ardoaren eta gr 38 arrainaren ibilbidea ruta del vino … · la ruta del vino y del pescado fue muy...
Post on 04-Jul-2020
22 Views
Preview:
TRANSCRIPT
TURISMO BULEGOAK - OFICINAS DE TURISMOLEKEITIO
Independentziaren enparantza, z/gTel.: 946 844 017 Faxa: 946 844 167
turismo@lekeitio.com
ONDARROA Erribera, 9
Tel./fax: 946 831 951turismobulegoa@ondarroakoudala.net
SOS Deiak.........................................112
Ertzaintza / Policía............................. 946 832 700
Suhiltzaileak / Bomberos................... 946 167 168
Gurutze Gorria / Cruz Roja................ 946 831 929
Bizkaibús.......................................... 902 222 265
PESA................................................ 902 101 210
Euskotren......................................... 902 543 210
Arraina Erdi Aroko dietaren oinarrietako ba t zen. Sardina, bisigua eta sardinzar, freskoak, gazitu edo ketuak ohikoak izaten ziren pe-nintsularen barrualdeko merkatuetan. Ber-meo, Lekeitio eta Ondarroa barrukaldeagazko trukeetarako ibilbide komertzialen helmuga bihurtu ziren, Durango eta Gasteizen arteko Urkiola mendatetik joanda. Arrainaren espor-tazioa neguan egiten zen batez ere, orduan heltzen ziren-eta mandazainak portu horre-tako Arrantzaleen Kofradietara, arrain freskoa erostera. Arrain horrek edurrarekin betetako upeletan kontserbatzen zituen, neguko hotza aprobetxatuz. Alderantzizko ibilbidea egiten zutenean, garia, gatza, ozpina eta ardaoa ekartzen zuten Errioxa, Nafarroa edo Gazte-latik. Arrain eta laboreen trafiko horren babes-pean, luxuzko produktu baten merkaturatzea
sortu zen: ardoa, batez ere Arabar Errioxatik ekarrita. Gainera, bertoko txakolina baino ge-hiago estimatzen zen eta garestiagoa zen ere.
Mandazainek egunero zeharkatzen zuten lurralde honetako orografia latza, eta, modu horretan, Bizkaiko arrain freskoa egunero-egunero heltzen zen Gasteizko merkatura.
Ardoaren eta Arrainaren Ibilbidea asko erabili zen XV. gizalditik XVIII.aren hasierara. Sasoi hartan, aldiz, Gaztelako Errege Bidea konpontzen hasi ziren, eta Urduñako mendateak garrantzia hartu zuen. Ibilbidea XX. gizaldiaren hasierara arte mantendu zen; orain, Ibilbide Turistiko eta Kultural bihurtuta (GR 38a ere bada), antzinako garrantzia berreskuratu nahi da, XXI. gizaldiko ibiltari berriei esker.
GR
38 ARDOAREN ETA
ARRAINAREN IBILBIDEA
RUTA DEL VINOY DEL PESCADOLEKEITIO-SANTUTXU- ASTOAGA (GR-38.1)ONDARROA-SANTUTXU- ASTOAGA (GR-38.2)
Lea Ibarra
El pescado constituía un plato fundamental en la dieta de la Edad Media. Sardinas, besugos y arenques, frescos o conservados en salazón o ahumados, eran habituales en los mercados del interior de la península. Bermeo, Lekeitio y Ondarroa se convirtieron en el destino de las rutas comerciales de intercambio con el interior, a través del puerto de Urkiola, entre Durango y Vitoria. La exportación de pesca-do se realizaba principalmente en invierno, cuando los arrieros llegaban a las Cofradías de Pescadores de esos puertos para comprar pescado fresco, que conservaban en barriles con nieve, aprovechando las bajas tempera-turas de la estación. Cuando realizaban la ruta inversa, traían trigo, sal, vinagre y vino desde La Rioja, Navarra o Castilla. Al amparo de ese tráfico de pescado y cereales, comenzó la co-
mercialización de un producto de lujo: el vino, que provenía fundamentalmente de la Rioja Alavesa y que era más apreciado y caro que el txakoli local.
Los arrieros atravesaban la difícil orografía de un territorio que era muy transitado a dia-rio, ya que llegaba pescado fresco procedente de Bizkaia al mercado de Vitoria-Gasteiz todos los días.
La Ruta del Vino y del Pescado fue muy uti-lizada desde el siglo XV hasta comienzos del siglo XVIII, en que se iniciaron las mejoras del Camino Real a Castilla por el Puerto de Ordu-ña. La ruta se mantuvo hasta comienzos del siglo XX; ahora, reconvertida en un Itinerario Turístico-Cultural y en una GR (GR 38), pre-tende recuperar su antiguo esplendor con los nuevos caminantes del siglo XXI.
Ispaster
Lekeitio
Mendexa
Gizaburuaga
Amoroto
Berriatua
Ondarroa
Aulesti
Markina-Xemein
Etxebarria
Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz
Ziortza-Bolibar
Mendazoa Elexalde
Barainka
Soloaran
Solarte-Gallete Kurtziaga-ArropainLikoa
Leagi
Zelaia
Iturreta
Asterrika
Ugaran
Lariz
ErkiagaOkamika
Eguen
Laxier
Elexalde
Magdalena
Merelludi
Erribera
Odiaga
Narea
Goierri
Urberuaga
ZuberoUrriola
Ibarrola
TotorikaBerreño
Meabe
Larruskain-Amalloa
ErberaAltzaaZeinka-Zearregi
Munitibar
Gerrikaitz
Ziortza-Goierria
Arta
Erdotza
IturretaGalartza
Unamuntzaga
Barinaga
Illaldapa
Malats
Kortazar
Goimendia
Gorozika
Gardata-Artika
Artika (Zatika)
Arbazegi
Uriona
Ituiño
Santikurutz
San Martin
Santiago
Santa Katalina
San Juan
Aita Piel
Santa Luzia
Oibar
San Anton
Santa Barbara
San LorentzoAntiguakoAndra Maria
Santa Klara
Santa Kurutze
Andra Maria
San Juan
Santa Kurtze
San Antolin
Aingeru Guardakoa
MagdalenaSanta Rosa
San Juan
Santutxu
Santa Eufemia
San Vicente Martir
San Pablo
San Juan
SantaMagdalena
San Lorentzo
San Martin
San Cosme etaSan Damian
Andra Maria
Magdalena
San Kristobal
Sta. Luzia Magdalena
Otoio375 m.
Lumentza120 m.
Paguko mendia190 m.
Zaldigana270 m.
Siñoitz293 m.
Elexpurua300 m. Kurutzegana
262 m.
Torrezarratu238 m.
Oruetagana
Goikomendia268 m.
Urkiagamendi273 m.
Kalamendi300 m.
Kurubio262 m.
Arterreta300 m.
Ar-
Airo-
Oñiz-
Kapela-
Akillamendi
Baraikuamendi338 m.
Txindurri271 m.
Ituiñomendi400 m.
Illun
Tonto-
Olabe-
Kalt-
Arriku
Gorosto-
Erri-
Jaun-
Egil
Otxaor
Go-
Urkarregitxi-
Urka-
Lapi
Max-
Arantza-
Bera
Men
EIlu
Lexart-
Aran
Go-Oiz1023 m.
Astoagaburu803 m.
Lozio610 m.
Garinduagatxa625 m.
Otsandategigana520 m.
Arnaotegi436 m.
Mus-
Asto-
Mo-
Kanpo-
Lekoiz403 m.
Urregarai705 m.
Zapola562 m.
Aka-Ore-
Bedartzandi700 m.
Urka-
Zabalamendi302 m.
Urkamendi273 m.
Urkieta302 m.
Legar-Madalengana
295 m.
Amallosur250 m.
Otamendia333 m.Arranomendi
325 m.
UMendi-Gala-
Elbit-
Mi-
Kanpona
Erragaiztiburu506 m.
Anglis395 m.
Okiz550 m.
Astarloako atxa636 m.
Apaliola490 m.
Sul-
Lega-
Txan
Altxamonte181 m.
Ikaragirre233 m.
Mokogana251 m.
Talaia200 m.
Mandolarra282 m.
“Aranatorre”
“Leagitorre”
“Aranzibia”
“Andonegi”
“Torrezarra”
“Ugartetorre”
“Torrebidarte”
“Munibe”“Ansotegi”
“Kareaga”
“Bengolea”
Ogell
Lea
Lea
Lea
Lea
Lea
Artibai
Artib
ai
Artibai
Arti
-
Urko
Urk
o
Urko
Isuntza Karraspio
Garraitz
Arrigorri Saturraran
Bizkaiko G
olkoa
“Plazatorre”
“Arismenditorre”
“Barroeta”
P
Hs
P
P
P
H
Hi
i
Kortaguren
Txantantorre
Gontzalai
Txepetxabiaga
“Bolunburu”
GR Bidezidorra
Lehentasuneko errepidea
Eskualdeko errepidea
Tokiko errepidea
Baserri errepidea
Autobus geltokia
Ikuspegi panoramikoa
Eliza
Baseliza
Dorretxea
Iturria
Hondartza
Hotela
Pentsioa
Nekazalturismoa
Landetxea
Aterpetxea
Ostatua
Informazioa
0-100
100-200
200-300
300-400
400-500
500-600
600-700
700-800
800-900
900-1000
Sendero GR
Carretera preferente
Carretera comarcal
Carretera local
Carretera rural
Parada de Bus
Vista panorámica
Iglesia
Ermita
Casa Torre
Fuente
Playa
Hotel
Pensión
Agroturismo
Casas Rurales
Albergue
Hospedería
Información
0-100
100-200
200-300
300-400
400-500
500-600
600-700
700-800
800-900
900-1000
P
H
iHs
I
H
M E
Lekeitio
1 2 3 4 5 76 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
100
200
300
400
500
600
Txantantorre
Lea
AmorotoOdiaga
Gontzalai
Santutxu
Bedartzandi
LekoizZeinka
Ziortza-Bolibar
Kortaguren
Astoaga
20 21
700
EzBai
(Kilometraia)
(Met
rota
n)
Ondarroa
1 2 3 4 5 76 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
100
200
300
400
500
600
20 21
UrkamendiSan Lorenzo
Kalamendi
San Antolin
Ituiño
Santutxu
Bedartzandi
LekoizZeinka
Ziortza-Bolibar
Kortaguren
Astoaga
22
700
EzBai
(Met
rota
n)
(Kilometraia)
Iraupena gitxi gorabehera 7 h. 30’ Horario aproximado
Iraupena gitxi gorabehera 8 h. 5’ Horario aproximado
Lekeitio
Ondarroa
San Kristobal baselizaErmita de San Kristobal
top related