lo collectatge - aprene · 2020. 6. 23. · introduccion collectatge : tèrmi ancian utilizat...

Expausat

Lo collectatge

Garaud AmandinaGambart Alizea

Introduccion

● Collectatge : tèrmi ancian utilizat autanlèu lo sègle XVI tà la collecta deus documents o de las musicas ancianas.

● Definicion collectatge : Lo collectatge que’s pòt definir com « ua enquèsta orau qui pren la fòrma d’ua discutida miada a l’entorn de quauques tèmas plan definits » (Bernissan).

● Lo collectatge que hè partida deu patrimòni culturau immateriau (PCI)

Convencion peu sauv deu patrimòni culturau immateriau : « Les pratiques, représentations, expressions, connaissances et savoir-faire - ainsi que les instruments, objets (…) et espaces culturels qui leur sont associés - que les communautés, les groupes et, le cas échéant, les individus reconnaissent comme faisant partie de leur patrimoine culturel »

● En França, los productors de testimònis oraus que son hèra nombrόs (associacions regionalistas ou culturaus, militants individuaus independents, institucions patrimoniaus nacionaus ou locaus, musèus etnografics, institucions universitàrias o centres de recèrca…).

Associacion « Nosauts de Bigòrra »

● Associacion culturau nascuda a Tarbes en 1974.

● Associacion qui permet la promocion e la divulgacion de la lenga e la cultura occitana peus hauts pirenèus.

● Grana operacion de sauv e de difusion de la memòria orau despuish 2006 : Projècte comun aus dus candaus deus pirenèus centraus Aragon/ Hauts-Pirenèus) dab l’objectiu de sauveguardar lo patrimòni imateriau e la tradicion orau (lingüistica e etnologica).

● Grop compausat d’enquestaires e d’un tecnician imatge e son.

● Objectius :

→ enregistrament d’enquèstas sonòras

etnograficas e lingüisticas en gascon

despartidas sus las 474 comunas deu

departament 65.

→ Enregistrament d’enquèstas filmadas.

→ Enregistrament d’enquèstas lingüisticas.

→ Numerisacion e catalogatge d’aqueras enquèstas.

→ Difusion d’aqueths materiaus peus tots los

mejans : internet, DVD, CD, libes…

PLAN

● I. Generalitats a perpaus deu collectatge.

● II. Preparacion e espleitada d’un collectatge.

● III. Difusion – Impacts deu collectatge.

Purmèra partida

Generalitats a perpaus deu collectatge.

Qu’aperam collectatge ?

A. Los actors deu collectatge

B. La fòrma deu collectatge

C. Los tèmas deu collectatge

A. Los actors deu collectatge : los collectors.

Lo collector productor

● Còdi de la proprietat intellectuau (art L 341-1) : «la personne morale ou physique qui a pris, en premier, l’initiative de fixer l’ « oeuvre ». C’est donc l’institution, l’association, l’organisme, le spécialiste local indépendant qui décide de faire passer une collecte de témoignages oraux, qui va définir les objectifs, les moyens de réalisation et qui va en financer la réalisation ».

● Nosauts de Bigòrra

→ Actes administratius plan organizats e estructurats

● → Tablèu reparticion orària dab un emps d’enquèsta, temps d’equipa (coordinacion formacion) e temps de secretariat tà cada emplegat.

→ Emplec deu temps

→ Calcul deus frescs quilometrics.

→ Remuneracion

Los actors deu collectatge : los collectors.

Lo collector enquestaire

● Qu’intervien en çò deus informators e qu’ensaja de favorisar au maxímum la presa de paraula. Que va ensajar de condusir l’entertien si la persona ei blocada.

● Qu’a un ròtle dens lo procediment de remembrança de l’informator en fonccion de çò que cèrca. Qu’ei shens qu’un actor passiu qui espèra shens har arren.

● L’enquestaire que deu encoratgar l’informator a estar en hidança e a parlar en aver ua actitud apropriada : actitud positiva, empatica e comprenedora.

Los actors deu collectatge : los collectors.

Lo collector archivista

● Cargat de la perennizacion deus documents : dobles, numerizacion (papèr / numeric).

● Montatge video e audio.

● Mission de triga e de seleccion deus documents.

● Imaginar totas las espleitadas possibles tà valorizar aqueths entertiens oraus (mission de communicacion ..). flyers

Los actors deu collectatge : l’informator.

● Locutors naturaus nascuts abans 1940. ● Dus tipes d’informators :

« L’informator que viu la soa cultura shens l’aver conscientizada ». → discors naturau.

L’informator qui a pres escart sus la soa pròpra cultura, la cultura francèsa ».

B. La fòrma deu collectatge

→ L’enquèsta que deu estar un entertien e non pas un interrogatòri.

→ L’enquestaire que practicarà l’entertien solet (relacion duau dab l’informator). Permet de favorisar lo dialògue.

→ Au miélher, l’informator que serà solet tanben tà que la paraula sia au maxímum liura e non pas guidada per la persona d’a costat.

→ Adaptà’s a la realitat deu terrenh.

C. Los tèmas deu collectatge

Los témis abordats taus collectatges que pòden estar en rapòrt dab los sabers comunautaris :

→ L’economia (los mestièrs, los mercats, los òbras e activitats agricòlas…).

→ Las activitats (los òbras domesticas, los utís, la caça, la pesca…).

→ La vida sociau (l’organizacion sociau, la religion, los lésers, las hèstas, las escòlas..).

→ Las creishenças (supersticion, los rites medicinaus, las legendas, las manifestacions de las religions ancianas…).

→ Lo patrimòni istoric (los hèits e los luòcs marcants deu territòri, las malaudias, las familhas noblas e las loas accions sus la comunautat).

→ Lo patrimòni naturau (botanica, aiga, camins, climat, arreproèrs).

Mes que pòden tanben estar en rapòrt dab los sabers pròpis, com :

→ La familha (originas deus pairs, data e lòc de vaduda, mestièrs.)

→ L’aprenedissatge de la lenga francesa.

→ Las guèrras.

→ Las questions de judgament personau (l’arribada deu modernisme (electricitat e aiga dens los fogals), l’impacte de la ràdio puish lo de la TV, l’aviéner tau monde rurau…).

Dusau partida

Preparacion e espleitada de la collecta.

Preparacion de la collecta

• Carta administrativa : arrecaptà’s lo territòri / lo parçan de la collecta.

• Har ua lista qui contien los noms de las comunas e deus purmèrs cònsols.

• Maisons comunas :

→ demandar ua lista triada qui contien los noms deus informators possibles a partir de la lista electorau.

• → demandar los plans de la comuna tà situar los locutors e apròchi de la toponimia.

Toponomia : estudi deus noms deus lòcs e de la lor etimologia.

Exemple lista triada :

Exemple de plan cadastrau :

● Discòt e lector / dictafòn

● Aparelh fòto

● Quasernet de nòtas

● Repertòri / senhau dab los noms de las personas e la lor especialitat.

Materiau utilizat per la collecta

Documents necessaris per la collecta

Fica deu canton (lista dab los noms de las comunas e deus purmèrs cònsols).

Comuna Nom deu purmèr cònsol

Permanéncias Tel maison comuna

Fax maison comuna

Nombre de poblants

... ... ... ... ... ...

... ... ... ... ... ...

Documents necessaris per la collecta

Fica informator

Documents necessaris per la collecta

● Fica dab lo questionari lingüistic

● Tot document o objècte anèx qui pòt ajudar a collectar (per exemple, si volem parlar d’un subjècte en particular, portar un objècte en rapòrt dab aquò).

Documents necessaris per la collecta

Fica de cession de dret d’expleitada deus enregistraments.

Transformacion de la collecta

● Collectatge brut (enregistrament). = mini disc.

● Obligacion de tractar les dadas :

Purmèra estapa : Tornar escotar l’enregistrament sancèr e desgatjar los tèmas abordats pendent l’entertien. Aqueth tribalh que balharà ua fica crono tematica.

Dusau estapa : Seleccionar los items qui pòden estar interessants e qui poderàn estar difusits.

Treseau estapa : Montatge de la video en fonccion deus items causits (copar la video a l’endret qui ns’interessa, boishar los bruts parasites).

Quatau estapa : Transcripcion deus items (sus un fichièr tornar escríver mot per mot çò que ditz l’informator en occitan e arrevirar en francés tanben).

Exemple d’un enregistrament pertocant un item (mamiti vaca) :

Exemple d’ua fica de transcripcion pertocant lo medish item :

Tresau partida

Impact e difusion deu collectatge.

Impact deu collectatge

A que serveish un collectage ?

● Testimòni linguistic

● Sauv de la lenga e de la cultura occitana.

● Per un chepic de transmission et de conscientizacion.

● Important de collectar los materiaus etnografics e linguistics enqüèra disponibles suu territòri.

● Valorisacion de la lenga e de la cultura per la difusion.

Difusion deu collectatge

● La difusion deus materiaus qu’ei ua estapa e un objectiu essenciau deu programa.

● Mejans de difusion :

→ Libes

→ Mustres

→ Documentaris

→ CD/DVD

Exemples de sitis de difusion de collectatges.

Exemple de mustre :

Mustre realizada per Amandina Garaud

Mustre realizada per Amandina Garaud

Fòtos d’Amandina Garaud – Associacion Nosauts de Bigòrra

Mustre realizada per Amandina Garaud

Fòtos d’Amandina Garaud – Associacion Nosauts de Bigòrra

Mustre realizada per Amandina Garaud

Fòtos d’Amandina Garaud – Associacion Nosauts de Bigòrra

Mustre realizada per Amandina Garaud

Fòtos d’Amandina Garaud – Associacion

Nosauts de Bigòrra

Fòtos d’Amandina Garaud – Associacion

Nosauts de Bigòrra

Mustre realizada per Amandina Garaud.

Fòtos d’Amandina Garaud – Associacion Nosauts de Bigòrra

Conclusion

● Le testimòni orau qu’a ua vertadèra qualitat d’«òbra de l’esperit » e qu’ei protegit peu còdi de la proprietat intellectuau.

● Lo collectatge qu’ei indispensable tau sauv de la lenga e de la cultura occitana.

● Hèras punts positius en seguida d’ua operacion de collectatge :

→ Sentit d’auto-estima deus locutors qui van descobrir que la lor lenga a un gran interès.

→ Qu’encoratga los locutors a estar actors de la transmission.

→ Los mei joens qui parlan la lenga (calandreta per exemple) pòden véder que la lor lenga ei parlada tanben per d’autas personas e que demora ua lenga viva.

● Projècte platafòrma

Bibliografia

● Bernissan, Fabrice, 2003, b. « Enquista sòciolinguistica dens la plana de Bigòrra (2002). Repre- sentacions de la lenga occitana e passatge d’ua practica de l’occitan au francès », Montpellier, Len- gas 54, 115- 156.

● Bernissan, Fabrice, 2004. «La toponymie dans la collecte patrimoniale en Bigorre», in : Gérard Taverdet, Onomastique et patrimoine. Actes du colloque de la Société française d’onomastique (Le Teich, septembre 2003), Dijon, Association bourguignonne d’études linguistiques et littéraires, 17- 22.

● Latry, Marie-Claire, 2004. « Le Centre d’Archives Orales en Oc en Aquitaine », Garona, Cahiers du CECAES 17, Pessac, Maison des Sciences de l’Homme d’Aquitaine, 9-18.

● https://journals.openedition.org/afas/1514