liseri aparatua
Post on 28-Jun-2015
4.135 Views
Preview:
TRANSCRIPT
LISERI APARATUA
TAFYD 1. maila
Juan Arbulu
1
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
SARRERA
� Digestio-aparatua gorputzera sartzen
diren elikagaiak organismoaren zelulak
erabiltzeko substantzia bihurtzeko parte hartzen
duten organo eta prozesuek osatzen dute.
2
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
FUNTZIOAK
� Liseri aparatuak elikagaiak konposatu sinpleagotaneraldatzea du helburu, eta prozesu honi liseriketa deritzo.
� Liseriketa hodian gertatzen da (ahoa, faringea, hestegorria, urdaila eta hesteak).
� Eraldaketa ekintza mekaniko eta kimikoei eskergertatzen da
� Digestio prozesua berdina da urdail bakarreko animaliaguztietan, hau da, gluzido, lipido eta proteinak unitatesinpleagoetan bihurtzen dira digestio entzimei esker, xurgatu eta odolean beren garraioa posible eginez.
3
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
LISERI APARATUAREN ANATOMIA
Digestio-aparatuaren atalak
Gorputz guztia zeharkatzen duen hodi hau zenbait ataletan bereiz daiteke:
� Ahoa: aurpegiaren azpiko aldean.
� Faringea: ahoa eta hestegorria hasi arteko hodi zatia.
� Hestegorria: faringearen ondoren dagoen zatia; 25 cm-ko luzera du, eta urdaileraino doa.
� Urdaila: hestegorriaren amaieran dago
� Hesteak: urdaila bukatu ondoren dagoen hodia da; oso luzea denez, tolestura ugari ditu abdomeneko barrunbera moldatzeko. Diametro ezberdina duenez, bi ataletan banatuko dugu:� Heste meharra: duodenoa, jejunoa eta ileona bereizten dira.
� Heste lodia: kolon itsua, goranzko kolona, zeharkako kolona, beheranzko kolona, sigma eta ondestea bereizten dira.
4
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
LISERI APARATUAREN ANATOMIA1: Listu guruinak2: Parotidak3: Masailezurpekoak4: Mihipekoak5: Ahoa6: Faringea7: Mihia8: Hestegorria9: Pankrea10: Urdaila11: Pankrea hodia12: Gibela13: Behazun xixkua14: Duodenoa15: Behazun hodia16: Heste lodia17: Zeharkako kolona18: Goranzko kolona19: Beheranzko kolona20: Ileona (Heste meharra)21: Heste itsua22: Apendizea23: Ondestea24: Uzkia 5Oinarri Biologikoak
BASKULARIZAZIOA
Liseri aparatuaren irrigazioa aortak egitendu. Bertatikan hiru adar ateratzen dira:
1. Enbor ziliakoa: hestegorria, urdaila, gibela eta barea odoleztatzen ditu.
2. Goiko arteria mesenterikoa: hestemeharra, area, barea eta eskuineko hestelodia irrigatzen ditu.
3. Beheko arteria mesenterikoa: ezkerreko heste lodia irrigatzen ditu.
6
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
BASKULARIZAZIOA
Itzulera benosoa gibelera doa porta benara, eta
gibeletik, gibeleko benatik kaba benara eta
bihotzera itzultzen da.
7
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
BASKULARIZAZIOA
8
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
OSAGAI ESTRUKTURALAK
1. AHOA
2. FARINGEA
3. HESTEGORRIA
4. URDAILA
5. HESTE MEHEARRA
6. HESTE LODI
7. AREA
8. GIBELA ETA BEHAZUN BESIKULA
9
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
AHOA
10
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
AHOA
ANATOMIA
Hortzak
– Motak:• Esneko hortzak: 20 pieza, 6 urte arte
• Helduetan:– 8 intzisibo, mozteko
– 4 kaninoak, zarrasteko
– 8 premolarrak, txikitzeko
– 12 agina, xehatzeko
– Zatiak:• Sustraia: gordeta
• Koroa: ikusten dena
• Pulpa: sakonean hutsa11
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
AHOA
FISIOLOGIA
� FUNTZIOA: Elikagaien irensketa eta
mastekatzea
• Eginkizun nagusiak:
– Mastekatu: jakiak moztu eta xehatu�digestio mekanikoa
– Listuztatu: jakiak eta listua nahaztu�boloa osatu
• Boloa: injestioa�orofaringea�Hestegorria
12
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
AHOA
FISIOLOGIA
Murtxikapenean parte hartzen dute:
1. Muskuluak
� Mihia
– Muskulu maseteroak, tenporalak eta
pterigoideak�baraila igo eta jaitsi
–Muskulu milohioideak, genihioideak
eta digastrikoak�baraila behera eta
atzera
13
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
AHOA
FISIOLOGIA
Murtxikapenean parte hartzen dute:
2. Gurinak
– Gurina parotidoak (2)�listua likidoa
– Gurina sublingualak (2)�listua
mukosoa
– Gurina submaxilarrak (2)�listua
mukoserosoa
14
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
AHOA
15
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
FARINGEA
Goialdean:
• Sudur hodiak
Behealdean:
• Laringea
• Hestegorria
16
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
HESTEGORRIA
�Faringea eta urdaila lotzen dituen eraztun gihartsuez osaturiko hodia da. Eraztunen mugimenduek elikadura urdailera bidaltzen dute.
�25 zm-ko hodi bertikala
�2 esfinter:-Goikoa
-Behekoa
�Behealden mukosa jariatzen da
17
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
HESTEGORRIA
18
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
HESTEGORRIA
FISIOLOGIA
�Boloaren mugimendua:– Jariatze mukosoa
– Peristaltismoa: muskulu lehunaren uzkurdura
aktiboak
• Urdailan sartzen da�hestegorriaren
beheko esfinterra
19
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
HESTEGORRIA
20
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
URDAILA
�Litro eta erdiko edukiera duen zakutxo baten antza du. Urdailaren sarrerari kardia deitzen zaio eta irteerari piloroa.
�Bere funtzioa elikadura jaso eta digestioaegin
�Zatiak:� Kardias: gertuko zatia�mukosaren jariaketa
� Fundus: goiko zatia�jasotzailea
� Gorputza: zati handiena�az. kloridrikoajariatu
� Antro: urrutiko zatia�pepsinogeno jariaketa21
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
URDAILA
FISIOLOGIA
� 2 esfinter ditu:
� Goikoa: hestegorriaren behekoa
� Behekoa: edo Pilorikoa
� Barrualdea tolesdura eta mikrobiloak
kontaktuko gainaldea ↑(1 zm² batek 500 zm²
funtzionaletan bihurtzen dira)
22
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
URDAILA
23
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
URDAILA
• Jariaketaren berezitasunak:
• pH oso baxua����azidosia
• Jariatze bolumena: 2,5-3 l/egun
� Konposaketa:
• Ura (%98)
• Gatzak
• HCl (hormetako zeluletan).
•Mukoproteinak (zelula mukosoak)
• Protienak zatitzeko entzimak����pepsinogenoa
• Bit B12 garraitzeko Faktore Intrinsekoa
� Jariaketaren erregulazioa: hormona
gastrikoa����sistema nerbioso
sinpatiko eta parasinpatikoa
� Liseriketa mekanikoa: Boloa kimoan bihurtzen da.
Eraginmekanikoa
FISIOLOGIA
24
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
URDAILA
• Azidotasunak: bakterien sarrera ekiditzen du
• HClak: haragiaren fibrina eta kolagenoa bigundu egitendu.
• pH baxuak: Pepsinogenoa pepsinan bihurtzen da etahonek kolagenoa hautsi eta proteinak aminoazido etapeptidoetan bihurtzen du
•Muki babeslea jariatzen du: Epitelioa Hclarengandikbabesten du
•Mugimendu peristaltikoak: Janaria mugiarazi eta nahastuegiten du, birrinduz.
• Piloroa: Kimoa duodenora pasabidea kontrolatzen du
FISIOLOGIA
25
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
HESTE MEHEA
ANATOMIA
• 6-7 m luzera
1. ZATIAK:
-DUODENO:
-Area inguratzen du
-Ez du peritoneorik
-Sabeleko hormetara
Itsatsita dago
-Tolesdura ugari
xurgaketa erraztuz
26
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
HESTE MEHEA
2. ZATIAK:
-JEJUNO (6):
- Erdian kokatzen den
zatia da
-Sabelean inongo
loturarik gabe
-Peritoneoak eusten
du
-Hemen ere tolesdura
ugari daude
xurgaketaren efikazia
handituz27
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
HESTE MEHEA
3. ZATIAK:
-ILEONa (7):
-Azkenengo zatia da
-Sabelean libre
-Peritoneoak eusten
du
- Ia ez ditu
tolesdurarik
28
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
HESTE MEHEA
OSAKERA
1. KANPOKO SEROSA:
- edo mintza serosa
- peritoneoz osatuta
- ehun epiteliala
2. GERUZA MUSKULARRA:
- Kanpokoa: luzetarako disposaketa
- Nerbio zelulak: sistema autonomoa:
- Barrukoa: zirkularra
3. MEISSNER-en nerbio plexua����sistema autonomoaren
bukaerak
4. MUKOSA-AZPIA: Ehun konektiboa. Odol eta linfa
hodiak kokatzen dira. Nebio zuntzak ere
5. MUKOSA:
- Mikrobiloak
• Gainazala handitzen du
• Funtzioa����xurgaketa
29
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
HESTE MEHEA
FISIOLOGIA
Jariatzea:
– Jariatze zelulak
• Zelula kaliziformeak: mukosa����epitelioa babestu
• Zelula epitelialak: entzimak (enterokinasak,
amilasak, peptidasa, disakaridasak eta lipasak)
• Babes zelulak: inmunoglobulinak A eta M
– Duodenoa
• Are eta gibelaren jariatzea (behazun besikularen
zehar)����kimoaren neutralizazioa eta elikagaien
digestioa����xurgatzea
•Mukosaren jariatzea����hormonak: sekretina eta
pankreozimina����ura, gatzen eta entzimen jariatzea
bultzatzen dute
• Propultsio mugimenduak30
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
HESTE LODIA
ANATOMIA
• ZATIAK:
1. ITSUA:
• Balbula ileozakala: ileon-
en jarraipena
2. KOLON: 4 zati:
• Goranzko kolon
• Zeharkako kolon
• Beheranzko kolon
• Kolon sigmoide
3. ONDESTEA:
• OSAKETA:
1. Geruza azpimukosaa:
linfozito ugari, fibroblastoak,
plasmozitoak, eta
makrofagoak bakterien
kontrola
2. Ez dago xurgaketarik → ez
ditu mikrobiloak
31
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
HESTE LODIA
FISIOLOGIA
1. Ur gehiena bertan xurgatzen da, gorotzak solidifikatuz
2. Heste lodiaren mugimenduak;
• Gorozkien pilaketan eta solidifokazioan laguntzen du• Mugimendu luzeak dira
32
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
HESTE LODIA
FISIOLOGIA
1. Mugimenduen kontrolerako sistemak:
– Kontrol nerbiosoa:
• estimulu parasimpatikoa���� Uzkurduraren
maiztasuna areagotu
• estimulu simpatikoa���� Uzkurduraren maiztasuna
gutxitu
– Kontrol hormonala:
• Gastrina, kolezistokininak eta serotoninak
mugikortasuna bultatzen dute
• Glukagoiak eta sekretinak kolona erlaxatzen dute
2. Farmakoak:
–Morfina eta antzekoak mugikortasuna handitzen dute
– Espasmolitikoak eta antikolinergikoak kolona
erlaxatzen dute
3. Stress eta urduritasunak erlaxazioa eragiten dute
libratzea erraztuz
33
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
AREA
ANATOMIA
• HOSTO ANTZEKO ORGANOA
• DUODENOAK INGURATZEN DU
• ZATIAK:
1.- Endokrinoa: hormonen sintesia���� Intsulina eta
glukagoia
2.- Exokrinoa: dudenora jariatzen diren sustantziak
ekoizten du
34
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
GIBELA ETA BEHAZUN BESIKULA
Gibela:
• Gizakiaren gibelak 1.3-3 Kg-ko pisua dauka.
• Lau lobulutan banatuta dago, eta horietako bakoitza hainbat
segmentutan
Funtzioak
•Behazuna ekoizten du lopidoak liseritzeko
•Metabolismoaren erregulazioaz arduratzen da
•Babes sistemako proteina eta proteina plasmatiko gehienak
sintetizatzen ditu
•Gai desberdinen gordailua da; lipidoak,
proteinak, bitaminak, hormonak eta burdina metatzen dira
•Detoxifikazioaz eta gaien iraizpenaz arduratzen da35
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
GIBELA ETA BEHAZUN BESIKULA
36
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
LISERIKETAKO PROZESUAK
1. Ingestioa: Janaria barneratu ahotik
2. Liseriketa: Elikagaiak osagai sinpleetanbihurtzen duen prozesua da. Helburuaxurgapena erraztea da.
3. Mugikortasuna: Liseri aparatuan gertatzendiren mugimenduak dira, liseriketa mekanikoabarne. Peristaltismoa eta segmentazioa.
4. Jariaketa: Liseri urinak ekoiztu eta jariatu
5. Xurgapena: Elikagaiak hodiaren mintzazeharkatzen dute odolera pasatuz.
6. Kanporatzea: Hondakinak uzkitik kanporatu
7. Erregulazioa: Sistema osoa koordinatu37
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
LISERIKETAKO PROZESUAK
PERISTALTISMOA
38
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
LISERIKETAKO PROZESUAK
SEGMENTAZIOA
39
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
LISERIKETAKO PROZESUAK
URDAILAREN MUGIMENDUAK
40
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
FUNTZIOEN LABURPENA
41
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
AMAIERA
42
Oin
arri
Bio
logik
oa
k
top related