arnas-aparatua 2016/2017
Post on 22-Mar-2017
84 Views
Preview:
TRANSCRIPT
ARNAS-APARATUA
ARNAS-APARATUAREN ANATOMIA
SARRERAFUNTZIOA : Zelulek beraien prozesuetarako behar duten O2 eta prozesu hauetatik sortutako CO2 –aren garraioa.
ATALAK : - Sudurra - Faringea - Laringea - Trakea - Bronkio nagusiak - Bronkio lobarrak - Bronkioloak - Albeoloen hodiak - Albeoloak - Birikak
ARNASKETA• Arnasketa sudurretik hobeto ahotik baino. Sudurrean airea berotu eta
hezetu. Hauts-partikulak eta gorputz arrotzak bertan geratu (ileei esker).
EGITURA• Kanpoaldea = osteokartilaginosoa• Barrualdea = - 2 zati sudur-trenkadaren bidez zatituta. - Hezurrak ( irudian lauki zurietan ). - Epitelioz osatuta.
SUDURRA
Sudur-trenkada
Albo-kartilagoa
Sudur-hegaletakokartilago handia
Sudur-hegaletakokartilago txikia
Sudur-hezurra
SUDURRAREN KANPOALDEA
Sudur trenkada
ETMOIDEA
BOMERHEZURRA
PALATINO HEZURRA
ESFENOIDEA
• KORNETEAK = Sudur barrunbean dauden hezurrak (3) ( hegal itxurako tolesdurak ).
• MEATUAK = Korneteek mugatzen dituzten hutsuneak (3).• SINU PARANASALAK = Sudurreko hezurrek barruan dituzten hutsuneak.
• Sudur-zuloen goialdean nerbio-bukaerak daude. Airearekin sartzen diren gai-kimikoek usain-mukosa estimulatu (usaina).
• KOANAK (2) = Sudur-hasieratik faringerako bideak.
KOANA
• 12cm-ko hodia.• Muskulu eskeletikoz eta mukosaz osatua.• Aurrealdea laringearekin komunikatuta• Atzealdea hestegorriarekin.
FARINGEA
ATALAK
• NASOFARINGEA = Sudur-barrunbearen atzean kokatu. Atzealdean ehun linfoideak ( amigdalak / tonsilla faringeak). Alboko aldean Eustakioren tronpak (belarriarekin komunikatuta).
• OROFARINGEA = Ahoaren atzealdean. Amigdalak / tonsilla palatinoak ere bai.
• LARINGOFARINGEA = Beheko atala. Aurrealdean laringea.
edotonsilla palatinoak
LARINGEA• Faringea eta trakea lotzen dituen hodia.• Hezur hioideen azpian kokatu.• Kartilaginosoa da.• Aire irteera kontrolatzen du soinua eta ahotsa ekoizteko.
KARTILAGO MOTAK (3)
• TIROIDE-KARTILAGOA : Handiena. Gorgoila eratu ( gizonezkoetan handiagoa).
• KRIKOIDE-KARTILAGOA : Tiroidearen azpian. Eraztun forma.
• EPIGLOTISA : Hosto itxura. Bertikalki jarrita dago mihiaren oinarrian eta laringearen gainean. Funtzioa : Irenstean laringea aurrerantz mugitu eta epligotisak bidea itxi.• ARITENOIDE-KARTILAGOA : Krikoidearen gainean
Krikoidearen itxura
Aritenoidekartilagoak
LARINGE TOLESDURAKLaringeak bi tolesdura ditu albo bakoitzean.
• AHOTS-KORDA IZUNAK : Goialdekoak. Ez dute parte hartzen soinua sortzean.
• BENETAKO AHOTS KORDAK : Behealdekoak. Glotis izeneko irekigune bat uzten dute.
• 13cm-ko hodia eta 2cm-tako diametroa.• Laringea bronkioekin lotu.• Hestegorriaren aurrealdean kokatu.• Luzapen amaieran bi zatitan banatu : bronkio nagusiak ( eskuma eta
ezkerrekoa ). Banaketa lekuari karina trakeala deritzo.
TRAKEA
Bronkio nagusiak
• Trakea eraztun kartilaginosoz osatua.• Atzealdean muskulu leuna.• Ehun epitelial ziliatua eta guruin jariatzaileak (zelula kaliziformeek mukia
jariatu) ditu barnean.
BRONKIOAK
● Bi adar: ezkerrekoa eta eskuinekoa (bronkio nagusiak). Erdiko geruzan C formako eraztun kartilaginosoak.
● Barne-geruza muki-epitelioz osatuta.● Kanpo-geruza ehun konektiboz.
BIRIKAK
● Elastikotasun eta sendotasun handia.● PLEURA mintz serosoaz inguratuta● MEDIASTINO deituriko espazioaz
banaturik.● Azpialdean DIAFRAGMA
Diafragmaren jokaera:
● Eskuineko birikak (hiru lobulu): goialdekoa, erdialdekoa eta behealdekoa.
● Ezkerreko birikak (bi lobulu): goialdekoa eta behealdekoa.
● Birikek bi aurpegi dituzte: MEDIASTINIKOA (hilioa kokatzen da) eta SAIHETSEZURREZKOA.
● Goialdeko atalari: BIRIKA-ERPIN● Behealdeko atala edo OINARRIA diafragmaren goiko
aurpegiarekin kontaktuan.
● Bronkio nagusiak birikan sartzean banatu, BRONKIO LOBARRAK osatuz. Eskuineko birikak hiru LOBULU ditu, beraz hiru bronkio lobarretan banatuko da; ezkerrekoak berriz bi ditu beraz, bi bronkio lobarretan banatzen da.
● Bronkio lobarrak BRONKIO SEGMENTARIOetan banatzen dira eta lobuluak SEGMENTUetan.
● Gero eta adar txikiagotan (BRONKIOLOAK) banatzen da zuhaitz tronkala.
● Segmentu bakoitza LOBULUTXOtan banatzen da.● Bronkio segmentarioa lobulutxo batean sartzen denean, banatu,
BRONKIO TERMINALAK sortuz.● Bronkio terminal bakoitza adar askotan banatu: ARNAS-
BRONKIOLOAK. Bakoitzak aireztatzen duen birika atalari AZINIA deritzo.
● Azinia bakoitza HODI ALBEOLAR-etan banatu eta ondoren ALBEOLOetan.
● Arnas-bronkioloetatik aurrerako geruza: ARNAS-GERUZA.
ALBEOLOAK
● 14 milioi hodi albeolar eta 700 milioi albeolo >>> Arnas-geruzaren azalera handia (50-100m2)
● PNEUMOZITOek albeolo geruza eratu.● Peumozito motak: - I pneumozitoak: kopuru handia
eta gasen trukean. - II pneumozitoak: gutxiago eta surfaktantea jariatu.● SURFAKTANTEA: fosfolipidoz osatutako gai
tentsoaktiboa.● MAKROGAFO ALBEOLARRAK: gorputz arrotzak
fagozitatu.● Mintz albeolo-kapilarra
BIRIKA-ZIRKULAZIOA
Birikara eskuineko bentrikulutik irteten den odol-emaria heldu.
Birika-arteria: bihotzeko eskuineko bentrikulutik irten eta bi adarretan banatu>>ezkerrekoa eta eskuinekoa. Albeoloetara odol ez-oxigenatua eraman.
Kapilarrak batu>> birika-bena: kapilarretatik bihotzera odol oxigenatua garraiatu.
FUNTZIO GARRANTZITSUENA: bihotzetik irteten den odol ez-oxigenatu guztia, biriketako albeoloetan dagoen gas oxigenatuarekin kontaktuan jartzea.
BIDEOAK: (birika-zirkulazioa)
https://www.youtube.com/watch?v=mkVLAkHExLU
PLEURAMintz serosoa bi geruza:
1. Parietala: Toraxeko hormatara eta diafragmaren goiko aurpegira itsatsita
2. Biszerala: Estuki lotuta biriketara, hauek guztiz estaltzen, hilioa izan ezik.
Bi geruza hauen artean sortzen den barrunbe txikiaBarrunbe pleurala
ARNAS-MUSKULUAK
Inspirazio normal batean: diafragma eta saihetsarteko muskuluak.
BARRUKO SAIHETSARTEKO MUSKULUAK
KANPOKO SAIHETSARTEKO MUSKULUAK DIAFRAGMA
● Diafragma:
○ Toraxeko beheko atalei lotuta○ Aurrealdean esternoia, atzealdean bizkarrezurra eta alboetan saihetsezurrak○ Muskuluz eta ehun fibrosoz osatuta.○ Egitura batzuk toraxetik abdomenera igaro daitezen, zulo batzuk.○ Inspirazioan, uzkurtu eta beherantz doa, toraxaren barrunbea luzatzeko.
Kaba bena Hestegorria
Aorta arteria
● Saihetsarteko muskuluak:
○ Kanpokoak:
■ Saihetsezurren artean
■ Inspirazioan hauek hurbildu
Barrukoak:
Muskulu abdominalekin batera espirazioan parte hartu
ARNAS-APARATUAREN FISIOLOGIA
ARNAS-MUGIMENDUA
Zer da aireztapena? Albeoloetako etengabeko aireberritzea.
Inspirazioa edo arnasa hartzea Espirazioa edo arnasa botatzea
Birikak ez dira berez mugitzen, arnas mugimenduak egiteko:● Birikek eta kaxa torazikoak dituzten ezaugarriak ezinbestekoak● Arnas-muskuluak
Inspirazioan biriken bolumena Espirazioan gutxitzen handitzen
Beharrezko indarra sortzen
Diafragma= aire sartzearen %70-ren arduraduna
1. Diafragma uzkurtzean, beherantz, kaxa torazikoa luzatuz eta airea sartuz2. Kanpoko saihetsarteko muskuluak saihetsak gorantz eta aurrerantz eramaten,
aurreko diametroa eta laterala handituz.
Arnasketa normal batean, espirazioa=prozesu pasiboa:● Ez du inolako muskulurik uzkurtzen.● Diafragma lasaitu, eta gorantz doa, kaxa torazikoaren
luzera gutxituz, airea biriketatik irteten.● Kanpoko muskuluak lasaitzean toraxa behera eta
diametroa txikitu
Espirazioan hurrengo hauek parte hartzen:● Muskulu abdominalek● Barruko saihetsarteko muskuluak
1. Muskulu abdominalak: hauek uzkurtzean, presioa handitzen, honek diafragma toraxerantz bultzatzen 2. Barruko saihetsartekoak: hauek uzkurtzean, saihetsezurrak beherantz eta barrurantz, toraxaren bolumena murriztuz.
AIRE FLUXUA ETA PRESIOA
● Birikak elastikotasunagatik, uzkurtu● Torax kontrako jarrera
● Biriken barruko presioa presio atmosferikoaren berdina● Barrunbe pleurala presio atmosferikoa baino txikiagoa
Birikak toraxaren hormetara itsatsita hormaren mugimendua jarraitu
Birikak=Toraxaren mugimendua
Inspirazioan
● Horma torazikoa handitu● Biriken bolumena handituz ● Arnasa hartzera bultzatuz
Espirazioan
● Ez du inolako funtziorik betetzen● Hala ere, birikak uzkurtu
AZALEKO TENTSIOA
ur-molekulak batu gasa aldaratu
II Pneumatozitoak: surfaktantea jariatu.
Interfasean(gas/likido artean)
AZALEKOTENTSIOA
Albeoloen kolapsoa
Agente tentsoaktiboa
Azaleko tentsioa gutxitu eta albeoloak puztuta mantentzen
dira.
FISIOLOGIA
- Albeoloak likidoz inguratuta- Molekulak beraien artean batu- Albeolo pareta barrurantz
KOLAPSATU
- Albeoloko zelulek molekula surfaktantea jariatu
- Gainerako molekulen kohesioa gutxitu
ALBEOLOAK PUZTUTA, AIREA PASATU
HEDAKUNTZA
Gasak albeolotik odolera pasatzeko mintzak zeharkatu
Gasak kontzentrazio handitik txikira
O2 albeoloetatik odolera
CO2 odoletik albeoloetara
Gasek hainbat geruza zeharkatu behar
Pneumozitoa
Interstizioa
Endotelioa
Plasma
Eritrozitoak/zelula gorriak
odoletik albeolora HEDAPENA
FISIOLOGIA
PERFUSIOA
Odolaren sarrera astiroa organoetara
Biriketako odol-hodiek erresistentzia txikia dute presio txikia
Guztia berez erregulatzeko gaitasuna du gorputzak
ADIBIDEA: Kirola egitean
Ponpaketa batean, odola gorputzeko zelula guztietara
Odol ekarpen handiagoa behar denean, bihotzaren lana handitu
FISIOLOGIA
BI GARRAIO:
A)O2-aren garraioa: - O2 solugarritasuna odolean baxua OXIHEMOGLOBINA
- OXIHEMOGLOBINA Hemoglobina + oxigenoa- Odoleko 100ml-tik 20ml oxigeno garraiatu- Odolak oxihemoglobina ehunetako zeluletara garraiatu
eran garraiatu
Oxigenoaren presioa odolaren oxigenoarena baino baxuagoa
Odoletik oxigenoa hartu
B) CO2-aren garraioa HIRU ERA
● Bikarbonato-eran:CO2 urarekin erreakzionatu, bikarbonato ioiak emanez. Bikarbonato-kopurua altuagoa eritrozitoetan odol-plasman baino, eritrozitoek entzima bat dutelako erreakzioa katalizatzeko. %75 era honetan garraiatu.
● Hemoglobinaren amino-taldeekin konbinatuz:
Karboxihemoglobina eratzen du. %20a era honetan garraiatu
● Disolbatua:%10a odol-plasman disolbatua garraiatu.
https://www.youtube.com/watch?v=qDrV33rZlyA
ARNASKETA ZELULARRA
Zelulek arnasketaren bidez energia lortu
ERREGAIAK: Glukosa, gantz-azidoak eta aminoazidoak.
Neuronek oxigenoa beharrezkoa duteMuskulu-zelulek arnasketa aerobikoa edo anaerobikoa
C6H12O6 + 6 O2 6 CO2 + 6 H2O + ENERGIA
GLUKOSA-MOLEKULAREN ARNASKETAREN EKUAZIO OROKORRA
A) Arnasketa aerobioaOxigenoaren presentzia ezinbestekoa
GLUKOSA
AZIDO PIRUBIKOA AZIDO PIRUBIKOA
AZIDO AZETIKOA AZIDO AZETIKOA
2ATPZITOPLA
SMAN
MITOKONDRIO
AN
KREBS-en ZIKLOACO2 kanporatu
H+
e-
ATP
H+
e- + O2 H2O
B) Arnasketa anaerobioa: hartzidurak
Oxigeno gabe
Zitoplasman gertatzen da
Erreakzioak entzimen bidez katalizatuakGLUKOSA
AZIDO PIRUBIKOA AZIDO PIRUBIKOA
AZIDO LAKTIKOA AZIDO LAKTIKOA
ATP
https://www.youtube.com/watch?v=00jbG_cfGuQ
ARNAS-APARATUAREN PATOLOGIA
1.GAIXOTASUN OBSTRUKTIBOAK
Arnas-bideen obstrukzioa.
Normalean kronikoak.
Eztul kronikoak.
Kirola egiteko zailtasun handiak.
Gasen trukaketan arazoak.
Gaixotasun aipagarrienak:
1)Biriketako gaixotasun buxatzaile kronikoa:
a) Bronkitis kronikoa.
b) Enfisema.
2)Asma
1)Biriketako gaixotasun buxatzaile kronikoa (BGBK)
Bronkitis kronikoa: muki jariaketaren ugaritze patologikoa agertzen da, airearen igarobidea oztopatuz.
Enfisema: birika- albeoloak handitu egiten dira, mintz albeolo-kapilarra apurtuz, honela gasen trukaketa oztopatzen da.
BGBK gehienbat tabakoa erretzen duten pertsonengan agertzen da.
Erretzen duten pertsonen artean %15-ek BGBK bat garatzen dute.
Prebenitzeko bide garrantzitsuena, erretzeari uztea edo ez erretzea da.
Tabakoaren eraginak:
1. Neutrofiloak batu jarduera elastikoa bultzatu
albeoloen zuntz elastikoa apurtu.
2. Oxidazioa.
3. Muki- guruinen hipertrofia, bronkokonstrikzioa eta zilioen mugimenduen eragozpena aireari erresistentzia.
Bronkokonstrikzioa
2) Asma
Zenbait estimuluren ondoren muskulu leunaren gehiegizko uzkurdura gertatzen da, airearen sarrera eta irteera oztopatuz.
Asma estimulu desberdinek eragiten dute, bronkokonstrikzioa garatuz.
Asma gaixotasun alergikoa da.
Estimuluak infekzio biralak dira ( etxeko hautsa, polena, kirola, aire hotza, zenbait janari…).
2. BIRIKAKO MINBIZIA
Hilkortasun tumoralaren lehen kausa emakumeetan zein gizonetan.
Gehienbat gizonengan agertzen da.
Gaixoen artean % 90a erretzaileak dira eta ez- erretzaileetatik %25a pasiboak dira.
Prebentzioa erretzeari uztea arriskua %50a murriztu
arriskua ez- erretzaileena bestekoa.
Beste arrisku- faktoreak: erradona, asbestoa, artsenikoa...
Normalean, sintomak agertzen direnerako, birikak hondatuta daude.
10-15 urte buruan
1 urte buruan
3.GAIXOTASUN INFEKZIOSOAKa) Tuberkulosia b) Pneumonia
a)Tuberkulosia
Microbacterium tuberculosis izeneko bakterioak sortzen duen gaixotasun granulomatosoa da.
Biriketan eta beste organo batzuetan.
Tuberkulosia duten %70a gizonak dira, gazteak.
Gero eta gehiago ikusten da, HIESA-aren eraginez.
Airearen bidez transmititzen da.
Osasun zentroetan prebentzio teknikak erabiltzen dira airea tratatzeko: filtrazioa, izpi ultramoreak, aireztapena...
Zainketa epidemiologikoak beharrezkoak dira; tuberkulosia duen pertsona batekin kontaktuan egotean, tuberkulinaren proba egiten da.
Gaixotasuna garatu daiteke, edo ez.
Kimioprofilaxiarekin tratatzen da, gaixotasuna garatu ez dadin.
Bestalde, tuberkulosia izatean, tuberkulosiaren tratamendua ezarri behar da.
EAEko jaio berriei tuberkulosiaren kontrako txertoa jartzen zaie.
b) Pneumonia
Bakterio askok sor dezakete gaixotasun hau, arruntena
Biriken inflamazioa.
Airearen bidez trasmititzen da prebentzioak tuberkulosiaren berberak.
Streptococcus pneumonie
top related