a matemática de 0 a 6 anos · número a través da abstracción reflexionante a partir da súa...

A matemática de 0 a 6 anos

Mª Jesús Salinas Portugal

Universidade de Santiago de Compostela

“O obxectivo de ensinar matemáticas non é dar aos alumnos uns coñecementos ou unha información de tipo matemático, mais ben é potenciar que eles avancen na construcción do seu propio saber matemático” (María Antonia Canals)

En moitos países está a darse unha reforma dos currículos de

Educación Infantil, que van dende adiantar a idade de escolarización ate cuestionar a función asistencial

das garderías en favor dunha función educacional.

Algunhas consideracións:

• Adiantar o inicio da escolaridade aos 4, 3... anos, non significa ter que adiantar os contidos escolares de primaria a esas idades

En España as editoriais teñen moito que ver con este punto; si observamos algúns manuais podemos ver como os contidos que se propuñan no 1º curso de primaria fóronse adiantando aos 5,4,3 anos.

Un ensino prematuro de determinados contidos, lonxe de producir efectos positivos, pode levar a adquirir concepcións erróneas que logo será difícil erradicar.

• Teremos en conta as características da etapa do desenrolo psicoevolutivo na que se atopa o neno, algunhas mais directamente relacionadas ca adquisición de conceptos matemáticos. Por exemplo, o feito da ausencia de conservación das cantidades e da reversibilidade influirá directamente na construcción do concepto de número.

• O neno de infantil ten unhas determinadas características e as matemáticas de esta etapa tamén terán a súa propia identidade. Polo tanto, a Educación Infantil non debe ser unha preparación para a etapa escolar.

• Segundo a teoría de Piaget o neno constrúe o coñecemento lóxico-matemático establecendo relacións entre obxectos, acontecementos, etc. Estas relacións non están nos obxectos, como sucede no coñecemento físico, senón que son construídas polo propio neno actuando sobre os obxectos.

Polo tanto, o aprendizaxe das matemáticas ten que ser activo, rico en situacións que favorezan o establecemento de relacións

O mestre ten que ter coñecementos sobre as matemáticas que vai a ensinar. Dito coñecemento inclúe: comprensión de temas particulares, procedementos e conceptos, así como as relacións entre eles

Tendo en conta o dito anteriormente, elixir a

metodoloxía adecuada é mais doado Por exemplo: Non sería recomendable un

sistema de fichas xa que:

- non permiten manipular os obxectos

- poden facer que o neno de respostas correctas por razóns incorrectas

- non favorecen a autonomía do neno, depende do mestre para saber si é correcta a resposta

O número

Un dos contidos aos que se lle dedica mais tempo na educación infantil é a construcción do número

Un ensino non adecuado pode levar a concepcións erróneas no futuro.

¿Qué debe saber o mestre para poder ensinar o número?

Coñecer e comprender o sistema de numeración decimal

Moitos adultos cultos cometen erros referentes a súa estrutura

Dificultades na aprendizaxe

“O noso sistema de numeración, posicional de base dez, con símbolos para os díxitos e a inclusión do cero, supuxo moito tempo para o seu desenrolo, polo que non debe sorprendernos que alguns nenos se mostren moi lentos a hora de captar todas as implicacións da notación e a súa estrutura conceptual subxacente” (Orton, 1990)

Adquisición do concepto de número polo neno

Segundo a teoría de Piaget, o neno constrúe o número a través da abstracción reflexionante a partir da súa propia acción mental de establecer relacións.

O razoamento numérico é posible debido a capacidade natural que ten o neno para pensar.

O número é unha sínteses de dous tipos de relacións: Orde e inclusión xerárquica

A estructura do número é sólida no momento no que o neno “conserva” o

número. A conservación ten lugar cando teña construída mentalmente a estructura de inclusión xerárquica e para o que o pensamento do neno

debe ser “reversible”.

Para chegar ao coñecemento do número, o neno debe progresar no coñecemento lóxico- matemático:- Clasificacións - Correspondencias termino a termino- Seriacións- Composición aditiva de clases ....

¿Cómo ensinar?

Como consecuéncia da natureza constructiva do coñecimento matemático, o neno debe establecer todo tipo de relacións entre obxectos e situacións.

“A aprendizaxe constructiva supón ensaiar ideas, facer probas para descubrir cales métodos de resolución funcionan e cales non” Resnik e Ford (1991: La enseñanza de la matemática y sus fundamentos psicológicos),

Principios de ensinanza do número (Kamii. El número en la educación preescolar)

- Animar ao neno a:

. Establecer todo tipo de relacións entre toda clase de obxectos, acontecementos e accións

. Pensar sobre os números e as cantidades de obxectos cando teñen sentido para el

. Cuantificar obxectos lóxicamente e a comparar conxuntos

. Que constrúa conxuntos con obxectos móbiles

. Intercambiar idea cos seus compañeiros - O mestre debe comprender cómo está pensando o neno

e intervir dacordo ao que parece que sucede na súa cabeza

Utilizar situacións da vida diaria na aula

-      - o calendario e os rexistros

-      - poñer o mandilón

-      -  distribución e recollida de material

-      - asemblea

…

Situacións eventuais

- - Unha saída

- Cumpleanos

- Festa

...

Xogos

- De mesa: cartas, dominó, etc.

- De puntería: bolos, canicas,

- Adiviñas

- ...

Utilización de material

- Tendas- Cociña