09 a prehistoria

A PREHISTORIA

Roberto López

1. A QUE CHAMAMOS PREHISTORIA?

Primeira etapa do pasado da humanidade.(5 millóns de anos – 5.000 anos)

Caracterízase pola ausencia de textos escritos. É a etapa máis longa

da historia humanaSe a historia fora un

día, a prehistoria ocuparía 23 h. 59´

O estudo da prehistoria baséase en restos fósiles.Os xacementos son os lugares onde aparecen os fósiles.Os arqueólogos son os especialistas que os estudan.

Divídese en tres etapas: Paleolítico: (hai uns 5 millóns de anos) os homes vivían da caza e recolección. Neolítico: (hai uns 11.000 anos en Oriente Medio) aparición da agricultura e a gandería. Idade dos Metais: (hai uns 7.000 anos en Oriente Medio) empézanse a fabricar obxectos de metal.

As etapas da prehistoria

A evolución do ser humanoOs primeiros seres humanos apareceron en África hai uns 5 millóns de anos. Desde entón sufriron importantes cambios. A esta evolución coñecémola como proceso de hominización.

Algúns dos cambios máis importantes son:

A marcha bípede e que as mans quedasen libres.

O dedo polgar opoñible.Cerebro máis grande e máis

complexo.Cambios na estrutura da

cara.

Australo-pitecos

Homo habilis

Homo erectus

Homo antecessor

H. de Neandertal

Homo sapiens

4 millóns de anosComezaron a andar sobre dúas pernasUtilizan as mans para transportar e fabricar

2 millóns de anos en ÁfricaMáis esvelto Cranio maior (máis intelixente)Elabora ferramentas (pedras)

Menos de 2 millóns de anos en África1ª especie humana que vive fora de África (Europa, Asia)Comunícase cunha linguaxe moi sinxeloDescubre o lume

800.000 anos-AtapuercaRestos máis antigos de Europa

150.000 añosParecido a nos, máis robusto e máis pequeno1º en enterrar aos mortos

175.000 anos en ÁfricaMáis esvelto e menos forte que o NeandertalTiña maior capacidade intelectualInventou moitas ferramentas e a linguaxe modernoÚnica especie que realiza manifestacións artísticas

O proceso de hominización

Estendéronse por África

Algúns grupos pasaron a Asia e Europa

Desde Asia partiron cara a Oceanía

Chegaron a América polo estreito de Bering.

A expansión do ser humano

No paleolítico vivían da recolección, a caza e a pesca.

A maior parte dos alimentos procedían da recolección de froitos e raícesCazaban animais utilizando lanzas de madeira coa punta de pedra.Moitas veces aproveitaban a carne de animais mortos.Empezaron a pescar máis tarde, hai 70.000 anos:

utilizaban as súas mans, trampas e pequenos arpóns de oso. comían marisco (xacementos con montóns de cunchas valeiras).

O Paleolítico vai desde a aparición do primeiro ser humano (hai uns 5 millóns de anos) ata a invención da agricultura e

gandería (hai uns 10.000 anos)

2. A VIDA NÓMADE NO PALEOLÍTICO

Cando os primeiros humanos pasaron a Europa, Asia e América necesitaron protexerse do frío.

O vestido

Vestían peles de animais que cosían con agullas de oso, usando tendóns de animais como fío. Adornábanse con colares e ás veces pintábanse con terra vermella.

No Paleolítico os homes eran nómades: desprazábanse dun sitio a outro en busca de

alimento

Unha vida nómade

Establecíanse en torno a lagos e nas beiras dos ríos.

Teñen auga abundante para beber. Medraba máis vexetación para comer. Era máis fácil cazar os animais que se achegaban a beber.

Vivían: ao aire libre en zonas cálidas. en chozas de ramas e follas, ou de peles. en covas.

O lumeA invención do lume, hai medio millón de anos, foi un acontecemento moi importante. Con el quentaban e iluminaban as covas, traballaban as ferramentas , cociñaban e espantaban os animais salvaxes

T E C N I C A S PA R A A O B T E N C I Ó N D O L U M E

Fregando enerxicamente un pao de madeira

Por rotaciónPor percusión de dúas pedras moi

duras (pedernal ou pirita)

Ferra-mentas de

pedra

Puntas de frecha Bifaz Raspador

Ferra-mentas de oso e

madeira

Agullas Arpóns Perforador

Paleolítico = pedra antiga

As primeiras ferramentas

Tallando pedras

A tribo

As persoas do Paleolítico vivían en tribos. (20 a 40 persoas)

Axudábanse uns a outros e amosaban sentimentos de cariño e solidariedade.

Traballaban desde moi pequenos e os anciáns eran considerados os máis sabios.As tribos mantiñan relacións de cooperación unhas coas outras, aínda que ás veces tamén se produciron enfrontamentos

Enterraban aos mortos e os rodeaban con obxectos de valor.

Sinal de amor e lembranza aos seres queridos? Crenza en outra vida despois da morte?

Crían nos espíritos: que os axudaban na caza. favorecían os nacementos. provocaban a enfermidade e a morte.

Realizaban ritos para conseguir o seu favor.

3. AS CRENZAS E A ARTE NO PALEOLÍTICO

As primeiras obras de arte son de hai 35.000 anos.

As primeiras pinturas

Moitos científicos creen que tiñan un significado relixioso. Representan animais para facilitar a súa caza.

Decoraban paredes e teitos de covas. Arte rupestre = arte nas rochas Os mellores exemplos en España (Altamira) e Francia (Lascaux).Características:

Representan figuras de animais (cervos, bisontes, cabalos…).Moi realistas (utilizan a rugosidade das rochas para dar volume). Polícromas (utilizan diferentes cores na mesma figura).Conseguen a pintura machucando minerais que converten en

po.Mesturan o po con clara de ovo para darlle consistencia.Os pinceis fabricábanos con pelo de animais.

Altamira

Lascaux

Gravados

Sobre rochas e osos de animais.• Facíanos coa punta dunha pedra moi afiada.

EsculturaTanto de animais como de mulleres.

• As venus represéntanse cos órganos sexuais moi desenrolados, para que os espíritos asegurasen a fertilidade das mulleres da tribo.

Música e danzaEncontráronse obxectos que parecen tambores e frautas.

• Festas para celebrar algún acontecemento importante na tribo, honrar aos espíritos, ou o éxito da caza.

Conxunto de cambios producidos hai 11.000 años na vida dos nosos antepasados. Descubrimento da agricultura e a gandería, e os homes

fanse sedentarios.

4. A REVOLUCIÓN DO NEOLÍTICO

Reteñen animais en cercados e interésanse polo cultivo para garantirse o alimento.

Primeiras especies cultivadas:Trigo (Oriente Medio e Europa)Arroz (Asia)Millo (América)

Primeiras especies domesticadas:Cabra, ovella, boi, cabalo e can.

Hai uns 13.000 años.

Aumento temperaturas

Desaparición xeos

fauna emigrou ou extinguiuse

SEDENTARIZACIÓN

O descubrimento da agricultura e da gandería fixo necesario que as persoas vivisen xunto ás terras que cultivaban. Por iso construíron aldeas e se fixeron sedentarios

Os cambios na forma de vida

ESPECIALIZACIÓN DO TRABALLO E PROPIEDADE PRIVADA

Agricultores

Artesáns

Cada persoa especialízase nun traballo.Aparece a propiedade privada e as desigualdades sociais

Gandeiros

Macheta puída

Tecido

Muíño de man

Producíronse tres grandes cambios técnicos:-Utilización da pedra puída: machetas, fouciños, muíños.-Fabricación de tecidos-Invención da cerámica

Os avances técnicos

TECIDO e CERÁMICA

FINAL DE A ÚLTIMA GLACIACIÓN

NEOLÍTICO

APARICIÓNDA AGRICULTURA

APARICIÓNDA GANDARÍA

INNOVACIÓNSTÉCNICAS

ESPECIALIZACIÓN DO TRABALLO

SEDENTARIZACIÓN

Aparición de DIFERENTES OFICIOS:

AgricultoresGandeirosArtesáns

Aparece a propiedade privada

Aparición de ALDEAS equipadas con variados

elementos:

CercasVivendas

CortesAlmacéns

Final da última glaciación

Utilización da PEDRA PULIDA para fabricar:

AixadasFoucesMuíños

As crenzas e a arte

Deusa nai• Protexía as colleitas e o gando.• Garantía a fertilidade.• Representábase en figuriñas femininas de arxila.

Crenzas no máis alá e o Culto aos mortos• Os defuntos introdúcense en furnas de cerámica.• Rodéanse dun enxoval (xoias, vasillas)• Entérranse en Necrópoles.• Na Idade dos Metais practícase a incineración (queimar o cadáver do defunto)

No Neolítico rendíase culto:

No Neolítico desenvolvéronse:

Escultura da deusa nai

• Protagonismo da figura humana.• Comezan a representarse escenas (caza, recolleita, danza).• Represéntanse as figuras de forma esquemática.• Píntanse dunha soa cor.• Mostras máis importantes na zona levantina: desde Huesca e Lleida ata Xaén e Almería.

Pinturas neolíticas

Recollida do mel

Danza

Gandería

Representación de escenas con persoas e animais.

Esquematismo. Pintura monocroma.

Figuras de animais illadas. Naturalismo. Policromía.

NEOLÍTICOPALEOLÍTICO

5. A IDADE DOS METAISOs primeiros instrumentos de metal son de hai uns 7.000 anos (Oriente Medio e Anatolia).

IDADE DOS METAIS

Idade do Cobre

Idade do Bronce

Idade do Ferro

Vela

Arado

Regadío

Canles

Roda

NOVAS ACTIVIDADES

NOVOS HÁBITATS

NOVAS OCUPACIÓNS

APARECEU UNHAXERARQUÍA SOCIAL DE PRIVILEXIADOS

Desenvolvemento do comercio

Aparición da cidade

Comerciantes Guerreiros Sacerdotes

GuerreirosSacerdotes

Ricos

Descubrimento da metalurxia

Divídense en Inventos e avances

Golpear o metal cun martelo de pedra. Primeiro metal o cobre Forxa: quentar o metal mentres era martelado. Fundición: metal líquido introducido en moldes. Aliaxe: mestura de distintos metais (bronce).

Espada

Fíbula

Os primeiros utensilios de metal

Nas cidades xorden novas ocupacións:ComerciantesSacerdotesGuerreiros

Coa aparición dos metais deuse un forte impulso ao comercio e algunhas aldeas convertéronse en pequenas cidades

Aparecen importantes divisións sociais

Os cambios na forma de vida

Arado

Vela

Roda

Regadío e canles

Un tempo de inventos

Construccións máis complicadas.Grandes pedras verticais que forman un muro.Sepulturas para un grupo de persoas.

Desenvolvese no período final do Neolítico e durante a Idade dos Metais.Monumentos ou construccións con grandes bloques de pedra.

Grandes pedras alongadas.Cravadas verticalmente no solo.Lugares onde se rendía culto ao sol.

Grandes recintos circulares.Formados por moitos menhires.Posiblemente eran santuarios.

Menhir

Dolmen

Crónlech

O megalitismo

Menhir

Crónlech

Dolmen