pero non quedarían afectadas facilmente.
Redes de rega e drenaxe: a infraestructura de rega non é moi importante.
Problemas de mareas.
Infraestructura de telecomunicación: seriamente afectada.
Industrias: a industria nesta zona é moi importante.
Áreas agropecuarias: produciríanse danos importantes en gandería e agricultura.
155
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 1.
ENCORO DE ZAMÁNS. CURSO DO ZAMÁNS
Nunca se rexistraron accidentes neste encoro, pero no suposto pouco probable de
que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.
Vías de comunicación: quedaría afectada toda a rede troncal de Gondomar, e
probablemente a autoestrada de Vigo-Baiona, ademais da rede local e secundaria.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: evidentemente
quedarían afectados tódolos núcleos que se abastecen do encoro. Produciría danos
importantes.
Infraestructura urbana: aínda que non é probable, un accidente no encoro, se
produciría danos importantes, principalmente en Gondomar.
Infraestructura da subministración de enerxía: as redes de alta tensión na zona.
Redes de rega e drenaxe: a rede de rega é practicamente inexistente.
Infraestructura de telecomunicación: quedaría afectada.
Industrias: hai industrias na zona, concentradas en Gondomar e na comarca do
Val Miñor.
Áreas agropecuarias: produciríanse perdas agropecuarias importantes na zona.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.
CURSO DO MIÑO: LUGO
Non hai ningunha referencia histórica que indique a perda de vidas humanas.
Vías de comunicación: o corte nas estradas N-VI e N-540 e no ferrocarril
procedente de Monforte de Lemos é grave, así coma pontes sobre vías de comunicación
da rede secundaria.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: o abastecemento ó
núcleo de poboación podería sufrir danos (estación de bombeo e depuradora de Lugo).
Infraestructura urbana: segundo a documentación analizada, as augas, en Lugo
capital, destruíron casas e inundaron barrios periféricos. Quedarían anegadas as
edificacións achegadas a marxe do río. Tamén se producen anegamentos nos concellos
de Outeiro de Rei e Rábade.
Infraestructura do abastecemento de enerxía: non se verían afectadas as liñas
eléctricas da zona.
Redes de rega e drenaxe: a infraestructura de rega é de pouca importancia.
156
Infraestructura de telecomunicación: podería quedar afectada (antenas de
telefonía móbil).
Industrias: as industrias da zona non se verían seriamente afectadas, agás das
situadas nas zonas achegadas as marxes do río.
Áreas agropecuarias: os danos agropecuarios serían considerables.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 1.
CURSO DO SARRIA
Non existen reseñas históricas de perdas de vidas humanas.
Vías de comunicación: infraestructura viaria e ferroviaria de tipo medio (FFCC
de Lugo a Monforte); C-546 (Lugo a Monforte).
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos serían de
relativa importancia.
Infraestructura urbana: a infraestructura urbana agrúpase en pequenos núcleos de
poboación, co que os danos serían de tipo medio. Núcleo urbano de Sarria, incluíndo
centro sanitario e áreas recreativas.
Infraestructura do abastecemento de enerxía: a infraestructura de abastecemento
de enerxía non é importante.
Redes de rega e drenaxe: as redes de rega son importantes.
Infraestructura de telecomunicación: de pouca ou escasa importancia.
Industrias: relacionadas coa madeira (mobles).
Áreas agropecuarias: a agricultura da zona e moi importante.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,5.
CURSO DO LADRA: TERRA CHÁ
Non existen datos históricos de perdas de vidas humanas.
Vías de comunicación: infraestructura viaria importante de tipo medio.
Numerosa rede secundaria e local moi afectada.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos serían de
relativa importancia.
Infraestructura urbana: a infraestructura urbana agrúpase en pequenos núcleos de
poboación, co que os danos serían de tipo medio. Anegamentos nos concellos de
Outeiro de Rei e Begonte.
Infraestructura do abastecemento de enerxía: a infraestructura da
157
subministración de enerxía non é importante.
Redes de rega e drenaxe: as redes de rega son de tipo medio.
Infraestructura de telecomunicación: de pouca ou escasa importancia.
Industrias: non é zona industrial.
Áreas agropecuarias: a agricultura da zona é moi importante.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 1,0.
CURSO DO NEIRA
Non existen datos históricos de perdas de vidas humanas.
Vías de comunicación: infraestructura viaria de tipo medio. Importante rede
secundaria e local e N-VI.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos serían de
relativa importancia.
Infraestructura urbana: a infraestructura urbana agrúpase en pequenos núcleos de
poboación, co que os danos serían de tipo medio. Anegamento nos concellos de Baralla
e Láncara.
Infraestructura da subministración de enerxía: a infraestructura de
abastecemento de enerxía non é importante.
Redes de rega e drenaxe: as redes de rega son pouco importantes.
Infraestructura de telecomunicación: de pouca ou escasa importancia.
Industrias: non é zona industrial.
Áreas agropecuarias: a agricultura da zona é moi importante.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,5.
CURSO DO MIÑO: ENTRE OS ENCOROS DE BELESAR E VELLE
Nunca se rexistraron accidentes no encoro de Belesar, pero no suposto pouco
probable de que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.
Vías de comunicación: veríanse afectadas a N-120, a C-535 e a liña de
ferrocarril, así como un número importante da rede local e secundaria.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: a infraestructura
afectada é soamente a dos núcleos da zona.
Infraestructura urbana: non se produciron danos de este tipo, pero un accidente
no encoro podería producir perdas de consideración.
Infraestructura da subministración de enerxía: existen liñas eléctricas
158
importantes que se verían afectadas, así como as propias centrais eléctricas.
Redes de rega e drenaxe: a infraestructura de rega da zona veríase seriamente
afectada no caso de accidente.
Infraestructura de telecomunicación: de escasa importancia na zona.
Industrias: non existen industrias importantes.
Áreas agropecuarias: ó ser unha zona de cultivo os danos serían moi importantes
(viñedos).
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.
CURSO DO SIL: ENCOROS DE PENARRUBIA E PUMARES
Nunca se rexistraron accidentes no encoro de Penarrubia, pero no suposto pouco
probable de que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.
Vías de comunicación: a infraestructura viaria e ferroviaria é importante.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: a infraestructura de
abastecemento e saneamento é moi reducida.
Infraestructura urbana: os núcleos de poboación son de escasa entidade.
Infraestructura da subministración de enerxía: a infraestructura é de pequena
importancia.
Redes de rega e drenaxe: practicamente inexistente.
Infraestructura de telecomunicación: de escasa importancia.
Industrias: practicamente non existen.
Áreas agropecuarias: a explotación agropecuaria é moi reducida.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.
CURSO DO CASOIO
Non se teñen referencias de perdas de vidas humanas.
Vías de comunicación: escasos danos en infraestructuras viarias.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: dada a baixa densidade
de poboación os danos non serían de grande importancia.
Infraestructura urbana: as perdas serían de mínima importancia.
Infraestructura da subministración de enerxía: non existen liñas importantes que
crucen a zona.
Redes de rega e drenaxe: a infraestructura de rega non é importante.
Infraestructura de telecomunicación: de escasa importancia.
159
Industrias: non existen industrias de gran importancia.
Áreas agropecuarias: os danos agropecuarios puideran ser significativos.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.
CURSO DO SIL: ENTRE OS ENCOROS DE PUMARES E SANTIAGO
Nunca se rexistraron accidentes no encoro de Pumares, pero no suposto pouco
probable de que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.
Vías de comunicación: as infraestructuras viaria e de ferrocarril son importantes.
N-120; C-536.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: a densidade de
poboación é de tipo medio.
Infraestructura urbana: os danos serían de relativa importancia.
Infraestructura do abastecemento de enerxía: a zona está cruzada por liñas
eléctricas importantes.
Redes de rega e drenaxe: existen áreas de cultivo e explotación agropecuaria.
Infraestructura de telecomunicación: de escasa importancia.
Industrias: hai industrias importantes do sector da lousa, de carburos e
agroalimentación.
Áreas agropecuarias: existen explotacións agropecuarias de tipo medio.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.
CURSO DO SIL: ENTRE OS ENCOROS DE SANTIAGO E SANTO ESTEVO
Nunca se rexistraron accidentes no encoro de Santiago, pero no suposto pouco
probable de que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.
Vías de comunicación: as infraestructuras viaria e de ferrocarril son importantes.
N-120.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: as perdas serían de
relativa importancia.
Infraestructura urbana: existen importantes núcleos de poboación na zona, aínda
que ben protexidos. A Rúa, Quiroga e San Clodio.
Infraestructura da subministración de enerxía: son importantes as liñas de
enerxía da zona.
Redes de rega e drenaxe: non son excesivamente importantes as redes de rega.
Infraestructura de telecomunicación: de media importancia.
160
Industrias: as industrias extractivas e de transformación son importantes
(louseiras).
Áreas agropecuarias: as áreas agropecuarias son relativamente importantes.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.
CURSO DO CABE: MONFORTE DE LEMOS
Vías de comunicación: a zona encóntrase densamente poboada e a
infraestructura viaria é moi importante. C-546; FFCC de Lugo a Monforte.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos na
infraestructura de saneamento e abastecemento serían importantes.
Infraestructura urbana: zona densamente poboada, os danos serían graves.
Concellos de Bóveda e Monforte.
Infraestructura da subministración de enerxía: as liñas eléctricas que cruzan a
zona non son moi importantes.
Redes de rega e drenaxe: existen numerosas explotacións agrarias e gran
cantidade de obras de drenaxe e rego (quenllas).
Infraestructura de telecomunicación: de relativa importancia.
Industrias: as industrias na área de Monforte de Lemos son de importancia.
Áreas agropecuarias: existe gran cantidade de explotacións agropecuarias que
poderían verse danadas.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 1,0.
CURSO DO EDO: SAN MARTIÑO, CASTRO CALDELAS
Non hai antecedentes históricos de perdas de vidas humanas na zona.
Vías de comunicación: a infraestructura viaria non é de grande importancia.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos serían de
mínima importancia.
Infraestructura urbana: existe unha baixa densidade de poboación.
Infraestructura da subministración de enerxía: existen liñas eléctricas de certa
importancia.
Redes de rega e drenaxe: non existen explotacións agropecuarias.
Infraestructura de telecomunicación: de pouca importancia.
Industrias: practicamente non existe industria na zona.
Áreas agropecuarias: as explotacións agropecuarias da zona son practicamente
161
insignificantes.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,5.
CURSO DO SIL: ENCOROS DE SEQUEIROS A SANTO ESTEVO DE RIBAS
DE SIL
Nunca se rexistraron accidentes nestes encoros, pero no suposto pouco probable
de que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.
Vías de comunicación: as infraestructuras viarias afectadas serían a N-120 e
FFCC (Monforte-Ponferrada).
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: as perdas serían de
relativa importancia.
Infraestructura urbana: non existen importantes núcleos de poboación na zona.
Concello de San Clodio.
Infraestructura da subministración de enerxía: son importantes as liñas de
enerxía da zona.
Redes de rega e drenaxe: non son excesivamente importantes as redes de rega.
Infraestructura de telecomunicación: de escasa importancia.
Industrias: non hai industrias na zona.
Áreas agropecuarias: as áreas agropecuarias non son importantes.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.
CURSO DO MIÑO: ENCOROS DOS PEARES A SAN PEDRO
Nunca se rexistraron accidentes nestes encoros, pero no suposto pouco probable
de que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.
Vías de comunicación: as infraestructuras viarias e de ferrocarril son pouco
importantes.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: as perdas serían de
relativa importancia.
Infraestructura urbana: non existen importantes núcleos de poboación na zona.
Infraestructura da subministración de enerxía: son importantes as liñas de
enerxía da zona.
Redes de rega e drenaxe: non son excesivamente importantes as redes de rega.
Infraestructura de telecomunicación: de escasa importancia.
Industrias: non hai industrias na zona.
162
Áreas agropecuarias: as áreas agropecuarias que quedarían afectadas son de
escasa importancia.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.
CURSO DO MIÑO, OURENSE: ENCOROS DE VELLE A CASTRELO DE
MIÑO
Nunca se rexistraron accidentes nestes encoros, pero no suposto pouco probable
de que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.
Vías de comunicación: as infraestructuras viaria e de ferrocarril son importantes,
incluído o núcleo urbano de Ourense nas zonas próximas ó río. N-120, C-531, OR-211,
OR-402.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: as perdas serían moi
importantes.
Infraestructura urbana: quedarían afectadas as zonas urbanas próximas ó río.
Infraestructura da subministración de enerxía: serían importantes.
Redes de rega e drenaxe: non son excesivamente importantes as redes de rega.
Infraestructura de telecomunicación: de grande importancia.
Industrias: quedarían afectadas as industrias achegadas as marxes do río ó seu
paso pola capital de Ourense.
Áreas agropecuarias: as áreas agropecuarias quedarían afectadas.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 1,0.
CURSO DO ARNOIA: VILAR DE BARRIO, ARNOIA
Non se teñen novas de desgracias persoais.
Vías de comunicación: soamente se verían afectadas estradas locais de fácil
reposición.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: a rede de abastecemento
e saneamento é de repercusión local.
Infraestructura urbana: inúndase parte do núcleo urbano de Baños de Molgas,
Allariz, Armuíde, Porto e A Arnoia.
Infraestructura da subministración de enerxía: non existen liñas de transporte de
enerxía que poidan verse afectadas.
Redes de rega e drenaxe: a infraestructura de rega está pouco desenvolvida.
Infraestructura de telecomunicación: de escasa importancia.
163
Industrias: non existen industrias importantes.
Áreas agropecuarias: non se rexistraron danos de consideración.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,5.
CURSO DO MIÑO: ENTRE OS ENCOROS DE CASTRELO DE MIÑO E A
FRIEIRA
Nunca se rexistraron accidentes nestes encoros, pero no suposto pouco probable
de que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.
Vías de comunicación: produciríanse cortes nas vías de comunicación na
comarca do Ribeiro.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: a infraestructura
potencialmente afectada é soamente a propia dos núcleos de poboación.
Infraestructura urbana: produciríanse danos nos núcleos urbanos, aínda que non
de demasiada importancia. Ribadavia e Francelos.
Infraestructura da subministración de enerxía: cruzan a zona varias liñas
eléctricas, pero non se ven afectadas polas inundacións facilmente.
Redes de rega e drenaxe: existe unha infraestructura de rega pouco
desenvolvida.
Infraestructura de telecomunicación: de media importancia.
Industrias: pouco afectadas.
Áreas agropecuarias: producíronse perdas moi importantes nos viñedos da zona.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,5.
CURSO MEDIO DO AVIA: ENCORO DE ALBARELLOS
Nunca se rexistraron accidentes neste encoro, pero no suposto pouco probable de
que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.
Vías de comunicación: tanto o ferrocarril coma a estrada OUR-211 poderían
quedar afectadas e a súa reposición sería dificultosa. Tamén quedarían afectadas redes
locais e secundarias.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: a rede de abastecemento
e saneamento é de repercusión local.
Infraestructura urbana: danos na infraestructura urbana de importancia,
principalmente nas marxes do río Avia no seu curso baixo (Leiro, Beade e parroquias de
Ribadavia).
164
Infraestructura da subministración de enerxía: o problema que se crearía sería
local.
Redes de rega e drenaxe: a infraestructura de rega está pouco desenvolvida.
Infraestructura de telecomunicación: de media importancia.
Industrias: quedarían afectadas as próximas ás marxes do río Avia.
Áreas agropecuarias: producíronse danos importantes en colleitas.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 1,0.
CURSO BAIXO DO MIÑO: ENTRE O ENCORO DE FRIEIRA E A SÚA
DESEMBOCADURA
Nunca se rexistraron accidentes neste encoro, pero no suposto pouco probable de
que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.
Vías de comunicación: as principais vías da zona son a N-550, A-9 e a C-550,
esta última transcorre paralela á canle do río; no caso de ser afectadas polas inundacións
poderíase dar servicio por outras estradas locais.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos por
inundacións non presentarían problemas especiais.
Infraestructura urbana: os danos a inmobles durante decembro de 1909 e xaneiro
de 1939 foron de consideración.
Infraestructura do subministro de enerxía: existen liñas de pouca importancia
que non sufriron danos.
Redes de rega e drenaxe: non hai unha rede de rego desenvolvida.
Infraestructura de telecomunicación: non é destacable.
Industrias: é destacable a actividade industrial.
Áreas agropecuarias: os danos deste tipo poderían ser de relevancia.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 1.
CURSO DO TEA, PONTEAREAS
Perda de vidas humanas: durante a enchente de decembro de 1914 dúas persoas
pereceron ó ser arrastrada unha ponte en Ponteareas.
Vías de comunicación: a estrada nacional N-120 que une as cidades de Vigo e
Ourense podería verse afectada e orixinaría importantes problemas de comunicación.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: non son de esperar
danos importantes.
165
Infraestructura urbana: a infraestructura urbana afectada en varias ocasións foi
considerable, inundando a auga vivendas de planta baixa.
Infraestructura da subministración de enerxía: non existen centrais eléctricas e as
liñas non se verían afectadas.
Redes de rega e drenaxe: non hai redes de rega importantes.
Infraestructura de telecomunicación: non se vería afectada.
Industrias: non existen industrias importantes.
Áreas agropecuarias: as perdas agropecuarias serían considerables.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 1.
CURSO DO LOURO, O PORRIÑO
Perda de vidas humanas: non hai referencias de perdas de vidas humanas.
Vías de comunicación: existe unha rede viaria tal como a N-120, N-550, estradas
comarcais e liña de ferrocarril que pode sufrir danos considerables.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: a infraestructura
potencialmente afectada non é moi importante.
Infraestructura urbana: non se teñen referencias históricas de infraestructura
urbana afectada, pero non se descarta esta posibilidade.
Infraestructura da subministración de enerxía: existe unha liña de 132 kV que
non sufriu danos.
Redes de rega e drenaxe: a infraestructura de rega non é importante.
Infraestructura de telecomunicación: poderían producirse problemas aínda que
non importantes.
Industrias: existe unha industria relativamente importante.
Áreas agropecuarias: producíronse danos de certa consideración.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 1,0.
CURSO DO LIMIA, XINZO DE LIMIA
Perda de vidas humanas: historicamente non se produciron nunca perdas de
vidas humanas.
Vías de comunicación: a infraestructura viaria é importante; podería verse
afectada. OUR-301; OUR-304.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos serían de tipo
medio.
166
Infraestructura urbana: a densidade de poboación é media. Xinzo de Limia e
parroquias de Faramondaos, Paredes e Rebordacheo.
Infraestructura da subministración de enerxía: non cruza a zona ningunha liña
eléctrica de gran importancia.
Redes de rega e drenaxe: non se aprecian obras de rega, pero a zona está
dedicada por completo ó cultivo.
Infraestructura de telecomunicación: non é de importancia.
Industrias: a industria da zona é de escasa importancia.
Áreas agropecuarias: toda a zona está dedicada ó cultivo e os danos poderían ser
importantes.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 0,5.
CURSOS DO LIMIA E SALAS, AUGAS ABAIXO DOS ENCOROS DAS
CONCHAS E SALAS
Nunca se rexistraron accidentes nestes encoros, pero no suposto pouco probable
de que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.
Vías de comunicación: a infraestructura viaria é importante e podería ser
afectada localmente.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos serían de tipo
medio.
Infraestructura urbana: a densidade de poboación é de tipo medio e os danos
poderían ser considerables. Núcleos urbanos do Concello de Lobios.
Infraestructura da subministración de enerxía: existen liñas eléctricas
importantes.
Redes de rega e drenaxe: non existe rede de rega.
Infraestructura de telecomunicación: non é de importancia.
Industrias: practicamente non existen industrias na zona.
Áreas agropecuarias: non existen explotacións agropecuarias destacables que
puideran quedar danadas.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 1,0.
CURSO DO TÁMEGA, VERÍN
Perda de vidas humanas: non hai datos históricos que recollan perdas de vidas
humanas.
167
Vías de comunicación: a infraestructura viaria é importante e podería verse
afectada.
Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos serían de tipo
medio.
Infraestructura urbana: a densidade de poboación é de tipo medio.
Infraestructura da subministración de enerxía: as liñas de enerxía eléctrica que
cruzan a zona non son importantes.
Redes de rega e drenaxe: danos de importancia en cultivos.
Infraestructura de telecomunicación: non son importantes.
Industrias: na zona hai industrias de extracción de áridos, fábricas de bloques,
industria de madeira.
Áreas agropecuarias: non existen explotacións agropecuarias.
Considerando os parámetros expresados:
O coeficiente de risco que se asigna é de 1,0.
168
ANEXO XI. INFORMACIÓN METEOROLÓXICA DE GALICIA
Dos datos de máis de 200 estacións de Galicia de rexistro de precipitacións nos
últimos trinta anos, repartidas nas catro provincias galegas, obtéñense os seguintes
resultados de precipitacións (expresadas en mm).
Provincia Número de estacións Valor mínimo Valor medio Valor máximo
A Coruña 56 900 1.400 2.200
Lugo 57 700 1.000 1.480
Ourense 68 750 1.000 1.550
Pontevedra 33 900 1.300 1.850
O valor medio anual de precipitación en Galicia é de aproximadamente 1.200
mm.
A porcentaxe da distribución aproximada de precipitacións nas catro provincias
e nas catro estacións é de:
Primavera: 20%; verán: 11 %; outono: 37%; inverno: 32%.
169
ANEXO XII. ESTACIÓNS DE MEDIDA DE LEITOS DE RÍOS EN GALICIA
REDE SAICA DO MINISTERIO DE MEDIO AMBIENTE EN GALICIA
Río Eo (San Tirso de Abres).
Miño-Sil
Río Cabe (azude de Ribasaltas).
Río Ladra (Begonte).
Río Neira (O Corgo).
Río Miño (Lugo).
Río Sil (O Barco de Valdeorras).
Río Miño (Ourense).
Río Avia (Ribadavia).
Río Tea (Ponteareas).
Bacía do Limia
Río Limia (A Ponte Linares).
Organismo autónomo Augas de Galicia
Galicia-Costa
Río Sar (Santiago de Compostela e Padrón).
Río Umia (Cuntis e Caldas de Reis).
Titulares dos encoros e minicentrais de Galicia
170
ANEXO XIII. LIMIARES E PROCEDEMENTO QUE SE DEBEN SEGUIR ANTE UN AVISO DE FENÓMENOS METEOROLÓXICOS ADVERSOS
Cando se recibe o boletín de fenómenos meteorolóxicos adversos por
precipitacións intensas, enviado desde o Centro Meteorolóxico Territorial da Coruña
segundo o Sistema de Previsión e Alerta por Inundacións, procederase como se describe
a continuación:
1. Recepción do primeiro boletín de alerta de precipitacións intensas.
2. Comunicación e información.
2.1. Comunicación a organismos e institucións (vía fax, teléfono ou
radio).
2.2. Información: avisos á poboación (medios de comunicación
social, prensa, radio, televisión).
3. Activación do Plan de Inundacións nos seus distintos niveis.
4. Recepción de novos boletíns da evolución do episodio.
5. Boletíns de información de protección civil.
6. Fin do episodio.
Ó recibir no 112 SOS-Galicia o primeiro boletín de fenómenos meteorolóxicos
adversos por precipitacións intensas, procederase Ó seu estudio e análise: tipoloxía do
fenómeno, definición das zonas previsibles que poden quedar afectadas e alcance da
previsión.
Unha vez confirmada toda esta información, e logo de autorización do director
do plan especial, a persoa responsable fai a previsión de centros, organismos e
institucións a quen debe alertarse, vía fax, telefonicamente, se é o caso por vía radio.
E procede a actuar como segue:
• Ordena-lo envío de alerta ás institucións previstas.
• Ordena-la información do boletín meteorolóxico á poboación segundo a
evolución do episodio; á recepción dos seguintes boletíns o responsable
alertará ó director do plan especial, para que decida a súa activación e se
proceda, segundo queda especificado, convocando o Cecop, Comité Asesor,
Gabinete de Información e os grupos operativos necesarios.
Da mesma maneira e a criterio do director do plan especial, nomearase o xefe do
posto de mando avanzado (PMA). Se é o caso, e segundo a intensidade e distribución
territorial das inundacións, poderíanse nomear varios xefes do PMA.
171
Cando a evolución do episodio é desfavorable e segundo varíe a gravidade da
situación, a extensión territorial afectada e a cantidade e características dos recursos que
se van mobilizar, está previsto na organización funcional da Central de Emerxencias
112 SOS-Galicia a posibilidade de ir aumentando o número de persoas e técnicos que
atendan a emerxencia.
A mobilización de recursos está en función da evolución da predicción
meteorolóxica adversa e do seguimento e vixilancia pluvihidrolóxica.
Para efectuar este seguimento desde o 112 SOS-Galicia faise un seguimento da
situación e alcance desta nos concellos afectados, en coordinación co xefe local de
protección civil (alcalde). Da mesma maneira, o seguimento faise mantendo unha liña
aberta co predictor de garda do Centro Meteorolóxico Territorial da Coruña, e cos
órganos responsables da predicción meteorolóxica dependentes da Xunta de Galicia.
O esquema de protocolo de seguimento das alertas meteorolóxicas é o seguinte:
BOLETÍN DE FENÓMENOS ADVERSOS
112 SOS-Galicia Director plan especial
Comité Asesor
Gabinete Información
PMA
Grupos operativos
Episodio controlado
SI NON
Fin emerxencia Situación 1, 2, 3
Concellos
172
ANEXO XIV. TREITOS INUNDABLES DA REDE DE ESTRADAS DE GALICIA
A CORUÑA
ESTRADA P.K. LUGAR C-540 26,800 PRÉSARAS C-540 45,400 TRASANDELOS C-540 58,300 AS CASCAS C-542 1,300 INFESTA C-542 3,000 MONTELLOS C-542 5,800 BELDOÑA-RÍO MERO C-542 11,000 ABEGONDO C-543 9,300/9,600 TRAVESÍA DE BERTAMIRÁNS C-543 34,000/34,200 TRAVESÍA DE NOIA C-552 8,000 MANANCIAL-OSEIRO C-552 9,000 REGO DE SEIXEDO-SABÓN C-552 11,400 RÍO ARTEIXO-ARTEIXO C-552 15,200 LAMAS C-552 17,800 PAIOSACO C-552 23,000 A LARACHA C-552 24,700 CANCELO-CABO VILANO C-552 25,300 REGO DE QUENXE-CABO VILANO C-552 28,200 ENTREIROS-REGO C-552 30,800 BERTUA-REGO C-552 33,300 RÍO ANLLÓNS-CARBALLO C-641 475,500 LUGAR DO PARAÑO C-641 487,500 LUGAR DE ESPIÑEREDO C-641 488,200 PENA DE EIRIZ C-641 495,200 IGREXAFEITA C-641 495,600 IGREXAFEITA C-642 619,900 ZONA PONTE DE SUBÍA C-642 622,092 PONTO C-642 623,340 FREIXEIRO C-642 625,200 PONTE DAS CABRAS C-646 0,150 CANIDO C-646 6,700 SAN MATEO C-646 10,300 RIOBÓ (VAL) C-646 12,700 MEIRAS C-646 20,800 MANEIRA
AC-100 4,200 VARES AC-115 617,200 NEDA (LAVADOIRO) AC-121 0,500 FILGUEIRAS
173
AC-121 1,500 SANDE AC-121 2,500 SANDE AC-121 4,000 GRAÑAS AC-121 4,900 GRAÑAS AC-122 6,600 RILO AC-122 7,100 RILO AC-124 3,200/3,500 REDES AC-130 0,700 ARES AC-130 3,400 MUGARDOS AC-142 19,600 GOENTE AC-142 21,600 PIÑEIRAS AC-144 1,300 HOMBRE AC-144 3,700 CABRIA AC-150 11,400 PONTE DA PEDRA AC-151 12,700 VILACHÁ AC-151 13,200 VILACHÁ AC-151 13,900 VILACHÁ AC-151 15,000 CASALVITO AC-151 16,000 REBORDELO AC-152 20,900 IRIXOA AC-152 21,100 IRIXOA AC-153 23,500 IRIXOA AC-160 3,800 BEMANTES AC-160 6,400 TRES AC-160 10,000 VILAMATEO AC-161 22,100 PONTÓN “MIUDELO” AC-164 6,900 POLÍGONO DE BERGONDO AC-170 6,000 SANTA MARTA AC-173 1,900 BASTIAGUEIRO-PASARELA AC-190 0,200 O CARBALLO AC-190 1,300 OS REGOS AC-190 2,000 CORUXO AC-211 600,100 ACEA DAMA AC-213 0,600 TANATORIO “O BURGO” AC-213 2,200 RÍO “LA TELVA” AC-220 18,200 RÍO MERO, A TELVA AC-221 3,100 REGO DE S. PEDRO AC-221 7,200 REGO DA GÁNDARA AC-221 9,200 APEADEIRO DE CECEBRE AC-222 1,900 REGO DE VEIRA AC-222 2,800 PEGO PALACIO SARANDÓNS AC-223 3,100 REGO DE VIZOÑO AC-223 8,000 VISANTOÑA AC-223 15,100 XANCEDA AC-223 16,200 FARMACIA (XANCEDA)
174
AC-224 2,800 XANCEDA RÍO BAITEIRO AC-224 4,800 REGO XANCEDA AC-224 12,200 RÍO SAMO, ABELLÁ AC-224 13,600 RÍO BUXÁN-PEÑASCO AC-224 18,500 RÍO CABRÓN-POULO AC-224 19,300 ORDES AC-231 14,300 VILAR DE MACEIRA AC-233 1,000 LAGOA DE SOBRADO AC-233 4,620 CANTERA AS PÍAS AC-400 20,200 PAZO-SIGRÁS AC-400 21,000 LUGAR DE VALIÑAS AC-400 21,900 O CASAL AC-400 24,200 VINSEIRA PEQUENA. LAVADOIRO AC-400 25,000 CELAS AC-400 25,600 RÍO VAÍÑAS-CELAS AC-400 26,000 PEIRO AC-400 30,800 RÍO ALLÓNS-SUANDRES AC-400 33,100 REIO MEIRAMA AC-401 38,800 RÍO COTOVIL-CERCEDA AC-401 43,900 FONTE-CERCEDA AC-401 46,100 LUGAR DE GOSENDE-REGO AC-401 47,300 A SILVA-REGO AC-401 47,700 LAVADOIRO-A SILVA AC-403 80,300/80,700 M.D. RÍO XALLAS NA PEDREIRA AC-410 3,800 A GRELA AC-410 7,000 A MACEIRA AC-411 11,300 PONTE DUBA-ARTEIXO AC-413 1,700 REGO-VERTEDOIRO LIXO-ORDES AC-413 6,700 LUGAR DE LESTA-REGO AC-413 8,700 RÍO BOICALVO-XESTEDA AC-413 10,900 RÍO CABALAR-XESTEDA AC-413 16,500 A SILVA-REGO AC-441 29,400/29,700 ENCORO DA FERVENZA AC-461 0,200 SIGÜEIRO (N-550-ESTACIÓN DE OROSO) CRG-11 7,400 ZONA PASO DE FEVE CRG-11 0,000 GLORIETA DE CATABOIS N-550 78,5 A ESCRAVITUDE (PADRÓN)
CP-201; CP-205 AMES (PONTE MACEIRA) CP-1914 VAL DO DUBRA LC-242 PADRÓN
CP-192; CP-2904 CORISTANCO
175
LUGO
ESTRADA P.K. LUGAR C-640 42,250/42,800 VIVEIRO-BETANZOS C-640 49,600/49,650 C-641 12,800/13,000 LUGO A FERROL POR VILALBA C-641 28,950/29,050 C-641 31,850/32,000 C-641 38,600/38,900 C-641 40,200/40,400
LU-111 6,200/6,350 RAMAL DA C-641 A COSPEITO LU-112 13,800/14,100 CAMIÑO DE COSPEITO A TUMBO LU-120 1,400/1,600 CAMIÑO DE VILALBA A PARAXES LU-120 7,700/8,150 LU-120 9,750/9,900 LU-120 12,900/13,000 LU-120 14,050/14,300 LU-120 18,500/18,700 LU-120 19,700/20,200 LU-121 18,700/20,100 CAMIÑO DE TUMBO A MONCELOS LU-124 12,100/12,300 CAMIÑO DE MONDOÑEDO A VILAMEA LU-124 22,600/22,700 LU-124 23,500/23,700 LU-150 0,350/0,400 ENLACE DA N-634 CON N-642 EN BARREIROS LU-152 9,700/9,800 CAMIÑO DE FOZ A FERREIRA DO VALADOURO LU-161 0,050/0,250 CAMIÑO LANDROVE A FERREIRA O VALADOURO LU-161 0,900/1,400 LU-170 1,500/1,600 RAMAL DA N-VI A MOMÁN LU-170 8,150/8,300 LU-170 15,600/15,700 LU-704 2,900/2,950 CAMIÑO DE VILAOUDRIZ A TARAMUNDI LU-710 5,450/5,600 CAMIÑO DE BARALLA A BALEIRA LU-710 7,100/7,200 LU-710 9,860/9,900 LU-710 10,600/10,700 LU-750 5,700/5,800 CAMIÑO DE MEIRA A BALEIRA LU-750 8,800/8,900 LU-750 16,600/16,800 LU-750 17,050/17,150 LU-601 0,300/0,600 NÚCLEO URBANO DE CHANTADA LU-622 8,800/7,000 PONTE RÍO MEIRA LU-633 1,100/1,800 NÚCLEO URBANO SARRIA LU-635 0,000/1,000 SARRIA C-533 143,300/143,500 NÚCLEO URBANO CHANTADA
176
C-533 117,000/118,000 NÚCLEO URBANO MONFORTE C-535 28,500/30,000 VILAR DE SARRIA C-535 30,250/30,400 VILAR DE SARRIA C-546 10,500/11,500 MACEDA CORGO C-546 12,000/12,500 A POBRA DE SAN XIAO
MALECÓN MONFORTE EN NÚCLEO URBANO TOTAL N-VI 525,00 PACIOS (BAAMONDE)
LU-P-1803 CHANTADA LU-P-0104 ABADÍN LU-P-1704 COSPEITO
OURENSE
ESTRADA P.K. LUGAR OU-110 3,600/3,900 VILAR DE BARRIO-LAZA OU-113 12,200/12,700 VERÍN-LAZA OU-210 5,100/4,800 RIBADAVIA-O CARBALLIÑO OU-301 7,100 GANADE (XINZO-BANDE) OU-210 9,700 N-120 557 a 564,8 ENTRE VELLE E OURENSE
PONTEVEDRA
ESTRADA P.K. LUGAR C-531 15,000 RÍO RONS (VILAGARCÍA-PONTEVEDRA) C-541 PONTEVEA, SOBRE RÍO ULLA, (SANTIAGO-A ESTRADA) C-550 1,500 PONTECESURES (PONTECESURES-VILAGARCIA)
PO-412 PONTE SOBRE RÍO TEA (SALCEDA DE CASELAS-SALVATERRA)
PO-300 PONTE ARNELAS SOBRE RÍO UMIA (NOGUEIRA-CAMBADOS)
C-550 180,400 A GUARDA-TUI (AS PATAS) PO-404 2,800 GUILLAREI-A RAÑADA (PÁRAMOS) PO-324 5,000 SAMIL-CANIDO (O VAO) N-640 225,5 a 226,8 CALDAS DE REIS EP-701 A ESTRADA
EP-2401; EP-8201 O PORRIÑO EP-8004 PORTAS EP-9403 MEIS EP-7020 A ESTRADA EP-9302 PONTEVEDRA
177
ANEXO XV. CLASIFICACIÓN DE ENCOROS DE GALICIA CONFORME A DIRECTRIZ BÁSICA DE RISCO DE INUNDACIÓNS
BACÍA MIÑO-SIL
PRESA TITULAR PROVINCIA RESOLUCIÓN CATEGORÍA
ALBARELLOS U. FENOSA OURENSE 17/7/1998 A
O VAO IBERDROLA OURENSE 17/7/1998 A
BELESAR U. FENOSA LUGO 17/7/1998 A
CACHAMUÍÑA CONC. OURENSE OURENSE 17/7/1998 A
CASTADÓN CONC. OURENSE OURENSE 17/7/1998 A
CASTRELO U. FENOSA OURENSE 17/7/1998 A
CENZA IBERDROLA OURENSE 17/7/1998 A
CHANDREXA IBERDROLA OURENSE 17/7/1998 A
CONCHAS (As) U. FENOSA OURENSE 17/7/1998 A
FRIEIRA U. FENOSA OUR e PONTV 17/7/1998 A
AS GUÍSTOLAS IBERDROLA OURENSE 17/7/1998 A
MONTEFURADO IBERDROLA LUGO 17/7/1998 A
PEARES (Os) U. FENOSA LUGO 17/7/1998 A
PENARRUBIA ENDESA OURENSE 17/7/1998 A
PORTAS (As) IBERDROLA OURENSE 17/7/1998 A
PRADA ENDESA OURENSE 17/7/1998 A
PUMARES IBERDROLA OURENSE 17/7/1998 A
SALAS U. FENOSA OURENSE 17/7/1998 A
SANTO ESTEVO IBERDROLA OUR/LUGO 17/7/1998 A
SAN MARTÍN IBERDROLA LUGO 17/7/1998 A
STA BAIA IBERDROLA OURENSE 17/7/1998 A
VELLE U. FENOSA OURENSE 17/7/1998 A
VILASOUTO CH. NORTE LUGO 03/9/1998 A
178
GALICIA-COSTA
PRESA TITULAR PROVINCIA RESOLUCIÓN CATEGORIA
CALDAS REIS XUNTA GALICIA PONTEVEDRA 11/2/1999 A
PONTILLÓN DE CASTRO
CONCELLO DE PONTEVEDRA PONTEVEDRA 27/11/2001 A
PORTODEMOUROS UNIÓN FENOSA CORUÑA/PONTEVEDRA 27/11/2001 A
AZUDE DE MEZONZO UNIÓN FENOSA A CORUÑA 27/11/2001 C
SAN COSMADE UNIÓN FENOSA 27/11/2001 A
VILAGUDÍN UNIÓN FENOSA A CORUÑA 27/11/2001 A
BARRIÉ DE LA MAZA UNIÓN FENOSA A CORUÑA 27/11/2001 A
AZUDE DE GÜMIL UNIÓN FENOSA A CORUÑA 27/11/2001 C
FERVENZA FERROATLÁNTICA A CORUÑA 27/11/2001 A
PONTE OLIVEIRA FERROATLÁNTICA A CORUÑA 27/11/2001 C
CASTRELO FERROATLÁNTICA A CORUÑA 27/11/2001 C
RIBEIRA ENDESA A CORUÑA 27/11/2001 A
PENAPURREIRA (FANGOS) ENDESA A CORUÑA 27/11/2001 C
AZUDE C.T. DAS PONTES ENDESA A CORUÑA 27/11/2001 C
EUME ENDESA A CORUÑA 27/11/2001 A
MEICENDE INESPAL METAL A CORUÑA 27/11/2001 A
RÍO COVO ALÚMINA ALUMINIO A CORUÑA 27/11/2001 A
BACÍA MIÑO-SIL
MINICENTRAL (azude) TITULAR PROVINCIA RESOLUCIÓN CATEGORÍA
RIBASALATAS (azude) CH NORTE LUGO 17/2/2000 C
TUIMIL (azude) CH NORTE LUGO 17/2/2000 C
CAMEIXA U. FENOSA OURENSE 17/2/2000 C
EDRADA U. FENOSA OURENSE 17/2/2000 C
CEBOREIRO/MAO U. FENOSA OURENSE 17/2/2000 C
VILL (azude) U. FENOSA OURENSE 17/2/2000 C
CABANELAS U. FENOSA OURENSE 23/4/2001 C
179
ANEXO XVI. CATÁLOGO DE MEDIOS E RECURSOS
Para os efectos de Catalogación enténdese por:
• Medios.- Son tódolos elementos humanos e materiais, de carácter
esencialmente móbil, que se incorporan ós grupos de actuación fronte a unha
emerxencia, que permitan afrontar cunha maior eficacia as tarefas
consideradas nos plans de protección civil previstos en cada caso.
• Recursos.- Son tódolos elementos naturais e artificiais, de carácter
esencialmente estático, nos que a súa dispoñibilidade fai posible ou mellora
os labores desenvolvidos polos servicios de protección civil ante situacións
de emerxencia.
No presente Plan Especial de Protección Civil ante o Risco de Inundacións en
Galicia encóntranse inventariados a seguinte relación de medios e recursos repartidos en
puntos para a súa mellor clasificación:
1. SEGUIMENTO PLUVIOHIDROLÓXICO
• Centro Meteorolóxico Territorial da Coruña. (CMT A Coruña)
• Sistema de Información Ambiental de Galicia (SIAM) Consellería de Medio
Ambiente - Grupo de Predicción Meteorolóxica da Universidade de Santiago
de Compostela.
• Organismo autónomo de augas da Xunta de Galicia.- Augas Galicia.
• Confederación Hidrográfica do Norte (CHN).
• Confederación Hidrográfica do Douro.
• Centros de control operativo e de xestión de emerxencias de empresas
hidroeléctricas e de encoros.
2. ENCOROS DE GALICIA
• Responsables dos encoros de Galicia que se inclúen no Plan Especial de
Protección Civil.
A continuación indícanse soamente os máis significativos polo número e
capacidade de encoramento.
• Fenosa.
• Iberdrola.
• Endesa.
• Ferroatlántica.
180
3. GRUPOS DE INTERVENCIÓN
• Bombeiros Municipais de:
* A Coruña.
* Lugo.
* Ourense.
* Pontevedra.
* Vigo.
* Santiago de Compostela.
* Ferrol.
• Bombeiros Comarcais de:
* Deza-Tabeirós.
* Terra de Montes.
* Valdeorras-Lemos.
* Todos aqueles que entren a prestar Servicio a partir da data.
• Servicios de emerxencias de Galicia:
* Grupos municipais de intervención rápida.
* Agrupacións de voluntarios de protección civil.
• Brigadas de obras dos concellos.
• Responsables de empresas subministradoras de auga de abastecemento
público.
• Responsables de empresas de subministración eléctrica:
* Fenosa.
* Barras Eléctricas do Noroeste.
• Responsables de empresas de telefonía fixa e móbil:
* Telefónica.
* Airtel.
* Amena.
* R.
• Responsables de conservación e mantemento de estradas de Galicia. Rede de
estradas das deputacións, autonómica e do Estado:
* Deputacións provinciais de:
– A Coruña.
– Lugo.
– Ourense.
– Pontevedra.
181
* Xunta de Galicia:
– Consellería de Política Territorial. Obras Públicas e Vivenda.
– Dirección Xeral de Obras Públicas.
– Subdirección Xeral de Estradas.
– Delegacións provinciais.
– Servicios provinciais de estradas.
* Ministerio de Fomento:
– Demarcación de Estradas do Estado.
– Autopista do Atlántico.
• Responsables de Protección Civil e seguridade de ferrocarril:
* Renfe.
* Feve.
• Responsables municipais:
* Alcaldes.
* Concelleiros de:
– Protección Civil.
– Seguridade.
– Tráfico.
– Obras.
4. GRUPO DE SEGURIDADE
• Garda Civil.
• Policía Autonómica.
• Policía Nacional.
• Policía Local.
5. GRUPO DE INTERVENCIÓN
• Grupos de submarinistas de Protección Civil.
• Grupo acuático da Garda Civil.
• Lanchas de salvamento do plan SAPRAGA.
• Medios das Forzas Armadas.
• Motobombas de incendios forestais dos Municipios de Galicia.
6. GRUPO DE EVACUACIÓN
• Empresas de autobuses.
182
• Hoteis.
• Hostais.
• Escolas.
• Polideportivos.
7. GRUPO DE REHABILITACIÓN
• Empresas de subministración de auga potable.
• Empresas de cisternas para o transporte de auga potable.
• Empresas subministradoras de racións alimentarias de emerxencia.
8. GRUPO SANITARIO
• Urxencias sanitarias 061.
• Servicios hospitalarios dependentes do Servicio Galego de Saúde (Sergas).
• Servicios asistenciais dependentes do Sergas.
• Medios e recursos da Consellería de Sanidade.
• Medios asistenciais públicos e privados.
9. GRUPO LOXÍSTICO
• Medios propios dos concellos.
• Medios propios das deputacións.
• Medios propios da Xunta de Galicia.
• Empresas de construcción e obras públicas privadas.
10. OUTROS MEDIOS OU RECURSOS QUE POLA SÚA ESPECIAL
IMPORTANCIA SEXA NECESARIO CATALOGAR E QUE NON
ESTEAN INCLUÍDOS DENTRO DOS PUNTOS OU SUBPUNTOS
ANTERIORES.
183
ANEXO XVI BIS. ABREVIATURAS
AVPC: Agrupación de Voluntarios de Protección Civil.
CMT-Galicia Centro Meteorolóxico Territorial de Galicia (A Coruña).
DOG: Diario Oficial de Galicia.
INM: Instituto Nacional de Meteoroloxía.
PMA: Posto de Mando Avanzado.
Platerga: Plan Territorial de Protección Civil de Galicia.
UPA: Unidade adscrita do Corpo Nacional de Policía na Comunidade Autónoma
de Galicia.
191
ANEXO XVII.4.2.
Mapa 4.2. Bacías intracomunitarias de Galicia-Principado de Asturias (ríos Eo e Navia)
203
ANEXO XVII.11
Mapa 11. Zonas de inundacións en Galicia: áreas frecuentes; ocasionais e excepcionais
205
ANEXO XVII.12
Mapa 12 Concellos de Galicia afectados polos últimos temporais (inundacións) (finais do ano 2000 principios de 2001)
206
ANEXO XVII.12.1
Mapa 12.1 Concellos de Galicia afectados polos últimos temporais (inundacións) A Coruña (finais do ano 2000 principios de 2001)
207
ANEXO XVII.12.2
Mapa 12.2 Concellos de Galicia afectados polos últimos temporais (inundacións) Lugo (finais do ano 2000 principios de 2001)
208
ANEXO XVII.12.3
Mapa 12.3 Concellos de Galicia afectados polos últimos temporais (inundacións) Ourense (finais do ano 2000 principios de 2001)
209
ANEXO XVII.12.4
Mapa 12.4 Concellos de Galicia afectados polos últimos temporais (inundacións) Pontevedra (finais do ano 2000 principios de 2001)
top related