nutrizio funtzioa 1 luis
Post on 28-Jun-2015
942 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
Nutrizioa
Zer da nutrizioa?
• Atal nagusia hodi luze bat da , ahoan hasten da eta uzkian amaitzen du.Urdaila eta hestea gei beste batzuk prozezuko zatiak dira.
• Elikagaiak eta mantenugaiak ez dira berdina, elikagaietatik hartzen dugu mantenugaiak.
• Mantenugairik gabe ezingo genuke bizi.
• Mantenugai naguziak hauek dira : gantzak , ura , bitamina eta mineralak , proteinak , karbohidratoak eta zuntza.
• Hemen ipiniko dizuet jan behar duguna
• Zergatik behar dugu nutrizioa…………. Horain ikusiko duzue!!!!!!
• Nutrizioa behar dugu pentsatseko , taupaka egiteko bihotza , arnasa hartzeko ……
• Energiaz gain gorputza behar du beste gauza bat deitzen direla eraikuntza-materialak, erabilitzen dugu hazteko nerabezaroan eta beste kalte txikitarako.
• Nutrizio funtzioaren barruan daude bizitzeko behar ditugun eraikuntza-materialak eta energia lortzeko prozesu guztiak.
• Elikagai hartzea da nutrizio funtzioaren lehenengo urratsa.
• Elikagaiak hartzen duzunean bertako mantenugaiak lortzea behar-beharrezkoa da.
• Mntenugaitik energia lortzeko erreakzio kimiko bat sortzen da eta oxigeno (O2) asko behar da.
• Beste leku batean sartuta oxigenoa eta mantenugaiak banatu behar dira behar duten lekuetara.
• Gero generatutako hondakin-substantziak kamporatzen dira
• Lau dira, eta laurak oso importanteak.
• Digestio-prozesua:
Digestio-prozesua da elikagaietatik mantenugai hartzea eta gorputzari energia lortzea.
Arnasketa prozesua:
Arnasketa prozesua da gu arnastea oxigenoa
• Iraizketa prozesua:
• Iraizketa prozesua gorputza sortzen duen hondakin-substantziak kamporatzea da
• Zirkulazio prozesua
• Gorputz osoan mantenugaiak eta beste gausak garraiatxea da zurkilazio prozesuak
• Jaten ditugun gauzak elikagaiak dira
• Bi mota daude , animali-jatorrikoak eta landare-jatorrikoak
• Elikagai batek mantenugaiak ditu , baina hondakin-substantziak ere ditu.
• Elikagaiak garraiotzen dira behar duten lekuetara eta hondakin substantziak kamporatzen dira
• Mantenugaiak talde batzuetan sailkatzen dira:
• Karbohidratoak
• Gantzak
• Proteinak
• Ura
• Bitamina eta mineralak
• Karbohidratoek energia ematen digute
• Azukre daukadan janarietatik dago
• Patatan , lekaletan , zerealetan adibidez
• Zerealetatik etorritako janarian ere badago
• Ogian , galletetan , pastan… besteak beste
• Gantzak energia ematen digute
• Batzuk animali-jatorrikoak dira , adibidez gurina.
• Beste batzuk landare-jatorrikoak olioa adibidez
• Haragia ere gantzak dauka.
• Haragi gorria gantz gehiago dauzka hegazti-haragia baino
• Proteinak beharrezkoak dira hazteko eta gorputza kompontzeko
• Haragia , arrainak , arrautzek , lekaleek ……… proteinak daukate.
• Ura edarietatik hartzen dugu
• Gure gorputzaren 70% ura da
• Ura oso mantenugai importantea da
• Bitaminak eta gatz mineralak laguntzen digute osasuntsu egoten
• Fruituek eta barazkiak dira gehien bitamina eta gatz mineral duen elikagaia
• Arrainetan eta haragian ere badaude
• Beste elikagai batzuk ere badaukate zuntza.• Landare-jatorrikoak dira zuntza daukaten
elikagaiak• Zerealak eta bere familia ere badaukate zuntza• Zuntza ez da mantenugai bat ez duelako
energiarik edo beste gauzak baina beharrezkoa da digestio-aparatua ondo funtzionatzeko
• Dieta da jaten duguna , osasuntsu egoteko jan behar da dieta orekatu bat.
• Mantenugai guztiak jan behar dira eta mantenugai batetik behar adina
• Pasatzen bazara mantenugaiekin gaixotasunak izan ahal duzu adibidez osteoporosisa eta obesitatea.
• Oso mantenugai gutxi jaten baduzu ere gaixotasun batzuk hartu ahal duzu , adibidez anorexia eta bolumia
• Digestio-aparatua 2 parte dauka
• Digestio hodia
• Erantsitako guruinei
• Organo huts batzuek osatzen dute
• Gustiak batera hodi bat egiten dute
• Hauek dira organoak:
• Faringea , ahoa , hestegorria , urdaila , heste meaharra eta heste lodia
• Likido batzuk formatzen dute , eta deitzen da digestio-urinak
• Digestio hodira isurtzen dituzte urinak hauek dira:
• Gibela , listu-guruinak eta pankrea
• Elikagaiak deskompostazea eta beste gauza batzuk dira digestioa
• Listu-gurinak ahoan elikagaiak isurtzen dute. Mezkla hori elikadura-boloa deritzo
• Elikadura-boloa joaten da faringetik eta hestegorritik eta ailegatzen da urdailara
• Urdailan urdail-uruinak sortzen dira eta elikadura-boloarekin nahasten dira.
• Mezkla horiei Kimoa deritzo
• Klimoa heste meharrera joaten da, bertan heste urina sortzen da, gaineraz pankrea sortutako pankrea-urina eta gibelean sortutako behazunare nahasten dira Klimorekin.
• Uri horen bidez Kimoa kilon bihurtzen da
• Kiloa da (hondakin substantziak eta mantenugaiak aparte)
• Mantenugaiak funtzionatzeko, odol hodia xurgatzen ditu heste meaharran
• Heste meharrak tolestura asko dauka.Baina heste-biloak luzakin mehe asko dauka eta barruan odol-kapilar asko daude.
• Mantenugaiak ailegatzen direnean odol-kapilarretara xurgaketa egiten da
• Xurgaketa ondoren heste meharreko beste gauza guztiak joaten dira heste lodira.
• Heste lodian gorozkietan bihurtzen dira eta uzkietatik kamporatzen dira.
top related