ALBOKO ESKLEROSI AMIOTROFIKOA

Alboko Esklerosi Amiotrofikoa endekapenezko gaixotasun

neurologiko edo neuromuskularra da, izan ere, muskuluen

nahitaezko mugimenduak kontrolatzen dituzten neuronei eragiten

die. Neurona hauek motoneuronak deitzen dira eta pixkanaka-

pixkanaka haien funtzionamendua murrizten doa hiltzen diren

arte, paralisi muskularra eragiten. Honek dakarren ondorioak

hurrengoak dira: ahultasun progresiboa, giharren atrofiazioa,

faszikulazioak (muskuluen uzkurketa txikiak eta nahigabekoak,

larruazalean ikusten direnak baina ez dituztenak mugimenduak

sortzen), espastizitatea (muskuluak zurrun uzkurtuta geratzen

direnean), disartria (ahoko muskuluak kontrolpean ez izatea eta

hortaz, hitz egitea asko kostatzea), disfagia (irensteko arazoa

izatea) eta arnasestua. Azkenengo zailtasun honetatik hiltzen dira

AEA duten pertsona gehienak.

Alboko Esklerosi Amiotrofikoan, neuronak ahuldu egiten direnez,

ezin dituzte bidali kinadak muskuluetara, baina lehen esan dudan

moduan, hau pixkanaka-pixkanaka gertatzen da; lehenegoz

gaixoek indarra eta koordinazioa galtzen dute, eta momentu

batean dagoeneko ezin dituzte egin eguneroko aktibitateak,

halaber, eskailerak igo, aulkitik altxatu, irentsi… Eraginda ikusten

diren lehenengo muskuluak arnastekoak eta irenstekoak dira,

geroago, beste muskulu batzuk ikusten dira eraginda, adibidez,

gorputz-adarretakoak.

Baina AEA-k ez ditu kaltetzen gure sentzumenak, halaber,

usaimena, dastamena, ukimena, entzumena eta ikusmena.

Eragiten duten kausei dagokionez ez dago zehaztuta zein den edo

zeintzuk diren kausak, hala ere, AEA duten pertsonen %5etik-10ra

arazo genetiko batengatik garatu dute, normalean, SOD1

entzimari lotuta doa. Beste kausak ez dira zehaztu baina

baldintzatzen duten faktoreen hipotesi batzuk egin dituzte eta

faktore horiek izan daitezke: buruko traumatismoak izatea,

zerbitzu militarra egitea, drogen kontsumizio sarria eta kontaktu

kiroletan jokatzea, hauek dira, errugbia, etb.

Agertzen diren sintomei dagokionez, normalean sintomak 50

urtetik gorako pertsonengan agertzen dira, hala ere, badaude

gazteak diren pertsonak AEA jasaten dutenak. AEA duzunean

manifestatzen diren sintomak, lehen azaldu dudan moduan,

muskulu ahultasuna dela eta agertzen dira eta arnas egiteko eta

irensteko arazoak dituzu, burua jausten zaizu lepoko muskuluen

ahultasunagatik, karranpa (kalanbre) muskularrak dituzu,

faszikulazioak, ahultasuna, paralisia jasan dezakezu, hitz egiteko

arazoak, marranta (ronkera), hau da, ahotsaren soinuaren

aldaketak eta pisua galtzea.

Diagnostikoa klinikoa da, hau da, ez dago proba espezifiko bat

zehazten duena pazienteak AEA duela. Horretarako, AEA duen

susmoa izan ondoren, hainbat proba egiten dira beste gaixotasun

bat ez dela zehazteko. Proba hauekin, pazientearen historia

klinikoaren ikerketarekin eta azterketa neurologiko batekin

nahikoa da diagnostikora heltzeko. Proben hartean hauek egiten

dira: erresonantzia magnetiko nuklearra, edo garunekoa edo

bizkarrezurrekoa, elektromiografia eta odol analisia. Halaber,

beste proba asko daude baina hauek dira erabilienak.

Diagnostikoa egin ondoren, tratamendua dator, baina tamalez,

AEA kasuan ez dago tratamendurik. Existitzen dira medikamentu

batzuk AEAk ekartzen dituen sintoma batzuei aurre egiteko,

adibidez, kalambreak, espastizitatea, lo egiteko sortzen diren

arazoak eta listua sortzeko sortzen diren arazoak. Bestetik,

errehabilitazio medikuek parte hartzen dute, hauek dira,

fisioterapeutak, aktibitate fisikoak lizenziatutako medikuak,

terapeutak eta logopedak. Hauek ariketa eta makina aproposak

erabiltzen dituzte gaixoaren bizitza ahalik eta gehien luzatzeko

eta mingarri ez izateko.

Orain arte efektibitate gehien izan duen farmakoa riluzol izan da,

baina hau ez du inoiz AEA sendatu, bakarrik luzatu du gaixoaren

bizitza farmako honek blokeatzen duelako substantzia

kaltegarriak motoneuronetara ailegatzea. Hortaz, AEA duzun

momentutik, bizirauten duzu hiltzen zaren arte. Baina esateko

dago, azkenaldiotan egin dituzten ikerketekin neuronen

hazkuntzeko faktoreetaz eta glutamatoaren agente

blokeatzaileetaz AEA geldiarazteko balio izango dutela uste dute,

baina oraindik hau sendatu gabe.

Tratamendurik ez dagoenez, prebentziorik ere ez dago, egin ahal

den bakarra da genetista batera joan zure familia AEA-ko kasurik

egon bada.

Pronostikoari dagokionez, AEA duten pertsonek 3-5 urte inguruan

bizirauten dute eta gutxigorabehera, ¼ irauten du 5 urte baino

gehiago. Esateko dago gaixotasun hau gizonengan

emakumeengan baino gehiagotan agertzen dela.