nerbio ehuna

Nerbio ehuna

Egitura orokorra

Nerbio ehuna

Nerbio Sistema Zentrala (NSZ)

• Garuna

• Zerebeloa

• Garun enborra

• Bizkarrezur muina

Nerbio Sistema Periferikoa (NSP)

• NSP somatikoa

• NSP begetatiboa/autonomoa

Zelulak

Nerbio ehuna

Bi zelula mota:

-Neuronak: informazioa jaso, prozesatu eta transmititu

-Glia: neuronen euskarri estrukturala eta metabolikoa

-NSZ: astrozitoak, oligodendrozitoak, mikroglia, ependimoko

zelulak

-NSP: Schwann zelulak

Nerbio ehuna

Neuronak

3 osagai:

� Soma (nukleoa, perikariona): informazioa jaso eta transmititu

� Dendritak (dendrita zuhaitza/arantzak): informazioa jaso

� Axoia (axoi konoa, muturreko arborizazioa, amaiera botoia):

informazioa transmititu

Nerbio ehuna

Neuronak

Soma

Morfologia:

-Nukleoa, nukleoloa

-Erribosoma asko

-Erretikulu endoplasm.

-Golgi aparatua

-Mitokondria asko

-Neurotubuluak

-Neurofilamentuak

-…

Nerbio ehuna

Neuronak

Dendritak

-Dendrita zuhaitza

-Dendrita arantzak

Morfologia:

-Erretikulu endoplasmikoa

-Mitokondria asko

-Mikrotubulu asko, neurofilamentu

gutxi

Nerbio ehuna

Neuronak

Axoia

-Axoi konoa

-Axoi terminala

Terminala vs. Axoi konoa

-Ez dago mikrotubulurik

-Sinapsi besikulak

-Mitokondriak

Axoi konoa

Axoi terminala

Nerbio Sistema Zentrala (NSZ)

- Sustantzia grisa: somak, dendritak

- Sustantzia zuria: axoiak (mielina)

- Nukleoak: Estruktura eta funtzio mailan erlazionatutako

neuronek osatzen dituzten agregatuak (soma + dendrita

proximalak)

Nerbio Sistema Periferikoa (NSP)

- Gongoilak = nukleoak

- Gongoiletatik eratorritako axoiek nerbioak osatzen dituzte

Neuronen banaketa NS-an

Nerbio ehuna

Nerbio ehuna

1. Luzakin/neurita kopuruaren arabera

a. Pseudounipolarrak: axoi 1

b. Bipolarrak: axoi 1, dendrita 1

c. Multipolarrak: axoi 1, dendrita ugari

Neuronen sailkapena

pseudounipolarrak bipolarrak multipolarrak

Nerbio ehuna

2. Konekxioen arabera

a. Neurona sentsorialak:

estimuluak jaso eta

NSZra trasmititu

b. Neurona motoreak:

estimulua NSZtik

muskulura transmititu

c. Interneuronak:

neurona sentsorial eta

motoreen arteko

konekxioa ezartzen

dute

Neuronen sailkapena

Bizkarrezurmuina

hartzaileak

dendritak

axoia

axoiaNEURONASENTSORIALA

INTER-NEURONA

NEURONA MOTOREAItu organoak:

Muskulua…

AFERENTEA

EFERENTEA

NSP NSZ

Ganglioa

Nerbio ehuna

3. Axoiaren luzeraren arabera

Zelula multipolarrak izan daitezke:

a. Golgi I. mota: axoiaren luzera > dendriten luzera

b. Golgi II. mota: axoiak ez du dendrita zuhaitzen limitea

pasatzen

4. Neurotransmisoreen arabera

a. Kolinergikoak: azetilkolina (ACh)

b. Katekolaminergikoak: dopamina (DA), noradrenalina,

adrenalina

c. Serotoninergikoak: serotonina

d. Aminoazidergikoak: glutamatoa, glizina, GABA

Neuronen sailkapena

Nerbio ehuna

Alzheimerra

- Filamentuen metaketa neurona barruan (Tau) + xaflak zelularen

kanpoaldean (β amiloide) ���� neuronen galera kortexean

(hipokanpoan hasita)

- Oroimena, hizkera, ikusmena…kaltetu

Parkinsona

- Sustantzia beltzeko neurona dopaminergikoen galera

- Ondorio motoreak+kognitiboak: dardara, nahi gabeko

mugimenduak, zurruntasuna, galera kognitiboa…

Albo-esklerosi amiotrofikoa (ELA)

- Zerebro eta bizkarrezur muineko neurona motoreen galera ����

giharren atrofia

- Bukaeran irensteko zailtasuna, arnasteko zailtasuna.

Gaixotasun neurodegeneratiboak

Nerbio ehuna

1. Astrozitoak

- Glia zelula ugarienak

- Neuronen arteko hutsuneak betetzen dituzte

- Kapilare gehienak eta neuronen dendrita eta somak

astrozitoen oin terminaletaz inguratuta daude

- Neuriten hazkuntza/luzapenean eta uzkurtzean eragiten

dute

- Zelula arteko espazioko eduki kimikoa erregulatzen dute

- Motak:

- Zuntzezkoak: luzakin luzeak, meheak eta adar gutxirekin//

batez ere sustantzia zurian

- Protoplasmatikoak: luzakin laburragoak eta adarkatze

askorekin// batez ere sustantzia grisean

Glia

Nerbio ehuna

Glia

1. Astrozitoak

Odol hodiak eta neuronak lotzen dituzte, elikagaien sarrera

kontrolatuz

Protoplasmatikoa

Zuntzezkoa

Nerbio ehuna

Glia

1. Astrozitoak

Nerbio ehuna

Glia

2. Oligodendrozitoak/Schwann zelulak

- Morfologia: astrozitoak baino

txikiagoak

- Funtzioa: axoien mielinizazioa

- Internodoak: mielinizatutako

guneak

- Ranvier-en nodoak: mielinizatu

gabeko gunea

Oligodendrozitoak (NSZ) vs. Schwann (NSP)

Oligodendrozitoak ���� axoi ugari

Schwann zelulak ���� axoi 1

Nerbio ehuna

Glia

Oligodendrozitoa

Mielinazko zorroa

Ranvierren nodoa

Nerbio ehuna

Gaixotasun desmileinizantea

Esklerosi anizkoitza

- Mielina zorroen suntsiketa ����

Oligodendrozitoen galera

- Eremuaren arabera, funtzio

ezberdina galdu

Nerbio ehuna

Glia

3. Mikroglia

-Morfologia: oso txikiak, luzakin laburrak eta irregularrak

-Funtzioa: fagozitosia ���� NSZko zelula immunitarioak

-Neurona eta astrozitoekin

elkarreragin, eta kaltetutako

/hildako zelulak dauden lekura

migratu hauek fagozitatzeko

Nerbio ehuna

Glia

4. Ependimoa

- Garuneko bentrikuluen azalera gaineztaltzen

dute

- Epitelio kubikoa

- Ependimozitoak:

-Eremu apikala: mikrobiloak,

zilioak

-Mitokondria asko

-Eremu basala: astrozitoekin

kontaktuan

-Desmosomen bidezko lotura

Nerbio ehuna

Glia

4. Ependimoa

- Garuneko bentrikuluen azalera gaineztaltzen

dute

-Tanizitoak:

- Hirugarren bentrikuluan bakarrik

- Lotune estuak

- Eremu basala: Oin terminalak

Nerbio ehuna

Astrozitoa

Oin terminala

Mikroglia

Tanizitoa

Oligodendrozitoa

Astrozitoa

Ependimoa

Nerbio ehuna

Axoi presinaptiko baten botoi terminalaren eta mintz

postsinaptikoko hartzaileen arteko lotura.

1. Sinapsi elektrikoa

- Gap loturen bidez

- Batez ere glia zeluletan, zel. epitelialetan, zel. kardiakoetan

Sinapsia

Nerbio ehuna

2. Sinapsi kimikoa

Sinapsia

- Norantza: neurona ���� itu zelula

- Gune sinaptikoa: Mintz pre- eta

postsinaptikoaren arteko tartea

(20-50 nm)

- Sinapsi besikulek

neurotransmisoreak bildu, eta

zelula postsinaptikoarekin

komunikazioa ahalbidetzen dute

- Jariaketa granuluak ���� mintzaren diferentziazioa

2. Sinapsi kimikoa

Nerbio ehuna

- Atseden-potentziala: zelulak

bulkadarik sortzen ez duenean,

zelularen barnekaldeko eta

kanpoko kargen arteko diferentzia.

- Atari-potentziala: zelularen

despolarizazioak akzio potentziala

sortzeko beharrezko duen

potentziala

- Ekintza potentziala

Sinapsia

Nerbio ehuna

2. Sinapsi kimikoa

Saltokako eroapena

Sinapsia

Nerbio ehuna

2. Sinapsi kimikoa

Sinapsia

Nerbio ehuna

Sinapsi motak

Nerbio Sistema Zentrala

axodendritikoa axosomatikoa axoaxonikoa

Nerbio ehuna

Sinapsi motak

Nerbio Sistema Zentrala

Mintz pre- eta postsinaptikoen

diferentziazioaren arabera:

-Sinapsi asimetrikoa: alde

postsinaptikoa alde presinaptikoa

baino zabalagoa denean

-Sinapsi simetrikoa: alde bietako

mintzaren diferentziazioa antzeko

denean

Egitura desberdinak ���� Funtzio desberdinak

Asimetrikoak: kitzikagarriak // Simetrikoak: inhibitzaileak

Nerbio ehuna

Sinapsi motak

Nerbio Sistema Periferikoa

“Lotura neuromuskularra”

-Neurona motoreen axoien eta

muskulu eskeletikoaren arteko

sinapsi kimikoa

-Azkarra, espezializatua

-Mintz postsinaptikoa: plaka

motorea

Plaka motoreaAxoi

terminalak

Neurona motorea

Muskulu zuntzak

Sinapsi besikulak

Tarte sinaptikoa

Schwann zelulenzitoplasma

Mielina

Mielinizatutako axoia

Milenizatugabeko axoia

Nerbio ehuna

Neurotransmisoreak:

-Aminoazidoak eta Aminak: Molekula organiko txikiak. Sinapsi

besikulek bildu eta eta jariatu/askatu

-Peptidoak: Molekula handiak. Jariaketa granuluek bildu eta jariatu

Sinapsia

Nerbio ehuna

Neurotransmisorearen askapena

Ekintza potentzialaren heltzearen

ondorioz:

1. Mintzaren despolarizazioa

2. Boltaiaren araberako Ca2+ kanalen irekiera

3. Exozitosia: besikulen mintzaren eta mintz presinaptikoaren

arteko fusioa ���� neurotrasmisorearen askapena

4. Endozitosia: sinapsi besikulen mintzaren berreskuratzea

Sinapsia

Estimulazio iraunkorreko aldia ���� axoi terminaleko

zitoeskeletoan lotutako besikulen erreserba

Nerbio ehuna

Axoi-garraioa:

Soman sortutako sinapsi besikulak proteina motoreen

bitartez axoi terminalera garraiatzen direneko prozesua.

Sinapsia

Nerbio ehuna

Neurotransmisorearen berreskurapena/degradazioa

Sinapsia

Orokorrean, zelula presinaptikoak biltzen du

neurotransmisorea.

Zitosolaren barruan dagoenean:

-Entzimen bidezko degradazioa

-Berriz besikuletan bildu

Adibidez: azetilkolina (ACh)

- Neurona motoreek sintetizatu

- Kolina berreskuratu ACh-ren sintesianberrerabiltzeko

Nerbio ehuna

Astrozito eta neuronen arteko komunikazioa

Hiruko sinapsia (sinapsi tripartitoa)

Astrozitoak:

-[Ca2+]i-an oinarritutako

“kitzikagarritasuna” ���� NT-en

askapenak eragina

- Ca2+-ren araberako glutamatoaren

askapena

Transmisio sinaptikoaren modulazioa

Hiruko sinapsia:

zelula pre- eta postsinaptikoak + inguruko astrozitoak