ostirala goierrik bat egin du 2019ko azaroaren 8a x. urtea ... · zazpiko zerrenda bat ematen...
Post on 23-Feb-2020
3 Views
Preview:
TRANSCRIPT
GIPUZKOAKOHITZA
BE
RR
IA
Dislegik eta Ner GroupekDislexia ON egitasmoa jarridute martxan Tolosaldekohamabi eskolatan b Prozesubat hasiko dute, «dislexiarenkalitate marka» lortzeko b 2-3
Irakurtzea
inFr nuA
denean
Movember Goierrik bat egin dugizonezkoen osasun arazoez
kontzientzia hartzeko mugimenduarekin
11Elkarrizketa Garazi Ansa:«Gaur egun ere ikusgarritasun
handiagoa dute gizonezko artistek»
4Ostirala
2019ko azaroaren 8aX. urtea420. zenbakia
www.gipuzkoa.hitza.eusgipuzkoa@hitza.eus
e A
Eider Goenaga Lizaso Ibarra
Di s l e x i a r e n
diagnostikoa
lortzeko luze
borrokatu on-
doren, eta Dis-
legik ume dis-
lexiadunen gurasoekin antolatu-
tako bilera batean beste familie-
kin esperientziak partekatu oste-
an, errealitate hori ezagutzera
eman behar zuela pentsatu zuen
Nekane Lazkanok, Ner Group-
eko Tolosa Arretxe lantegiko lan-
gileak. «Ikusi nuen ezezagutza
handia dela dislexiaz ari garene-
an, jendeak ez dakiela zer den, zer
zailtasun dakartzan, edota zein
zaila den arazoarentzako eran-
tzun egoki bat topatzea», pentsa-
tu zuen.
Eskura zuen norabide horretan
pauso bat emateko tresna. Ner
Group osatzen duten enpresetako
langileek lan orduen %2 helburu
sozialetarako proiektuetarako
erabili behar dute, eta ikastetxeek
dislexiaren lanketan sakontzeko
proiektu bat gauzatzea proposatu
zuen. Onartu egin zioten propo-
samena, eta Dislegi Dislexiaren
Gipuzkoako Elkartearekin harre-
manetan jarri ostean, anbizio
handiko proiektu bat jarri zuten
martxan: Dislexia ON.
Britainia Handiko Dislexya
Friendly Schoolseredua du abia-
puntu. Ikastetxe horietan proto-
koloak, detekzio azkarrerako
tresnak, egokitutako eskola ma-
terialak... dituzte, eta horrek guz-
tiak kalitate marka bat eskuratzea
ahalbidetzen die. «Hemen antze-
ko zerbait egin zitekeela pentsatu
genuen», dio Miren Urkijo Disle-
giko lehendakari eta dislexia duen
batxilergoko ume baten amak.
«Gure hezkuntza sistema, asko-
tan, ez da nahikoa izaten ume
hauen beharrei behar bezala
erantzuteko». Dislexia ON egi-
tasmoan partaide izango diren
ikastetxeek «dislexiaren ISO mo-
duko bat» lortuko dute.
Dislegik urteak daramatza
ikastetxeekin elkarlanean. Izan
ere, haren lanaren zati handi bat
dislexia duten umeen gurasoen-
tzat da, baina ikastetxeekin, ira-
kasle eskolekin eta irakasleekin
ere aritzen da, bai formakuntzak
eskainiz, bai behar duten lagun-
tza eta aholkularitza emanez. Dis-
lexia duten umeen gurasoek sor-
tutako elkartea da Dislegi, eta fa-
miliei laguntzea du helburu.
«Baina, argi dago ikastetxeei la-
guntzea, irakasleei formakuntza
eskaintzea, eta baliabideak, estra-
tegiak eta erremintak ematea dela
dislexia duten umeei laguntzeko
modurik onena».
GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko azaroaren 8a
BE
RR
IA
Astekoa2
Dislegi Dislexiaren Gipuzkoako Elkarteak eta Ner Group enpresataldeak Dislexia ON egitasmoa jarri dute martxan elkarlanean.Proiektu pilotua Tolosaldeko hamabi ikastetxetan jarriko dutemartxan, eta ikastetxe horiek kalitate ziurtagiri bat lortzea da xedea.
Konponbidean,eskutik
3GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko azaroaren 8a Astekoa
Egitasmoa martxan jartzea era-
baki zutenean, proiektu pilotua
Tolosaldeko ikastetxeetan abia-
tzea pentsatu zuten. Lazkanoren
lankideak inplikatu dira batez ere
egitasmo honetan, eta enpresa To-
losan egonda, bazuen zentzua es-
kualdean egiteak.
43 ikastetxetara joan ziren
proiektua aurkeztera, eta hama-
bik eman dute baiezkoa. 6.000
ikasleri eta 400 irakasleri eragingo
die. «Harrera oso ona izan da; zo-
ratzen gaude», dio Lazkanok.
«Ikastetxeek proiektu asko dituz-
te, eta nahiz eta oso interesgarri
eta beharrezkoa iruditu zitzaien,
batzuk aurten ezin izan dira sartu,
lan kargarengatik». Hori saihes-
teko, prozedura malgua proposa-
tu diete partaide izango diren ikas-
tetxeei; bakoitzaren erritmora
egokituko da proiektua.
Pozik daude, halaber, ikastetxe
horietan hezkuntza ziklo osoa
betetzen du-
te-
lako: HH,
LH, DBH, Batxiler-
goa eta Lanbide Heziketako zen-
troak daude zerrendan. Eusko
Jaurlaritzaren 2019-2022ko aldi-
rako Eskola Inklusiboa Garatzeko
Esparru Planari egokituta dago
egitasmoa,baita hark proposa-
tzen duen DUA Ikaspenerako Di-
seinu Unibertsalari ere.
Herritarren %10ek duteMundu mailako datuen arabera,
herritarren %10ek dislexia dute.
«Hizkuntza guztietan agertzen
da, baina prebalentzia aldatu egi-
ten da hizkuntzaren eta alfabeto-
aren arabera. Ingeles hiztunen ar-
tean, %15era igotzen da, ahozkoa
eta idatzizkoa elkarrengandik
urrunago daudelako», azaldu du
Urkijok. «Horregatik, gure ume-
ei, dislexikoak direnean, askoz
gehiago kostatzen zaie ingelesa
idatziz lantzea, nahiz eta agian
ahozkotasun ona eta ulermen ona
duten», gaineratu du Arantza El-
gezabal Dislegiko orientatzaile eta
logopedak. «Hizkuntza latinoen
kasuan, berriz, %4 eta %6 artekoa
da batezbestekoa».
Dislexia duten umeen kasuan,
berebiziko garrantzia du diagnos-
tikoak; diagnostikatu ezean, ezi-
nezkoa baita arazoa konponbide-
an jartzea. «Baina, dislexia behar
baino gutxiagotan diagnostikatu
ohi da. Italian egindako 2012ko
ikerketa batean jasotakoaren ara-
bera, adibidez, hiru ume dislexia-
dunetik biri ez zaie diagnostikoa
egiten». Tratamendu egokirik ja-
sotzen ez badute, dislexiadunek
ondorioak jasaten dituzte haien
bizitza akademiko osoan. «Alde
horretatik, kezkagarria da eskola
porroten %20 Ikasteko Zailtasun
Espezifikoak dituzten ikasleen ar-
tean gertatzen dela». Urkijok
ziurtatu du Dislegiren gomendio
eta irizpideek zailtasunak dituz-
ten ikasle guztiei egingo dietela
mesede.
Dislexia ONek hiru fase zehaz-
ten ditu ziurtagiriak lortzeko. Zi-
gilu gorria lortzeko, ikastetxeak
autodiagnostiko bat egin behar
du, eta, horren bitartez, indartu
behar dituen arloak identifikatu
eta nabarmendu behar ditu, eta
aldaketak egiteko formakuntza
jaso. «Uste dugu ikasturte bat be-
harko dutela hau egiteko», dio
Urkijok. Ekintzen alo-
rrean pausoak
ematen
hasten di-
renean lor-
tuko dute
zigilu horia.
Eta zigilu ber-
dea, Dislexia
ON eskola ereduaren hel-
buru guztiak lortzen direnean es-
kuratuko dute.
Zer da dislexia?Dislexia ez da termino arrotza
inorentzat, eta ia edonork du dis-
lexikoren bat inguruan. Baina,
benetan ezagutzen al da dislexia
zer den eta zein eragin duen? Hori
zen Lazkanoren kezka egitasmo
honetan murgildu zenean. Ezeza-
gutza handia dela dio Elgezaba-
lek. «Horregatik, Dislegin disle-
xia zer ez den azaltzen dugu, asko-
tan entzundako argudioak gezur-
tatzeko. Dislexia ez da adimen edo
zentzumen desgaitasuna; ez da
motibazio edo arretarik eza; ez da
heldutasun falta; eta ez da arazo
emozional baten ondorioa ere».
Tamalez, horrelakoak entzun be-
har izaten dituzte, eta horregatik
da garrantzitsua ume bati diag-
nostikoa egitea, estigma horiek
gainetik kentzeko.
Dislexiaren inguruko beste
oker bat da dislexia sendatu egi-
ten dela. Dislexia duen pertsonak
bizitza osoan izango du, nahiz eta,
trebakuntzaren bidez, lor deza-
dis le-
xiko bati
eman diote».
Ikasle horientzat garrantzitsua
da komunikaziorako kanal ego-
kia erabiltzea, eta Elgezabalek dio
idatzizkoa ez dela beraien ezauga-
rrietara hobekien egokitzen dena.
«Ulermenean ez dute problema-
rik, informazioa helarazteko ka-
nal egokia aukeratuz gero. Abani-
ko oso bat eskaini behar zaio ume-
ari: bitartekoak, baliabideak, ira-
kurketarako estrategiak, tresnak,
ikasteko modu alternatiboak...
Dislexia ON egitasmoaren bidez,
ikastetxeei lagundu nahi diegu
abaniko hori ahalik eta osatuena
izan dadin». Haren esanetan, ge-
ro eta eskola gehiagok eskatzen
diote informazioa Dislegiri.
«Kezka badago, eta horri eran-
tzuteko jarraibide sorta bat jaso-
tzen du egitasmoak».
Horien artean daude, besteak
beste, komunikaziorako tresnak
egokitu eta pertsonalizatzeko au-
kera —letra tipoa, tamaina eta pa-
peraren kolorea aldatuz, adibi-
dez—; adierazpen linguistikoen,
matematikoen eta sinbolikoen
argitasuna bermatzea; informa-
zioa jasotzeko materialak egoki-
tzea, audioak, irudiak edo sinbo-
loak erabiliz; azterketetarako eta
kilgo Fraisoro Lanbide Hezi-
ketako ikasketaburua izan ziren
astearteko formakuntza saioan.
«Irakurketa-idazketa arazoak
oso presente ditugu, eta kasu ho-
rietan lan indibidualizatu bat egi-
ten dugu, baina falta zaiguna da
gelan erantzun orokor bat emate-
ko modua, eta espero dugu horre-
tan laguntzea», esan du Lasko-
raingo orientatzaileak. Orixe Ins-
titutuan DBHko ikasleekin
aritzen dira, eta etapa horretan
zailtasunak areagotu egiten direla
dio orientatzaileak. «Suposatzen
da ikaslea irakurketa eta idazketa
barneratuta datorrela. Eta zailta-
sunak dituztenek sekulako ara-
zoak dituzte ikasketei aurre egite-
ko, materia guztia idatziz eta ira-
kurriz jasotzen delako». DBHn
hutsunea LHn baino handiagoa
dela uste du Orixeko orientatzai-
leak, eta arazoa orokorra dela
DBHko zentro guztietan.
Euren zentroan arazoa areago-
tu egiten dela esan du Fraisoroko-
ak. «Guk ez dugu ideiarik ere ha-
lako kasuetan nola jokatu. DBH 1
eta 2 mailetan oraindik badituzte
orientatzaileak eta laguntza, bai-
na gurean jada ez dago ezer, eta
gurera ere iristen dira, noski, ara-
zoak dituzten ikasleak». Egoera-
rekin kezkatuta eta aipatutako
hutsuneak osatzeko asmoz sartu
dira zentro horiek proiektuan.
ten dutena garunera joaten dene-
an, transmisioan zerbait gerta-
tzen da, eta beste fonema bat ate-
ratzen zaie. «Antzeko artikula-
zioa duten hizkietan agertzen dira
zailtasun handienak: B eta D, A
eta E...». Baina, ez da hori baka-
rrik. «Kosta egiten zaie, halaber,
jarraibide asko segitzea. Sei edo
zazpiko zerrenda bat ematen ba-
diezu, pare batekin bakarrik gel-
dituko dira». Biderketa taulak,
asteko egunak, hilabeteak, urta-
roak, sekuentzia den guztia ikas-
tea kostatzen zaie. «Horri lanera-
ko memoria deitzen diogu, eta
zailtasunak eragiten ditu hezkun-
tza prozesu osoan». Dislexiari lo-
tuta, diskalkulia eta disgrafia ere
ager daitezke.
Baina ume hauek behar beste-
ko balioa ematen ez zaien beste
gaitasun asko izaten dituztela na-
barmendu du Urkijok. «Eta argi
utzi behar da dislexiak ez duela
zerikusirik adimenarekin. Adi-
men handiko jendea ere izan
daiteke dislexikoa. Aur-
ten Kimikaren
Nobel saria
testuak irakurtzeko denbora
gehiago ematea; ahozko azterke-
tak egiteko aukera ematea edo az-
terketetan lagungarri izan daite-
keen materiala erabiltzen uztea
—formulak eta kalkulagailuak,
adibidez—; ikasgaia lanen eta
proiektuen bidez gainditzeko au-
kera ematea; ikasteko giro egokia
sustatzea... Hori guztia landuko
dute ikastetxeekin.
Ikastetxeekin elkarlanaAste honetan bi formakuntza saio
egin dituzte Ibarran. Autodiag-
nostikorako jarraibideak jaso di-
tuzte. Ikasturte honetan egingo
dute formakuntza eta gero jarriko
dituzte martxan neurriak. «Guk
eskainiko dizkiegun baliabide eta
estrategiak gela osoan aplika dai-
tezke, eta dislexia duten umeen-
tzat ez ezik, zailtasunak dituzten
guztientzat dira baliagarri».
Tolosako Laskorain Ikastolako
eta Orixe Institutu-
ko orientatzai-
leak eta Zi-
z u r -
«Ikusi nuen ezezagutzahandia dela dislexiaz ari garenean; jendeak ez daki zer den, zerzailtasun dakartzan»Nekane LazkanoNer Group-eko langilea
«Baliabideak,estrategiak, tresnak,ikasteko moduak... Abaniko oso bat eskainibehar zaio ikasleari»Arantza ElgezabalDislegiko orientatzailea eta logopeda
«Adimen handiko jendeadislexikoa izan daiteke.Aurten, Kimikaren Nobel saria dislexikobati eman diote»Miren UrkijoDislegiko lehendakaria
keen irakurtzea erraztuko dioten
abileziak eskuratzea. «Baina, dis-
lexiko batek beti irakurriko du
polikiago, beti izango ditu zailta-
sunak», azaldu du Urkijok.
Baina, orduan, zer da dislexia?
«Jatorri neurobiologikoa duen
eragozpena da. Idazmenarekin
eta irakurmenarekin loturik dau-
den hizkuntza abileziei eragiten
die; deskodetzeari, eta sekuen-
tziazio fonologikoaren eta hizki
trazuen pertzepzioari bereziki».
Defizit fonologiko bat izaten dute-
la azaldu du Elgezabalek. Entzu-
Erik Gartzia Egaña Oiartzun
Komisario Berriak lehiaketakosarietako bat lortuta, bera jaio au-rreko mugimendu feministan ja-rri du arreta Garazi Ansak (Oiar-tzun, 1989), azaroaren 16ra arteBilboko Azkuna zentroan ikusgaiegongo den eraskusketan. Azku-na zentroak, Donostiako Tabaka-lera zentroak eta Gasteizko Ar-
tium museoak garatu eta EuskoJaurlaritzako Kultura eta Hiz-kuntza Politika Sailak finantzatu-tako proiektua da Komisario Be-rriak. 1990eko hamarkada bainolehenagoko mugimendu femi-nistak artearekin duen zerikusiaikertu du Ansak, estreinakoz.Zure hipotesia da emakumeak
bigarren maila batean zeudela,
ikusgarritasunik ez zutela.
Konturatu nintzen 1950eko ha-markadaren ondoren euskal arte-aren historiografian bazegoelapolitikoki konprometitutako ar-tistak edo politikarekin zerikusiazutenak aztertzen zituen lerro na-gusi bat; horiek guztiak gizonez-koak ziren beti. Baneukan aran-tza bat sartuta, edo bihozkada bat,bazeudela politikoki konprome-titutako emakumeak, baina ez zi-
rela irakurtzen ikuspuntu politi-ko batetik, baizik eta sozialetik.Mugimendu eta borroka feminis-ta ikusi izan dira errealitate sozialbatean, ez politikoan. Emakumehoriek horregatik zeuden biga-rren mailan. Ikertzen hasi nintzenorduan. Egia da kronologikokiberantiarragoak direla aztertu di-tudanak, 1970eko hamarkadarenerdialdekoak zirelako. Konturatu
nintzen mugimendu horientzakoprodukzio artistikoak egin zituz-ten emakume asko zeudela: logo-ak, kartelak, artelanak... Aurretikez zegoen ezer eginda, eta horre-tan hasi nintzen.Bigarren mailan egonda, zaila
izan al da informazioa eta mate-
riala biltzea?
Ikaragarri zaila. Ez zegoen apenasmaterialik, eta ikerketarik ere ez
«70eko hamarkadan egiten zirengauzak pentsaezinak dira egun»Garazi Ansa b Arte komisarioa
Artearen eta 70eko hamarkadako mugimendu feministaren arteko harremana aztertuz, erakusketa bat jarritadauka Ansak Bilboko Azkuna zentroan. Erakusketen antolatzaile lana eta komisarioarena uztartzen ditu.
4 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko azaroaren 8aElkarrizketa
zegoen eginda. Artista bakan ba-tzuei buruzkoa, bai; baina ez gaihoni buruzkoa, baizik eta haienprodukzio artistikoari buruzkoa.Bibliografiarik ez zegoenez, infor-mazio hori lortzeko, artistekinzuzenean jarri beharra neukanharremanetan, eta oso zaila izanzen. Emakume artista helduekdaukaten arazoa da beren ildo ar-tistikoa utzi egin behar izan zute-la, hainbat arrazoi tarteko.50-60 urteen bueltan dabiltzan
emakumeak dira, eguneroko ohi-ko bizitza egiten dutenak. Kon-taktuak lortzea oso zaila egin zi-tzaidan hasieran. Ia urtebete be-har izan nuen lortzeko, baina pix-kanaka hasi nintzen informazioabiltzen. Kontua da elkar ezagu-tzen dutela, eta badutela nolabai-teko harremana.Ahanzturan dauden artista ho-
riek testigantza emateko prest
al zeuden?
Ilusio handiarekin hartu zutenproiektua. Bazuten, esaterako,
euren garaiko kideek jaso dutenatentziorik eurek jaso ez dutensentsazioa. Ibilbide artistikoa ezzuten utzi eurek nahi zutelako,baizik eta horretara behartu zi-tuztelako. Horregatik, asko es-kertu dute orain beren artelaneieta ekintzei balioa ematea.Nola findu duzu erakusketa?
Gauza asko utzi al duzu kanpo-
an?
Saiatu naiz gauzak kanpoan ezuzten, haiek nahikoa kanpoangeratu direlako jada. Buruko mi-nik handiena izan nuen kontura-tu nintzenean garaiko testuingu-rua ez zela hain sinplea. Kontuaez da hainbat mugimendurekinkolaboratzen zuten artista batzukzeudela bakarrik, baizik eta ema-kume haien identitatea oso ez-berdina zela: artista sentitzen zi-ren batzuk; beste batzuek eurenburua ez zuten artista gisa senti-tzen, militante gisa baizik; eurenburua artistatzat jotzen zutenakbaina mugimendu feministare-kin zuzenean lan egiten ez zute-nak ere bazeuden, nahiz eta be-ren lanetan genero irakurketa osozuzenak egiten zituzten...Oso zaila izan da identitateen
pot-pourri hori erakusketara era-matea. Askok bere izena ez zutenikusi nahi artista balira bezala,militante moduan egin baitzutenberen produkzioa. Niretzat, mailaberean zeuden denak, bakoitza-ren produkzioa ezinbestekoa bai-tzen garaiko testuingurua uler-tzeko.Pilatutako materiala, hori izan
da beste zailtasunetako bat. Iker-keta egin ahala sortutako artxi-boa bolkatu bezala egin dut. Era-man ditut artelan batzuk; eramanditut kartelak, flyerrak edo aldiz-kariak; eta eraman ezin izan du-dan materialaren argazkiak ereatera ditut, mahai batean sakaba-natuta jartzeko.Sorpresarik izan al duzu?
Aipatu dudan moduan, garai har-tan dena sinpleagoa izango zelauste nuen. Horrez gain, garaikoloraldiak ere harritu nau. ArteEderren fakultatea sortzen ari zengaraia hartan, trantsizio momen-tu horretan zeuden, askatasunegarria zegoen... Testuinguru be-rezi hura sortzea bultzatu zuengarai hark, eta oso identitate ez-berdineko jendea elkartu zen.Bere garaian zenbat proiektu
egin ziren, horrek ere harritutautzi nau; gaur egun, oraindik ere,ez ditugu ezagutzen batzuk. Ai-patu didatenez, garai hartan uni-bertsitatean edo arte eskolan zeu-den eurak, eta sortu eta sortu ari-tzen ziren; ez dago, ordea, horrenguztiaren dokumentaziorik. Ho-rregatik, badirudi ez zela existi-
Hainbat modutan iritsi naizerakusketak egitera. Kasu hone-tan, lehiaketa izan zen bidea. Nor-berak bere proiektua aurkeztendu, eta, zorterik ez badaukazu,beste toki batean aurkezten duzu[barrez]. Beste batzuetan, berriz,gertatu izan zait artista talde batniregana hurbiltzea, gai bati bu-ruzko erakusketan nik komisariolana egiteko gogoa daukatelako.Euskal Herritik kanpo ere jarri
dituzu bi erakusketa, Lisboan
eta Eindhovenen, Herbeheree-
tan. Nolatan?
Galeria batean egin nituen prakti-kak izan ziren Lisboan. Eindho-venen kasuan, berriz, komisario-
tza praktika batzuk egi-tera joan nintzen hara,eta, praktika haiek buka-tzean, hain justu, Euro-pako hainbat erakundekantolatzen duten Inter-nationale proiektua jarrizuten martxan. Proiek-tuak oraindik ikusgarri-tasun txikia zuenez, ho-rri buruzko lan txiki bategiteko aukera eskainizidaten.Askotan esaten da Eus-
kal Herrian artea ez dela
behar bezala balora-
tzen. Hemendik kanpo
ba al dago beste modu
bateko pertzepziorik?
Antzekoa dela esangonuke; kanpoan ez dutsumatu artearekiko per-tzepzio handiagorik.
Kanpora joatean, egia esan, artea-ren munduko jendearekin bil-tzen naiz, eta eurak, bai, eurakerakusketak eta abar ikustera jo-aten dira. Hemen, berriz, askota-riko jendearekin ibiltzen naiz.Ez da baloratzen, beraz?
Denetik dago. Badago arrakalabat arte garaikidearen eta gizarte-aren artean; errazago kontsumi-tzen dira beste garaietako arteak. Esan liteke badagoela artearen
merkantilizazio bat eta komuni-
kabideetan agertzen diren gau-
za jakin batzuek bakarrik dutela
arrakasta?
Behin eta berriz esaten dugu hori.Artearen merkantilizazioa da iru-di batzuk lehen planoan jartzeaeta beste batzuk ezkutatzea. Or-duan, badirudi arte garaikidea de-la ez dakit zenbat milioi euro balioduen artefaktu bat eta eliteak ba-karrik kontsumitu eta eskura de-zakeena; gainontzeko guztiak su-mindu egiten dituela dirudi. Edo,beste adibide bat jarrita, ETB1ekoArimaren margolariak saioa. Ar-tistekin egindako realityhorrekez du errealitatea erakusten. Arte-lanek milioiak balio izatea arte be-zala saltzen da, baina, berez, iza-
tez, ekonomia da. Distortsio ho-rrek eta dauden titulu salgarri ho-riek ahalbidetzen dute dena es-pektakularizazio baten mendeuztea. Eta beste zerbait da artea;artista gehienak prekaritatean bi-zi dira, eta beste lan bat egin beharizaten dute. Zure kasuan, ia urtebete behar
izan zenuen Bilboko erakuske-
tako kontaktuak lortzeko. Ogi-
bideren bat izan beharko ze-
nuen bitarte horretan, ezta?
Bai. Artearen Historian eskolak
ematen ditut EHUn, eta, zorionez,
egonkortasun bat ematen dit ho-
rrek. Oso-oso zaila da, bestela. Ho-
rrelako proiektuak urtean behin
ateratzen dira, edo bi urtean
behin. Ondorioz, beste lan batzuk
egiten joan behar duzu. Unibertsi-
tateko irakaslea naiz, hainbat
proiektu egiten ditut, BERRIArako
arte kritikak idazten ditut... Pix-
kanaka sortzen diren gauzak egi-
ten ditut. Lanpostu finko bat be-
har da artearen munduan eta ko-
misario lanean gutxieneko egon-
kortasun ekonomikoa izateko.
Sare sozialetako bideo, meme
eta abarrek ahalbidetzen dute
beste mota bateko arte berria
egitea?
Bai, noski. Artea egiteko euskarriezberdinak daude. Egia da histo-rikoki eskulturak, pinturak etaarkitekturak izan dutela indarra,baina, garaiak aldatu ahala, eus-karriak ere aldatzen joaten dira.Kontraesanik ba al dago erakus-
ketak antolatzean eta horiei bu-
ruzko arte kritikak idaztean?
Ez. Noski, nik ez dut idazten nireerakusketei buruzko kritikarik[barrez]. Ez dago kontraesanik;justu kontrakoa: oso bateraga-rriak direla uste dut. Kritikakidazteak eskatzen dit bi asteanbehin, gutxienez, erakusketa ba-tera joatea, instalazioak ikustea,gaiak nola planteatuta dauden az-tertzea... Hori guztia ikasketa pro-zesu bat da; nik egin behar ditu-dan erakusketetarako oinarri batsortzea da. Zerk funtzionatzenduen eta zerk ez ikusten duzu, etaoso baliagarria da hori, noski.Komisario lana eta feminismoa
uztartuta, gaur egun zer egora-
tan zaudete emakumeak?
Artearen munduan, orokorrean,berdintsu dago emakumeen pa-pera, bai artistei dagokienez, baikomisarioei dagokienez. Gizone-kin alderatuta, egia da paretsu lanegiten dugula, baina emakumeekbaino ikusgarritasun handiagoadute gizonek. Eta, gezurra badiru-di ere, soldata arrakala handia da-go. Haizea Barcenillak ikerketabat egin zuen duela pare bat urte,eta beldurgarria zen bien arteanzegoen desberdintasuna.
MIGUEL SAN CRISTOBAL
tzen. 1970eko hamarkadan eginzituzten performanceei, bideoeieta abarrei buruz hizketan hasi zi-tzaizkidan.Espainiako Gorteetarako hau-
teskundeak izango dira igande-
an. Nola ikusten duzu egungo
mugimendu edo alderdi politi-
koen eta artearen arteko lotura?
Profesionalizazioarekin, gehiagodesberdindu dira bakoitzaren ro-lak. Lehen, halakorik ez zegoe-nez, mugimendu batek kartel batbehar bazuen, artista batenganajotzen zuen; ez zegoen diseina-tzaile grafikorik. Gaur egun, ba-daude beren burua feministatzatjotzen duten artistak, eta garai ba-
tean oso zaila zen artista batek be-re burua hala definitzea, funtseanikuspegi horretako lanak eginarren; militanteak ziren gehiago.Profesionalizazio horrek, agian,
baretu egin du 1970eko hamar-
kadan bor-bor zegoen egoera?
Askok esaten dutenez, garai har-tan egiten ziren gauzak pentsae-zinak dira egun. Kontatu didate-nez, gaur egun egingo balituzte,atxilotuta eramango lituzkete[barrez].Komisario Berriak proiektuari
esker lortu duzu zure ikerketa
Azkuna zentroan erakustea. No-
lakoa da komisario baten lana?
Bakoitzak bere kezketatik abia-
tuta sortzen du erakusketa, ala
enkargu bidez?
Denetik dago. Komisario batenlana da erakusketa bat proiekta-tzea, gaia edo diskurtsoa lantzeaeta ikertzea, eta ikertutako horipublikoari erakustea. Ohikoenada erakusketa bat proiektatzea;ondoren, beste ikerketa bat egi-ten du erakusketa horren artelanegokienak zein diren erabakitze-ko. Ondoren, instalazioa pentsa-tu behar izaten da, muntaketa,testuak idatzi...
5GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko azaroaren 8a Elkarrizketa
Andre artista helduek dutenarazoa da utzi egin behar izanzutela beren ildo artistikoa,hainbat arrazoi tarteko»
«Oso zaila zen 1970eko artistabatek bere burua feministatzatdefinitzea, funtsean ikuspegihorretako lanak egin arren»
«Badago arrakala bat artegaraikidearen eta gizartearenartean; errazago kontsumitzendira beste garaietako arteak»
«Gizonekin alderatuta, paretsulan egiten dugu emakumeok,baina ikusgarritasunhandiagoa dute gizonek»
‘‘
RIRITZIALeire Narbaiza
Ez hamaika, ez behin: ONCE
Ohetik jaiki aurretikirratia isiotzeko ohi-tura daukat. Esnatubitartean titularrak,
trafikoa eta eguraldi aurreikus-pena entzunda hasten dut eguna.Euskaraz gustatzen zait hori egi-tea, eta ohe ondoko gailuan Eus-kadi Irratia baino ezin dut en-tzun. Albisteak eta informazioaez ezik, iragarkiak ere belarrira-tzen dizkigu kate horrek. Etaigortzen duen ia publizitate guz-tia euskaraz izaten da. ONCEre-nak izan ezik. Beste anuntzio ba-tzuek jingle-a (iragarkiko kan-tua) gaztelaniaz izaten dute,markak edo produktuak estatuespainiarrean saldu nahi badira,behintzat. Baina ONCEkoek, jingle-ak ez ezik, iragarkiaren
mamia ere —elkarrizketa bat, be-harbada— gaztelaniaz izaten dute.
Euskadi Irratian anuntzioakerdaraz emateak ikaragarri kez-katzen nau. Nire iritziz, irrati pu-blikoak ez luke halakorik onartubehar; publizitate kontuak eus-karaz izatea bermatu beharkoluke. Esan beharra dago elkarriz-keta edo testu zati horiek hitz jo-korik ez dutela izaten, baina kanpainaren leloa euskaratutaegoten dela (oraingoa ONCE, hamaikaren hamaikada, euska-raz zentzu handirik ez duena).Beraz, uste dut erdarazko pasartehoriek berdin-berdin funtziona-tuko luketela euskaraz emanda,eslogan euskaratuek bezainbeste.Beste iragarki batzuetan, ostera,elkarrizketako ahotsak famatue-
nak izaten dira, Espainiako per-tsonaia famatuenak, jakina. Eza-gunak egingo zaizkigu ala ez, bai-na horrek ez du funtzionatzenirratian, euren ahotsa aurpegi barik ezagutzea zailagoa delako.Horrelakoak oso-osorik gaztela-niaz ematen dituzte. Horregatikda larria euskara hutsezko ia irra-ti bakarrak erdarazko iragarkiakjartzea. Euskarari dagokionez,ONCEk ere izan behar luke gurehizkuntzarekiko begirune txikibat, ezgaitasunarekin lan egitenduen talde bat den aldetik. Sen-tsibilitatea izan beharko lukete,baina ez da hala, zoritxarrez.
Era berean, ONCEk berak era-giten dizkit beste errezelo batzuk.Spot batzuetan eurei esker zen-bat umek eta nagusik ikasi duen
braillen idazten, edo zenbat per-tsonari lagundu dieten lan mun-duan sartzen, egindako guztianabarmentzen dute. Ez dut nikhalakorik ukatuko. Baina neureburuari galdetzen diot, halakoakentzuten ditudanean, ez ote da-goen administrazio publikorenbat horren ardura duenik. Elkar-te bat ote da ardura handi horibere bizkar gainean daraman ba-karra? Beraz, jokatzen ez badut,lagako ditut behar gorria dutenpertsonak laguntza barik? Ez, ez
litzateke hala izan behar. Zergakordaintzen ditugu, hain zuzenere, halako pertsonek laguntzaizan dezaten, edo behintzat ho-rrela izan beharko luke. Errukiaeragin, karitatea lortzeko. Bainakaritatea ez da justizia.
Begitantzen zait ezin direla beharrizan hauek limosnaren eskuetan laga, jendearen apetenesku. Are gutxiago jokoa dutene-an oinarri, diru iturri nagusia lo-teria denean, eta horrelako leloedo esloganak erabiltzen dituzte-nean: No importa porqué juegas,
lo importante es que no dejes de
hacerlo (Ez du inporta zergatikjokatzen duzun, garrantzitsuenada jokatzeari ez lagatzea). Azkenboladan denon ahotan dago joko,kezka handia eragiten du, etamodu horretan bultzatzea ez delaegokiena pentsatzen dut.
ONCE ingelesez irakurtzen ba-dugu, guanz, «behin» esan nahidu, eta horregatik hau guztiau ezdut behin bakarrik esango, asko-tan, hamaika bider baizik.
Euskadi Irratiananuntzioak
erdaraz emateakikaragarri kezkatzen
nau. Nire iritziz, irrati publikoak
ez luke halakorikonartu behar
Irudiab Donostia
Hilabeteko greba, hasteko zorianELA sindikatuak deituta, hilabeteko grebara deituta daude Gipuzkoako zahar etxeetako langileak. Konponbi-
derik ezean, astelehenean da hastekoa greba, eta abenduaren 11ra arteko deialdia egin du ELAk. Horren hari-
ra, Gipuzkoako Senideak elkarteak deituta, elkarretaratzea egin zuten asteartean, aurrez ere «prekarioa» zen
eremu bat «are gehiago» okertuko dutela salatzeko —irudian, egoiliarren senideak, aldundiaren atarian—.
Langileek 118 greba egun pilatu dituzte jada, eta 149ra iritsiko lirateke abenduaren 11n. JUAN CARLOS RUIZ / FOKU
Zaldunborda Gelditu plataforma sortudute Hondarribian, proiektua gelditzeko
HONDARRIBIA b100.000 metro koadrori eragiten dio HondarribianZaldunbordako eremuan eraiki nahi duten outlet herrixka-k, eta ho-rietatik 29.000 metro koadro hartuko ditu merkataritza guneak. Ho-rren aurrean, Zaldunbora Gelditu plataforma sortu dute Hondarribikodendari, ostalari, talde ekologista eta herritarrek.
30.265ZENBAT LANGABE ZEUDEN URRIAN
Joan den irailean baino 551 langabe gehiago (%1,82), baina iazko urrian
baino 1.974 gutxiago (%6,5). SEPE Espainiako Enplegu Zerbitzu Publi-
koak emandako datuen arabera, urrian 30.265 langabe zeuden Gipuz-
koan. Abuztutik irailera 368 langabe gutxiago zenbatu zituzten.
GIPUZKOAKO HITZAk irakurleen eskutitzak argitaratzen ditu. Ez dituzte 1.400 ka-
raktere baino gehiago izan behar, tarteak barne, eta GIPUZKOAKO HITZAk mozteko
eskubidea du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria adierazita:
Gipuzkoako Hitza, Martin Ugalde kultur parkea z/g, 20140 Andoain. Eskutitzak Inter-
net bidez bidaltzeko:gipuzkoa@hitza.eus.
%
6 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko azaroaren 8aIritzia
2020rako turismo tasa sortzeko eskatudute Gipuzkoako Batzar Nagusiek
DONOSTIA bGipuzkoako Batzar Nagusiek aho batez eskatu dute2020. urterako, «arrazoizko epe baten barruan», turismo tasa sortze-ko. Elkarrekin Podemosen ekimenez aztertu zuten gaia, herenegun,eta erabateko babesa izan zuen proposamenak. Gipuzkoako Foru Al-dundiari eta Eusko Jaurlaritzari egingo diote orain eskaera.
7.739BEHOBIA-DONOSTIAN IZENA EMAN DUTEN GIPUZKOARRAK
Etzi jokatuko dute Behobia-Donostia lasterketa, ehungarrena, eta 33.379
korrikalari daude izena emanda, 7.739 gipuzkoar tartean. Haile Gebrse-
lassie etiopiarra izango da gonbidatu berezia.
Beñat Alberdi Aretxabaleta
Espainian, presidente-
gaien arteko eztabaidan,
mintzagai izan da immi-
grazioaren gaiaren tra-
taera; izan ere, hautagai batek
handiak bota zituen gaiari buruz:
zenbakiak, zurrumurruak, uste-
ak... Baina inork ez zion erantzun.
Beste kontu bat da hautagai ultra-
eskuindarrarekin eztabaidatu be-
har den edo ez. Hala ere, kontua
Euskal Herrira ekarrita, bada
behin eta berriz gertatzen den fe-
nomeno bat: zurrumurruak egia
gisa aurkezten dira askotan, eta
bere horretan gelditzen dira gero.
Horren jakitun, egoera horren
aurkako sareak sortu dituzte hain-
bat herritan. Aretxabaletan, Zu-
rrumurruen Aurkako Sarean eta
udalak berak sustatuta, bukatu
berri dute formakuntza. Praktikan
jartzea tokatuko zaie orain.
«Gipuzkoako Foru Aldunditik
deitu zidaten proposamena egite-
ko», argitu du Karmele Uribarri
Aretxabaletako Udaleko Gizarte-
gintza zinegotziak. «Aukera poli-
ta iruditu zitzaigun». Aldundia
programa pilotu bat garatzen ari
da zurrumurruen inguruan, eta,
Aretxabaletan ez ezik, beste bost
herritan ere landuko dute ideia.
Aretxabaleta ez dute aukeratu,
espresuki, bertan immigrazioare-
kin arazoak dauzkatelako, hain-
bat ezaugarri berezi dauzkalako
baizik: herri txikia da, herritarren
arteko harremana estua da, elka-
rren artean eragiteko gaitasuna
dago herrian... Azkenean, erraza-
go antzeman ahal izango dute
metodologia hori herri txiki bate-
an eraginkorra den edo ez.
Proposamena talde txiki bat
sortzea zen, hogei pertsona ingu-
rukoa. Asmoa zen formakuntza
saioak eskaintzea, Aretxabaletan
zurrumurrurik ez sortzeko talde
bat osatzeko helburuarekin; hau
da, immigratzaileen aurkako us-
tezko esanak desmuntatzeko gai-
tasuna daukan pertsona talde bat
sortzea zen erronka.
Eta, hasierako proposamenari
erantzunda, egun osatuta dauka-
te hamazazpi pertsonako talde
bat. Hainbat profiletako jendea
batu dute: eragileetako aktibis-
tak, norbanakoak, erretiratuak,
gazteak... Taldea osatzeaz harago,
ordea, garrantzi handiagoa du
formakuntzak berak. Baina hor
sortzen da galdera: zer formakun-
tza jaso behar dute eragileek?
Bi saio egin dituzte Aretxabale-
tan. Xabier Aierdi kolektibo ho-
rretako kidearekin egin zuten le-
henengoa, informazioa jasotzeko;
eta Raquel Moreno D-Cas enpre-
sako aktibistarekin bigarrena,
gaitasunak garatzeko. Katalunia-
ko enpresa da D-Cas, Col Lectiu
d’Analistes Socials, eta, besteak
beste, politika sozialak garatzeko
aholkularitza eskaintzen die era-
kunde publikoei.
«Egungo egoeraren argazkia
ikusi genuen lehen saioan», azal-
du du Uribarrik. Gaiaren oinarrira
jo zuten: zer diren estereotipoak,
zein den immigrazioaren egoera
orokorrean eta Aretxabaletan ze-
hazki, zeintzuk diren ahoz aho
dabiltzan zurrumurruak... Zine-
gotziak gaineratu du baliagarria
izan zitzaiola Aierdik azalduta-
koa: «Oinarria da zurrumurrua
zabaltzen ari den pertsona ez dela
arrazista, nire moduko pertsona
bat dela. Beldurra die kontu eze-
zagunei, eta horrelako gauzak sal-
tzen dizkiete». Bigarren saioan,
berriz, ustezko esan horiei eran-
tzuteko gaitasuna landu zuten:
«Argumentuak ikasteak garran-
tzia du, baina garrantzitsuagoa da
gaiari nola heldu definitzea», ze-
haztu du Morenok.
Azkenean, eztabaidan tema-
tzea ez dela ona gaineratu du
ekintzaileak, eztabaida askok ez
baitute balio bakoitza bere jarre-
ran indartzeko baino. «Elkarriz-
keta lasai eta eraginkor bat izan
behar da. Besteak zure iritzia en-
tzun behar du, eztabaida berotue-
tan ez bezala». D-Caseko kideak
argi dauka informazio truke ho-
rretan gakoa ez dela bestea kon-
bentzitzea, bere bertsioari buruz-
ko dudak sorraraztea baizik.
«Etxera doanean, esan duenari
buruz ziur ez egotea».
Helburu horiek lortzeko hain-
bat estrategia erabil daitezke; adi-
bidez, galderak egitea: zergatik
diozu hori? Horrelako egoera bat
pasatu al duzu inoiz? «Egia abso-
luturik» ez daukala argitu du Mo-
renok, eta hainbat faktorek eragi-
ten dutela erantzunean; hala nola
pertsonen gaitasunak. Haren hi-
tzetan, ez da gauza bera pertsona
umoretsu batek umorea bestea-
ren argumentuak dudan jartzeko
erabiltzea, edo pertsona ardura-
tsu batek zentzuzko datuak ma-
haigaineratzea. «Parte hartzaile-
en estrategiei buruz hitz egiten
dugu saioetan», esan du ekintzai-
leak. «Sarri, asko ikasten dugu
guk ere».
Agenteen garapenaFinean, zurrumurruak sortzen
diren egoeretan, izan taberna ba-
tean, supermerkatuan edo auto-
an, egoerei heltzeko moduak eta
tresnak landu dituzte saioetan. Ja-
so dute informazioa, eta hitz egin
dute gaia lantzeko moduei buruz;
orain, norberak jakin beharko du,
dauzkan gaitasunekin, egoera ba-
koitzari erantzuten. Oraingoz, ez
dute zehaztu harremana nola
mantenduko duten, baina bada-
kite mantenduko dutela.
Komunitateen elkarbizitzara-
ko hiru eredu daude munduan:
frantsesa, ingelesa eta kanadarra.
Frantzian, etorkinak atzean utzi
behar izaten du bere iragana, eta
bertako eredura moldatu behar
izaten du. Eredu ingelesean, be-
rriz, bere txokoa izaten du komu-
nitate bakoitzak, baina elkarren
arteko harremanik gabe. Kana-
dan, azkenik, jatorri ezberdine-
koek elkarrekin eraiki dituzte ko-
munitate berriak. «Kanadako
eredua sustatu behar dugu», na-
barmendu du Morenok.
Zurrumurruen Aurkako Sareak eta Aretxabaletako Udalak sustatuta,aste honetan egin dute zurrumurruen aurkako azken formakuntza saioa.Eratu berri dute immigranteen aurkako esanak argitzeko taldea.
Aurreiritziak argitzeko
Aretxabaletako Zurrumurruen Aurkako Sarearen formakuntza saioa. BEÑAT ALBERDI
7GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko azaroaren 8a Gaiak
Zurrumurrua zabaltzenduen pertsona ez daarrazista. Beldurradauka, eta horrelakoaksaltzen dizkiote»Karmele UribarriAretxabaletako Gizartegintza zinegotzia
«Parte hartzaileenestrategiei buruz hitz egiten dugusaioetan. Sarri, askoikasten dugu guk ere»Raquel MorenoD-Cas enpresako kidea
‘‘
8 GaiakGIPUZKOAKO HITZA
Ostirala, 2019ko azaroaren 8a
Mario Zubelzu, Ander Avellaneda
eta Unai Etxeberria, Tolosako
Berazubi futbol zelaian. JON URBE / FOKU
Unai Zubeldia Tolosa
Aurkaria men-dean hartukobalu, aurreraegitea lortukobalu... Tolosafutbol taldeko
jokalariak eta entrenatzailea bal-dintzazko esaldi guztiei ihes eginnahian dabiltza azken asteotan,baina, nahi gabe ere, «Pontellas»besterik ez dute entzuten bateaneta bestean. Espainiako Hiruga-rren Mailako lehen multzoko tal-dea da Pontellas, Porriñokoa (Ga-lizia), eta, Tolosaren gisan, histo-riako balentriarik handienetakoaegiteko aukera dauka hurrengoasteazkenean.Izan ere, sasoi honetan lehiake-
taren egitura aldatuta, Tolosak etaPontellasek Espainiako Kopakoatariko kanporaketa jokatukodute Tolosako Berazubi futbol ze-laian, 19:00etan, eta irabazlea Eu-ropako lehiaketaren bat jokatzen
ari ez den Espainiako Lehen Mai-lako talde baten aurka ariko dahurrengo kanporaketan, aben-duaren 18an. Hurrengo asteanaurrera eginez gero, Berazubinbertan jokatuko lukete kanpora-keta hori, eta balizko aurkarienartean leudeke Reala eta Eibar,Espainiako Lehen Mailan ari di-ren Gipuzkoako bi taldeak; baitaAthletic, Alaves eta Osasuna ere.Urriaren 16an egin zuten zoz-
keta. «Eta egia da egun horretanoihartzun handi samarra izanzuela albisteak», aitortu du An-der Avellanedak, Tolosa futboltaldeko entrenatzaileak. Partidaetxean jokatzea, hori besterik ezzuen nahi tolosarrak, eta, alde ho-rretatik, «oso balekoa» izan zenzozketaren emaitza. Aurkaria az-tertzen hasita dago, jada, Tolosa-ko entrenatzailea. «Ikusi ditugupartida batzuk, eta baloia jokatze-ko joera izaten dute Galiziako li-gako taldeek. Ez da izaten hain-beste kontaktu eta oldarkortasun.
Hori guztia aintzat hartuta, gure-tzat ona da horrelako talde batenaurka jokatzea». Hori bai, azkendenboraldietan Hirugarren Mai-lako taldeen igoerak-eta kontuanhartuta, Avellanedak azaldu duGaliziako eta Euskal Herriko tal-deak izaten direla, normalean, in-dartsuenak. «Eta ez da kanpora-keta erraza izango».Pontellasek 2-0 galdu zuen
joan den asteburuan Somozasenzelaian, eta 14. postuan dago sail-kapenean, 12 punturekin, jaitsie-ra postuetatik bi puntura. Tolo-sak, berriz, hiru porroten ondo-ren —Portugalete (0-3), Santutxu(4-0) eta Vitoriaren aurka (0-4)—,0-2 hartu zuen mendean Pasaiajoan den ostiralean, eta 11. pos-tuan daude gipuzkoarrak, 15punturekin. «Garrantzitsua zenbolada txar hori nolabait etetea,eta lortu genuen, zorionez. Lehenzatian sartu genuen lehen gola,eta eurite handia hasi zuen gero.Putzuz bete zen zelaia, eta zaila
Joan den denboraldiaren amaieran Espainiako HirugarrenMailara igota, Espainiako Kopako atariko kanporaketajokatuko du Tolosak asteazkenean, Berazubin, PontellasGaliziako taldearen aurka. Irabaziz gero, Lehen Mailakotalde baten aurka ariko da abenduaren 18an, etxean.
Tolosan erebadaude izarrak
9Gaiak
Oso polita litzatekeOlentzeroren opariaabenduaren 18raaurreratzea; orduan, gu izango gara umeak»Ander AvellanedaTolosa futbol taldeko entrenatzailea
«Goiz da oraindik. Ligakopartida bat daukaguPontellasen aurka jokatuaurretik, baina ilusiozgainezka gaude»Mario ZubelzuTolosa futbol taldeko kapitaina
«Oso hilabete bereziakizaten ari dira. Galtzekoezer askorik gabe jokatugenuen kanporaketa,eta ondo atera zen dena»Unai EtxeberriaTolosa futbol taldeko jokalaria
‘‘
GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko azaroaren 8a
partida ofizial bat jokatzea», ai-
tortu du Avellanedak. «Denbo-
raldi-aurreko lagunartekoren bat
jokatu izan dugu talde indartsu
baten aurka; Realaren aurka, adi-
bidez. Baina beste gauza bat litza-
teke hau». Eta hitzez kontrakoa
adierazi nahi badute ere, nahi
gabe burua hasi da abenduaren
18ko balizko partida hori irudika-
tzen. «Historikoa litzateke klu-
barentzat. Tolosak hiru urte ba-
rru beteko ditu ehun urte, eta sari
zoragarria litzateke Lehen Maila-
ko talde baten aurka jokatzea, bai
jokalarientzat, bai klubarentzat
eta bai herriarentzat».
Denboraldi hasieratik lesio de-
zente izaten ari da Tolosa, «zortzi
bat edo», eta Pontellasen aurka-
ko partidarako gehienak erreku-
peratzeko erronka dauka Avella-
nedak. «Aurreko denboraldian
protagonista izan ziren jokalari
horietako asko, eta oso garrantzi-
tsuak dira guretzat». Urrutira
joan gabe, Iker Hernandezek min
hartu zuen joan den ostiralean,
Pasaiaren aurka, eta zail izango
du jokatzea; erdilariak haustura
txiki bat izan zuen aduktorean.
Tolosak Reala C-ren aurka joka-
izan zen jokaldiak lotzea; eroso
aritu ginen». Denboraldi hone-
tan «mailari eustea» besterik ez
dauka buruan Tolosak. «Argi
dago bi liga daudela liga bakarre-
an. Gainerakoak baino indartsua-
goak dira zortzi-bederatzi talde.
Hortik atzerakoa da gure liga. Gu-
retzat final baten parekoa izango
da partida bakoitza».
Hasi da mugimenduaUnai Etxeberria Tolosako jokala-
riak aitortu du «oso hilabete bere-
ziak» izaten ari direla azken
hauek, joan den denboraldiaren
amaieran Espainiako Hirugarren
Mailara igotzea lortu zuelako tal-
deak, eta Koparen saria iritsi dela-
ko jarraian. Tolosak, Urdulizek
eta Ariznabarrak hiruko kanpo-
raketa bat jokatu zuten ekainean,
Euskadiko Federazioaren izenean
Kopan hiru taldeetako zein ariko
zen zehazteko, eta tolosarrak na-
gusitu ziren azkenean. Azken lan-
ga igarotzea bakarrik falta zaie
orain sari handia lortzeko. «Gal-
tzeko ezer askorik gabe jokatu ge-
nuen kanporaketa, ahal zen mai-
larik onena emateko erronkare-
kin, eta ondo atera zen dena». Eta
egun batzuk falta diren arren,
Etxeberriak onartu du jada naba-
ritzen ari direla inguruan mugi-
mendua sortzen ari dela.
Hori bai, oinak lurrean dauzka
Mario Zubelzu taldeko kapitai-
nak. «Goiz da oraindik. Ligako
partida bat daukagu Pontellasen
aurka jokatu aurretik». Bihar,
Reala C-ren aurka, 16:30ean, Be-
razubin. «Baina ilusioz gainezka
gaude. Badakigu partida gogorra
izango dela Kopakoa, baina dena
emango dugu eta ea aurrera egi-
teko aukera daukagun; handia li-
tzateke».
1922an sortu zen Tolosa futbol
kluba, eta Espainiako Bigarren B
Mailan ekin zion bideari. Hiruga-
rren Mailan aritu zen 1930-1931n
eta 1932-1933an, eta horixe izan
da taldearen langa ordutik. «Ho-
rregatik litzateke hain berezia Le-
hen Mailako talde baten aurka
tuko du bihar, eta lau egun geroa-
go iritsiko da jokalariengan ilusio
berezia eragin duen partida, Es-
painiako Kopakoa. «Saria da, go-
zokia, eta ez dugu alferrik galdu
nahi».
Eskatzen hasita, RealaZaleen babesarekin Berazubi lepo
beteta dela, egun bakarrerako
bada ere, Espainiako Lehen Mai-
lara bidaia egiteko erronka dauka
Tolosak. Eta, berriz ere baldin-
tzazko esaldiei tokia eginda, gero
zer? Burua martxan hasi da berriz
ere. «Eskatzen hasita, euskal tal-
de baten aurka jokatzea gustatu-
ko litzaidake niri», aitortu du
Avellanedak. «Realaren aurka
jokatu nahiko nuke; zoragarria li-
tzateke. Oso polita litzateke Olen-
tzeroren oparia abenduaren 18ra
aurreratzea; orduan gu izango
gara umeak». Badakite Galiziatik
zale dezente etortzekoak direla
asteazkenean, eta etxeko zaleei
ere zelaira inguratzeko eta bero-
tasuna emateko gonbita egin die-
te Avellanedak, Zubelzuk eta
Etxeberriak. «Sufritu egin behar-
ko dugu sari nagusia lortzeko eta
disfrutatzeko».
Aitziber Arzallus
Arrauna eta futbola
dira kirol nagu-
siak Orion. Orain-
tsu arte hala izan
da, behintzat. Bai-
na bada azken urteetan indarra
hartu duen beste kirol bat, ema-
kumeen artean, batez ere: esku-
baloia. Hori horrela, Eragin esku-
baloi kluba sortu dute herrian.
Soilik neskez osatutako kluba da;
ezaugarri hori duen Gipuzkoako
eskubaloi elkarte bakarra. Abian
den denboraldian, ehun neska in-
guru ari dira kamiseta horia soi-
nean.
«Duela lau urte hasi zen guz-
tia», gogoratu du Idoia Larrañaga
Eragin klubaren sortzaileetako
batek.«Orioko ikastolan neska
talde bat zegoen eskubaloia asko
gustatzen zitzaiona, eta tutorea-
ren bitartez Zarauzko klubarekin
hitz egin zuten herrian eskuba-
loian jokatu ahal izateko». Orio-
ko Herri Ikastolak eta Zarautz Ki-
rol Elkarteak hitzarmen bat egin
zuten, eta, horri esker, haurren
talde bat osatu zuten Orion. Talde
hark Orioko Herri Ikastolaren
izenarekin jokatuko zuen, baina
Zarauzko elkartearen babespean.
Larrañagari proposatu zioten tal-
dearen ardura hartzea. «Orion
bizi naizen arren, zarauztarra
naiz, eta eskubaloian ibilitakoa;
baietz esan nien». Garikoitz Ga-
ragarzak eta biek hartu zuten
neska talde haren ardura.
Hortik aurrerakoa «bilatu
gabe» etorri dela dio Larrañagak:
«ustekabean», neska haiek atze-
tik zetozenen «eredu» izan dire-
la.«Ikusten zuten neska talde bat
eskubaloian jolasten, ondo pasa-
tzen, herrian kirol berri bat egi-
ten, kiroldegiaren barruan, eta
eurei ere probatzeko gogoa piztu
zitzaien». Halaxe, eskubaloian
jokatzeko zaletasuna handituz
joan da, eta urte gutxian indar
handia hartu du kirol horrek he-
rrian.
Iazko neguan erabaki zuten
Orion eskubaloi elkarte bat sor-
tzeko urratsa egitea. «2019-2020
denboraldirako aurreikuspenak
egiten hasi ginen Garikoitz eta
biok, eta ikusi genuen denboraldi
honetan laurogei baino gehiago
izango zirela eskubaloian jokatu-
ko zuten oriotarrak. Kopuru hori
ikusita, pentsatu genuen garai
egokia izan zitekeela geure alde-
tik lanean hasteko eta herrian es-
kubaloi elkarte bat sortzeko».
Lan asko egin dute ordutik, elkar-
te bat hutsetik sortzea ez baita
txantxa, baina proiektuak izan
duen harrerarekin «oso pozik»
daudela adierazi du Larrañagak.
«Jokalarien gurasoen eta herrita-
rren laguntza ezinbestekoa izan
da, eta izango da aurre-
rantzean ere».
Eragineko kideek ate
asko jo behar izan dituzte
hilabete hauetan kluba
sortzeko eta osatzeko ba-
liabideak biltzeko. Esku-
baloiarekin lotura duten
hainbat herritarrengana
jo zuten aurrena, eta
haietako zazpik osatu
dute Eragineko zuzen-
daritza taldea. Babesleak
ere bilatu behar izan di-
tuzte. «Hasieran, babes-
le handi bat bilatzea pen-
tsatu genuen, baina kon-
turatu ginen ez direla horretarako
garairik onenak, eta errazagoa
izango zitzaigula babesle txikiak
topatzea». Halaxe egin dute: he-
rriko lau enpresak babestuko di-
tuzte Eragin klubaren bost talde-
ak. «Lehen urtea izanik, jokalari
bakoitzari bere arropa erosarazi
diogu. Beraz, kamisetetan ez dute
babeslearen izenik eramango,
baina taldeek babesleen izena
izango dute», azaldu du Larraña-
gak. Babesle txikiagoak proiektu-
ra lotzeko kanpaina ere egin dute
herrian. «Dendaz denda ibili gara
babesle txikiagoen bila, eta harre-
ra oso ona izan dugu». Laguntza
pribatuaz gain, publikoa ere jaso
du Eragin eskubaloi klubak; hala
nola Orioko Udalarena eta Gipuz-
koako Foru Aldundiarena. «Eta
Aiako Udalak ere lagunduko di-
gula jakinarazi digu, bertako ho-
gei bat jokalari ere badaudelako
klubean». Laguntza guztiak
«ongi etorriak» izango direla na-
barmendu du Larrañagak, «ha-
sieran dena gastua delako». Izan
ere, talde gehienak Karela kirol-
degian entrenatzen diren arren,
entrenamenduetarako materiala
elkarteak erosi behar izan du.
Balioak, emaitzen aurretikEhun bat jokalarik osatzen dute
Eragin, hainbat kategoriatan ba-
natuta. Federatutako bost talde
osatu dituzte aurten: kadete mai-
lako bat du, gazte mailako beste
bat, eta haurren mailako hiru.
Horiez gain, eskubaloi eskolako
gaztetxoak eta eskola kirolean
aritzen diren gaztetxoak ere badi-
tu.
Gazte mailako taldea ateratzea
izan da elkartearen lehen denbo-
raldiko erronketako bat. Gaur
egun arte, Zarauzko bost taldetan
bereizita jokatu dute orain Orioko
gazteen taldea osatzen duten ha-
mabost gazteek. Baina, Eragin
sortu dutenean, herrira itzultzea
erabaki dute. Eraginen izenean
lehen aldiz ari direnez, Gipuzkoa-
ko gazte mailako liga jokatuko
dute denboraldi honetan. «Badi-
ra maila hobea duten jokalari
oriotarrak eta Zarautzen geratzea
erabaki dutenak, eta ondo deri-
tzogu, ez dugulako nahi herriko
kluba oztopo izaterik jokalarien
garapenerako», adierazi du La-
rrañagak. Jokalari horiek lagun-
tzaile dituzte Eraginen, beste
maila batzuetako taldeak entre-
natzen.
Eskubaloia utzia zuten lau bat
neska ere animatu direla nabar-
mendu du Larrañagak, eta hori
«oso pozgarria» dela eurentzat.
Hori baita Eragin klubaren helbu-
ruetako bat, neska gazteak kirola
egitera bultzatzea. Helburu han-
dirik jarri gabe hasi direla adierazi
du Garagarzak, balioak lantzea
dutela xede: «Talde kohesioa ari
gara lantzen, zerbaiten parte dire-
la sentitzea, atxikimendua eta
motibazioa, eta emaitzak etorriko
dira».
Eragin eskubaloi kluba sortu dute Orion. Soilik neskez osatutako Gipuzkoakoeskubaloi klub bakarra da. Aurten, ehun bat neska ariko dira kamiseta horia soinean.
Eskubaloiak badu eragina
Orioko Eragin eskubaloi klubeko kadete mailako Sinergia Fisioterapia eta gazte mailako Lua taldeak. ERAGIN ESKUBALOI KLUBA
10 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko azaroaren 8aGaiak
Jokalarien gurasoen eta herritarren laguntzaezinbestekoa izan da, etaizango da aurrerantzean ere»Idoia LarrañagaEragin eskubaloi klubeko zuzendaritzako kidea
«Talde kohesioa ari garalantzen, zerbaiten parte direlasentitzea, eta motibazioa, eta emaitzak etorriko dira»Garikoitz GaragarzaEragin eskubaloi klubeko zuzendaritzako kidea
‘‘
Ariane Vierbücher Ordizia
Azaroa da eta bibo-teak erakustekogaraia iritsi da. Ezda modak sortzendituzten haien az-
ken joera, ez delako kontu berria.Hori baino harago doa mugimen-dua: elkartasunagatik egitendute.Gizarteak gizonezkoen osasu-
naren inguruan kontzientzia har-tzeko mundu mailako mugimen-dua da Movember; batez ere,prostatako eta barrabiletakominbiziaren inguruan kontzien-tzia sortzea eta ikerketarako diruabiltzea da helburua. «Ingelesezkomoustache —bibotea— eta No-vember—azaroa— hitzen labur-dura da», argitu du Bittor Bolina-gak, Movember kanpainarekinbat egin duen Goierriko MoHerritaldeko kideak. Gizartean geroeta mugimendu ezagunagoa da,eta gero eta gehiago dira mugi-mendu horrekin bat egiten dutenherritarrak. Erraz identifika dai-tezke, gainera, «azaroan biboteauztea» dutelako ezaugarri. Bibo-tearena sinbolikoa da; dibertiga-rria ere izan daiteke, baina irudikontu bat baino harago doa.Movember mugimendua Aus-
tralian jaio zen, 2003an. Halakontatu du Bolinagak. «Urte har-tan, Melbourneko gazte batekprostatako minbizia zuela-eta,hainbat lagunek bibotea uzteaerabaki zuten. Bibotea inor gu-txik uzten zuen garai hartan, etaprostatako eta barrabiletakominbizia mahai gainean jartzekoasmoz hartu zuten neurri hura».Hurrengo urtean, ehunka la-
gunek utzi zuten bibotea Austra-lian, eta Movember fundazioaeratu zuten jarraian. Pixkanaka-pixkanaka, egitasmoa beste lu-rralde batzuetara zabaldu zen(Kanada, Zeelanda Berria, Erre-suma Batua, AEBak, Espainia,Euskal Herria...), eta mundu oso-an zabalduta dago gaur egun.2011n, Ordizian ere hasi zen he-
datzen mugimendua, «Ordizia-ko errugbi klubeko kirol zuzen-dari Paul Hauly australiarrarenbidez». Bibotea utzi zuen hark,eta herritar askorentzat oso dei-garria izan zen. Harrezkero, Goie-
rrin lekua hartuz joan da Movem-ber. Azken urteotan, Nick Knightbritainiarra aritu da kanpaina ho-rren mezua gizarteratzen. 2012anekin zion egiteko horri. Ordizianondo ezaguna da Knight. Azaroairitsi eta bibotea erakutsi du, ha-rro, urte hauetan guztietan. Ingu-rukoen arreta erakarri zuen segi-tuan, eta beste hainbatek ere kan-painarekin bat egin dute harenlanari esker. Iaz eten txiki bat egineta kanpaina Goierrin nola heda-tu hausnartu ondoren, «indartu-ta» datozela azaldu du Knightekberak. «Goierri eskualdea kon-tuan hartuz», MoHerri sortudute, eta lantalde sendoa bildu dazeregin horren bueltan.
Kanpainaren bi ardatzakKontzientziazio lanari dagokio-nez, «gizonezkoen osasunaz gi-zonezkoekin eta emakumezkoe-kin hitz egitea» garrantzitsuadela uste du Knightek. «Izan ere,uste dut gizonok osasun arazoak
ezkutatzeko joera daukagula, be-reziki prostatako edota barrabile-tako gaitzak direnean».Datuak hor daude: «Espainia-
ko Estatuan, urtero, prostatakominbiziaren 30.000 diagnostikoberri baino gehiago egiten dituz-te». Medikuntzak aurrerapausohandiak eman ditu. «Baina, halaizanda ere, oso garrantzitsua dagaitza garaiz antzematea», ze-haztu du Knightek. «Izan ere, ga-raiz antzemanez gero, senda dai-teke. Minbizi mota hori gaindi-tzeko aukerak handiak dira».Baina horretarako «diagnostikoazkarraren garrantzia» nabar-mendu du behin eta berriz. Ho-rregatik, «beharrezko osasunprobak egitera» animatu ditu gi-zonezko guztiak, «inolako lotsa-rik gabe». Knighten ustez, «na-turaltasun osoz» hitz egin beharda gai horren inguruan.Osasun zentroan egin ohi di-
tuzten azterketez gain, etxeannorberak barrabilak ukitu eta
«guztia ondo dagoela aztertzera»animatu ditu gizonezko guztiak.Horren harira, gaineratu du ezduela ulertzen gizonezkoen etaemakumezkoen artean egitenden bereizketa: «Emakumeakanimatzen dituzte nor bere buruaaztertzera, eta hori egiteko me-zuak eta kanpainak hedatzen di-tuzte. Zergatik ez dira zabaltzengizonezkoentzako mezuak?».
Batzeko era ugariSentsibilizazio kanpaina horrekinbat egiteko modu bat baino gehia-go dago. «Bibotea uztea da modudibertigarriena, eta, aldi berean,ondokoen arreta erakartzekoegokiena», azaldu du Kike BiguriMoHerriko beste kideetako batek.Gainera, bibotea utzita, eta ema-kumeen kasuan bibotea jantzita,saria izan dezake sare sozialetanargazkia zabaltzeak. «Diruz erelagun daiteke», gogoratu du Bi-gurik. Ordizian eta Beasainen,adibidez, taberna ugaritan jarridituzte eltzeitsuak. Kontu ko-rronte bat ere ireki dute, eta Face-booken MoHerri profilaren bidezinformazio guztia emango dieteinteresa dutenei. Ikerketara bide-ratuko dute jasotako diru guztia.Kontzertuak, kamiseta sal-
mentak, pintxo-biboteak eta bes-te hainbat ekintza ere antolatu di-tuzte. Modu batera edo bestera,zabaltzea da erronka.
Azaroarekin batera, Movember kanpaina hasi da. Goierrin, MoHerri talde berrituakbat egin du, gizonezkoei eragiten dien minbizien inguruan sentsibilizazio lana egiteko.
Utzi bibotea modaz harago
Movember mugimenduarekin bat egin dute Goierrin, MoHerri taldearen bidez. ARIANE VIERBÜCHER
11GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko azaroaren 8a Gaiak
Melbourneko gaztebatek prostatakominbizia zuela-eta,hainbat lagunek biboteauztea erabaki zuten»Bittor BolinagaGoierriko MoHerri taldeko kidea
«Gizonok osasunarazoak ezkutatzekojoera daukagu, berezikiprostatako edotabarrabiletako gaitzak»Nick KnightMovemberren sustatzailea Goierrin
«Bibotea uztea damodurik dibertigarriena,eta, aldi berean,ondokoen arretaerakartzeko egokiena»Kike BiguriGoierriko MoHerri taldeko kidea
‘‘
Irati Saizar Artola Tolosa
Haurrak abesten ja-
rri ditu Juantxo
Zeberio musikagi-
le tolosarrak, eta
Xomorroak izene-
ko diskoan bildu ditu haien aho-
tsak. Urriaren 28an aurkeztu zu-
ten diskoa, Donostiako Koldo Mi-
txelena kulturunean. Donostiako
Orfeoi Txikiko eta Orfeoi Gazteko
ahotsak dira protagonista nagu-
siak. Aurretik egin bezala, Zebe-
riok abesbatzekin lan egin du
oraingoan ere, baina haurrekin.
Aurrez helduekin eginak ditu
Umama!!, Umama 2 eta Eguberri
Umama diskoak. Abesbatzaren
eta jazz laukote baten arteko el-
karrizketatik sortuak dira horiek
guztiak: «Ibilbide horretako lau-
garrena da hau, erabat haurrekin
egindakoa», azaldu du Zeberiok
berak.
Ez da haurrekin aritu den
lehen aldia, ordea. «Nire haurrak
ikastolako abesbatzan ibiltzen
ziren gazteagoak zirenean, eta
kantu batzuk egin izan dizkiet,
plazer hutsez kantatzeko modu-
koak». Ez du itxitzat eman nahi
etxeko haurren haurtzaro fasea.
«Baina garai hartan egindako
abestiak batu, begizta polit bat
jarri, eta disko batean bildu nahi
izan ditut».
11 abesti bildu ditu Xomorroak
diskoan. Tartean, Zeberiok berak
konposatutako hainbat. Baina
zenbait abestiren moldaketak ere
sartu ditu: Eñaut Elorrietaren
Gernika eta Ilargia, Zea Maysen
Negua joan da ta edota Niko
Etxarten Euskal Rock N’Roll. Dis-
koari forma emate aldera, hari or-
kestra berarekin lotu ditu abesti
guztiak: Et Incarnatus orkestra
izan du bidelagun. «Moldaketak
egin dizkiet orkestrarik ez zeuka-
ten abestiei, diskoa homogeneoa
izatea nahi nuelako; instrumen-
tazio berdina izan zezan nahi
nuen».
Orkestraz gain, hainbat musi-
karik ere hartu dute parte: Itxaso
Etxebeste aritu da baxuan; bate-
riarekin, Antton Telleria; eta, pia-
noarekin, Zeberio bera. «Oina-
rrizko egitura osatu dute baxuak,
bateriak eta pianoak, eta, ondo-
ren, kanpoko berniza emateko
baliatu ditugu saxoa eta flauta.
Gorka Benitez eta Jon Arrueba-
rrena aritu dira horretan». Beste
musikari «jazzeroago» batzuek
ere izan dute beren lekua: kontra-
baxuarekin aritu da Amaiur Caja-
raville, eta bateriarekin Asier Ole-
aga. Karlos Linazasoro idazlearen
letrak dauzkate Zeberiok berak
konposatu dituen ia abesti guz-
tiek. Bakarrak ez dauka: Sehaska
kanta abestiari Leire Bilbao idaz-
leak egin dio testua.
Linazasorok idatzitako kantu
baten izenburutik dator diskoa-
ren izena: Xomorroak. Alberto
Letamendi artistaren koadro bat
da diskoaren azala, eta hark ere
badu zerikusirik izenarekin:
«Jende multzo bat ageri da goitik
begiratuta; urrunetik begiratuta,
ordea, zomorroak dirudite. Meta-
fora polita iruditu zitzaidan, hau-
rrei ere askotan deitzen
baitiegu zomorroak; eta,
era berean, goitik begira-
tuta, gu guztiok ere ba-
gara zomorroak».
Ez haur bat eta ez bi,
Orfeoi Txikiko zein Or-
feoi Gazteko haur guz-
tiak jarri ditu martxan
Zeberiok. Etorkizuna
eurena dela azaldu du,
eta, hori dela-eta, «ar-
dura» sentitzen duela.
«Guk asko jaso genuen
gure aurrekoengandik,
eta, orain, guri dagokigu
atzetik datozenei ematea».
Zeberiorentzat, «zoragarria»
da haurrekin lan egitea: «Baina,
era berean, konplikatua ere bada;
etxean haurrak dauzkanak bada-
ki zer den haurrekin lan egitea».
Txikienen «inozentzia» mires-
ten du Zeberiok. «Badute guk ez
daukagun gauza bat: haurrek se-
gituan hartzen dituzte guk ilusio-
arekin eta pasioarekin egiten di-
tugun gauzak; zoragarria da hau-
rrek duten ikasteko gaitasuna».
Hiriburuetan kontzertuakHaurrekin egindako disko bat
izan arren, ez dela haurrentzako
soilik gogorarazi du Zeberiok.
«Guztiek entzuteko moduko dis-
koa da». Haurrek abesteko mo-
duko kantuak prestatu ditu musi-
kagileak, baina guztientzako dira.
«Kantu deskribatzaileak nahi di-
tuzte haurrek, eta kantuetan sin-
pletasuna bilatzea gustatzen zait
niri ere, baina ez sinplekeria».
Behin Xomorroakdiskoa kale-
ratuta, proiektuarekin aurrera ja-
rraitu nahi luke Zeberiok. Euskal
Herriko zazpi probintzietako hi-
riburuetan zuzeneko kontzer-
tuak eskaintzea da asmoa, «izu-
garrizko energia sortzen delako
oholtzan». Berezitasun gisa, pro-
bintzia horretako abesbatzak era-
bili nahi ditu hiriburu bakoitzean.
Datorren urtean hasiko dira
proiektua bideratzen.
Juantxo Zeberio musikagileak ‘Xomorroak’ izeneko diskoa aurkeztu berri du Koldo Mitxelena kulturunean;Donostiako Orfeoi Txikia eta Donostiako Orfeoi Gaztea izan ditu bidelagun diskoa osatzen duten 11 abestietan.
Hari bereko katebegi bat gehiago
Maiatz amaieran zuzenean aurkeztu zuten diskoa, Tolosako Leidor aretoan, eta urriaren 28an egin zuten aurkezpen ofiziala, Donostiako Koldo Mitxelena Kulturunean. IÑIGO ROYO
12 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko azaroaren 8aGaiak
Moldaketak egin dizkietorkestrarik ez zeukatenabestiei, diskoa homogeneoaizatea nahi nuelako»
«Metafora polita irudituzitzaidan ‘Xomorroak’, haurreiaskotan deitzen baitiegu‘zomorroak’, eta gu ere bagara»Juantxo ZeberioMusikagilea
‘‘
Unai Zubeldia Donostia
Talde baztertuen gizarteratzea,
hirien kritika soziala, bortizkeria
matxista, emakumeen saleroske-
tak, immigrazioa, giza eskubide-
ak... Gai horiek eta beste hainbat
landuko dituzte, azaroaren 11tik
18ra, Donostian, Zinema eta Kul-
tura Askeko Zinemaldian, Ci-
neccDonostia jaialdian. Oinarriz-
ko ideia Bartzelonatik hartuta,
proiektua 2013an iritsi zen Do-
nostiara, eta zazpigarren urtea
izango da jada aurtengoa. «Lekua
egiten ari gara pixkanaka», onar-
tu du Juanjo Diaz jaialdiko zuzen-
dariak. «Nolabaiteko sarea sortu-
ta daukagu mundu osoko kultura
askeko beste jaialdi batzuekin, fil-
men alorreko jaialdiekin berezi-
ki». Koldo Mitxelena kulturune-
an, Liburutegi Nagusian eta Izkali
institutuan eskainiko dituzte
emanaldi guztiak.
Donostiako Zinema eta Kultura
Askeko Zinemaldiak Campo Cre-
ativo Cero elkartearen bidez ekin
zion bideari, eta, Diazek azaldu
duenez, gizarte alorreko gaiek
toki berezia izaten dute urtero.
«Gizarte psikologiaren alorretik
gatoz zinemaldi honetan lanean
ari garen guztiok, eta horregatik
saiatzen gara gizarteko gaiak isla-
tzen, gizarte gaien inguruko sen-
tsibilizazioa sortzen. Zinema kri-
tikoa da gure apustua». Zirkuitu
komertzialetik kanpoko lanei
egiten diete tokia CineccDonostia
jaialdian. «Lizentzia askeko la-
nak dira denak, interes komer-
tzialik gabekoak».
Bi multzotan banatu dute jaial-
dia. Bertako Sormenak izena jarri
diote sail bati: bederatzi lan eskai-
niko dituzte bertan, eta Calcuta
Ondoan eta Sorginlore elkarteek
eta Donostiako Loiola auzoko
sortzaileek parte hartuko dute
tartean; eta Sail Ofiziala izango da
beste saila —sei emanaldi izango
dira—. Bertako Sormenak saileko
lehen hiru filmak Malad, bizi ala
ez, Itxaropen ozeanoa eta Argiko
emakumea izango dira, astelehe-
nean, eta Diom izango da sail ofi-
zialeko lehen emanaldia, astele-
henean bertan.
«Horrez gain, solasaldiak ere
izango dira emanaldi gehienen
amaieran. Gai jakin horiei buruz
informazioa daukaten adituak
gonbidatuko ditugu kasu bakoi-
tzean». Film eta dokumentaleta-
ko errealizadore eta pro-
duktoreak lotzen saiatu
ziren proiektuari ekin
berritan. «Baina gastu
handia pilatzen ari ginela
ikusi genuen berehala,
eta ezinezkoa zen urte
askoan bide horretatik
jarraitzea».
Filmekin eta solasal-
diekin batera, bi tailer
ere antolatu dituzte aur-
ten. «Talde txikietan bil-
duko gara, film bakoitza
sakonago aztertzeko».
Azaroaren 14an egingo
dute lehenengoa, Donostiako Li-
burutegi Nagusiko jarduera are-
toan, San Jeronimo kalean, onda-
sun komunalak lantzen dituen
Commons filma proiektatu on-
doren —Diaz bera izango da gida-
ria—; eta biharamunean egingo
dute bigarrena, Izkali institutuak
Donostian duen egoitzan, Aska-
tasunaren hiribidean; bi egun le-
henago Koldo Mitxelena kulturu-
nean landuko dituzten genero
gaiak izango dituzte hizketagai
tailerrean, eta Ttala Lizarraga
izango da gidaria.
Genero gaien lanketaDiazek bereziki azpimarratu nahi
izan du euren jaialdian genero
berdintasunaren gaiei egiten die-
ten lekua. «Azaroaren 13an, aste-
azkenean, Eguneroko matxis-
moekin, zer? dokumentala
eskainiko dugu lehenik eta
behin, nolabaiteko fikziozko
elkarrizketa bat». Eta Sail Ofizia-
leko bi lan eskainiko dituzte
jarraian: Lesbofobia. Dokumen-
tal bat eta hamar erantzun, eta
1 emakumea, 2 emakumea,
3 emakumea. «Gaur egun, oso
zabalduta dago homofobiaren
gaia, gizonezkoen arteko homo-
fobia, eta kontzeptu berriagoa da
lesbofobiarena». Emakumeen
salerosketa eta esplotazioa lan-
duko ditu, berriz, bigarren lanak.
Ez da sarrerarik ordaindu be-
harko hamabost emanaldietako
bakar bat ere ikusteko. Hori bai,
leku arazoak tarteko, aurrez izena
eman beharko da hilaren 15eko
tailerrean parte hartzeko.
Gizartean kontzientzia sortzeko
Zinema eta Kultura Askeko Zinemaldia egingo dute Donostian, azaroaren 11tik 18rabGizarteko hainbat gai landuko dituzte, hamabost film eta dokumental eskainita
Idrissa Sail Ofizialeko filmaren irudia; Xavi Artigas eta Xapo Ortega dira zuzendariak. CINECCDONOSTIA.ORG
13GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko azaroaren 8a Proposamena
EGITARAUA
Bost egunetan banatu dute aur-
tengo CineccDonostia zine eta
kultura askeko zinemaldia. Koldo
Mitxelena kulturunean, Liburutegi
Nagusian eta Izkali institutuan
egingo dituzte emanaldiak.
AZAROAK 11, ASTELEHENA
Bertako Sormenak
18:30. Calcula Ondoan elkartea-
ren atzera begirakoa: Malad, bizi
ala ez; Itxaropen ozeanoa, eta Argi-
ko emakumeak, Koldo Mitxelena
kulturunean.
Sail Ofiziala
19:30. Kaletik enpresara: Diom,
Koldo Mitxelena kulturunean.
AZAROAK 12, ASTEARTEA
Bertako Sormenak
18:00. Loiola auzoa. Loiola Belle
Epoque, Harriak, Loiola D’Oreta
Behin Batian Loiolan, Koldo Mitxe-
lena kulturunean.
Sail Ofiziala
18:30. Historiografia eta hiri baten
kritika soziala. Zaragoza Vil. Un
puzzle documental de la ciudad
inmortal, Koldo Mitxelena kulturu-
nean.
AZAROAK 13, ASTEAZKENA
Bertako Sormenak
18:30. Sorginlore elkartea.
Eguneroko matxismoekin, zer?,
Koldo Mitxelena kulturunean.
Sail Ofiziala
19:00. Lesbianenganako bortiz-
keria. Lesbofobia. Dokumental bat
eta hamar erantzuneta 1 emaku-
mea, 2 emakumea, 3 emakumea,
Koldo Mitxelena kulturunean.
Azaroaren 15ean, 18:30ean, gai
horri buruzko tailerra egingo dute
Izkali elkartearen egoitzan, Donos-
tiako Askatasunaren hiribideko
32. zenbakian.
AZAROAK 14, OSTEGUNA
Bertako Sormenak
18:00. Gizarte erakundeen susta-
penerako eta gizarte marketinera-
ko klipak (Saretuz sarea eta Goie-
ner kooperatiba), Liburutegi Na-
gusiko jarduera aretoan.
Sail Ofiziala
18:30. Ondasun komunalak ba-
besten eta mundu komunitarioa
sortzen. Commons, Liburutegi
Nagusiko jarduera aretoan.
Tailerra egingo dute amaieran.
AZAROAK 18, ASTELEHENA
Sail Ofiziala
19:00. Migrazioak, CIEak, giza es-
kubideak. Idrissa, Koldo Mitxelena
kulturunean.
Gizarte gaien ingurukosentsibilizazioa sortzensaiatzen gara beti. Zinemakritikoa da gure apustua»
«Solasaldiak ere izango diraemanaldi gehienen amaieran,eta gai bakoitzean adituakdirenak gonbidatuko ditugu»Juanjo DiazZine eta Kultura Askeko Zinemaldiko zuzendaria
‘‘
MUSIKA
AIAOlarte eta Lutxurdio.
bBihar, 23:30ean, Urdanetan.
AIALaja II.a eta Narbaiza.
b Igandean, Urdanetan.
AIAOstolaza eta Lutxurdio.
bAstelehenean, 22:30ean,
Urdanetan, Ximorren.
ALKIZAMaider Zabalegi,
Urbil Artola eta Gorka Urra.
bBihar, 22:30ean, Ostatuan.
ANDOAINArtitis eta Arpaviejas.
bBihar, 22:30ean, gaztetxean.
ARAMADJ Bull.
bGaur, 23:00etan, plazan.
ARAMALos Zopilotes Txirriaos
eta Harresi.
bBihar, 00:00etan, plazan.
ARRASATEAba Taano.bGaur, 20:00etan, Amaia antzokian.
ARRASATEDiscipulos de Dionisos,Los Clayton eta DJ Ikimuri.
bBihar, 22:30ean, gaztetxean.
AZKOITIANize, Cecilia Payne
eta Lukiek.
bBihar, 22:00etan, Matadeixen.
AZPEITIARaitx eta Flavio Banterla.bGaur, 19:00etan, Sanagustinen.
AZPEITIASoziedad Alkoholika
eta Saia Goait.
bBihar, 22:30ean, Sanagustinen.
AZPEITIAAmaia Garmendiaren
gitarra taldea.
bAsteartean, 17:00etan,
San Martin egoitzan.
AZPEITIA Juan Antxieta musika
eskolako ikasleak.
bOstegunean, 17:30ean,
San Martin egoitzan.
BALIARRAINMikel Gorosabel.
bBihar, 19:00etan, Lopetedi
baserrian.
BERGARASaia Goait eta Hartz.
bGaur, 22:30ean,
Kartzela Zaharrean.
BERGARAUdal Txistulari Banda.
b Igandean, 13:00etan, udaletxeko
pleno aretoan.
DEBABirkit.
bGaur, 23:00etan, Itziarko
Burugorri ostatuan.
DONOSTIAMaialen Aristegi.
bGaur, 19:30ean, Añorgako
gaztetxean.
DONOSTIAHyedra, Tenpera
eta Hokus Pokus.
bGaur, 20:00etan, Dokan.
DONOSTIAGabriel Hernandez
eta Jon Jon Jon.
bGaur, 20:00etan, Dabadaban.
DONOSTIAOpus Lirica: La serva
padrona.
bGaur eta bihar, 20:00etan,
Viktoria Eugenia antzokian.
DONOSTIAFilm Sympphony
Orchestra.
bGaur, 20:30ean, Kursaalean.
DONOSTIAThe Inductions.
bGaur, 21:00etan, Tabakaleran.
DONOSTIANasty Surgeons,
Anakrosis eta Sons Of Decay.
bGaur, 21:30ean, Mogambon.
DONOSTIAHemiola Laukotea.
bBihar, 11:00etan, Miramonen,
Euskadiko Orkestra Sinfonikoaren
egoitzan.
DONOSTIAPaco Ibañez Olympian:50. urteurrena.
bBihar, 20:00etan, Kursaalean.
DONOSTIASeñores eta Doña.
bBihar, 20:30ean, Dabadaban.
DONOSTIABloody Brotherhoodeta Abisme.
bBihar, 21:00etan, Mogambon.
DONOSTIATristan Mourguy
eta Antton Larrandaburu.
b Igandean, 19:00etan,
Txantxarreka gaztetxean.
DONOSTIAEuskal Barrokensemble:Hego-koloreak.
b Igandean, 19:00etan,
Viktoria Eugenia antzokian.
DONOSTIADuo Jade.
b Igandean, 19:00etan, Dabadaban.
DONOSTIALisa Stansfield.
bAstelehenean, 20:00etan,
Viktoria Eugenia antzokian.
DONOSTIANDR Elbphilharmonie
Orchestra.
bAsteartean, 20:00etan, Kursaalean.
DONOSTIAWim Mertens.
bAsteazkenean, 20:00etan,
Viktoria Eugenia antzokian.
DONOSTIADonostiako Orfeoia:
adiskideei eta bazkideei eskainita-
ko kontzertua.
bOstegunean, 20:00etan,
Kursaalean.
DONOSTIA I Am Dive.
bOstegunean, 20:00etan,
Dabadaban.
EIBARBaserriko Uzta: Ruper Ordorika.
bBihar, 12:00etan, Sosola
baserrian.
EIBARThe Reverend Shawn & The Brotherhoods.
b Igandean, 19:30ean, Portalean.
ERRENTERIADJ Selektah Stepi,
Nizuri Tazuneri eta Bad Sound.
bBihar, 21:30ean, Niessen
kulturgunean.
ESKORIATZAUmbilica.
bGaur, 22:30ean, Inkernun.
GAZTELUOrkestrina Band Jazpana.bGaurr, 20:00etan, Erroizpe Azpin.
LAZKAOBeti Gazte abesbatza.
bBihar, 19:30ean, Areria aretoan.
LEGAZPIErkudengo Ama abesbatza.
bBihar, 20:00etan, parrokian.
LEZORuper Ordorika.
b Igandean, 20:00etan, Gezalan.
OÑATIAloña eta Anai Arte koroak.bGaur, 18:00etan, Santa Anan.
OÑATISharon Stoner eta Broken Legacy.
bGaur, 22:00etan, Antixena
gaztetxean.
OÑATIAñubeko Troba.bGaur, 22:30ean, Osintxun,
Txuringo tabernan.
OÑATIMusbika Ensemble.
b Igandean, 19:00etan, Santa Anan.
TOLOSALos Hollister.
bGaur, 22:30ean, Bonberenean.
URRETXUTxorbela otxotea.b Igandean, 19:00etan, Tourseko
San Martin parrokian.
USURBIL Izaki Gardenak.b Igandean, 19:00etan, Sutegin.
VILLABONA-AMASATriki-poteoaDebalde eta Txaskorekin.
bGaur, 23:30ean, Amasan.
VILLABONA-AMASA Iratzar.
bBihar, 23:30ean, Amasan.
ZARAUTZPelax.bBihar, 22:30ean, Putzuzulo
gaztetxean.
ZESTOAHitzeder eta Txibilter.
bGaur, 22:00etan, Lasaon.
ZUMAIAPhysis vs Nomos & Olaia.
bGaur, 20:00etan, Torreberri
gaztetxean.
ANTZERKIA
ALTZOTxalo-Talo: Konplizeak.
bGaur, 20:30ean, Batzarremuño
kultur etxean.
ARRASATELa Conquesta del Pol Sud: Claudia.
b Igandean, 19:30ean, Amaia
antzokian.
ASTEASUPirritx, Porrotx eta Marimotots: Bizi dantza.
b Igandean, 17:00etan, Usarrabi
kiroldegian.
AZPEITIARubik: Babesleku arro-
tzak eta animalia bakartien hotsak.
bGaur, 21:30ean, Soreasu
antzokian.
AZPEITIAEromen Produkzioak:
Orlac-en eskuak.
bBihar, 21:30ean, Soreasu
antzokian.
AZPEITIATeatro Paraiso:
Gizon zoriontsuaren alkandora.
b Igandean, 17:00etan, Soreasu
antzokian.
AZPEITIAMaite Aizpurua:
Umm... mmu.
bOstegunean, 20:00etan,
Dinamoan.
DONOSTIATeatro Estudio:
Baile de huesos.
bGaur eta bihar, 20:00etan,
Lugaritz kultur etxean.
DONOSTIATomaxen Abenturak:
Azken balea.
bBihar, 17:00etan, Okendo kultur
etxean.
Zegama b Sanmartinak
Negua ate joka hasi den seinaleGarai bateko ohitura zaharrei eutsita, Gipuzkoako hainbat herritan San Martin Eguna ospatuko dute astelehe-
nean, azaroaren 11n, eta, egun horren bueltan, asteburu honetan azokak, jan-edana eta musika emanaldiak
izango dira hainbat txokotan, Aiako Urdaneta auzoan, Alkizan, Araman, Ataunen, Azkoitian, Beasainen, Errezi-
len, Orion, Zegaman —irudian, iazko azoka— eta Zestoan, esaterako. AIMAR MAIZ / GOIERRIKO HITZA
14 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko azaroaren 8aAgenda
ERRENTERIAAne Labaka eta
Beatriz Egizabal: Erradikalak ginen.
bGaur, 20:30ean, Emakumeen
Etxean.
ESKORIATZAPirritx, Porrotx
eta Marimotots: Bizi dantza.
bBihar, 17:30ean, Manuel Muñoz
kiroldegian.
HERNANIDantzaz & Teatro Paraiso: Ehuna.
bBihar, 11:00etan, Biterin.
HERNANIAxut, Artedrama eta Dejabu: Zaldi urdina.
bAsteartean, 20:00etan, Biterin.
HERNANITanttaka: Utzi mezua
seinalearen ondoren.
bAsteazkenean, 20:00etan, Biterin.
HERNANIA Panadaria: Elisa y Marcela.
bOstegunean, 20:00etan, Biterin.
LEZOEl Patio Teatro: Hubo.
bGaur, 17:30ean, Gezalan.
OÑATI Ikusi Makusi: Remendando males de amores.
bAsteazkenean, 17:30ean,
Santa Ana antzokian.
TOLOSAAne Labaka eta Beatriz
Egizabal: Erradikalak ginen.
bGaur, 20:30ean, Topic espazioan.
TOLOSATxiki: 40 urte eta aldapan
behera niek.
bGaur, 22:00etan, Hiru tabernan.
TOLOSATxirri, Mirri eta Txiribiton:
Xaguxarroski.
bBihar, 17:00etan, Leidorren.
TOLOSABea Larrañaga:
Hemendik Parisera.
bBihar, 17:30ean, Amarotzeko
auzo etxean.
TOLOSABadia Pasaiko Antzerki
Eskola eta Irungo Belaskoenea
Eskolako, Villabona-Amasako
Eresargi Txiki, Andoaingo Udal
Musika Eskolako eta Ordiziako
Oroith Txiki abesbatzak:
Jan dezagunmusikala.
b Igandean, 12:30ean, Leidorren.
ZARAUTZTeatro A2: El sexto sentido.
bGaur, 22:00etan, Modelon.
ZUMAIAEidabe: Mari eta gaileta
fabrika.
b Igandean, 12:00etan, Aita Mari
antzokian.
ZUMARRAGA Javier Liñera:
Barro rojo.
bGaur, 22:30ean, Zelai Arizti
aretoan.
DANTZA
BERGARAVitali Safronkine
& Uniquart Dance Company:
Le Spectre de la Rose / Nocturne.
bBihar, 19:00etan, Seminarixoan.
BERTSOLARITZA
AIABertso afaria: Amets Arzallus
eta Anjel Mari Peñagarikano.
bBihar, 21:00etan, Urdanetan,
Indamendi elkartean.
AIASebastian Lizaso eta Aitor
Sarriegi.
b Igandean, eguerditik, Urdanetan.
AZPEITIAAdin adin: Juan Jose
Eizmendi Loidisaletxe II.aeta
Beñat Lizaso.
bAstelehenean, 17:00etan,
San Martin egoitzan.
BEASAIN Iñaki Apalategi, Eneko
Araiztegi, Maider Arregi, Amets
Arzallus, Agin Laburu eta Maialen
Lujanbio.
bGaur, 22:30ean, Usurbe
antzokian.
DONOSTIASustrai Colina eta
Alaia Martin: Jakinduriek mundue
erreko daubertso-zientzia saioa.
bGaur, 19:00etan, Tabakaleran.
LAZKAOGazte Festak. Bertso
afaria: Joanes Illarregi, Ane Labaka
eta Mikel Tapia.
bOstegunean, 21:30ean.
ORIOBertso afaria: Maddalen
Arzallus, Jexux Mari Irazu eta
Sebastian Lizaso.
bBihar iluntzean, Ortzaika auzoan.
SORALUZEGaztañerre eguna:Agin Laburu eta Aitor Mendiluze.
bBihar, 12:00etan, herrian.
TOLOSAMugimendu feminista
eta hizkuntza praktikakmahaingurua
eta Uxue Alberdi eta Oihana Iguaran.
bAsteazkenean, 18:30ean, kultur
etxean.
ZESTOABertso afaria: Maddalen
Arzallus eta Andoni Egaña.
bGaur, 20:30ean, Lasaon.
HITZALDIAK
AMEZKETAMaider Mendizabal:
Emakume pilotariak.
bOstegunean, 19:30ean, kultur
etxean.
ANDOAINEneko Bidegain:
Lurraldea eta Herria.
bAstelehenean, 19:00etan,
Martin Ugalde kultur parkean.
ARRASATE Josemari Velez deMendizabal: Albina Madinabeitia.
bAsteazkenean, 19:00etan,
Kulturaten.
AZKOITIAAxier Lopez: Elkanoren
mundubira; zer dute ezkutatzeko?.
bAsteazkenean, 19:00etan,
Basazabal jauregian.
Eskoriatza b Pirritx, Porrotx eta Marimotots
Dantzan hasteko gonbidapen bihurriaPirritx, Porrotx eta Marimotots pailazoek ikuskizun berria estreinatuko dute, bihar, Eskoriatzan: Bizi dantzan.
Manuel Muñoz kiroldegian izango da emanaldia, 17:30ean. Etzi, berriz, Asteasuko Usarrabi kiroldegian eskai-
niko dute ikuskizun berria, 17:00etan. «Pozak eta tristurak azaltzeko», dantzan hasteko gonbidapena egingo
dute hiru pailazoek. 70 minutuko emanaldia da. Irudian, Pirritx, Porrotx eta Marimotots, Errenterian. JON URBE / FOKU
AZKOITIAAnjel Lertxundi:
Euskaraz idazten duen idazle baten
bizipenak.
bOstegunean, 18:30ean,
Elkargunean.
BERGARAAmaia Zabaleta:
Nola egin testamentua?.
bAsteartean, 20:00etan, Osintxuko
liburutegian.
DONOSTIAEspido Freire:
Querida Jane, querida Charlotte.
bAsteazkenean, 19:30ean, Aieteko
kultur etxean.
IKAZTEGIETAMaddalen Diaz:
Nola bizi hondakinik sortu gabe?.
bGaur, 19:30ean, kultura gelan.
IRURAGarazi Erostarbe eta Markel Irizar: Txirrindularitzari buruz.
bGaur, 19:00etan, kultur etxean.
TOLOSAPetra Elser, Idurre
Eskisabel eta Tarana Karim:
Euskara eta feminismoa,
bidegurutzea elkargune.
bAsteazkenean, 18:30ean, kultur
etxean.
IKUS-ENTZUNEZKOAK
AMEZKETANapardeath.
bAsteazkenean, 19:30ean, kultur
etxean.
AZKOITIAOne Cut of The Dead.
bAsteazkenean, 21:30ean,
Matadeixen.
EIBARAsier Errasti Film LaburrenJaialdiko Gala.
bBihar, 19:30ean, Koliseoan.
OÑATIX. Laburmetrai Rallya.bBihar, 21:00etan, Santa Anan.
OÑATIFree solodokumentala.bOstegunean, 20:00etan, zineman.
ZARAUTZComandante Arian.
bOstegunean, 19:30ean, Modelon.
BESTELAKOAK
ALEGIAMaite Franco kontalaria.
bOstegunean, 17:00etan,
liburutegian.
AZPEITIAXalto pailazoa:
Txo-min-txi-ki-txo ipuin kontaketa.
bAstelehenean, 18:00etan, udal
liburutegian.
DONOSTIA Iñigo Astiz eta Mikel
Ayerbe: Högeitavátemanaldia.
bGaur, 20:00etan, Ernest Lluchen.
DONOSTIAHeriotza DuinarenEguna. Jardunaldiak.
bBihar, 11:00etatik 13:45era,
Miramar jauregian.
DONOSTIALiteraktum:
Elvira Sastre eta Maria Sanchez.
bAsteartean, 19:30ean, Okendo
kultur etxean.
DONOSTIASorgina Txirulina.
bAsteazkenean, 18:00etan, Aiete
kultur etxean.
HERNANIPello Añorga kontalaria.bAsteartean, 17:30ean
eta 18:00etan, Biterin.
LAZKAODorleta Kortazar ipuin
kontalaria.
bGaur, 17:00etan, udal liburutegian.
OÑATIPotx magoa.bBihar, 18:00etan, Pake Lekun.
URNIETAMarisa Tabernero ipuin
kontalaria.
bGaur, 17:30ean, ludotekan.
15GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko azaroaren 8a Agenda
Eider Goenaga Lizaso
Baserriko lanak eta baserri kan-poko lana uztartu zituen hainbaturtez Adur Gorostidik (Larraitz,Abaltzisketa, 1988), baina duelapare bat urte baserria hautatu, etakanpoko lana utzi zuen, biak uz-tartzea ezinezkoa egiten zitzaiola-ko. Baserritar gaztea naiz, eta ha-rro nago topaketen hirugarren al-dia egingo du bihar Enba sindika-tuak, Zaldibian, eta han eskainikodu bere testigantza Gorostidik.Baserritar gaztea naiz, eta harro
nago. Zuen jarduna aldarrika-
tzeko beharra sentitzen duzue?
Nik uste dut komenigarria delatopaketa hauek egitea; gure jar-duna azaltzea dudan egon daite-keen jendeari. Gurea sektore za-harra da, bukatzear dagoen sek-tore baten irudia daukagu maiz,eta topaketa hauetan baten bat,bat bakarra bada ere, animatzenbada, primeran. Baserri girotik kanpokoei zuen
lana ikusgarri egiteko modua
ere bada?
Ez dakit zuzenean zeini begira an-tolatutakoa den, baina izan litekehori ere. Niri testigantza eskatudidate, eta horixe egingo dut. Es-pero dut hori baliagarria izatea:bai sektorea ezagutzen ez duenjendeak pixka bat ezagut dezan,bai guk emandako pauso hone-kin dudan dagoena anima dadin.Baserritik kanpo, enpresa bate-
an lanean aritutakoa zara. Baina
baserrian buru-belarri aritzea
erabaki zenuen. Zerk eraman
zintuen erabaki hori hartzera?
Bi lanak egiten nituen, baina ba-tek nahiko lan ematen du, eta,bietara ezin iritsita, baserrianburu-belarri sartzeko apustuaegin nuen, duela pare bat urte.Bietan aritzea ez zen oso sanoa.Sektore honek nahiko ordu etadedikazio eskatzen du, eta bestetoki batean baldin bazaude, he-mengo betebeharrak utzita etabehar bezala bete gabe aritzeaeragiten du.Erabaki hori hartzeak, baserrira
esklusiboki dedikatzeak, zer
eman edo kendu dizu? Zerbait
kendu badizu...
Eman... bizitzeko beste filosofiabat eman dit. Baserria ordutegirikgabeko lan bat da, baina anima-liekin zaude, gustuko lekuan arizara... Nik argi daukat hemen ari-tzeko gustukoa izan behar duzu-la; gustuko ez baduzu, bide motzadu honek. Eta kendu? Bada, bue-no, beste gauza askok bezala, ho-nek kendu ere egiten du. Hemen-go dedikazioak beste leku batzue-tan egoteko aukera kentzen dizu;
esaterako, ni bertsozalea naiz, etaasteburua iristen denean, asko-tan ezin izaten naiz nahiko nuke-en bertso saio horretara joan. Izanere, behiek egunero-egunero ja-ten dute, egunero kasu egin behardiezu, ez dago jaiegunik. Azienda zuk bakarrik eramaten
al duzu?
Anaiak eta biok hartu genuenhau, eta aita ere hemen ibiltzen daegunero laguntzen; esan litekehiruron artean eramaten dugula.Okeletako behiak ditugu; pro-dukziorako 70 bat, eta, guztira,150en bueltan. Jardunaldietan, belaunaldi be-
rriak baserrira erakartzeko Gaz-
tenek programari buruz hitz
egingo duzue. Zuk parte hartu
duzu programa horretan?
Bai, bi anaiek jaso genuen Gazte-nek-eko laguntza.
Zein laguntza mota da: ekono-
mikoa, prestakuntza arlokoa...?
Denetik du pixka bat. Gure ka-suan, ekonomikoak bai lagun-tzen du, baina batez ere aholkula-ritza jaso dugu. Lehendik etxean
egiten ari ginen hori pixka bat pa-peren gainean nola jarri, bidera-garritasun plan bat egin, proiek-tua garatu...Hutsetik hasi nahi duenarentzat
ere ba al da programa hori?
Denontzat da laguntza, eta irekiada, baina hutsetik hasteko lehe-nengo pauso hori ez da batereerraza. Izan ere, guk oinarri bat
bagenuen hemen, arraza batekinari ziren lanean, 30 urtean geneti-ka hobetzen aritutako behiak ge-nituen, azpiegiturak ere bai, ma-kineria bat... Eta, hala eta guztizere, ez da erraza pausoa ematea.Hutsetik hasi nahi dutenentzat,berriz, askoz ere zailagoa da. Ba-daude adibideak, eta nik uste duthoriek izan beharko luketela hu-tsetik hasi nahi duten horien ere-du. Argi dago baserrian belaunaldi
berrien falta dagoela. Zuk zeri
leporatzen diozu falta hori?
Gizartea beste norabide bateandabil. Nire lagunak-eta ikustenditut, eta haien xedea da zortzi or-du nonbaiten lan egin eta hortiketekin bat ateratzea, gero bidaia-tzeko edo aisiarako. Eta honek ezdu halako tarterik uzten. Bestal-de, zu prest egon zaitezke zure ai-
siarako denbora hori lanari dedi-katzeko, baina, noski, jende batdaukazu inguruan, familia batdaukazu, eta familiak ere ulertubehar du zure erabakia, ulertu be-har du hau ez dela beste edozeinsektore bezalakoa. Gizarte hone-tan ez da erraza puzzle hori denauztartzea. Eta ekonomikoki eresektorea larri samar dago; soldatafinko bat ere ez duzu... Egiten duzuen lana baloratua
dela sentitzen duzue?
Uste dut sektore hau lehen erres-petatua zela, baina orain, hori ereez. Gero eta gehiago gertatzen zai-gu animaliekin lanean ari garenpertsonak ia terroristen pare jar-tzen gaituztela; Aralarreko pistengorabehera ere hor dago; orainematen du metano isurketetanere haragiaren sektorea dela erru-dunik handiena... Askotan senti-tzen gara zerbait gaizki egiten ari-ko bagina bezala, eta horrek ere ezdu animo handirik ematen. Be-raz, nik uste dut inportantea delagure lanari balioa ematea. Zu landa eremukoa izanda, in-
guruan baduzu zure erabaki
bera hartu duen gazterik?
Gure sektorean pentsatzen jar-tzen naiz, eta hemen inguruan ezzait inor bururatzen. Ardiekinedota esnetarako behiekin ibil-tzen den gazteren bat bai, bainaokeletarakoekin, ez zait inor etor-tzen burura. Zuena bezalako azienda bat, be-
launaldi berririk ezean, desager-
tu egingo da, ezta?
Bai, eta desagertzen da bertakoproduktu bat, bertako arraza bat,jarduera ekonomiko bat, eta ga-naduak lurrari egiten dion zain-tza eta garbiketa lana ere bai.Zer eskaintzen diote belaunaldi
berriek lehen sektoreari? Profe-
sionalizazio bat, agian?
Sektore hau ari da, nolabait esate-ko, enpresa txikirako pausoaematen, haren funtzionamendu-ra egokitzen, bai paper kontueidagokienez, bai langile aldetik...Baserri bat, lehen, etxeko denenartean eramaten zen jarduera batzen, lehengusu eta osaba-izebaklaguntzera etortzen ziren, eta,orain, nik uste dut gero eta gehia-go ari dela enpresa txiki baten an-tza hartzen. Lehengo esentzia fol-klorikoa galdu egin du baserriak.Belaunaldi berriak sartzen dire-
nean, belaunaldien arteko talka
gertatzen al da?
Ez. Baina, egia esan, funtziona-mendu aldetik-eta, ez da aldaketahandirik izan. Lehen egiten zenlan moduari segida bat eman dio-gu guk, eta, alde horretatik, ezdugu izan arazorik.
«Animaliekin lanean arigarenok ia terroristenpare jartzen gaituzte»
Adur Gorostidi b Ganaduzalea
Baserritarra eta gaztea da Gorostidi. Duela bi urte hartu zuen baserriraesklusiboki dedikatzeko erabakia, eta berea baserritar gehiagoren ereduizatea nahiko luke: «Baten bat, bakarra bada ere, animatzen bada, ondo»
GIPUZKOAKO HITZAOSTIRALA, 2019ko azaroaren 8a
Zuzendaria: Unai Zubeldia. Argitaratzailea: Euskal Editorea
Lege gordailua: SS-1514-2010
www.gipuzkoa.hitza.eus bgipuzkoa@hitza.eus
sELKARRIZKETA
«Gero eta gehiago ari daenpresa txiki batenantza hartzen. Lehengoesentzia folklorikoagaldu egin du baserriak»
IDOIA ZABALETA / FOKU
top related