XORNAL CULTURAL PARA O LECER

Nº25Xaneiro de 2019Prezo: 2 euros

"Deseucalip-tización",elixida Palabrado Ano 2018

Páxina II

Páxina IX

Páxinas X

Páxina XIII

Expourenseposicionase nocalendario defeirasinternacionais

Monfortepresidirá aComisión deTurismo da Redede Xuderías deEspaña

Sober acepta atarifasimplificada daSociedade deAutores

Entr

evi

sta Cris Villegas, de Vilagarcía

de Arousa a Palencia, unha víaxe a través da Artena defensa da Natureza

Páxina VI

Páxina XVI

Páxina XVIII

Monção promoveação de fogocontrolado emCovas eSapardos

A Xunta apoia a candidatura da Ribeira Sacra como Patrimonio Mundial

O FARELO | Xaneiro de 2019II

Letras

Colaboradores: GALIZA: Rocio Rodríguez – Montserrat Rodríguez – Porto Ucha – Raquel Vázquez – C. Méixome –

M. Xiraldez – M. Rguez. Alonso – X. Maure – Uxío Breogán – Pérez Lema – X. Glez. Mtnez. – M. Bragado – B. Iglesias (Mero) – Nemesio Barxa – Andrea Goro – Anxo Mena – I. Otero Varela – SusiRodríguez – Jesús Témez Fernández – Isidoro Gracia – Roberto Carlos Mirás – Rafael José Adalid –Laura de Cáceres – Kiko Neves – Ramón Mariño – Manuel Estévez – PORTUGAL: Hilaria AlbertinaDantas Antelo - Viale Moutinho – Manso Preto – Isabel Varela – João Martinho – MADRID: Juan Lou-zán – BARCELONA: Fdez. Valdeorra – PAIS BASCO: Nicolás Xamardo – CANARIAS: Fco. Puñal – NOVAIORQUE: Fco. Álvarez (Koki).

Fotografía: Hernández – A. Gutiérrez – M. Preto – Dpto. Propio.Humor: Tokio, Martirena – Pepe Carreiro – X. Marín – Xosé Manuel Fernández Montes (Hermanager

Producións) – Ignacio Hortas – Francisco Puñal –Felix Ronda – Fuco Prado – Sex – Ortifus (España) –Omar Pérez (Galicia) – Mauricio Parra (Colombia) – Cébula (Polonia) – J.Bosco e Fernández (Brasil) –Marlene – Pohle (Arxentina) – Guy Badeaux (Canadá).

Depósito legal: VG-14/2017

Imprime: Publicaciones Tameiga S.L.Publicidade: Departamento propio e axencias publicidade@novasdoeixoatlantico.comFotografía: Hernández e departamento propioDeseño e maquetación: Fran Eiró

Director: Guillermo Rodríguez Fdez. T. 658 58 50 49 guillermo@novasdoeixoatlantico.comEdita: Editorial NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO S.L. Avda. Sarmiento Rivera, 4-4ºD

36860 PONTEAREAS - GALIZA - T. 986 64 12 69 redaccion@novasdoeixoatlantico.com

Xornal Cultural para o Lecer

Con máis da metade dos5.724 votos emitidos,“deseucaliptización”

resultou elixida a Palabra doAno 2018. O termo sumou3.114 apoios na iniciativa pro-movida polo Portal das Pala-bras, o proxecto web da RealAcademia Galega e a Funda-ción Barrié para a divulgacióndo léxico galego. O vocábulogañador, que reflicte un as-pecto destacado na crecentepreocupación social pola xes-tión do monte galego, impú-xose aos outros cincofinalistas, todos eles cunhaimportante carga informativarelacionada con acontecemen-tos que marcaron a actuali-dade dos últimos doce meses.A segunda palabra máis popu-lar foi, de feito, con 1.032votos, feminismo, nun anocheo de reivindicacións entodo o mundo da fin da desi-gualdade por motivos de xé-nero. Este ambiente tamén sereflectiu na presenza na finalde sororidade, que acadou 641votos, e apoderamento, con316. Entre estes dous termoscolocouse fariña, con máis demedio milleiro de votos nunhalistaxe que pechou fascismo.

Non é a primeira vez que apreocupación pola xestión do

monte deixa pegada na elec-ción da Palabra do Ano. En2017 venceu afouteza, peroentre as finalistas estiveronvaga de lumes e a forma opostaá gañadora de 2018, eucalip-tización. Desta volta a gaña-dora apela ao proceso de re-cuperación da masa forestalautóctona cando a plantacióne reforestación indiscriminadados eucaliptos provoca cadavez máis rexeitamento social,tanto pola pegada que deixanna paisaxe como polo seu im-pacto na biodiversidade e ou-tros problemas asociados á súaproliferación, e non só en Ga-licia e no veciño Portugal, se-nón tamén noutros lugares doplaneta como California.

Os neoloxismos eucalipti-zación e deseucaliptizacióndescriben esta tendencia danosa masa forestal e o seu re-verso. Aínda que non figurannon Dicionario da Real Acade-mia Galega, axústanse ás regrasde formación de palabras pro-pias do noso idioma. A partirdo substantivo eucalipto e me-diante a sufixación, xurdiu overbo “eucaliptizar”. Engadindoo prefixo des-, co sentido denegación ou privación, com-púxose o termo “deseucalipti-zar”, e de aí deseucaliptización,

que sería o substantivo queindica acción.

Pero vaiamos á raíz do ter-mo. Co nome de eucalipto de-sígnase un xénero de árbores,orixinarias maioritariamentede Australia, que inclúe dife-rentes especies. A súa incor-poración á flora das latitudeseuropeas é relativamente re-cente. A Galicia chegou a travésdo padre Rosendo Salvado, quese instalou en Nova Nursiacoa misión de evanxelizar aque-las terras. O eucalipto débelleo seu nome ao botánico francésCharles-Louis L’Héritier, quenno s. XVIII bautizou como Eu-calyptus obliqua a árbore quechegou ao British Museum pro-veniente da famosa expedicióndo capitán James Cook. O pri-meiro termo do seu nome cien-tífico está formado pola unión

de dous elementos de orixegrega: o prefixo eu-, que sig-nifica ben, e kaliptós, que sig-nifica cuberto, referido á cáp-sula das súas flores; mentresque obliqua remite á forma dabase das súas follas cando sonadultas, tal e como explicaeste Mira que din do Portaldas Palabras.De corrupción a afoutezaO Portal das Palabras é un

proxecto da Real Academia Ga-lega e a Fundación Barrié paraa modernización do traballolexicográfico e a popularizaciónda nosa lingua. Cada semana,desde esta plataforma ambasas institucións ofrecen xogos,vídeos e outros contidos di-vulgativos que conectan o lé-xico galego coa realidade cotiáe a actualidade dun xeito ame-no. “A palabra do día” é outra

das seccións deste espazo aber-to ao diálogo coas persoasusuarias. Dando un paso máisnesta dirección, desde 2014convida a todas as persoasque o desexen a participar naelección da Palabra do Ano.Nas edicións anteriores foronelixidas afouteza (2017), ir-mandade (2016) -cadrando cocentenario das Irmandades daFala-, refuxiado/a (2015) ecorrupción (2014).

O traballo conxunto entre aReal Academia Galega e a Fun-dación Barrié permitiu taménlevar a cabo as últimas actua-lizacións do Dicionario da Aca-demia, que fan posible un usomáis personalizado e interac-tivo, e o desenvolvemento deaplicacións para empregalo des-de teléfonos móbiles e tabletascon sistemas iOS e Android.

"Deseucaliptización", elixida Palabra do Ano 2018'Feminismo' e 'sororidade' foron os seguin-tes termos máis votados nun ano marcadopolas reivindicacións de igualdade entre

mulleres e homes

Tempo de escoitar o replicar dachoiva nas tellas, o estralo docastiñeiro onde as muxicas emu-

lan ser estrelas viaxeiras, a escarchadas follas ciscadas cal choiva que ador-mece no camiño, o berro da raposa fa-menta que na procura de repousoalenta. Tempo de choiva e frío, de ficarna casa en compaña coa transmisióndo mestre e o aprendido, de prender aschamas que alumean o pote, de fume-galas candeas que en regos brotaron nodía de San Martiño.

Tempo de creatividade, de imaxina-ción, de debuxo e descrición da miradaperdida que recrea entre as lapelasincandescentes.

Tempo de nubes baixas, historias,contos e Compañas. Tormentas, chu-varadas e pedras polos Nubeiros anhe-ladas, de Donas en serpes enmeigadas,que en conxunción co xurdimento depoboacións asolagadas outras figurasacompañan. Mouras que dende o outrolado do arco da vella limpan tesouros,

Mouros ó que non deixamos de irllespolo ouro. Cavidades, protuberanciase elementos acuíferos nos que outroracoincidimos. Tratos esvaecidos e polaavaricia... cartos per-didos.

Terra onde o enxeñopopular é quen devencer ó demo, maisesmorece ante os crea-dores da moralidade...perante accións, cren-zas e rituais alterados,borrados e impostospola cristiandade, calno mellor dos casossó refungaba antequen nela, non exercía a xenuflexión.

Apalpadores, Pandigueiros, Reis erechonchos mercantís. Alegría, cora-zón, esperanza, ilusión, inocencia esorrisos móstranse durante a cele-bración do solsticio de inverno. Épocana que as lembranzas, réquiems definados, ablucións e adoracións a di-

vindades, alén do seu recordo ouaínda persistente, serán quen de per-manecer fronte o leteo temporalgrazas á escrita.

Palabras, frases, oracións e enun-ciados. Devocións ante verborreas equí-vocas que os lobos departen ás ovellas,que provocan que dende años ansíenxuntarse. Poder primixenio, enaltece-dora, produtora de arengas a veces

falsas ou encubertas, que metamorfeandereitos e metas alcanzables, en vilaire que enmascara noso rostro co in-fluxo do vento.

Benditos virtuosos das letras que óazar enuncian amor, tenrura e paixón.Mais vana de receptores, que fan queencallen as sombras que emite o es-

curo, que afastea sinapse diacró-nica producidaentre o trinomiocultura, entornoe medio, na con-formación indivi-dual e social do ser.

Inapetencia que en nós, pode estarxa asumida. Non miramos o dedo, fi-xámonos no partir da gaivota, novoo da bolboreta, no repousar dospatos. Mais non voamos, non recrea-mos o noso voo, conformámonos ataque nos tocan o noso niño, e paraiso... seguimos buscando follas e ra-mas con que facer o seguinte.

É hora de sermos estorninos, decrear cultura e por consecuente, con-ciencia e país.

Con este último parágrafo, rematoagradecendo de forma sincera e orgullosaa todos aqueles implicados que crean,dan respostas e rescatan aspectos cul-turais. Sobre todo aqueles que, senmáis beneficio que a satisfacción docreado, son quen de atopar o reflexo dafelicidade nas augas cristalinas; de con-formarse co efecto catárquico fronte oesforzo humano, económico e temporalempregado.

OpiniónIIIO FARELO | Xaneiro de 2019

Bandada de estorninos en Ourense.

Renace a tradición oral, o poder da palabra e a cultura

Por Rafael José Adalid Rodríguez

Estudei cerca de vinte anos, trabal-hei trinta e sete em várias escolase nunca encontrei um professor

que ensinasse essa matéria. Mas elaexiste e anda por aí à solta ao serviçode novos e velhos, muito ou pouco ins-truídos. Tem que ser ensinada, divul-gada e passeia-se por ruas, bairros,estabelecimentos de ensino e lazer.Mas quem a ministra às crianças, aosadolescentes? Ando mesmo intrigada.

Raro é o dia em que não se pavoneiepelos meios de comunicação mostrandonavalhas, pistolas, machados, ácidosmortais. Entre colegas de escola, ves-te-se de murros, socos, bofetadas,pontapés, arranca aplausos dos assis-tentes e faz uma figuraça nas redessociais. Está na moda a magana. E euinterrogo-me sobre onde e quem ensinaos bébés dos “faces”, aqueles ternu-rentos que rebolam e dão beijinhos

aos animais de estimação, a torna-rem-se maquiavélicos enraivecidos quegozam quando espancam, quando agri-dem gratuitamente o colega que o in-comoda por ser caladinho, tímido, gor-dinho, só porque sim? Nos tempos deantanho, nos recreios de escola, nãodávamos “ a outra face “ não, mas ba-tíamos por uma bola rebentada, porum bico de lápis partido, por não gos-tarmos que nos chamassem caixa deóculos, mas não era para aleijar muito,muito menos para matar.

E os namoros modernos? Beijosroubados andam a perder terreno emdetrimento de lambadas acompanhadasde mimos verbais que trazem as mãesà arena sem saber ler nem escrever. Osbilhetinhos de amor que noutros temposse metiam dentro de sebentas ou livrostrocados num intervalo de aula sãosubstituídos por mensagens eletrónicas

com insultos e ameaças por vezesmuito sérias. Onde é que estes modelosse ensinam? Sob telhados de mais oumenos vidro, não raro são ouvidasfrases do género “ és uma estúpida,ignorante, até tenho vergonha quesejas minha mãe ", etc, etc. As mãesameaçam tirar o telemóvel, cortar asemanada, não comprar o top cobiçadona boutique do centro comercial e fi-cam-se por aí. Os pais muitas vezesfingem-se desatentos, até porque oReal Madrid está a mostrar como éque um madeirense marca golo e issoé muito mais importante do que aeducação da filha. E para tal tarefaestá a escola que é para isso que osprofsrecebem um ordenado pago pelosseus impostos. Cambada de parasitasa viver à conta do Estado e o Estadosomos nós, pois então. Devo confessarque nunca vi nenhum destes meuscolegas ensinar a tal disciplina, aviolência. E volto à questão: onde éque as crianças, os adolescentesaprendem a ser cruéis?

Não podemos ignorar, nem assobiar

para o lado. Ofuturo Portugalserá governadopor eles e a res-ponsabilidade étoda nossa.Tantas mudan-ças na Educa-ção, tantos powerpoints estrangeirosa mostrar como se educa nos paísesdo norte, que esses sim é que sãobons, tantas técnicas, tantos acordose nós não somos capazes de educarpara a Paz?

Nem me quero a imaginar a dizerque no antigamente é que era bom,que a outra senhora é que sabia. Ti-rem-me desse filme!

Neste primeiro dia do ano e quandoquero escrever um voto de algo bom eadequado aos tempos que correm, nãoencontro as palavras bonitas e carin-hosas com que gostaria de vos mimar.Na minha cabeça só uma martela tei-mosamente: PAZ! PAZ! PAZ!

Um novo ano cheio de paz para todos(Tomado do Minho Digital)

Onde é que se aprende mesmo aviolência?

Por Zita Leal. Professora (aposentada)

Desejava de te ver, trinta dias cadamês

cada semana o seu dia e cada diaumha vez.(*)

(*) Tris tras- Marful

Aparticipación de Sabela Ramil noprograma Operación Triunfo daTVE , cantando en lingua galega

en tres ocasións, xerou unha grandesimpatía na cidadanía galega, amo-sando unha vez máis que case todos,galegofalantes e non galegofalantes,asumimos a nosa lingua como un pa-trimonio común moi valioso, visibili-

zando que a lingua galega ten futuroe serve para cantar, amar, traballar ecrear.

Cantando Tris tras tamén visibilizoua ortografía internacional do galego,inxustamente tratada dende o Poderdurante tantos anos e a proximidadedo galego co portugués, xerando in-terese no público portugués e brasi-leiro. Unha importante achega para aprecisa conexión cultural e empresarialgalega co mundo da lusofonía.

Esta historia amosou tamèn que aEspaña da lingua e da cultura única émoi forte canto á súa representación

na política e nos media, mais bastantemenos na cidadanía, nomeadamenteentre a xente máis nova, que ve connaturalidade que os galegos falemosgalego e os cataláns catalán. E que overia con moita máis naturalidade seos media estatais visibilizaran que oEstado español non só fala en castelán,como aínda millóns de españois se-mellan acreditar.

Porén, non é tan positivo que só lledeamos valor ao noso cando trunfa enMadrid ou se reflicte dende Madrid.Porque o éxito ou a aprobación enEspaña non habería ser nunca o pará-metro para avaliar os nosos produtosculturais. A cultura galega precisa serconsumida pola nosa cidadanía polo

que é e polo queachega, sen ne-cesidade do seuéxito alén das no-sas fronteiras. SeManolo Rivas nonescrebira na pren-sa madrileña sería igual de bó.

Cando se cumpren 25 anos do Xa-barín, que conquistou para a gale-guidade unha xeración enteira, fenó-menos como o da nosa Sabela reflictena necesidade de termos referentes deéxito e modernidade para a nosaxente nova e de valorar a xeito amagnífica riqueza cultural que hoxeofrecen os creadores galegos en todasas artes.

O FARELO | Xaneiro de 2019IV

OpiniónPor Xoán Antón Pérez-Lema

Dimensionarmos o de Sabela

Cadernos da viaxe

OMuseo Casa do Patrón, o granconxunto etnográfico da Gali-cia interior, ese máxico lugar

habitado polas musas, do que partenducias de iniciativas culturais ao longode cada ano, que ten a honra e a res-ponsabilidade de albergar milleiros derestos arqueolóxicos do Castro deDoade e centos de apeiros cunhamorea de anos as súas costas, queforon utilizados noutras épocas polosnosos devanceiros da terra galega,está repleto de tesouros que agochanun enorme valor histórico, turístico ecultural.

Pero o noso meirande valor nonson os edificios nin as pezas do Museo,nin os deliciosos manxares da comidatradicional do restaurante, nin a res-taurada e coidada aldea de Codeseda,

toda unha referencia para o mundorural galego, nin sequera a impresio-nante puxanza verde dos extensos sou-tos de castiñeiros e carballeiras queconforman a paisaxe que nos asolaga,ou a contorna biosaudable de “EntreRíos” cos seus muíños de regueiro enfuncionamento, a impresionante atalaiado Castro de Doade sobre o val do As-neiro, o único castro escavado e visi-table da zona ou as Rutas de sendei-rismo, que invaden os camiños e ca-rreiros de Ribas do Asneiro, senón ocompoñente humano representado pologran equipo de traballo do museo, osnosos queridos veciños de Doade eparroquias limítrofes e sobre todo,polos milleiros de visitantes que esta-mos a recibir de toda procedencia econdición, que tratamos co esmero,

cariño e respecto que se mere-cen, para tentar cubrir na me-dida do posible as espectativase ilusións que quizais lles ti-ñamos xerado antes de coñe-cernos.

Aínda que valoramos porigual a totalidade das nosasvisitas, dándolle a máxima im-portancia a todas e cada unhadelas, se tivéramos que elixir,o noso maior tesouro sería,sen dúbida algunha, os milleirosde nenos procedentes de máisdun cento de colexios galegosque, acompañados polos seusmestres, viñeron un ano máisa compartir xornadas enteirasde cultura e lecer cos guías daCasa do Patrón.

Son eles os futuros piares da nosaSociedade cara os que, como humildedoa do colar da historia do pobogalego que nos consideramos, temosa ineludible obriga e a fermosa laborde transmitirlle dun xeito lúdico e di-dáctico un anaquiño da sabedoría dosnosos antepasados, ensinándolle amirar sempre nas cinco direccións,como facían eles: cara atrás, parasaber de onde vimos; cara adiante,para saber a onde nos diriximos; caraaos lados, para ver quen nos acompañanos momentos difíciles; cara abaixo,para non pisar xamais a ninguén ecara arriba para sentir que hai un SerSuperior que nos coida, e a valorar entodo momento a nosa cultura e a na-tureza que nos acolle, que despois decentos de séculos, continúa a ser o

noso único e verdadeiro fogar.O traballo pagou a pena, se fomos

capaces de devolverlles un chisquiñodo bulicio, da alegría, do sorriso, dasgrandes leccións de humildade, amizade,sinceridade e inocencia cos que nosagasallaron e contaxiaron cada minutoda súa estadía na nosa Casa, que xasempre será a súa, porque estamos se-guros de que, cando medren e sefagan maiores, nun pequeno recunchoda súa mente e do seu corazón perma-necerán escondidos algunha insólitaimaxe e algún recordo inesquecibledunha casa feita por xente maior, coailusión dun rapaz: o Museo Casa doPatrón, o fogar de tódolos nenos gale-gos. Moitas grazas a todos polo vosocariño, bo Nadal e para o ano 2.019,seguiremos a vosa enteira disposición!

O noso maior tesouro

Por Manuel Blanco Villar

VO FARELO | Xaneiro de 2019

Opinión

Antes de finalizar o ano volvosobre a minha teima em defensada soberania do nosso idioma.

Frente á limitação ou subsidiariedade aque nos confina a Constituição Espan-hola chegam noticias de como umanação europeia, plurilinguista como éSuíça, não só outorga reconhecimentopleno ás suas quatro línguas oficiaissenão que, seguindo e aprovando o úl-timo informe da Corte europeia das Lín-guas minoritárias, o Conselho Federal(equivalente ao Conselho de Ministros)reconhece duas novas línguas que tam-bém serão oficiais: o arpitão e o franco-contés e não precisamente polo pesodemográfico de falantes, pois o arpitãotem uns 140.000 falantes, mentras queo franco-contes ainda menos. Vese queo governo suíço respeita o direito dosseus nacionais a utilizar com normali-dade seu idioma, sem depender daquantidade de falantes.

Desconheço os direitos e ajudas de

estes novos falantes oficializados parao emprego e normalização do seu idioma,ainda que presumo que se o governoreconhece este direito linguístico serápara garantir eficazmente seu uso. Sãolínguas realmente minoritárias, mas ogoverno é respetuoso com seus cidadãos,ás avessas que neste corrompido Reino,tal vez porque se nos considera súbditos,no que temos que aturar a constanteagressão que no uso normal da nossalíngua sofremos polos poderes públicostanto próprios como do Estado, que noslimita e confina, e dos políticos que atésão capazes de considerar que na Galizaestá a desparecer o uso do castelhanoou que o castelhano está sendo expulsodas escolas. Nem Constituição nem po-líticos nem governos nem ainda o Borbónsão mais respetuosos com nossa língua,ainda que este último fale de projetocomum e compartido e de integrar semexcluir... ulo? Na antiga Gallaecia nasceuum idioma que na atualidade é o terceiro

mais falado no mundo e que a potenciadominante, e seus mandarins aqui, pre-tendem dificultar-nos para logo impe-dir-nos seu uso (dando algo de cordapara distinguir-se, só nas formas, dofranquismo que diretamente o erradicou),privando nos não só da fala própriasenão também da riqueza intrínseca dopróprio idioma e sua difusão. Resultaimportante observar que a defesa doidioma liga-se case exclusivamente apartidos políticos soberanistas, aos quequerem ilegalizar os partidos centralistasque incluso (titular de La Razón, hoje)se pede aplicar o 155 da CE a toda umageração em Catalunya; e sendo assim omais fácil é que os falantes do galegocareçamos de valedores que pulem polanormalização de seu uso.

Certamente é um milagre que as lín-guas aguentem o maltrato, desprezo,desconhecimento, exclusão e a erosãocom a língua alheia imposta e dominante.Na Bretanha. com uma população algosuperior aos 4.000.000 de habitantes,na década que vai do 2.007 ao 2.018estabilizou se o número de falantes emuns 200.000 ainda que, ao parecer, o

número de pessoasque conhecem a lín-gua bretã é do 40%.Tambem na Bretanhadeveu influir nessedesuso da línguaprópria tanto o centralismo francés comoos avatares polos que passou nos con-flitos franco-alemães e posterior divisãoterritorial; precisamente nestes dias oConselho Regional do Loira aprovoupedir um referendum sobre a reunificaçãoda Bretanha, reunificação que considerachave para construir a soberania dopovo bretão, aguardando que isso tam-bém incentive a recuperação e normali-zação no uso do idioma.

Meus desejos de Ano Novo seguema ser que os galegos recuperemos osentimento de carinho e respeito pólanossa língua que nos leve a utiliza-lacom normalidade e a pressionar paraque polos poderes públicos se tomemas medidas adequadas de tal jeito quese nos eduque em galego, que se nosatenda em galego e que nossas con-versas se realizem em galego.

Quinta do Limoeiro, nadal do 2.018

Batendo em ferro

Por Nemésio Barxa

Comezou a pintar nunha adegaparisina. As fores sempre forano motivo de inspiración e

ainda continuan sendo, mais unhagalerista francesa lle mercara un cru-cifixo e outra dama daquel mesmopaís, unha tela, onde aparecía unbarco a vela.

A familia ligada ao xornal "Le Fi-garo" para quen prestaba serviciosdomésticos, non dubidara naquela al-tura en pendurar nas paredes do seupiso "A Samaritana" e outros cadros,algúns sobre cartón, con margaritase outras flores, icono da súa traxec-toria pictórica.

No numero 6 da Rua Santa Martade Vigo ou mesmo dicir Bar Roucos,tamen coñecido como "A Capela Six-tina", que así bautizara o artistaplástico, Antón Pulido, pódense ollarpinturas desta muller que nasceranun día dos enamorados no ano 1941,nunha gruta do Campo de Mouro, no

lugar de Mouriscados, en en terrasde Mondariz.

Si, señor. Carmen Tato Sotelo, saiudo ventre materno polos pes, os mes-mos que aos doce anos xa danzabanpor festas e romarías de A Franqueirae outras que se celebraban nasaldeas próximas a fortaleza de Vila-sobroso, ata aquela hora que tivoque embarcar no Porto de Vigo.

Subiu ao Begoña ladeada polo seuirmán, Xosé Luis e a nai, Carmen, condestino a Venezuela para reencontrarsecon Xosé Ucha Ucha "O Rancheiro"que emigrara anos antes. O pai.

E si na terra natal, lle estusiasmabaa música da charanga "A Tomasa",no outro lado do Atlántico, seducíunaa "bandolina" do perruquerio, AugustoBaldomero, de quen se namorara.

Sexa como for, a rapaza enfermouo pouco tempo e tivo que voltar aGaliza, onde non tardou en retomaros bailes pola bisbarra ata que chegou

aquela tarde-noite que as voces eguitarras de Manolo e Ramón ou mes-mo dicir Dúo Dinámico, ecoaban nasribeiras do río Tea no seu paso porPonteareas "Quisiera ser...tu granamor./Quisiera ser el eco de tu voz/para poder estar cerca de ti.", tal díase comprometera co home que seríao pai dos seus fillos e compañeiro davida, Euxenio González.

Con él viaxou, esta vez en tren aFrancia, primeiro instaláronse en Bur-deos e mais tarde en Paris. Foi nacapital, onde descubrira a faceta ar-tística. Pintou moito alí, e nuncamáis abandonou.

O regresar definitivamente a Vigo,cidade na que o seu home atopara

traballo en Barreras, ela seguiu plas-mando frores ao mesmo tempo quevendía empanadillas e prensa, na en-trada do Ambulatorio de Coia.

O decatarse Laxeiro o inolvidablepintor de Lalín, do talento da muller,non só a animou a que continuase afacelo, senón que lle propuxo exposi-cións, catálogos e financiamento paraque se adicara solamente a pintura.Todo a apoio necesario que ela rexei-tou, pois continuou o seu camiño ca-rregando con panelas de empanadillase os fillos no colo, tiña que seguiresa loita para comer.

Sexa como for, e moi raro que nonexista algunha casa ou piso dalgúnmédico ou funcionario, que non teñaun cadro asinado por MU ou mesmodicir María Ucha.

Nas paredes do Santuario gastro-nómico a beira do convento de SanFrancisco onde a polifacética canta ereza, penduran as frores a carón dou-tras obras asinadas por grandes nomesda plástica de Galicia, entre eles omesmo inolvidable inolvidable XoséOtero Abeledo "Laxeiro", M. Caballero,Xosé Guillermo e mesmo de XavierLemos ou Barreiro.

Mau Ucha ou a beleza dasmargaridas pintadas cos dedos

Por Manuel Estévez

O FARELO | Xaneiro de 2019VI

EntrevistaPor Manuel Estévez

Como foi o teu achegamento aomundo da Arte?

Dende pequena sentían unha relaciónmoi especial coas cores, foi algo natural,integrado. A miña nai daquela pintabae a min todo aquel mundo parecíamemáxico, tamén García trípticos de cortebizantina con pan de ouro e ensinába-molo a poñer Aínsa que llora estragá-ramolo todo. De ahí, venme a min oemprego de pan de ouro, prata e broncena niña obra. Xa podes maxinar o queinflúe a ensinanza dende nenos. A niñavida sempre estivo acompañada polaarte nunca foi algo diferente senónque formou parte da miña infancia.

Sempre dou gracias a miña nai poresta “educación artística” tan acertadae a todo o constante apoio que mebrindou. Cando comenzaches a pintar?

Dende que fun quen de coller algona man para pintar. A nenez é unhaetapa altamente creativa onde se ex-

perimenta creando con calquera obxectofacendo composición de moi libremente.Neste eido EU tiven moita sorte.

Estou altamente preocupada na Edu-cación Artística na que sempre estouimplicada xa que penso que é a basedo ser humano “creativo”; neste campoPortugal é un importante referente.Cal foi a túa primeira obra e cal ésenlleira para ti?

Toda a miña vida está ligada a arte,aínda que é os dezasete anos candodin a pegada definitiva facendo a miñaprimeira exposición no Monasterio deSanta María de la Real en Aguilar deCampóo- Palencia, na miña terra.

Naquela época veraneaba o críticode arte Santiago Amón a quén tiven opracer de coñecer e tamén o que meanimou a continuar pintando; feito poloque llegue estarei sempre agradecida.

Nesta época de consolidación, a obramiña que máis me marcou foi unhapeza de grande formato que fixen para

unha Bienal en Salamanca mentres es-tudaba na que quedei finalista.Pintores que influiron ao longitud datúa carreira profesional?

Todos, absolutamente todos os pin-tores que con e non so eles/elas senóntamén escultores, músicos, escritores…penso que a un artista inflúelle todo.

A nivel pictórico tes etapas nas queevolucionas, identificas e nutres doque te chama á atención; pero sí quehai unha constante que é a admiraciónpola beleza e… sempre volto os clásicos:Da Vinci, Durero, as pinturas pompeia-nas, aos frescos das igrexas románicaspalentinas, ás artitas botánicas inglesasdo século XIX, aos italianos, á pinturaoriental, aos prerafaelistas, etc.; todoseles son un influínte das niñas obraspictóricas.Como ves a Arte no mundo contem-poráneo?

É moi interesante o emprego denovos materias, o avance da ciencia, a

tecnoloxía; unhas posibilidades e unamedios para a fusión de elementos di-ferentes moi libre. Onde todo ten cabidaporque nunca tiveramos o acceso nuncaso clic a tanta información sobre estilos,épocas, países de todo o mundo. Isto érevolucionario; dándose unha convivenciaentre o clásico e o contemporáneoentre ciencia, espiritualidade e arte.Que proxectos atópaste facendo ac-tualmente?

Actualmente sigo traballando condous galeristas excepcionales: en Zamoracon Ángel Almeida do Espacio 36 e enLeón con Ángel Cantero.

Dirixo o meu propio Espazo de arteen Vilagarcía de Arousa, onde impartoclases de arte e fago exposicións puntuaisa artistas profesionais cos que traballocomisariando colaboracións, proxectose exposicións. E por suposto traballandono meu Estudio e movendo a miñaobra.Canto hai que chegastes a Vilagarcía

Aínda que nada en Santander, o seuberce natal é Aguilar de Campóo.Mora en Vilagarcía de Arousa (Pon-

tevedra); Licenciada en Belas Artes cun es-tenso currículum as súas costas tanto enexposicións colectivas coma individuais,que a levaron a espazos e galerías de reco-ñecido alcume en España e a Coleccións Pri-vadas de Holanda,EEUU, Alemaña e Francia.

Figura nunha morea de catálogos, entreeles: “Propuesta en un fin de siglo, 25años de Arte Contemporáneo”, Palencia(1975-2000); Javier Hernández Carrasco;“La Colección” da Xunta de Castela e León;tamén na Tésis de Antolín Laura, ”Pintura yEscultura del s.XIX”, Palencia.

A súa obra atópase en Coleccións públi-cas, Fondos adquiridos pola Xunta de Castelae León e a Conselleria de Goberno de Can-tabria ou do Concello de Betanzos ( A Co-ruña), entre outros.

Cris S-Villegas, dende 2011 ao 2017coordina, idea e dirige “Art Street” a queparticipan USC, os CONCELLOS DA COMARCADO SALNÉS (Cambados, Illa de Arousa, Vi-lagarcía de Arousa e Vilanova de Arousa)asemade dos centros educativos de todosos devanditos concellos (CEPS, IES,CEE,AMPAS) e AACC desta comarca na SEMANA

MUNDIAL DA EDUCACIÓN ARTÍSTICA, con-vocada pola UNESCO.

En 2015 é recoñecida pola Comisión Na-cional da UNESCO por organizar, idear,dirixir e executar o proxecto “Homenaxe aJoseph Beuys”.

No 2017 inaugura o seu propio Espazode Arte e Estudo, na avenida Doutor Mo-reira Casal 1, baixo; onde agora mesmoestá a inaugurar unha exposición da súapaleta baseada na Natureza. Fundamen-talmente aves captadas de xeito espon-táneo, empregando para o seu desenvol-vimento metais, pan de ouro oxidadosnos fondos e óleos nos motivos quexorden nos planos principais sobre soportede táboa.

A creadora foi a directora de diferentesEscolas de Arte: Escola de Arte de Aguilarde Campóo, Escola de Arte Liceo-Casino deVilagarcía de Arousa, Escola de Arte Siennaen Vilanova de Arousa; na actualidade adirixe no seu propio Espazo de Arte

Comenzará o ano expositivo 2019 enPalencia dende o 25 de xaneiro ao 25 defebreiro no Museo da Fundación DíazCaneja – aquel pintor palentino que taménlevaba ao lenzo naturezas mortas e outrascomposicións.

Cris Villegas, de Vilagarcía de Arousa a Palencia, unha víaxe a través da Arte na defensa da Natureza.

Continúa na páxina seguinte...

VIIO FARELO | Xaneiro de 2019

Opinión

No val de Escuadro preto daIgrexa de San Salvador ondeveneran a Santa Isabel, virona

os veciños andar torcidiña sangrandolleunha á, meteronlle un tiro nun pradode Graba, un cazador asasino, sen co-razón. Tirou como pudo, máis non pudovoar, chorando a pobriña bate contra ochan, quen levará a Africa os fillos daderradeira niñada, que con tanto traba-llo criaron este ano, no niño da chemi-nea da casa grande ó carón da pistaonde baixa o rio Toxa camiño do Dezapara xuntarse co pai.

Cando era noviña, aquela cegoñana fervenza moceaba, alíse namoroudo seu Tepletan, chamaballe así porqueninguén lle gañaba no son do peteirocando a quería ledo saudar, namorousea Maleniña o velo tan garboso nacima da rocha, vindo de Fontao, tocaronos picos fixeron balbordo, estiveronde festa case que un mes, as ras daCarixa podeno contar,son amores parasempre, non poden mudar, levan a se-mente cravada na alma, dúas vidascorren xuntas como os ríos camiñodo mar.

Cravada na chousa partida por dentropideulle chorando que partira xa, osdous cegoñiños teñen que marchar naCidade do Cabo espera o outro fogar,ti volve para ano, dende marzo sevivo, pretiño do niño eite de agardar,cando cure a ferida cantarei cantigaspara non te estrañar, subirei á fonte evereite na auga, escoitarei nas miñaslembranzas o teu pico soar, coida dosmeniños alen dese mar, se morro chepido que volvas casar, meu amor queridodoce Tepletan.

Miña queridiña como vou marchar,ferido de morte non podo voar, máis

os pequeniños temos que salvar, meuamorciño pronto ei de voltar, se axeada te mata e non podes aguantar,xúroche meniña que me irei contigopara o ceo das cegoñas, para ó outromundo eime de ir xa, irei a fervenzaonde te coñecin e deitareime na rochaá beira do Toxa, esperando quedo amorte que virá e irei contigo parasempre xuntos poder os dous andar,pideme o que queiras, que o farei porti, mais non me pidas que viva soiñoaquí, sen o teu piquiño doce que aca-riña, sen a tua risa, nin os teus olliños,pideme o queiras, que eu cho dareimáis sin ti ruliña non podo vivir, ninpodo cantar.

Chegou a mañanciña e tiveron quearrincar os dous filliños a carón dopai, no prado da costa cravada nonchan, crebada sen forzas, botouse achorar, adeus meus amores ide conben, que o deus das cegoñas vaia convos, que coute a tronada e o vento decara, que poña a forza para loitar eloitar, que axudes en todo o meu Te-pletan, que atopen comida os meuspequeniños, que os coides do mal, sa-niños mos leves ó outro fogar.

Pasaron os meses e o tempo mudou,os dias cortiños e as noites maislongas que un día sen pan, a pobreMaleniña detras da Igrexa na casa deArturo entrou de noite na palleira,agochada na herba ali se quedou, es-perando a morte antes do nadal.EmigrantesO ano pasado Arturo xa viuvo, sen

fillos tamén se quedou, marcharonpara lonxe, para a emigración, o ver acigoña lástima que lle dou, foiselleachegando e comida lle levou, agarimose aceite na aliña mancada lle untou,

ata que a forza de amor a cigoñacurou, dúas soidades crebadas, fixéronxeun só neste mundo e camiñaron xun-tiños para sempre

Arturo que a coida levaa para acasa prende lume na cociña, quentanseos dous ca leña de carballo que ovelliño xuntou, nas súas patiñas ponllea graxiña sen sal para que o frío nonlle manque a pel, ela co pico acariñallea man, el sinte o agarimo do doceanimal esta pequeniña que Deus llemandou, para que a soidade non ofaga chorar máis, agora os dous xuntosnas tardes de sol camiñan un a caróndo outro nos prados do val.

Dentro da palleira pasado o Nadalfixeron un niño para que poida criarcando veña en marzo o seu Tepletan,de agora en adiante aniñan na casa

de Arturo, despois os filliños ensinaoso pai , a movelas ás e aprenden avoar, cando son grandiños volven mar-char, mentres en Escuadro espera denovo, outro ano a Maleniña por o seucariño o Gran Tepletan.

Cumprense quince aniños esta Nadal

que a atopou Ar-turo tirada nochan, metida en-tre as pallas, soi-ña a chorar, vin-teoito meniños le-van criado xa,moitas parelliñasvolven a aniñar son todos os filliñosda Maleniña e o Tapletan, os netiñosdo velliño Arturo, se non me creedespodedesvos achegar o val de Escuadroalí os ides atopar, na primaveira oiredesos picos chocar, os niños preparadoslistos para criar.

Cando os homes bos loitan por oben, ocorren os miragres do Nadal, tidecíalo sempre papá, se damos alou-miños Deus daranos agasallos, cantarazón tiñas cando cantabas a beira da

Lareira, ti que perderas tan novo a tuacegoña querida, seguías cada dia tu-rrando da vida, sabes o que che digopapá, agora que estamos no Nadal, tisí que eres o meu Tepletan!

Dedicada a Janet mi chica querida"A Maleniña do Xan"

Por Avelino Jácome

Soidades do Nadal

de Arousa e porque esta lo-calidade?

Foi un cambio na paisaxe.Vivín en moitos lugares di-

ferentes e Galicia en especialten maxia, quen non se namorade Galicia?. Esta zoa ten unhaluz especial e tamén Vilagarcíaé un enclave preto de Vigo,Coruña e Portugal. O ten todo,a paisaxe é un paraíso, Corte-gada unha illa ata que se pode

achegar un camiñando… únicodentro do parque das Illas At-lánticas, Illa de Arousa, o parquede Barosa, o Terrón en Vilanova,etc. Todos eles son fonte damiña inspiración. E as xentes acalidez vía que fun acollida. Secoñeces a comarca do Salnés…tanto ten Galicia é máxica portodos os recunchos que vaias.A min enfeitizoume, aínda quede cando en cando volvo a

miña terra da montaña palentinaco cambio tan profundo de co-res, Aguilar de Campóo.Que te inspira Galicia?

A Natureza, é o osixeno damiña obra o que fai vibrar omeu mundo creativo.A Natureza é unha constantena túa obra prástica, obxectopatente no teu Espazo en Vi-lagarcía. É o mesmo que vasa presentar no vindeiro mes

na túa terra, concretamentena Fundación Díaz Caneja?.

Unha grande parte da co-lección exposta agora, si.

Pero para o Museo levo máisobra xa que o seren unha ex-posición que representa a tran-sición evolutiva de varias eta-pas, un percorrido na miña fa-ceta de muralista nuns traballosque farán un esguello as pin-turas pompeianas; por outro

lado están os dourados queabre táboa con pan de ouro, eos metalizados. É unha pinturanalgunhas obras basicamenteabstracta no tratamento dosfondos- aspectos característicosda miña pintura- e o fío con-ductor da mostra.

Sobre esos fondos comacomplemento e remate A Na-tureza plasmada maiormentede xeito realista.

...Ven da páxina anterior

José Manuel Balseiro, de-legada da Xunta, partici-pou na quinta edición da

Cata dos Viños da RibeiraSacra, onde subliñou o po-tencial exportador destescaldos, que “levan a marcade Galicia Calidade por todoo mundo”, conquistandomercados en países comoAustralia, Canadá, China,Francia, Xapón, Estados Uni-dos e Suecia.

Un total de 57 adegas e141 viños concorreron a estacata, que promoven o Centrodo Viño da Ribeira Sacra, oConsello Regulador e a Aso-ciación Galega de Enólogospara recoñecer o traballo dosadegueiros da denominaciónde orixe. Balseiro felicitouaos organizadores pola ini-ciativa e aos adegueiros daRibeira Sacra polos excelentesresultados deste ano, e si-

nalou que a Consellería deEconomía, Emprego e Indus-tria está a traballar para queo sector siga nesta senda decrecemento. “Este ano imosdestinar un total de 5 millónsde euros en axudas ao sectordo viño en Galicia, dirixidasá mellora de instalacións deelaboración e comercializa-ción e ás medidas de pro-moción en terceiros países”,concluiu.

O FARELO | Xaneiro de 2019VIII

Opinión

AFundación Carlos Velo celebra noLiceo de Ourense un acto baixoo rubro “O Carlos Velo que coñe-

cimos” ao que fun convidado. Comonon vou poder asistir, quéronme sumarás voces convocadas para contar desdeeste xornal as vivencias que tiven conoso cineasta, relatando como e candoo coñecín e que relación tiven con el,amais dalgunha anécdota que parti-llamos xuntos.

A primeira vez que tiven coñece-mento de Carlos Velo foi nun parladoirocelebrado na rebotica de Domingo Fer-nández del Riego á que eu acudía confrecuencia. Nela participaba tamén An-tón Velo, o irmán do admirado PepeVelo, ambos os dous curmáns de Carlos.Era eu aínda un mozo de dezaséisanos que empezaba a iniciarse no ga-leguismo da man de Xaime Seixas, uncrego xesuita que me aleccionou nocoñecemento da historia do galeguismoe me introducíu nel, contando coa ba-gaxe previa que me aportaran os relatosfamiliares da miña casa, que non foipouca. Meu pai fora amigo de PepeVelo e correlixionario no Socorro Roxo.

Chegoume un día, da man de XaimeIlla Couto, cofundador da editorial Ga-

laxia, con moito aquel de misterio,como era costume naqueles tempos,un exemplar da revista Vieiros (1959– 1968) editada polo Padroado daCultura de México. Tanto no Padroadocomo no consello de redacción da re-vista notábase o maxisterio de CarlosVelo, de Luís Soto, Florencio DelgadoGurriarán e o pintor Arturo Souto,entre outros.

No citado parladoiro da rebotica al-guén fixo mención a un artigo deCarlos Velo publicado no primeiro nú-mero da revista titulado “Os Fitos daXuventude”. A súa lectura foi decisivano meu compromiso nacionalista,que, co paso do tempo, había sertranscendental por ter responsabilidadesanos máis tarde na dirección da entónclandestina UPG. Un dos parágrafosdicía así: “Si, sodes vós, rapaces va-lentes, avencellados escontra daquilesque aínda teñen un Sorriso firentecando se fala dos “galegos”, sodesvós os que, esbordando os sinxelosanceios estatutarios, teñen que con-querir os fins colectivos…para que odireito humán da autodeterminaciónsexa unha realidade económica”.

Pero realmente foi Luís Soto, un

dos fundadores da UPG, o que meaproximou a Carlos Velo. Tanto llefalou Soto de min a Velo, louvando as,miñas dotes no liderado da organiza-ción, que o deixou prendado da miñahumana militancia nacionalista. Pasaronos anos e por volta dos anos oitenta,aproveitando unha súa estadía en Ma-drid, convideino a que viñese a Galiciapara coñecérmonos personalmente.Sorprendeume que aceptase o convite,sabendo que as súas ocupacións nacapital eran moitas.Veu a pé feitopara pasarnos un día xuntos e marcharde volta o seguinte. Lembro aquelencontro no que me amosara o seu es-tusiasta afecto cunha duradeira apertacomo se nos frecuentásemos de vello.Puiden telo coñecido na década dossetenta cando Luís Soto me ofrecerá asúa casa de Cuernavaca, lindante, porcerto, coa de Mario Moreno “Cantinflas”,para asistir á homenaxe ao poetaLeón Felipe. Pero non puiden ir eperdín a ocasión de coñecer a Carlos ede paso ao afamado actor. Luís Sotofoi o causante da admiración queCarlos tiña por min.

Sabendo que Carlos era biólogo mireide amañar un barco dun amigo para le-valo a facer unha viaxe pola ría quedurou toda a mañá, arrolados polasondas do mar de Vigo nas que parecianosescoitar a Martín Codax cantar as súas

cantigas. Botamostamén pé na illade San Simón paraapreixarmos a lí-rica de Mendiño.E atracamos nun-ha batea. Era a primeira vez que subíaa unha e aquilo provocaralle unha emo-ción indescriptible. Foi nesa viaxe candome dixo que tiña unha espiña fondacravada por non ter feito a película dosecuestro do “Santa María” protagonizadapolo seu curmán Pepe Velo. Desa con-versa naceu a idea de escribir unhabiografía. A través da súa filla Manuela,cantante de ópera con residencia enVenezuela, conseguín o contacto coseu irmán Víctor, que acompañou aoseu pai naquela xesta histórica, queaxiña me enviou un mangado de foto-copias de documentos inéditos quelogo cedínllos a Antón Piñeiro para es-cribir unha biografía densa e ben tra-ballada sobre Pepe Velo, despois de re-nunciar eu a escribila.

O papel de Carlos Velo no exiliomexicano foi fundamental para acre-centar a loita contra a ditadura fran-quista. Pero tamen apoiando, algoque poucos saben, ao grupo capita-neado por Fidel Castro que preparouen México a sublevación contra Batista.Carlos Velo, unha vida de cine queaínda está por rodar.

Carlos Velo no Liceo

Por Xosé González Martínez. Presidente do Foro E. Peinador

Balseiro cun adegueiro premiado.

Cata dos viños da Ribeira Sacra

www.novasdoeixoatlantico.com

IXO FARELO | Xaneiro de 2019

Galicia

OBoletín Oficial do Es-tado do 28 de decem-bro pasado recollía

resolución da Secretaría de Es-tado de Comercio que outorgaa internacionalidad ás feirascomerciais que se celebran enEspaña, e Expourense renovouesta categoría para dúas dosseus proxectos máis emblemá-ticos. Estes son Xantar “SalónInternacional de Turismo Gas-tronómico” que cumpre do 6 ao10 de febreiro o seu 20º ani-versario e, Termatalia “FeiraInternacional de Turismo Ter-mal, Saúde e Benestar” que é oúnico proxecto do Mundo que

reúne aos profesionais de va-rios continentes ao redor destesector, e celebrará en setembroa súa 19ª edición.

Este calendario que avala oMinisterio de Industria, Co-mercio e Turismo contemplaun total de 94 feiras interna-cionais, catro delas en Galicia,das cales as ourensás supoñeno cincuenta por cento da co-munidade. A celebración destesdous proxectos, Termatalia eXantar, representan dous dascinco feiras internacionais deTurismo que se celebran noconxunto do Estado.

No ránking de feiras inter-

nacionais, a provincia de Ou-rense ocupa a sétima posicióna nivel nacional, despois deMadrid, Barcelona, Valencia,Alacante/Elxe, Zaragoza e Bil-bao. Este é o resultado dolabor que a Fundación de Feirase Exposicións de Ourense veurealizando desde fai vinte anosnas liñas de cooperación trans-fronteiriza con Portugal ini-cialmente e con América Latinadespois, que converteron aExpourense na primeira insti-tución española en organizarunha feira propia en AméricaLatina (Termatalia Perú 2012).

Durante este ano 2019, Ex-

pourense celebrará ademaisoutro salón que a Secretaríade Estado de Comercio consi-dera internacional “a efectosaduaneiros” que será VinisTerrae “Salón dos Viños e Li-cores Galegos de Calidade”.Con estas actuacións este re-

cinto feiral promove sectoresendóxenos para Galicia comoo termalismo, agro-ganderíae viticultura, así como produtosturísticos de calidade, á vezque tende pontes con novosmercados para xerar oportuni-dades de negocio.

Vinis Terrae é unha feira bianual e este ano será en abril.

Expourense volve posicionarse nocalendario de feiras internacionais

O FARELO | Xaneiro de 2019X

Redacción LUGOGalicia

Oalcalde, José Tomé, ea tenente de alcalde,Gloria Prada, asistiron

á 50 ª asamblea xeral da Redede Xuderías de España, que secelebrou na localidade extre-meña de Hervás. No encontroacordouse que a cidade doCabe estea presente nos órga-nos de dirección do orga-nismo. Un dos asuntos queestivo enriba da mesa foi onomeamento definitivo doscompoñentes da Mesa de Pre-sidencia, que queda do se-guinte xeito: Presidencia:Concello de Hervás. Vicepresi-dencia primeira: Concello deLeón. Vicepresidencia se-gunda: Concello de Estella-Li-zarra. Vicepresidencia

segunda: Concello de Lucena.Vogais: Concello de Monfortede Lemos, Concello de Plasen-cia e Concello de Segovia.

Por outra parte, a asambleaserviu para nomear as comi-

sións de traballo. Monfortepresidirá a Comisión de Turis-mo. A de Educación estará acargo de Plasencia, mentresque Segovia será quen leve acomisión de Comunicación.

Monforte presidirá a Comisión de Turismoda Rede de Xuderías de España

Asamblea xeral celebrada en Hervás (Cáceres).

Oalcalde de Monforte,José Tomé, recibiuno seu despacho á

nova directora do Parador deTurismo de Monforte, LilianFerral Martínez e ao anteriorresponsable e director doParador de Santo Estevo(Nogueira de Ramuín) San-tiago Carrera Cal . Tomé des-tacou que “abordamoscuestións de interese paradinamizar a actividade doParador. Monforte, como ca-pital da Ribeira Sacra, atrae

cada vez un número máiselevado de visitantes e, poriso, dende a dirección doParador e o Concello com-partimos o interese de quese siga incrementando acantidade de turistas queoptan por pernoctar na nosacidade”. O mandatario localamosou a súa satisfacciónpola mellora da taxa de ocu-pación do Parador este anoe remarcou a vontade doConcello para colaborar coParador de Turismo.

Lilian Ferral, Santiago Carrera e José Tomé.

Nova directora do Paradorde Turismo

Oalcalde de Monforte,José Tomé, recibiu nosalón de plenos da

Casa do Concello a varios de-portistas do Club TaekwondoNeka que nas últimas semanaslograron diferentes resultadosdeportivos moi destacados. Osatletas homenaxeados foron:Alejandro Losada Rodríguez eElena Varela de Fátima; JuniorMartínez Castillo e Laura Álva-rez Suárez e Daniel Arean Grejs.

Con esta recepción, na quese lle fixo entrega a cada undos atletas dunha reproduciónen miniatura da torre da Ho-menaxe, o alcalde recoñeceuos resultados conseguidos porestes mozos e mozas, que sonfroito do traballo e a cons-tancia, e animounos a seguiradestrando para conseguir no-vos éxitos deportivos e, por

que non, para participar nunhaolimpíada, o que sen dúbidasería todo un acontecementotanto para os atletas comopara o Club pero tamén parao Concello de Monforte e tó-dolos monfortinos. José Tomé

agradeceu o traballo realizadopolo Club Taekwondo Neka,que estivo representado poloseu presidente José MaríaVega, destacando a labor depromoción que fai do deportemonfortino.

Deportistas homenaxeados en Monforte

O alcalde cos deportistas homenaxeados.

www.novasdoeixoatlantico.com

Na sala deexpos i-cións da

Xunta de Galiciaen Lugo, abríusea mostra dasobras presenta-das ao XXIX Cer-tame Galego dearte "José Domínguez Gui-zán", convocado polo Centrocultural que promove o BelénElectrónico de Begonte.

Estará aberta en Lugo atao 14 de xaneiro, para abrirseo 15 dese mes na Casa daCultura de Begonte.

Mostra do Certame Galego de arte"José Domínguez Guizán"

XIO FARELO | Xaneiro de 2019

Redacción LUGO

Galicia

Odelegado territorial da Xunta enLugo, José Manuel Balseiro, par-ticipou na inauguración da expo-

sición, que ao igual que o certame estápromovida pola Asociación de EnxeñeirosIndustriais de Galicia en colaboración coColexio Oficial do sector. Balseiro explicouque a mostra “pon o foco no patrimonioindustrial, que contribúe a configurar oterritorio” e invita a “atopar a beleza enconstrucións de enxeñería concibidas paraser útiles, rendibles, eficaces”.

A Consellería de Cultura e Turismocolabora con esta exposición itinerante,

que xa estivo na delegación territorialda Xunta en Lugo e permanecerá noMuferga, de Monforte, ata o vindeiromes de abril. Conforman a mostra 30fotografías que teñen por obxectivopoñer en valor o importante papel destecolectivo profesional na sociedade emostrar o abano de atribucións e com-petencias relacionadas co sector. Enconcreto, son as 25 fotografías máisvotadas nas redes sociais do ColexioOficial, máis 5 fotografías rescatadaspolo xurado de entre o resto das que sepresentaron ao concurso. As fotografías estarán expostas en Monforte ata abril.

O Museo do Ferrocarril expón unha mostra fotográfica

OConsorcio de Turismo RibeiraSacra celebrou sesión plenariana Escola de Hostalería de

Sober na que se trataron, entre outrostemas, as achegas que realizan os con-cellos e entidades que forman parte.Tomouse acordo de incrementar para oano 2019 0,5€/habitante, polo quecada concello achegaría ao Consorcio1,5€/habitante e o Conselloe Regula-dor e a Asociación Ribeira Sacra Ruralincrementarían tamén a súa colabora-ción nun 50%.

Este incremento está xustificadoprincipalmente pola necesidade urxentede contratar persoal auxiliar debidoao volume de carga que aume o Con-sorcio na actualidade e á demanda dematerial de información que requirede tiradas maiores. Tamén os servizosde mensaxería para a distribucióndese material pola cantidade de pe-didos que se reciben cada día das

oficinas de turismo de toda Galicia e,cada vez máis, de fóra da nosa Comu-nidade. Así mesmo, contémplase oprogresivo desenvolvemento de fe-rramentas que sigan a optimizar aplataforma de información turísticaestreada a comezos de ano. Son ostemas máis urxentes en cuestión definanciamento con recursos propios;o resto de iniciativas que se leven acabo seguirán vencelladas ás subven-cións e convenios asinados con Turismode Galicia.

Foron revisadas e aprobadas ascontas por unanimidade. Tamén seavanzou por parte da xerencia o pro-xecto de turismo familiar que se pre-sentará en FITUR 2019 en colaboraciónco sector privado da zona. A propostaestá relacionada coa parte máis enig-mática da Ribeira Sacra e vencelladaás novas tecnoloxías coas posibilidadesque nos achega a aplicación da reali-

dade aumentada. Por outra banda, foron entregadas

en Cáritas as cestas de Nadal do VIIconcurso de postais que organiza oConsorcio en colaboración coa entidade

social. Participaron o presidente doConsorcio de Turismo, Luis FernándezGuitián, a tenente de alcalde de Mon-forte de Lemos, Gloria Prada, e repre-sentantes de Cáritas Monforte.

Os concellos incrementan a cuantía económica ao Consorcio de Turismo

O plenario ceklebrouse na

O FARELO | Xaneiro de 2019XII

Redacción LUGOGalicia

AConsellería de Cultura eTurismo vén de licitar ocontrato para a realiza-

ción de traballos de repara-ción, restauración econservación preventiva noconxunto etnográfico das pa-llozas do Cebreiro, no Concellode Pedrafita do Cebreiro, porun importe de 180.000 euros.O delegado territorial da Xuntaen Lugo, José Manuel Balseiro,visitou as pallozas e explicouque se levarán a cabo actua-cións de conservación e man-temento nas catro que formano conxunto: a palloza Museo,a palloza do Quico e e as deCampelo e Galán.

As principais intervenciónsconsistirán na substitución docolmo de palla das cubertas,que será completa en tresdelas e parcial na do Quico,onde se aproveitarán os mollosque se atopen en boas condi-cións. Tamén se reparará a es-trutura de madeira da cubertada Palloza Museo. Igualmente,

procederase a substituír oureparar lousas nos accesos encanles perimetrais, mellora-ranse as instalacións de elec-tricidade e iluminación, e apli-caranse tratamentos para evitaros ataques de insectos xilófa-gos ás estruturas de madeira.As obras terán un prazo deexecución de catro meses.VisitantesAs catro pallozas do Cebreiro

que forman o conxunto estánbaixo a xestión da Xunta deGalicia. No que vai de ano,entre xaneiro e novembro, vi-

sitaron a Palloza Museo 14.896persoas. Os máximos rexistrosde visitantes danse entre osmeses de maio e outubro. Maiofoi precisamente o mes de maiorafluencia desta anualidade, can-do se contabilizaron 2.278 per-soas. O Goberno galego taménpropiciou recentemente o acon-dicionamento da contorna grazasa unha achega de 30.000 eurosde Turismo de Galicia ao Concellopara a mellora do pavimentode pedra das rúas interiores dopobo e a posta en valor dafonte pública da localidade.

A Xunta restaurará o conxuntoetnográfico das pallozas do Cebreiro

Catro pallozas de Pedrafita do Cebreiro compoñen o conxunto etnográfico.

AConsellería de Cul-tura e Turismoacondicionará no

mosteiro de Santa Maríade Ferreira de Pantónunha hospedería con seishabitacións, catro delasdobres e dous individuais,cando finalice o procesode restauración dunhaparte dese monumento,obras que saíron a licita-ción por un importe de523.511 euros e un prazode execución de seismeses. O delegado terri-torial da Xunta, José Ma-nuel Balseiro, visitou omosteiro en compañía doredactor do proxecto,Iago Seara. Balseiro su-bliñou que "este proxectode restauración vai per-mitir recuperar a tradi-ción da hospederíamonástica nesa contornaúnica, ampliando se cabeos atractivos do mosteiroe mesmo do municipio"de Pantón.

Esta actuación céntrasena restauración, posta envalor, conservación e man-temento da antiga hos-pedería, a casa do cape-lán, a torre barroca e a

planta baixa do á este deo mosteiro de Santa Maríade Ferreira de Pantón,que na actualidade ató-panse sen uso. Ademaisrealizaranse diversas ac-tuacións para reducir ahumidade e mellorar a ac-cesibilidade dos espazosrehabilitados, ademais deinstalar novos aseos ex-teriores. O obxectivo édedicar estes espazos ahospedería e a tarefas di-vulgativas no ámbito daRibeira Sacra, polo quese rehabilitará o espazoen desuso da hospederíae da casa do capelán. Ade-mais acondicionarase aplanta baixa da fachadaprincipal como recepcióne para actividades divul-gativas sobre a contorna.

Para poder desenvolveros traballos necesarios, opasado mes de outubro, aConsellería de Cultura eTurismo asinou un conve-nio coa comunidade cis-terciense do Divino Sal-vador de Ferreira de Pan-tón para a posta a dispo-sición dos terreos e in-mobles necesarios para aexecución destas obras.

O mosteiro de Pantónterá hospedería

Mosteiro de Santa María de Ferreira de Pantón.

OXII Premio de Investi-gación Condado de Pa-llares recaeu na

investigadora Yolanda Vázquezque exerce de mestre en Sober.O deputado provincial de tu-rismo, Eduardo Vidal, dixo que“este traballo ten un gran valor,xa que os caneiros son parte donoso patrimonio, tanto materialcomo inmaterial, pois reflictenun xeito de vida ligado ao RíoMiño, eixo vertebrador da pro-vincia. Esperamos que grazas aesta investigación se poñan envalor esta sinal de identidadetan característica da Reserva daBiosfera das Terras do Miño. Énecesario conservar e recuperaros Caneiros, tecendo un camiño

de puntos de interese patrimo-nial e etnográfica ao longo dorío que poidan supor o desen-volvemento cultural e turístico”.

O deputado lembrou outrasiniciativas do Goberno da De-putación para o mantementoda cultura tradicional “porexemplo acabamos de presen-tar o proxecto sobre o PitoPastoril Galego, que realiza oinvestigador Efraím Díaz, cofin de revalorizar este instru-mento tradicional; ou o tra-ballo de José M. Salgado noque homenaxea aos oficiostradicionais, a través do libro“A Idade do Ferro”.

Este certame está dotadocon 3.000 euros e a publicación

da obra, e premia traballos dedivulgación sobre historia, lin-güística, arqueoloxía, antropo-loxía, etnografía e folclore noámbito territorial das localidadesque integraban o Condado dePallares. Nesta edición o xuradoestaba composto por Carlos Ba-loñas Pérez, Gonzalo FranciscoFernández Suárez e FernandoArribas Arias; tres profesionaisdo sector cunha traxectoria am-pla e recoñecida. A decisión depremiar esta obra foi unánime,ao considerar que o traballoaborda un tema que non foratratado en anteriores edicións,e conta cun profundo interese,xa que existe constancia doscaneiros dende e Idade Media.

Yolanda Vázquez recibe o premio Condadode Pallares

XIIIO FARELO | Xaneiro de 2019

GaliciaRedacción LUGO

Dezaseis alumnas e alumnoscursan na Escola de Hostaleríada Fundación Belarmino Fer-

nández Iglesias, de Sober, o únicociclo de formación profesional na pro-vincia de Lugo dedicado ao mundo doviño. Este centro é un dos catro queen Galicia imparten estas ensinanzasque permiten obter o título de técnicosuperior en vitivinicultura.

O delegado territorial da Xunta enLugo, José Manuel Balseiro, acompa-ñado do alcalde da localidade, LuísFernández Gutián, coñeceron o fun-cionamento do novo ciclo que capacitapara traballar neste sector que ademaisrexistra unha crecente demanda depersoal cualificado. “Ten todo o sentidoque unha zonas produtoras de viñomáis importantes de Galicia, como éa Ribeira Sacra, poda contar con for-mación específica e especializada,para formar a futuros profesionais quesigan apostando pola produción devides e viño, para seguir creandocaldos de excelente calidade“, explicouBalseiro.Perfil profesionalEn concreto, requiren este perfil

profesional empresas dedicadas á pro-

dución de uva, á elaboración, crianzae envasado de viño e na elaboraciónde destilados de viño, concentraciónde mostos, vinagres e outros produtosderivados da uva e do viño. O alum-nado titulado pode acceder a dife-rentes ocupacións, as principais sonas de técnico vitivinícola, técnico enanálise sensorial, encargado de re-cepción de mostos frescos e sulfitados,supervisor de columnas de destilacióne concentración, encargado da liñade envasado de destilados, concen-trados e vinagres e encargado de en-vellecemento e crianza de destiladose vinagres.

O novo ciclo superior en vitivini-cultura ten unha duración de dousanos académicos (2000 horas) e im-pártese como ensinanza do réximeordinario. Ademais do CPR BelarminoFernández Iglesias de Sober, taménforma parte da oferta do IES do Ribeiro(Ribadavia), do IES Ramón Cabanillas(Cambados) e do CIFP da Granxa (Pon-teareas). “O Goberno galego segueapostando pola FP que ten demostradoser unha ensinanza práctica, de cali-dade, diversificada e con moitas saí-das”, concluiu o delegado.

Exterior da Escola de Hostalería de Rosende, en Sober.

A Escola de Hostalería de Sober imparte cursos de viticultura

OConcello de Sober e aSociedade Xeral de Au-tores e Editores (SGAE)

asinaron un convenio a bene-ficio das festas populares domunicipio. O acordo baséasena adhesión de Sober a un plande tarifa plana que a SGAEpuxo en marcha para munici-pios que non superen os 3.000habitantes. No acto da sinaturaestiveron o alcalde de Sober,Luís Fernández Guitián, e o di-rector da SGAE no Noroeste,Miguel Diéguez Díaz.

A partir deste documento,os dereitos de autor serán xes-tionados en Sober a través dunimporte fixo anual. “Isto suporáao municipio un aforro admi-

nistrativo e un maior controlorzamentario”, explicou estemediodía Miguel Diéguez: “Per-mitirá a Sober celebrar cantoseventos desexe por unha cifrapreestablecida. A tarifa planacobre verbenas, romarías, bailese, en definitiva, a maioría deactividades enmarcadas nas fes-tas populares”.

Sober é o primeiro munici-pio da Comarca de Lemos enadherirse a esta tarifa sim-plificada da SGAE. “En Sobercelébranse anualmente entre15 e 20 festas populares, ade-mais doutras actividades cul-turais que organiza o propioconcello”, declarou Luís Fer-nández Guitián. O edil puxo

de manifesto “o importanteaforro que suporá este con-venio, tanto en xestión buro-crática coma en orzamento”.Engadiu que “as festas segui-rán a celebrarse co mesmoapoio económico do Concelloe, cos cartos que aforren, po-derán dedicar máis recursos aoutras actividades”. O alcaldede Sober recomendará a outrosmunicipios da rexión que seadhiran a este convenio, quelles permite beneficiarse datarifa simplificada por dereitosde autor e, ademais, regula-rizar a celebración das súasfestas populares “dentro dalegalidade”.

Na base do acordo están os

dereitos de autor, recollidospola Lei de Propiedade Inte-lectual e que debe recoñecertoda entidade que organice unevento onde se interprete re-pertorio protexido. No caso defestexos de acceso público gra-tuíto, tales como verbenas e

festas populares, a tarifa apli-cada por SGAE e aprobada poloMinisterio de Cultura é o 7%do orzamento. Non obstante,co novo convenio, as festas deSober poderán celebrar, cunhatarifa anual fixa, cantas activi-dades desexen.

Sober acepta a tarifa simplificadada Sociedade de Autores

O alcalde Luís Fernández Guitián con Miguel Diéguez.

O FARELO | Xaneiro de 2019XIV

Redacción OURENSEGalicia

Opresidente do Gobernogalego, Alberto NúñezFeijóo, referiuse á

mostra “Faílde Mestre Escultor”inaugurada en Ourense como aproba de que as tradicións nonescravizan, nin atan, nin sonun atranco para o progreso,senón que, pola contra, asegu-ran unha evolución que podeevitar ou cando menos limitaros erros do pasado. Ao res-pecto, recordou que o artistaourensán soubo crear obras ori-xinais, marcadas co seu selo in-confundible, sen romper porelo cunha tradición na que se

sentía inscrito.Feijóo aseverou que nestas

obras, debuxos e deseños “nosreencontramos co noso”. “Estáquizais a prehistoria galega;está a idiosincrasia dos primeirospoboadores, o xenio do MestreMateo, as conversas de AntónFaílde con Vicente Risco e RamónOtero Pedrayo, as ensinanzasde Luís Fernández Xesta e DanielPiñeiro. Está a creatividade má-xica do mestre escultor que lou-vamos. E está tamén a pedraseca que acaba de ser declaradaPatrimonio Inmaterial da Hu-manidade”, abundou.

Inaugurouse a mostra“Faílde Mestre Escultor”

A mostra está na sala José Ángel Valente, rúa Paseo 20.

Democracia Ourensá co-munica que a “23ediciòn do festival de

cinema de Ourense foi un fra-caso de participación e segui-mento, máis ou menos comoas 22 anteriores. En polomenos o 50% das proxeccións,non se chegou ao 20% do afo-ramento na nova edición dofestival independente de Ou-rense”. Democracia Ourensásostén que “realmente estefestival do que é indepen-dente é de público”. Cualificade sanguento casos como pro-xeccións do cineclub, onde aentrada era gratuíta e aíndaasí só foron 28 persoas a unhaproxección, ou 3 ao Liceo”. “Sedividimos o custo do festivalpolo número de espectadorestotais, cada entrada superouos 60 € de custo, 9 veces máisque unha entrada do xa carocinema comercial”.

Non ten sentido que a De-

putación de Ourense use odiñeiro dos contribuíntes, enpagar caras entradas de cinemapara o 1% da poboación. Dou-tra banda, a repercusión me-diática do Ourense Filme Fes-tival foi nula fose da provincia,co cal a promoción de Ourensefoi de cero. O festival volveua ser unicamente un baño devaidade para os políticos quexogan durante unha semanapara vivir en Hollywood.

Gonzalo Pérez Jácome anun-cia que, “xa que DO gobernaráesta cidade a partir de maio,ademais de ser chave na De-putación, podemos dicir queesta XXIII edición do OUFFsería a última edición tal comocoñéceselle. Citar que en todasas edicións do festival de ci-nema ourensán, están a lumede biqueira as galas de inau-guración e clausura, precisa-mente onde non se cobra nada.O diñeiro público non está

para pagar os visionados depelículas independentes para4 ó 400 ourensáns”.

Democracia Ourensá afirmaque “fará un festival de cinemasen custos para o contribuíntetotalmente autofinanciado,e que terá máis asistencia depúblico a partir de 2019. Émáis, en 2019 involucrarasea toda a cidade; entre outrascousas, farase un premio parao mellor curto e vídeo de ou-rensáns gravados con móbiles,sub-18 e seniors, e onde sevotarán por internet por todosos ourensáns. Trátase de facerunha festa do cinema local”.“E por suposto proxectaremospelículas, como unha mostramáis tb, pero sendo festivalcon premios honoríficos e ondeas películas serán sufragadaspolo público asistente, o calterá a última palabra de se ofestival continuará ou non, apartir de 2020”.

Democracia Ourensá descualifica ofestival de cinema

Aentrega destes diplomascertifica que obtiveron al-gunha medalla de ouro ou

prata nas catas celebradas nestequinquenio, demostrando queseguiron apostando pola cali-dade nun período de plena crise.O presidente do Consello Regu-lador da Denominación de OrixeRibeira Sacra, José Manuel Ro-dríguez, fixo de mestre de ceri-monias. Os premios foronentregados por Guillermo Cam-pos, fundador de revista Hosta-lería Galega e Turismo; MaríaCampos, directora da publica-ción, e Victoriano Castro, direc-tor comercial.

O acto foi a segunda parte,desenvolvemento, da Gala doTurismo e a Gastronomía de Ga-licia celebrada no Carballiño na

primavera, na que foran procla-madas esas distincións. Naquelaocasión fíxoselle entrega aosconsellos reguladores e entidadesasimilables representantes doscolectivos produtores, as certi-ficacións acreditativas dos po-dios conseguidos polos seus re-presentados. A entrega dos di-plomas da Ribeira Sacra formaparte dun completo calendariono que se entregaron as distin-cións ás máis de 300 marcas

distinguidas durante estes anos.No primeiro trimestre de

2019, HGg&T anunciará a con-vocatoria da Gala do Turismo ea Gastronomía de Galicia 2019,na que se proclamarán os podiosdas catas celebradas ao longode 2018, coa que finalizaránas celebracións do XXV ani-versario da fundación e ediciónininterrompida da revista sec-torialmente hexemónica no cua-drante noroeste peninsular.

Adegas de Ribeira Sacra recibiron as medallas da revista HG& T

No apartado derogos e pregun-tas da sesión ple-

naria celebrada noConcello de Ourense, Ou-rense en Común interpe-laba ao alcalde a aclararse respalda as palabras dopresidente do Partido Po-pular cando se refire áviolencia machista comointrafamiliar ou domés-tica. O rexedor, Jesús Váz-quez, esquivou a cuestiónalegando descoñecerunha cuestión como éstade rigorosa actualidade.

Perante a actitude doalcalde, o voceiro de

OUeC, Martiño Xosé Váz-quez, manifestaba que“namentres o equipo degoberno do Concello deOurense non se aparte daposición do seu partidopolítico, non comparti-remos a faixa contra asviolencias de cada pri-meiro luns de mes”, con-vidando aos demais gru-pos da oposición a seguiro mesmo proceder, e con-cluíndo que o posiciona-mento que está tomandoo Partido Popular “cons-titúe un retroceso aosanos 70 logo do avanzadoen décadas”.

O alcalde “popular”descoñece as opinións do

presidente do PP

XVO FARELO | Xaneiro de 2019

Galicia

Brasil participará comopaís convidado en Xan-tar, Salón Internacional

de Turismo Gastronómico, quecelebrará a súa vixésima edi-ción en Expourense entre o 6e o 10 de febreiro de 2019.Este país, que participa porprimeira vez, estará represen-tado pola Prefeitura Munici-pal de Foz de Iguaçu, osegundo destino elixido polosestranxeiros que visitan Brasilque alberga as famosas Cata-ratas de Iguaçu, unha dasSete Marabillas Naturais doMundo, que comparte con Ar-xentina e Paraguai. Trátase do

centro xeográfico do Mercosure o Destino Iguazú recibe máisde 5 millóns de turistas aoano entre os que se inclúen osque visitan as cataratas, acentral hidroeléctrica deItaipú Binacional e os queparticipan nos eventos orga-nizados nel, xa que é taménun destino MICE (Meetings,Incentives, Conferencing,Exhibitions).

Brasil súmase así á rede decooperación iberoamericanade Xantar mantén con variosdos países que xa participaroncomo convidados e que con-tinúan vinculados ao proxecto

estando xa confirmada asúa presenza de novo naedición de 2019. Este é ocaso de México, Panamá eCosta Rica.

Foz do Iguaçu contarácunha caseta promocionaldo destino e un restaurantepropio dentro do salón noque ofrecerá un menú de-gustación dalgúns dos pro-dutos máis típicos do Es-tado de Paraná, no que sesitúa esta cidade. Trátase dunhagastronomía con raíces indí-xenas (Tupi- guaraníes e Ma-cro- Jés) influencia durante opaso dos séculos polos inmi-

grantes españois, portuguesese, a partir do século XIX, ta-mén pola chegada de alemáns,italianos, polacos, ucraínos erusos, fundamentalmente. Nosigo XX esta gastronomía re-

cibe tamén a influencia de xa-poneses e árabes e doutrascorrentes migratorias máis pró-ximas como os paulistas emineiros do Norte de Paranáou os gauchos do Suroeste.

Brasil, país convidado en Xantar 2019

Xantar celebrarase do 6 ao 10 de febreiro en Expourense.

Continuando co seulabor de cooperacióntransfronteiriza, a fun-

dación de feiras ourensá inte-gra a unha nova entidadeportuguesa na súa rede, tras afirma dun convenio entre Víc-tor Hugo Salgado, presidenteda Cámara Municipal de Vi-zela, e o director xerente deExpourense, Alejandro Rubín.O acto desenvolveuse nestemunicipio, situado no corazónda rexión miñota, a oito qui-lómetros de Guimaraes, e es-tivo arroupado por númerosmembros da corporación, ade-

mais do apoio da Rexión deTurismo Porto e Norte de Por-tugal.

Entre os recursos turísticosde Vizela destacan, xuntoao patrimonio, a súa cociñae repostería tradicional e osseus viños verdes, que se pro-mocionarán na próxima edi-ción de Xantar, que cumprevinte anos do 6 ao 10 de fe-breiro en Expourense. O ter-malismo é outro dos seus va-lores diferenciais, xa que exis-ten instalacións termais pro-piamente ditas desde o ano1785, que na actualidade es-

tán a ser renovadas e seráninauguradas a comezos do2019. As súas augas mi-neiro-medicinais que bro-tan a diferentes tempera-turas están indicadas enreumatismos crónicos,afeccións neurolóxicas etraumáticas, vías respira-torias ou doenzas da pel.A nova infraestrutura ter-mal darase a coñecer taménna feira internacional de Ter-matalia o próximo mes de se-tembro.

O convenio de cooperaciónasinado contempla outras

accións de intercambio parafavorecer o desenvolvementodestes sectores, como é apresentación de produtosenogastronómicos de Vizelaa empresarios galegos do sec-

tor, e iniciativas de difusiónque contribúan a dinamizaros intercambios comerciais eo turismo de proximidade den-tro da eurorrexión Galicia-Norte de Portugal.

Expourense asina convenio decolaboración co municipio luso de Vizela

Alejandro Rubín coa corporación municipal de Vizela.

O FARELO | Xaneiro de 2019XVI

Galicia

OConsello da Xunta deuo visto e prace, o día27 de decembro, ao de-

creto polo que se declara Bende Interese Cultural (BIC) apaisaxe cultural da RibeiraSacra. Un día despois o presi-dente do Goberno galego, Al-berto Núñez Feijóo, avanzou,no acto de apoio da candida-tura da Ribeira Sacra como Pa-trimonio Mundial, a posta enmarcha en 2019 do Plan RibeiraSacra, que permitirá coordinare xestionar de xeito global osinvestimentos das distintas ad-ministracións nesta área; ”endefinitiva, unha ferramenta quesumando esforzos multipliqueresultados”, aseverou.

Durante o acto Feijóo su-bliñou ademais que coa de-claración como BIC, a candi-datura da Ribeira Sacra comoPatrimonio Mundial sobe unnovo chanzo. “Un obxectivoque pode darlle moito a estaterra: máis actividade, máisdinamismo, máis turismo emáis valor engadido aos pro-dutos locais, dun xeito especialaos caldos desta rexión vitivi-nícola”, dixo, subliñando que,deste forma, podería ser a pri-meira rexión vinícola española

e a primeira paisaxe rela-cionada co viño no paísque logra este recoñece-mento, sumándose a outraseuropeas como Burdeos ouBorgoña, por exemplo.BICO responsable do Exe-

cutivo autonómico desta-cou e recoñeceu o laborda Dirección Xeral de Pa-trimonio Cultural, para lo-grar xestionar esta decla-ración como BIC no prazomáis curto posible e comáximo rigor. E recordouque, ademais de non afectará actividade agraria, o proce-demento contou cunha amplaparticipación social e institu-cional, celebrándose xuntanzascos 22 concellos da área xeralde estudo, coas Deputaciónsde Lugo e Ourense, co Consor-cio de Turismo da Ribeira Sacra,coa Denominación de Orixe daRibeira Sacra, cos axentes eco-nómicos e culturais da zona,e cos responsables do desen-volvemento da figura de pro-tección como Reserva da Bios-fera, entre outras.

Así mesmo, subliñou que oconsenso e o acordo permitiuque xa se leve un ano aplicando

provisionalmente o réxime deprotección desta paisaxe cul-tural con toda normalidade; eco obxectivo de poñer en valoreste enclave, caracterizadopolo seu excepcional Románico,polo seu patrimonio antropo-lóxico, pola súa impresionantexeografía física ou polas anti-gas e ousadas mostras de en-xeñaría asociadas ao cultivodas vides.

“Todo isto deu lugar ao re-coñecemento dunha extensiónduns 180 quilómetros cadradoscun réxime de protección es-pecífico, baseado na protecciónintegral das manifestacións re-

levantes do patrimonio culturalconstruído; no establecementodas medidas de salvagarda dopatrimonio cultural inmaterial;e na conservación e mante-mento das características dun-ha paisaxe construída que que-remos conservar, promover, di-fundir e rendibilizar”, abundou,lembrando que son máis de1.200 os bens singulares, cla-sificados en: 70 BICs no terri-torio dos 22 concellos; 512bens inmobles catalogados noámbito da paisaxe cultural daRibeira Sacra; e 634 bens in-mobles catalogados en todo oterritorio da Ribeira Sacra de

carácter sacro.Feijóo concluíu aseverando

que a declaración de BIC supón“o broche perfecto” para pecharo Ano Europeo do PatrimonioCultural, declarado polo Par-lamento Europeo. Non en van,para celebralo, Galicia contoucun programa de máis de 300actividades, baixo o lema “So-mos patrimonio”, e que tivocomo colofón a inclusión dapedra seca galega, o pasadomes de novembro, na lista re-presentativa do patrimonio in-material da Unesco, como partedunha candidatura conxuntade oito países europeos.

A Xunta apoia a candidatura da Ribeira Sacra como Patrimonio Mundial

O acto para apoiar a candidatura da Ribeira Sacra a Patrimonio da Unesco celebrouse en Pantón (Lugo).

Oconselleiro de Culturae Turismo, Román Ro-dríguez, participou

no acto “Castelao e Prada: Ir-maus” no que se recordou, cogallo do 69 aniversario do pa-samento de Castelao, o vín-culo que gardaban estes dousintelectuais.

Con motivo desta homenaxe,o titular de Cultura destacouque ambos intelectuais foron“galegos que fixeron país desdea Arxentina” e enxalzou a figurade Rodolfo Prada. Román Ro-dríguez, avanzou que a Xunta

está a traballar na planificacióndo programa de actividades coque se conmemorará, no ano2020, o centenario da XeraciónNós e no que Ourense xogaráun papel principal. “Traballamospara facer deste fito algo me-morable e á altura do talentodos seus protagonistas”.

A este acto conmemorativotamén asistiu o secretario xeralde Política Lingüística, ValentínGarcía. Ademais, interviñeronManuel Baltar, presidente daDeputación de Ourense, RamónVillares, catedrático da Univer-

sidade de Santiago de Com-postela e académico numerarioda RAG, e Luís González Tosar,presidente do Centro Pen Galicia.

Tosar dixo que coñecera aRodolfo Prada Chamochín nosanos 50 do século XX en BosAires e recordou que “era oren-sanista, patriótico, galeguistae republicano”. Falou Tosar dacreación do Centro Ourensanode Bos Aires xa que Castelaosostiña que a unidade de Ga-licia tiña que ser provincial “easí a concibiu Castelao e oexecutou Prada”. O acto celebrouse na antiga biblioteca da Deputación de Ourense.

“Castelao e Prada: Irmaus”, acto enlembranza dos dous intelectuais

XVIIO FARELO | Xaneiro de 2019

Galicia

Gonzalo Caballero, de-bullou as liñas mes-tras que guiarán o

traballo dos socialistas no anoque acaba de comezar e que“vai marcar o peche do ciclode Feijóo” á fronte da Xunta.

Nese senso, o líder dos so-cialistas galegos remarcou queo partido ten “forza e vitali-dade” e que está “nunha po-sición de potencialidade e for-talecemento que nos dá van-taxes á hora de competir” eque o sitúa “en condicións demanter os gobernos onde go-bernamos, e de avanzar ondenon o estamos facendo”.

E é que, como plantexouGonzalo Caballero, hoxe a de-reita “está fragmentada entres” e, en concreto, o PP estásufrindo “un retroceso político

como non tivo dende a caídada UCD nos anos 80”.

A iso uniu que, tras caseunha década de goberno doPP, o balance de Feijóo é o“dun presidente afastado darealidade de Galicia”. “Estáausente e carece de proxecto,o que amosa un esgotamentona súa xestión política”, re-calcou o máximo dirixente doPSdeG, quen sinalou “a nece-sidade de impulsar un proxectode futuro”.

Así é que, proseguiu, “ossocialistas iniciamos este anocunha axenda política de ac-tividade intensa”. De feito,avanzou unha reunión da Co-misión Executiva Nacional Ga-lega o vindeiro sábado e ofuncionamento do Comité Elec-toral ata maio.

SanidadeO líder socialista reclamou

máis recursos para o sistemasanitario público, ao obxectode frear a fuga de médicos danosa comunidade debido á “fa-lla de condicións de traballodignas” que impón o Sergas;así como o aumento no pechede camas e na desapariciónde servizos.

Neste escenario, recomendoua Feijóo “que cese a aquelesresponsables públicos que sonincapaces de dar solución aosproblemas” existentes, pois “amobilización vai ser tan forteque se pode levar por dianteao presidente da Xunta”.Pacto PP-VOXFinalmente, o secretario xe-

ral do PSdeG chamou ao pre-sidente da Xunta a “posicio-

narse con claridade” sobre “ospactos que o PP de Aznar ede Pablo Casado quere selarcoa extrema dereita”.

“Está de acordo coa recen-tralización, coa eliminación

do estado das autonomías,coa retirada da lei de violenciade xénero…?”, inquiriu, paraincidir en que Feijóo “tenque posicionarse e ser cohe-rente”.

Para Gonzalo Caballero este ano “vai marcar o peche do ciclo de Feijóo”á fronte da Xunta

Desde CxG queren prolon-gar os incentivos desdeo concello para incre-

mentar o consumo nos comercioslocais da cidade.

“O comercio local é motor deeconomia e emprego na cidade,pero as medidas de incentivodeben ser eficaces durante todoo ano” indica o responsable localen Vigo dos galeguistas, XoánAntonio Cortés. Na mesma apuntapara o éxito da campaña doNadal, mais esta ten que prolongarcon outras medidas para o restodo ano incluindo un maior apro-veitamento dos cruzeiros que vi-sitan Vigo asi como a celebraciónde eventos como Conxemar ou oMarisquiño.

Para os galeguistas, a oposi-ción no concello liderada poloPP, nunca apostou de maneiraclara polo comercio local.

Cortés, fala dunha oposiciónsen ideas e totalmente deixada

de man sobre os problemas reaisda cidade. “Non podemos terunha oposición sen ideas de fu-turo e sen propostas para sacara Vigo da parálise económica,social e inclusive poboacionalna que vivimos”. “Entretanto oPP como principal partido daoposición está mais preocupadoen defender os intereses parti-distas de Feijoo e da sua Xuntana área metropolitana, que enrealmente dar solucións para me-llorar a calidade de vida dos vi-gueses e viguesas”.

“Non pode ser que a oposicióninstaure un relato delirante sobreo tema das luces do nadal. O deEn Marea protestando pola grandeafluencia de público na chamada“milla de ouro” da nosa cidadeentra xa no ridículo, dicindo queperxudica ao resto dos comerciosda cidade. Non teñen un planopara Vigo, o seu modelo decidade é inexistinte”

Compromiso por Galicia pide unplan plurianual para incentivar o

comercio vigués

Aeurodeputada doBNG, Ana Miranda,presentará diversas

iniciativas no ParlamentoEuropeo para denunciar asbatidas de raposos previstasen Galiza a partir do 7 dexaneiro. Miranda denunciaasemade que estas prácticasse desenvolvan baixo a xus-tificación de “actividade de-portiva”.

Para Ana Miranda “estapráctica non é defendiblebaixo ningún aspecto, peromoito menos como activi-dade deportiva”. A euro-deputada galega critica,por outro lado, que as ba-tidas previstas conten copatrocinio do goberno ga-lego, así como Ence e oconcello de Cerdedo-Coto-bade, ” tal e como figuranos seus carteis de publi-cidade. “Disparar a seresvivos non pode conside-

rarse como actividade de-portiva”, salienta.

A eurodeputada naciona-lista amosa o seu apoio asiniciativas desenvolvidas polaasociación Libera, que explicaque entre 2011 e 2017 forontiroteados máis de 75.000exemplares “por simple dis-frute”. Para o BNG non existeningún tipo de xustificacióna este feito e pese a quenon existe ningún censo cien-tífico sobre o número de zo-rros en Galiza, a Xunta au-torizou polo menos 7 batidasnas catro provincias.

Contaminación por chumboPor outro lado, esas bati-

das supoñen unha “presiónintolerable para o medio am-biente” con cans e cazadoresacosando a diferentes espe-cies e o emprego de perdigónsde chumbo. “Non só atopa-mos unhas prácticas que nonson deportivas senón quepor riba son tremendamentecontaminantes para o nosomedio”, subliña Miranda,quen insta a rematar con es-tas batidas, “inxustificadase inxustificables desde todosos puntos de vista”.

O BNG denuncia na Eurocámara asbatidas de raposos en Galiza

O FARELO | Xaneiro de 2019XVIII

RedacciónNovas da Raia

Dando continuidade àexecução do Plano Re-gional de Fogo Con-

trolado da CIM do Alto Minho,iniciado em 2018, a CâmaraMunicipal de Vila Nova de Cer-veira arrancou este novo anode 2019 com uma intervençãonas freguesias de Covas e deSapardos, queimando cerca de15 hectares. Objetivo é con-cretizar mais ações de preven-ção da floresta contraincêndios em pontos previa-mente identificados.

Pela preservação e valori-zação da vasta mancha verdeque abraça o seu território,Vila Nova de Cerveira tem vindoa implementar um vasto pro-grama de ação para a defesada floresta contra incêndios,com recurso a orçamento mu-nicipal, mas também a cofi-nanciamento.

Entre março e julho doano passado, a Câmara Mu-nicipal, com o apoio de di-versos parceiros, interveionuma área correspondente a110ha, através da limpezade faixas de gestão de com-bustível nas freguesias con-sideradas prioritárias, da be-neficiação de pontos de água,da limpeza de caminhos flo-restais e da abertura de cor-

ta-fogos, num investimentosuperior a 150 mil euros.

No arranque de mais umano civil, uma equipa multi-disciplinar esteve, esta quar-ta-feira, dia 2 de janeiro, nasfreguesias de Covas e de Sa-pardos para uma ação de fogocontrolado abrangendo umaárea de cerca de 15 hectares.A iniciativa, que contou como apoio do Município de VilaNova de Cerveira e respetivasJuntas de Freguesia, teve acolaboração da Equipa de In-tervenção Permanente (EIP)dos Bombeiros Voluntários deVila Nova de Cerveira, da Equipade Sapadores Florestais SF20-111 de Vila Nova de Cerveira,

além da coordenação técnicada CIM Alto Minho, e do ServiçoMunicipal de Proteção Civil deVila Nova de Cerveira.

De realçar que este tipo deintervenção permite criar umadescontinuidade dos combus-tíveis que, em caso de incên-dio, dificulta a sua propagação,permitindo aos dispositivosatuar com mais eficácia e se-gurança. Ao longo deste anode 2019, o objetivo é o deprosseguir com mais ações defogo controlado no territórioconcelhio que visem a limpezade pontos previamente iden-tificados e a formação dasequipas responsáveis pelo com-bate aos incêndios.

Autarquia promove ação de fogocontrolado em Covas e Sapardos

Já está no terreno uma nova edição do Or-çamento Participativo Jovem (OPJ) de VilaNova de Cerveira. A partir de hoje, os jo-

vens entre os 15 e os 35 anos têm até dia 18de janeiro para apresentar as suas propostasao OP Jovem 2019. Reformulação do processoparticipativo por parte da Câmara Municipalprocura um maior envolvimento da comunidadeescolar e associativa.

Para além de sensibilizar a população jovemdo concelho para uma cidadania mais ativa, a

iniciativa tem como objetivo reunir opiniões econtributos que permitam adequar as políticaspúblicas municipais às suas necessidades eperspetivas.

Com um orçamento total de 10 mil euros, oprocesso do OP Jovem está delimitado aprojetos cujo valor máximo seja de 5 mil eurose que integrem as quatro áreas de intervençãoselecionadas: Ação Social; Espaços Escolares;Equipamentos Culturais e Lúdicos; e ProteçãoAmbiental e Energia.

Jovens cerveirenses desafiados a apresentarprojetos para executar em 2019

Aumentan os peregrinosque cruzaram a fronteira

Valença-Tui

AEurocidade Tui é,cada vez mais, o epi-centro das grandes

rotas dos Caminhos de San-tiago. Em 2018 foram81.652 os peregrinos quepassaram ou começaram asua peregrinação na Euro-cidade. Em 2014 eram35.494, um aumento expo-nencial de 130% de pere-grinos oriundos de todos oscantos do mundo.

A aposta na dinamizaçãoe promoção do CaminhoPortuguês para Santiago,interior e da costa, está adar, cada vez mais, os seusfrutos. Os últimos dados,fornecidos pela Oficina doPeregrino da Xunta de Ga-licia, apontam a Eurocidade

Valença Tui, cada vez mais,como esse grande referentepara quem quer começar eou passar na sua peregri-nação em direção a Santiagode Compostela. Estes valoressão o reflexo, também, dosinvestimentos promocionaisrealizados em Portugal eno estrangeiro pela Câmarade Valença em parceria comTui e a sociedade Xacobeo.

Em 2014 foram 34.715peregrinos que fizeram o Ca-minho Português do Interior,14,59% do total dos quechegaram a Santiago de Com-postela. Em 2018 foram já67.816 a fazer este percursorepresentando 20,72% dototal que receberam a bulacompostelana.

Éxito da Exposição“Da Batalha de La Lys

ao Armistício"

OMuseu Municipalde Caminha tempatente ao pú-

blico, até ao dia 31 de ja-neiro, a exposição “DaBatalha de La Lys ao Ar-mistício - Os Caminhensesna Grande Guerra”, quedestaca e homenageia ossoldados caminhenses queparticiparam na GrandeGuerra. Esta exposição jáfoi visitada por mais demeio milhar de pessoas.

A exposição é compostapor três núcleos. O pri-meiro dá enfoque à Batal-ha de La Lys; o segundo,dá a conhecer os camin-henses na Grande Guerra,onde se podem ver os ros-tos e percurso de vida doscerca de 150 homens que

combateram na PrimeiraGrande Guerra e, por últi-mo, existe um núcleo de-dicado a Sidónio Pais, umPresidente da Repúblicanatural de Caminha. Estamostra está a ser um su-cesso, uma vez que o nú-mero de visitantes já ul-trapassa o meio milhar.

Esta exposição fez partedas comemorações “Do Ar-mistício da Grande Guerraao Assassinato de SidónioPais” promovidas pela Câ-mara Municipal de Caminhaem parceria com o Agru-pamento de Escolas SidónioPais, com o objetivo deassinalar dois factos his-tóricos: o Armistício e oassassinato de SidónioPais.

XIXO FARELO | Xaneiro de 2019

Redacción

Novas da Raia

Monção social: Assinatura de protocolos decolaboração com entidades parceiras

No passado dia 20 dedezembro, ao final datarde, no auditório da

Biblioteca Municipal de Mon-ção, foram assinados 15 pro-tocolos de colaboração comentidades candidatas às me-didas de apoio do Programa“Monção Social”: atribuiçãode bens de apoio, apoio à va-cinação infantil, compartici-pação em medicamentos,apoio de integração em cre-che, e apoio ao transporte dedoentes não urgentes.

Devido à especificidade eparticularidade da medida deapoio à recuperação de ha-bitações degradadas, estanão foi objecto de protocolode colaboração, sendo as si-tuações definidas caso a caso.Com a presente assinatura,abre-se a porta ao processode candidaturas dos muníci-pes interessados em benefi-ciar destas medidas, cuja do-tação financeira anual são100.000,00 €.

Visivelmente satisfeito,João Oliveira, referiu tratar-se de “um dia importante efeliz para a comunidade mon-

çanense” que resultará “nummaior equilíbrio social e navalorização da qualidade devida das pessoas mais vulne-ráveis da nossa sociedade”.

Acrescentou: “O MonçãoSocial, compromisso assumidono nosso programa eleitoral,reflecte a aposta séria que oatual executivo coloca naárea social e revela a imagemque Monção é, cada vez mais,um concelho inclusivo, abertoe solidário”.

Os agradecimentos, vindosdo coração, surgiram no mi-nuto seguinte: “Estou muito

feliz pela concretização doMonção Social no primeiroano de mandato. Quero agra-decer a todas as pessoas eentidades que tornaram pos-sível esta realização. Portudo que representa, os mon-çanenses podem sentir-seorgulhosos”.

Lembrando que “o progra-ma Monção Social é muitomais que a assinatura destesprotocolos”, António Barbosa,referiu que “o trabalho efec-tuado no âmbito deste pro-jeto será desenvolvido comtranquilidade, ponderação e

longe dos focos mediáticos”.“Queremos ajudar quem

mais precisa sem necessidadede vermos a nossa interven-ção reportada na comunicaçãosocial. Fazemo-lo com o ob-jetivo de garantir dignidadeàs pessoas com dificuldades.Um aperto de mão, um beijoou um abraço é suficiente”adiantou.

E porque é importantechegar a todo o lado paraque o programa tenha efi-cácia e cumpra a missão queesteve na génese da suacriação, António Barbosa,após agradecer às entidadespresentes, convidou as forçasvivas do concelho a envol-verem-se no projeto, sinali-zando a comunicando à au-tarquia situações de vulne-rabilidade existentes.

O Programa “Monção So-cial” tem como objetivo res-ponder às necessidades so-ciais, económicas e de saúdeda população local, consa-grando seis medidas de apoio,estabelecendo regras objeti-vas e garantindo o respeitopelo princípio da igualdade.

Um final de tarde apai-xonante. Entre o Alva-rinho de Anselmo

Mendes e a Arte de ManuelMalheiro. Dois monçanensesde excelência. Provaram-secinco vinhos de caraterísticasdistintas. Olharam-se igualnúmero de obras inspiradasnaquele néctar precioso. Col-hido num território de eleição.Monção e Melgaço.

A apresentação esteve acargo de Ricardo de Campos.Falou de arte, vinho, amizadee criatividade. Um brinde a

tudo isso. António Barbosasublinhou a ligação perfeitaentre o Alvarinho e a Arte. Eagradeceu a demonstração deamor à terra de Anselmo Men-des e Manuel Malheiro. Grandestalentos que primam pela di-ferença, disse.

A história do Alvarinho foicontada por Anselmo Mendes.Romanos, monges, enólogos,empresários. Um trajeto quefez do vinho muito mais queuma simples bebida. Trata-se,acentuou, de um produto cul-tural gerado com esforço, pai-

xão e cumplicidade.Manuel Malheiro não falou.

Deixou que fosse Helena Men-des Pereira, curadora com li-gações à Bienal de Arte deCerveira, a traduzir com pa-lavras assertivas, as pinturasexpostas na sala do territóriodo Museu do Alvarinho.

Enalteceu o relacionamentoapertado, quase umbilical,entre o Alvarinho e a Arte. Aprofundidade, o aroma, a aci-dez de um lado “aconchega-da” no espaço, colorido etextura do outro. Olhamos

melhor. Abanamos a cabeça.Na vertical.

Vieram os copos de pé alto.Com Alvarinho dentro. Paramais uns minutos de conversae aprendizagem. Sobre Alva-

rinho e Arte, claro. Aqui estámais uma das Expressões doAlvarinho. Saímos a saber maisdo que entramos. Afinal decontas, tanto um como outrasão uma lição de vida.

Alvarinho e arte: uma lição de vida

Oabrigo de animaisestá praticamentepronto. Días atrás de-

correu uma visita de trabalhoentre o presidente da autar-quia, António Barbosa, os ve-readores João Oliveira eDuarte Amoedo, e responsá-veis da Associação “Rafeiros eCompanhia”, para acerto dosúltimos pormenores.

Foram equacionados algunstrabalhos suplementares paragarantir maior funcionalidadedo espaço e segurança dosanimais, bem como a instala-ção de um serviço de videovi-gilância, de forma a prevenire desencorajar eventuais si-tuações menos agradáveis comos animais, vindas do exteriordo recinto.

O abrigo de animais dispo-nibiliza 19 boxes, cada umacom capacidade para três ani-mais, representando um in-vestimento próximo de 30 mileuros. O espaço será geridopela Associação “Rafeiros eCompanhia”.

Visita detraballo aoabrigo deanimais

Editorial NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO S.L.Avda. Sarmiento Rivera, 4-4ºD (36860 PONTEAREAS - GALIZA)

T. 986 64 12 69redaccion@novasdoeixoatlantico.com

En Lugo, na sala do edifi-cio administrativo daXunta de Galicia, reu-

níuse o xurado do XXIX Cer-tame Galego de Arte “JoséDomínguez Guizán”, formadopor: Aurelia Balseiro Rodrí-guez (Directora do Museo Pro-vincial de Lugo), Manuel GulínRodríguez (Pintor), GonzaloSánchez Folgueira-Zalo (Pin-tor), e Xulio Giz Ramil (Secre-tario, sen voz nin voto, enrepresentación do Centro cul-tural José Domínguez Guizánde Begonte).

Por unanimidade, acordaronmanifestar a súa satisfacciónpola cantidade, vintecinco, e

calidade das obras presentadas,con un abano de temas e es-tilos dun excelente nivel, me-recendo destacar a obra damáis moza dos participantes,Emma María Rego Eiroa, de 15anos de idade, de Viveiro, coasúa obra “Morriña”, comoexemplo de aprendizaxe tem-perá; e as dos máis veteranosCarmen Lolo Pombo E Luis Ma-ceira Crespo, polas súas sempreexcelentes aportacións, exem-plo de dedicación e entusiasmopola arte da pintura.

O premio José DomínguezGuizán, dotado con 1.500 € eestatuíña de Sargadelos, con-cedese á obra “Máis aló desta

vida”, presentada polo pintorlucense Manuel Ángel CarreiraVarela.

Pola calidade dos seus tra-ballos, concédense cadansúaMención De Honra, dotada conestatuiña de Sargadelos, aoartista de orixe vilalbés, resi-dente en Cambados, EduardoPérez Baamonde, e a ManuelCarballeira Rivas, natural deSistallo-Cospeito e veciño deValdoviño, pola obra “Aíndaserra”.

A entrega de premios efec-tuarase o próximo 26 de xa-neiro de 2019, sábado, no de-curso dos actos de clausurade O Nadal de Begonte.

Manuel Angel Carreira Varela, Premio do Certame Galego de Arte de Begonte

Máis aló desta vida. Manuel A.Carreira Varela

Adeputada galega noParlamento EuropeoLídia Senra, membro do

Grupo Confederal da EsquerdaUnitaria Europea/EsquerdaVerde Nórdica (GUE/NGL),acompañada pola deputadade En Marea no ParlamentoGalego Paula Vázquez Verao,visitaron o xoves pasado afeira de Becerreá, co obxec-tivo tamén de reunirse concompañeiros e compañeirasda montaña lucense e analizaras prioridades de traballo paraeste semestre do 2019 quecomeza. Senra e Verao vennecesario que as Administra-cións públicas poñan en mar-cha canto antes un planintegral para o desenvolve-mento das zonas de montañagalegas, dotado con capaci-dade orzamentaria suficientepara blindar todos os servizossociais públicos hoxe en pe-rigo ou serio deterioro.

Neste sentido, as dúas de-putadas comprometéronse apresentar nos próximos díasiniciativas tanto no Parla-mento Europeo como no Ga-lego para reclamar que seatendan as necesidades destaszonas e dos seus habitantes,se preserve o patrimonio ese apoie a agroecoloxía e oordenamento forestal. “Urxeaplicar políticas que permitan

manter unhas montañas vi-vas”, declarou Senra, queconsidera fundamental levara cabo un maior e correctodesenvolvemento da Lei deDependencia e “imprescindi-ble” a apertura de Centrosde Día en todos os concellose maior apoio público para ocoidado dos nosos maiores através do SAF (Servizo deAxuda no Fogar).

“As zonas de Montaña ga-legas vense moi afectadaspola falta de servizos de aten-ción á Dependencia, debidoao seu avellentamento e es-caseza de poboación, asícomo polas súas menores fa-cilidades para a comunica-ción”, denuncia Vázquez Ve-rao, que considera que nosconcellos lugueses da mon-taña son precisas máis horasdo SAF, tanto para persoasvaloradas como dependentescomo para persoas que o pre-cisan para mellorar a súa au-tonomía persoal. “A situaciónde falta de horas de SAF efalta de servizos de Centrode Día conleva que moitaspersoas de mediana idade te-ñan que renunciar á súa vidalaboral para atender a persoasmaiores e dependentes, nuncontexto de baixos salarios ebaixas pensións”, denunciaa deputada.

Lídia Senra e Paula V. Veraoreclaman un plan integral para odesenvolvemento das zonas

galegas de montaña