educa iv. estudo da eficacia dunha intervención ... · ana costas (psicóloga centro pai menni)...
Post on 01-Oct-2018
222 Views
Preview:
TRANSCRIPT
EDUCA IV. Estudo da eficacia dunha
intervención psicoeducativa para a
redución da sobrecarga do coidador
principal de persoas con discapacidade
intelectual. Análise de LIÑA BASE.
Ana Costas (Psicóloga Centro Pai Menni)
Marta Sánchez (Psicopedagoga Asociación AMIPA)
Abril 2017
1. ¿POR QUÉ O PROXECTO EDUCA?
2. PROXECTO EDUCA IV (EDUCA-DIS)
3. ESTUDO
4. RESULTADOS
5. CONCLUSIÓNS
Proxecto Educa
Proxecto do Instituto de
Investigacións Psiquiátricas
(I.I.P.) que pertence á
Fundación Mª Josefa Recio
Congregación de Irmás
Hospitalarias
Resposta á situación que experimentan os
coidadores debido á esixencia dos coidados que da
lugar a situacións de estrés que repercuten na saúde
do COIDADOR e da PERSOA COIDADA.
OBXECTIVO: desenvolver estratexias de
intervención para previr e reducir a sobrecarga do
coidador.
Proxecto Educa
CONCEPTO DE SOBRECARGA
Anos 80: traballos de Zarit no ámbito da
xerontoloxía.
SOBRECARGA: impacto do coidado sobre a saúde
mental e física do coidador, sobre as relacións
familiares, o traballo e os asuntos financeiros.
(Pearling e col. 1990)
Proxecto Educa
EDUCA = PROGRAMA PSICOEDUCATIVO
PARA O MANEXO DA SOBRECARGA DO
COIDADOR
“Coidarse… para coidar ben”
Proxecto Educa
PROGRAMA PSICOEDUCATIVO
APARTADOS:
1. Educación acerca da enfermidade/discapacidade.
2. Aprender a coidar mellor á persoa.
3. Mellorar o autocoidado do coidador.
DIRIXIDAS POR UN OU VARIOS PROFESIONAIS
DURACIÓN LIMITADA
FORMATO GRUPAL
Proxecto Educa
EDUCA I Y II: dirixido ó coidador do paciente con
DEMENCIA (EDUCA-DEM).
EDUCA III: dirixido ó coidador do paciente con
ESQUIZOFRENIA (EDUCA-ESQ).
EDUCA IV: dirixido ó coidador das persoas con
DISCAPACIDADE INTELECTUAL (EDUCA-DIS).
Proxecto Educa
ABORDAXE DA SOBRECARGA
ESTUDOS SOBRECARGA EN DI
No campo da discapacidade intelectual aínda que os
estudos son escasos sí se recoñece a importancia de esta
problemática:
O coidador experimenta menos benestar xeral que os
non coidadores.
Os pais de nenos con discapacidade poden
experimentar máis fatiga, depresión, baixa autoestima
e insatisfacción interpersoal.
O tipo de discapacidade e a gravidade dos trastornos
de conduta afectan de maneira diferente ó estrés
familiar.
Proxecto Educa
PUNTO DE PARTIDA DO PROXECTO
EDUCA IV
EDUCAS ANTERIORES (EDUCA-DEM, EDUCA-
ESQU)
ENQUISA A FAMILIARES DE PERSOAS CON
DISCAPACIDADE INTELECTUAL
Proxecto Educa IV
ENQUISA ADMINISTRADA
¿Qué temas desexa tratar?
A continuación ofrecémoslle un listado de temas para que marque cunha cruz cales
serían do seu interese. Ademáis, dispón dunha serie de espazos en branco para que
poida escribir algún outro que resulte do seu interese e que non aparezca no listado.
Proposta de “Temas a desenvolver” nas sesións do EDUCA IV Interésame
1. Cómo coidar de un mesmo
2. Tensión e benestar do coidador/a
3. Planificación de actividades agradables para o coidador/a
4. A comunicación eficaz
5. Cómo resolver problemas
6. Manexo de situacións difíciles
7. Educación Afectivo Sexual
8. Intervención en problemas de conduta
9. Outros:
Proxecto Educa IV
Respostas obtidas Granada Acamán Betanzos
Cómo coidar de un mesmo 65 38 13
Tensión e benestar 71 42 14
Relaxación /agotamento 55
Planificación de actividades 48 34 11
A comunicación 65 45 16
Cómo resolver problemas 80 53 17
Manexo de situacións difíciles 96 65 14
Educación afectivo-sexual 41 7
Problemas de conduta 87 17
O futuro 78
Dereitos e deberes 43
Outros: o dó, a culpa, o entorno/apoios, agotamento,
o futuro, o xurídico, a inseguridade…
Total 136 84 24
Proxecto Educa IV
ELABORACIÓN DA FERRAMENTA DE
INTERVENCIÓN:
Programa psicoeducativo
Dirixido por un terapeuta
Formato grupal
Periodicidade semanal
Sesións de entre 90 e 120 minutos
Proxecto Educa IV
CONTIDO DO PROGRAMA
SESIÓN TÍTULO
1 Coñecer quenes somos
2 A miña vida cambiou
3 Coidar de un mesmo
4 Tensión e benestar
5 A importancia das actividades pracenteiras
6 A miña rede de apoio
7 Mellorando a miña comunicación
8 O papel do pensamento
9 Cómo resolver problemas
10 Comprendendo comportamentos
11 Axudando a cambiar comportamentos
12 Planificando o futuro
Proxecto Educa IV
ORGANIZACIÓN DAS SESIÓNS
EXEMPLO SESIÓN 7: MELLORANDO A MIÑA COMUNICACIÓN
1. REPASO DAS TAREFAS PARA A CASA
2. O QUE APRENDEREMOS NA SESIÓN
2.1 Importancia da comunicación: a comunicación non verbal
2.2 A comunicación eficaz
Comunicación pasiva
Comunicación agresiva
Comunicación directa ou asertiva
2.3 Cómo falar co médico/servizos asistenciais
3. RESUMO DA SESIÓN
4. TAREFAS PARA A CASA
5. PRÁCTICA DE RELAXACIÓN
Proxecto Educa IV
CADERNO DO TERAPEUTA:
• Contén anotacións para a realización das actividades,
comentarios de axuda e unha estimación aproximada
e flexible do tempo que se pode adicar a cada
apartado.
• Inclúe a metodoloxía a seguir baseada en técnicas do
aprendizaxe social e cómo manexar situacións
difíciles.
CADERNO DO COIDADOR:
• Recolle os contidos do programa, as tarefas para a
casa e un guión reducido dos exercicios de relaxación;
este material serviralle de apoio e documentación.
Proxecto Educa IV
OBXECTIVOS
OBXECTIVO PRINCIPAL: avaliar a eficacia da
administración dun programa psicoeducativo (PIP)
para previr ou reducir a sobrecarga do coidador de
persoas con discapacidade intelectual. A eficacia será
medida sobre o resultado global da escala Zarit.
OBXECTIVOS SECUNDARIOS: avaliar a eficacia
da intervención psicoeducativa en coidadores en
canto a estado de saúde mental, ansiedade e
depresión.
Estudo
HIPÓTESES
Estudo
GRUPO
EXPERIMENTAL
Tratamento
habitual (TH)
Programa de
intervención
psicoeducativo
(PIP)
GRUPO
CONTROL
Tratamento
habitual (TH)
HIPÓTESES
HIPÓTESE PRIMARIA:
Os coidadores principais asignados ó grupo
experimental (GE) expostos ó tratamento
habitual máis Programa de Intervención
Psicoeducativa (TH+PIP) presentarán á
finalización do estudo (3 meses) unha
sobrecarga significativamente menor á dos
coidadores asignados a grupo control (GC) con
tratamento habitual e esta mellora manterase
tras o seguimento posterior (6 meses).
Estudo
HIPÓTESE PRIMARIA
GRUPO EXPERIMENTAL
GRUPO CONTROL
Estudo M
ES 1
e 2
1ª
AVALIACIÓN M
ES
3, 4
e 5
PROGRAMA DE
INTERVENCIÓN
PSICOEDUCATIVO
(PIP) +
TRATAMENTO
HABITUAL (TH)
MES 6
e 7
2ª
AVALIACIÓN
MES 1
1
3ª
AVALIACIÓN
MES 1
e 2
1ª
AVALIACIÓN
MES
3, 4
e 5
TRATAMENTO
HABITUAL (TH)
MES 6
e 7
2ª
AVALIACIÓN
MES 1
1
3ª
AVALIACIÓN
HIPÓTESES
HIPÓTESES SECUNDARIAS:
Os coidadores asignados a GE presentarán á finalización do
estudo unha melloría na súa saúde psíquica
significativamente maior á dos coidadores asignados a GC.
Os coidadores asignados a GE presentarán á finalización do
estudo unha melloría no seu estado de ansiedade
significativamente maior á dos coidadores asignados a GC.
Os coidadores asignados a GE presentarán á finalización do
estudo unha melloría no seu estado de depresión
significativamente maior á dos coidadores asignados a GC.
Estudo
ESCALAS ADMINISTRADAS
VARIABLE PRINCIPAL
• Sobrecarga do coidador: Escala de sobrecarga do
coidador (Zarit)
VARIABLES SECUNDARIAS
• Estado de saúde do coidador: Escala de saúde xeral
(GHQ-28)
• Estado de ansiedade do coidador: Cuestionario de
ansiedade estado-rasgo (STAI-forma X)
• Estado de ánimo do coidador: Cuestionario de depresión
(CES-D)
• Estado da persoa con discapacidade intelectual: Inventario
para a planificación de servizos e a programación
individual (ICAP)
Estudo
DESEÑO
Estudo multicéntrico, prospectivo, aleatorizado por
clusters con cegamento simple.
Todos os centros participantes contaron con dous
investigadores independentes (terapeuta e avaliador).
O estudo monitorizouse de maneira independente polo
persoal do IIP.
Foi aprobado polo Comité Ético de Investigación
Científica de Navarra.
Todos os participantes (coidadores e persoas con
discapacidade) firmaron o consentimento informado.
Estudo
CRITERIOS DE INCLUSIÓN
1. Residentes na comunidade.
2. Maiores de 18 anos.
3. Non remunerados pola súa función de coidador.
4. Que teñan ó seu coidado un familiar:
4.1. Diagnosticado de Discapacidade Intelectual
según criterios DSM-5.
4.2. Residente na comunidade.
4.3. Firmar él ou o seu responsable o consentimento
informado.
5. Firmar o consentimento informado.
Estudo
CRITERIOS DE EXCLUSIÓN
PARA O COIDADOR:
1. Non dispor de tempo para acudir ás sesións do PIP.
2. Estar recibindo ou haber recibido no último ano un
programa de intervención psicoeducativo estructurado
similar tanto en formato individual como grupal.
PARA A PERSOA CON DISCAPACIDADE INTELECTUAL:
1. Vivir nun piso tutelado ou supervisado por
profesionais.
Estudo
A mostra foi reclutada en 7 centros de atención
diúrna.
Distribuídos pola xeografía española.
Resultados
MOSTRA
TOTAL: 183 DIADAS
GALICIA
AMIPA (Padrón)
PAI MENNI (Betanzos)
ANDALUCÍA
FUNDACIÓN PURÍSIMA CONCEPCIÓN
(Granada)
APROSMO (Motril)
CANARIAS
CPEE ACAMÁN (Tenerife)
CENTRO RESIDENCIAL DE DISCAPACIDAD
ARONA (Tenerife)
Resultados
DATOS DAS PERSOAS USUARIAS
DATOS SOCIODEMOGRÁFICOS
O 50,3 % da mostra son mulleres.
A media de idade é de 27,26 anos.
O 61 % non ten acceso á lectura.
O 57,8 % ten a capacidade de obrar
modificada.
Resultados
DATOS DAS PERSOAS USUARIAS
DATOS CLÍNICOS
Nivel de autonomía e independencia: idade
funcional de 4 anos.
Dato de puntuación de nivel de servizo global
que precisa á persoa: 51,36 corresponde a unha
atención ou supervisión frecuente.
Avaliación das áreas de destreza:
Destrezas motoras: 3,16.
Destrezas da vida persoal: 5,02.
Destrezas social e comunicativa: 3,74.
Destrezas da vida en comunidade: 4,29.
Resultados
DATOS DAS PERSOAS CUIDADORAS
DATOS SOCIODEMOGRÁFICOS:
O 91,3 % son mulleres.
A media de idade é de 55,58 anos.
O estado civil predominante: casado/a (64,5 %).
A relación de parentesco coa persoa usuaria é
de proxenitor/a.
O 89 % son titoras/es legais.
No 97,3 % das situacións as persoas cuidadoras
e as persoas usurarias conviven.
Tempo medio de coidados: 24,17 anos.
28 horas de dedicación media de coidados á
semana.
Resultados
DATOS DAS PERSOAS CUIDADORAS
DATOS CLÍNICOS
Escala de Sobrecarga Zarit (Escala ZBI): Nivel de
sobrecarga leve 51,89.
Escala de Saúde Mental (GHQ-28): 23,76.
Cuestionario de Depresión (CES-D): 14,25.
Cuestionario de Ansiedade estado-rasgo:
ansiedade/estado: 19,10; ansiedade/rasgo:
19,69.
Resultados
Segundo datos do Imserso (2015) en
España existen ao redor de 150.000 persoas
con algún tipo de discapacidade intelectual
que polo xeral, conviven e son coidadas no
seu domicilio pola súa familia próxima.
Cabe destacar o pouco interese científico
por programas de intervención con familiares
coidadores, para dar resposta á necesidade
manifestada de “coidar á persoa coidadora”.
Conclusións
O análisis da correlación do nivel de
sobrecarga co estado da persoa usuaria
reflexa: que unha menor autonomía, unha
maior necesidade de axuda e máis problemas
de conduta no familiar tradúcese nunha
maior sobrecarga do coidador.
O grupo máis sobrecargado e con maior
distress psíquico é o coidador de persoas con
demencia, síguelle a do coidador de persoas
con esquizofrenia e finalmente o de persoas
con discapacidade intelectual.
Conclusións
top related