a mobilidade ao traballo +sostible · introdución sociedade demanda de máis en máis un cambio do...

A mobilidade ao traballo

+ sostible

35 experiencias eboas prácticas

Introdución

sociedade demanda de máis en máis un cambio do modelo de mobilidade, requi-rindo alternativas ao uso abusivo do vehículo privado motorizado. Tendo en conta

que a mobilidade por motivos laborais, o ir e vir do lugar traballo, é unha das principaisrazóns polas que nos desprazamos, e que é neste tipo de viaxes cando máis se utilizao coche, é evidente que un dos obxectivos prioritarios para alcanzar o cambio de mode-lo debe ser promover a mobilidade sostible, segura e equitativa nos desprazamentospara acudir ao traballo.

Precisamente por estas razóns, debemos contar con ferramentas que ilustren e facilitenesta transición cara a este novo modelo de mobilidade e, por iso, a idoneidade de edi-tar unha GUÍA DE BOAS PRÁCTICAS, na que se inclúen experiencias reais e de éxitoque cambiaron o xeito cotián de desprazárense ao traballo miles e miles de traballado-res e traballadoras do noso país.

Non ten faladoiro que esta tarefa de promover o cambio modal debe ser impulsada polaspersoas que temos a responsabilidade de representar e, en consecuencia, defender osdereitos laborais dos traballadores e traballadoras, o cal inclúe, xaora, o dereito á accesibi-lidade de xeito sostible e seguro. Esta guía pretende ser unha exposición de boas prácticas,nas que o papel do sindicato foi clave para que estas avancen polo bo camiño. Iniciativasque debemos divulgar e dar a coñecer entre todo o colectivo de traballadores e traballado-ras, que, ao cabo, serán os verdadeiros protagonistas do cambio de modelo.

Para concluír, trátase de presentar experiencias que poidan servir de exemplo de comointervir, a través da acción sindical, dentro das empresas y no contorno onde estas selocalizan (polígono industrial, parque de actividades, etc.), para alcanzar a meta que nospropuxemos de romper coa hexemonía do coche para chegar ao posto de traballo. Endefinitiva, favorecer a irrupción dun novo modelo de mobilidade no que os modos social,ambiental e economicamente sostibles se impoñan e os traballadores e traballadorassexan axentes activos necesarios para impulsar este cambio que tantos beneficios llesvai reportar.

Fernando RodrigoCoordinador da Secretaría Confederal

de Saúde Laboral e Medio Ambiente de CC OO

A

AutoresManel Ferri e Albert Vilallonga (Centro de referencia en mobilidade de ISTAS /CCOO), Antoni París -Comunicación Socioambiental.

Agradecemos as achegas e o asesoramento de:Carlos Martínez Camarero (Secretaría Confederal de Medio Ambiente e SaúdeLaboral CCOO); Daniel Gutiérrez (Responsable de Mobilidade da la UniónComarcal de CCOO del Baix Llobregat); Josep M. Baiget (responsable deMobilidade da Unión de las comarcas de Lleida); Enrique Rodríguez (respon-sable de Mobilidade da la Unión Comarcal de CCOO do Vallès Occidental);Luis Cuena (técnico de Mobilidade da Unión Sindical de CCOO de Madrid);Joanes Maiza (delegado de prevención CCOO-CAF Beasain); Juan JesúsBermúdez (Departamento de Medio Ambiente CCOO Canarias); ÀngelCebollada (secretario de Mobilidade Sección Sindical CCOO UAB); Eva MiguelCuñado (secretaría de Medio Ambiente de CCOO de Castela e León); JoséLuis Cía (Área de Medio Ambiente de CCOO de Navarra); Toni Montesinos eLuis Enrique Marquina (Secretaría de Saúde Laboral e Medio ambiente deCCOO do País Valenciano); Miquel de Toro (Departamento de Mobilidade deCCOO de Cataluña.)

Diseño gráfico Domènec Òrrit

EditaInstituto Sindical de Trabajo, Ambiente y Salud (ISTAS)

Imprime: Paralelo EdicionesDepósito legal:ISBN:1.ª Edición, Barcelona, novembro de 2008Impreso en papel reciclado

Esta publicación realízase no marco do Convenio de Colaboración subscrito coInstituto Nacional de Seguridade e Hixiene no Traballo, ao abeiro da Resoluciónde encomenda de xestión do 7 de abril de 2008, da Secretaría de Estadoda Seguridade Social, para o desenvolvemento de actividades de prevención.

Contidos

• 1. Actuacións en empresas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

• 2. Actuacións en centros de actividade laboral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

- Mellora dos servizos de transporte público colectivo . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

- Elaboración de plans de mobilidade sostible . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

- Acordos e pactos de concertación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

• 3. Exemplos internacionais . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

4

1. Actuacións en empresas

• Implantación do coche compartido(Denso - Sant Fruitós de Bages,Barcelona)

• Reconversión do servizo de transportede empresa (Ibercarretillas - El Prat de Llobregat, Barcelona)

• Incorporación da mobilidade dos traballadores/as no convenio colectivo (Sony - Viladecavalls, Barcelona)

• Creación da figura do xestor de mobilidade e elaboración dunha enquisa de mobilidade (Hospital Arnaude Vilanova - Lleida)

• Mellora da flexibilidade horaria dos traballadores/as e entrega de títulos de transporte (Nissin - La Granada del Penedès, Barcelona)

• Concesión de axudas económicas parao uso do transporte público colectivo(Ministerio de Medio Ambiente -Madrid)

• Elaboración dun Plan de empresa de mobilidade sostible (Vodafone -Alco-bendas, Madrid)

• Fomento da mobilidade en transportepúblico colectivo (Ministerio de Educa-ción - Madrid)

• Realización dunha enquisa de mobilidade e formulación de propostasde mellora (Construcciones y Auxiliar de Ferrocarriles, SA - Guipúscoa)

• Implantación de melloras da accesibili-dade dos traballadores/as (Telefónica -Cidade das telecomunicacións, Madrid)

Actuacións en empresas

5

Implantación do coche compartido

Empresa: DensoLocalización: Polígono industrial Pla de Santa Anna

Sant Fruitós de Bages - BarcelonaSector: Fabricación de compoñentes do automóbilTraballadores/as: ~ 800Inicio actuación: 2005Axentes implicados: Empresa, CCOO

Contacto Sílvia Gabarrós

Delegada de CCOOComité de empresa de [email protected]

Josep FuentesResponsable de MobilidadeUnión Intercomarcal de CCOO del Bages- Berguedà [email protected]

Resumo da actuación

• Co obxectivo de reducir progresivamen-te o número de coches privados queacceden a diario á planta, a empresaDenso reserva prazas de aparcamentopróximas á entrada para os vehículosutilizados de forma compartida (apar-cadoiro verde). Para poder usar estasprazas, o coche debe estar ocupadocomo mínimo por dúas persoas que nonresidan no mesmo domicilio.

• Semestralmente, a empresa outorgaademais uns premios de 50 € en valesde gasolina ás persoas que teñen máistíckets verdes acumulados.

• O proxecto púxose en marcha inicial-mente con 15 prazas, número foiaumentando grazas á aceptación quetivo a medida entre os empregados/as.

A mobilidade ao traballo + sostible

6


• A empresa Ibercarretillas reconverteu oseu servizo de transporte de empresanun fondo económico cun importeanual igual ao custo do dito servizo,diñeiro que destina a beneficios sociais eformación a partes iguais.

• Esta actuación foi impulsada tras acreación da liña regular PR4, que inicia oseu percorrido na estación de RenfeCercanías (liñas C2 e C10) e une ocasco urbano do Prat de Llobregat conMercabarna, o Polígono Pratenc e aZona de Actividades Loxísticas.

• Os horarios dos autobuses están coor-dinados cos dos trens de proximidadesco fin de facilitar a intermodalidade eofrecerlles un servizo cómodo e rápidoaos usuarios, adaptado aos horarioshabituais de traballo.

• O transbordo entre o bus e o tren, etamén entre outras liñas de bus, é gra-tuíto se se utilizan os títulos de tarifaintegrada. Os traballadores/as que utili-

zan este transporte público reciben untítulo personalizado (T-Mensual, zona 3),con cargo aos beneficios sociais.

• En caso de que a liña PR4 fose suprimi-da, ou ben os traballadores/es daempresa o preferisen, volveríase instau-rar o servizo de transporte de empresanas mesmas condicións.

• En xullo de 2008, a media de validaciónsdiarias acadou a cifra de 945 (en xullo de2006 foi de 270).

Contacto Daniel Valero

Delegado de CCOOComité de empresa de [email protected]

Daniel GutiérrezResponsable de MobilidadeUnión Comarcal de CCOO do Baix Llobregat [email protected]

Reconversión do servizo de transporte de empresa

Empresa: IbercarretillasLocalización: Polígono industrial Pratenc

El Prat de Llobregat, BarcelonaSector: Carretillas elevadorasTraballadores/as: ~ 90Inicio actuación: 2006Axentes implicados: Empresa, operador de transporte,

Entidade Metropolitana do Transporte, CCOO


7


• Durante a negociación colectiva entreempresa e sindicados incorporouseunha cláusula de mobilidade destinadaa implantar un conxunto de medidas enbeneficio dunha mobilidade máis sosti-ble, tanto no ámbito da empresa comono conxunto do polígono industrial.Propuxéronse dous tipos de accións.

• As internas: apoio ao coche comparti-do; mellor aproveitamento dos servizose recursos dispoñibles; elaboración dunplan de mobilidade no polígono; desig-nación dunha mesa de mobilidade; ecreación da figura do xestor de mobili-dade. Tras constituír a Mesa deMobilidade, no ano 2008 aprobouse oPlan de mobilidade do polígono.

• As externas: negociación cos operado-res de transporte de autobuses parahabilitar enlaces desde e cara ao muni-cipio de Terrassa —coordinadas coasquendas da fábrica—; mellora da cone-

xión entre as diferentes liñas de bus, oshorarios de Renfe e FGC e o bus deenlace; optimización da frecuencia áestación de Renfe de Viladecavalls; eaxuste dos horarios da fábrica, ademaisde garantir unha accesibilidade a pécómoda e segura desde a estación áfactoría.

• O Plan de mobilidade foi aprobado noano 2008, tras a constitución da Mesa.

Contacto Enrique Rodríguez

Responsable de MobilidadeUnión Comarcal de CCOO do Vallès [email protected]

Antonio SilvaDelegado de CCOOComité de empresa de [email protected]

Incorporación da mobilidade dos traballadores/as no convenio colectivo

Empresa: SonyLocalización: Polígono industrial Can Mitjans

Viladecavalls, BarcelonaSector: ElectrónicaTraballadores/as: ~ 2.500Inicio actuación: 2005Axentes implicados: Empresa, Comisiones Obreras


8

• As propostas expostas e nas que seestá a traballar son: mellorar a segurida-de dos itinerarios a pé e en bicicleta,coordinar o servizo de transporte públicocoas quendas de traballo, fomentar o co-che compartido, xestionar as prazas deaparcamento e crear prazas de estacio-namento disuasorias e, en xeral, impul-sar un cambio de hábitos de mobilidade.

Contacto Enric Martí

Xestor de MobilidadeHospital Arnau de [email protected]

Josep Maria BaigetResponsable de MobilidadeUnión Intercomarcal de CCOO Terres de [email protected]

Creación da figura do xestor de mobilidade e elaboración dunha enquisa de mobilidade

Empresa: Hospital Arnau de VilanovaLocalización: LleidaSector: SanitarioTraballadores/as: > 1.850 (+ 3.000 pacientes diarios)Inicio actuación: 2007Axentes implicados: Empresa, sindicatos


• Por proposta de CCOO, e co apoio damaioría de sindicatos que conforman aXunta de Persoal do Hospital Arnau deVilanova e a Dirección do centro, acor-douse no ano 2007 elaborar e aplicar unPlan de mobilidade sostible no equipa-mento hospitalario.

• A raíz disto creouse a figura do xestor/ade mobilidade para que actúe comomediador entre as partes implicadas:traballadores/as, empresa e operadoresde transporte público.

• O xestor tamén realiza actividades dedivulgación, asesoramento e planifica-ción de actuacións de mellora das con-dicións de mobilidade, do sistema decoche compartido, etc.

• Realizouse unha enquisa de mobilidadeentre os traballadores/as, e as conclu-sións reflicten a necesidade de manterun servizo de transporte público colecti-vo de calidade.


9


• A raíz do traslado das instalacións daempresa ao municipio de La Granadadel Penedés, e tras o fracaso da nego-ciación cos representantes dos traballa-dores/as, o Tribunal Laboral de Cataluñalevou a cabo un acto de conciliación.

• O acordo determinaba que, para com-pensar o cambio de posto de traballo,debían adoptarse medidas de flexibilida-de horaria e entrega de títulos de trans-porte público colectivo. En concreto,resolvía que debía reducirse nunha horadiaria a xornada de traballo efectivoestablecida no Convenio colectivo detransporte de mercadorías e loxística daprovincia de Barcelona.

• Ademais, a empresa comprometeuse afacilitar mensualmente un abono detransporte público integrado de catrozonas a cada un dos traballadores/astrasladados que o solicitasen. Os que xapercibían algún tipo de compensacióndebían optar entre as que recibían antesdo traslado ou as recollidas no acto deconciliación do Tribunal. Tamén se deter-minou que os traballadores que optasenpor extinguir o seu contrato de traballodebían recibir unha indemnización.

Contacto Michael Mathews

Delegado de CCOOComité de empresa de [email protected]

Ildefons BaigResponsable de MobilidadeUnión Intercomarcal de CCOO do Alt Penedè[email protected]

Mellora da flexibilidade horaria dos traballadores/as e entrega de títulos de transporte

Empresa: NissinLocalización: La Granada del Penedès, BarcelonaSector: LoxísticaTraballadores/as: > 30Inicio actuación: 2004Axentes implicados: Empresa, sindicatos


10


• O Ministerio de Medio Ambiente outorgaaos seus traballadores e traballadorasaxudas económicas para utilizaren otransporte público colectivo nos seusdesprazamentos cotiáns ao traballo,sempre que esta opción sexa viable.

• Ofrécense abonos anuais e mensuaisde transporte a quen o solicite e cum-pra uns determinados requisitos. Nocaso das persoas con mobilidade redu-cida, as axudas son para compensar autilización do vehículo privado ou paraacceder a un servizo de taxi dentro doseu municipio de residencia, aínda quehaxa alternativas de transporte públicocolectivo regular.

• No caso dos abonos anuais e mensuais,finánciase ata o 60% do seu custo epara un período que chega ata os oncemeses. A compensación polo abandonodo uso do automóbil determínase enfunción da distancia entre o posto detraballo e o casco urbano.

• No ano 2007, o Ministerio convocouaxudas que consisten en conceder unhasubvención do 100% do custo do títu-lo de transporte público para o ano

2007 (mensual ou anual), que ten comoobxectivo beneficiar a todos os traballa-dores/as públicos destinados aosServizos Centrais do Ministerio queteñan unha tarxeta personalizada para ouso do aparcamento do centro de tra-ballo e que renunciasen a ela.

• A iniciativa do Ministerio de MedioAmbiente segue a mesma liña queoutras parecidas levadas a termo poroutros organismos públicos: Ministeriode Fomento, Ministerio de Traballo eAsuntos Sociais, Ministerio da Vivenda,Ministerio de Agricultura, Pesca eAlimentación, Ministerio de Administra-cións Públicas, Ministerio de Sanidade eConsumo, Ministerio de Economía e Fa-cenda, Ministerio de Industria, Comercioe Turismo, Ministerio do Interior, Minis-terio de Xustiza, Ministerio de Educacióne Ciencia, Ministerio de Asuntos Exte-riores e Seguridade Social.

Contacto Teresa Alonso

Secretaría de Medio [email protected]

Concesión de axudas económicas para o uso do transporte público colectivo

Empresa: Ministerio de Medio AmbienteLocalización: MadridSector: AdministraciónTraballadores/as: ~ 1.300Inicio actuación: 2007Axentes implicados: Empresa, comité de empresa, sindicatos


11


• Dado que o acceso ao polígono indus-trial en automóbil pola autovía N1 estáhabitualmente conxestionado e que oservizo de autobús interurbano desde acapital se ve afectado polo tráfico, asección sindical de CCOO proponlle noano 2001 á dirección da empresa elabo-rar un plan experimental de mellora damobilidade dos traballadores/as.

• As propostas do plan son as seguintes:crear a figura do coordinador de trans-porte; dar información detallada medianteo correo electrónico, intranet, charlas,folletos, etc.; introducir a flexibilidadehoraria para conseguir unha distribuciónmáis homoxénea dos desprazamentos aolongo do día; e xestionar o aparcamentopara favorecer o coche compartido.

• Outras propostas son valorar a introdu-ción de incentivos en favor do transpor-te público colectivo e a mobilidade a pée en bicicleta; crear un servizo de xes-tión do coche compartido mediante unprograma de volta á casa garantida; eofrecer furgonetas de empresa para gru-pos de traballadores/as.

• Nunha primeira fase implántase un auto-bús lanzadeira gratuíto para os traballa-dores, que conecta co transporte ferro-viario desde as estacións de metro eRenfe, con dous servizos pola mañá edous pola tarde, e en horarios compati-bles coas quendas de traballo.

• O servizo ten actualmente uns 750 usua-rios diarios, e conta cun lector electrónicode tarxetas de identificación dos traballa-dores para coñecer o grao de utilización.O Consorcio do Transporte facilita taméninformación aos traballadores/as sobre oxeito máis eficiente de ir ao traballo.

• Nunha segunda fase estúdase a aplica-ción do sistema de coche compartidoao maior número de traballadores quese poidan adaptar a esta modalidade.

Contacto Alfonso Moreno

Responsable sección sindical [email protected]

Luis CuenaTécnico de Mobilidade Unión Sindical de CCOO Rexión [email protected]

Elaboración dun Plan de empresa de mobilidade sostible

Empresa: VodafoneLocalización: Polígono Industrial La Moraleja Alcobendas - MadridSector: TelecomunicaciónsTraballadores/as: ~ 1.300Inicio actuación: 2001Axentes implicados: Dirección e traballadores, CCOO, Concello

de Alcobendas, Cercanías Renfe, Consorcio Rexional de Transportes, IDAE, Alsa-Enatcar


12


• En xullo de 2007, as distintas depen-dencias do Ministerio de Educación enMadrid capital trasládanse a un edificiocentral situado na área de actividadeeconómica da avenida de América.

• Para planificar e realizar os labores deseguimento da mobilidade dos traballado-res/as, nunha primeira etapa créase a figu-ra do xestor de mobilidade, consensuadacos distintos sindicatos representados.

• Entre as actuacións que se levan a cabodestaca a xestión das prazas de aparca-mento para fomentar un uso racional,asignando prazas a persoas con mobili-dade reducida, mulleres embarazadas,usuarios/as de coche compartido (mínimo3 ocupantes) e traballadores/as que xus-tifiquen non disporen de transporte públi-co colectivo no seu lugar de residencia.Canto ao resto de prazas, proponseimplantar unha fórmula de pagamentosimbólica e finalista que teña como des-tino o fondo de acción social para aboar otransporte público dos traballadores/as.

• Acórdase crear servizos de transportediscrecional, pagados pola propiaAdministración, que adapten as súasrutas aos lugares de residencia dos traba-

lladores/as, no caso daqueles que vivenen localidades apartadas de Madrid.

• Proponse tamén implantar lanzadeiraspara conectar os intercambiadores detransporte público colectivo en superfi-cie sen paradas intermedias para acur-tar o tempo dos desprazamentos.

• Finalmente, promóvese a utilización docoche compartido mediante unha apli-cación que permita emparellar aquelestraballadores/as con domicilios próxi-mos. Para pechar o compromiso, acór-dase asinar un contrato de acordo entreos que compartan coche. O Ministerioha garantir a praza de estacionamentogratuíta a aqueles/as que se inclúanneste programa.

• Así mesmo, a Entidade Metropolitana doTransporte introduce unha modificaciónno itinerario da liña 122 para atender anova sede do Ministerio.

Contacto Antonio Guisado

Responsable sección sindical [email protected]


Fomento da mobilidade en transporte público colectivo

Empresa: Ministerio de EducaciónLocalización: MadridSector: AdministraciónTraballadores/as: ~ 800Inicio actuación: 2007Axentes implicados: Empresa, sindicatos


13


• A diversidade de lugares de procedenciados traballadores de CAF, así como osdiferentes modos de transporte utiliza-dos e os distintos horarios de traballo,fan da mobilidade cotiá de CAF un pro-blema complexo.

• Por este motivo, a Comisión deMobilidade e Transporte do Comité deEmpresa realiza unha enquisa entre ostraballadores/as para detectar as súasopinións e demandas de mellora.

• Os usuarios da bicicleta propoñen aunión dos municipios Beasain, Lazkao eOrdizia, así como das paradas deRENFE, mediante itinerarios seguros(bidegorris), xa que actualmente non exis-ten rutas ben pavimentadas e iluminadas.Demándanse tamén aparcamentos vixia-dos próximos aos vestiarios, e o fomentodeste medio de transporte entre os tra-balladores/as (campañas de conciencia-ción, axudas ao mantemento da bici,custeamento das bicis roubadas…).

• En cuanto aos usuarios do servizo deautobús, pídese recuperar o de Beasain-Ordizia-Lazkao e estudar a súa amplia-

ción ao resto de poboacións do Goierri. Oxeito de custealo sería a partir da substi-tución dos complementos de distanciapolo uso de tarxetas e a penalización eco-nómica aos usuarios do «coche só».

• Por outra parte, demándase a creacióndun apeadeiro de tren na fábrica, xa queao estaren lonxe as paradas de RENFE,redúcese a súa utilización, e unha maiorflexibilidade horaria para aqueles usua-rios que poidan utilizar este servizo.

• Proponse, dunha banda, potenciar ouso do coche compartido, e, polaoutra, que se penalice o do «coche só»,sempre e cando se ofrezan outras alter-nativas ao vehículo privado.

• En canto á mobilidade a pé, demán-danse melloras nos itinerarios que danacceso á fábrica e nas rúas interiores,ademais de incentivos para fomentareste tipo de desprazamentos.

Contacto Joanes Maiza

Delegado de prevención CCOO-CAF [email protected]

Realización dunha enquisa de mobilidade e formulación de propostas de mellora

Empresa: Construcciones y Auxiliar de Ferrocarriles, SA (CAF)Localización: GuipúscoaSector: Equipos e compoñentes para ferrocarrísTraballadores/as: 2.100 (+ 200 externos)Inicio actuación: 2008Axentes implicados: Comité de empresa


14


• A Cidade das Telecomunicacións con-siste nun complexo formado por doceedificios no que se situaron as empresasde Telefónica, tras un traslado que se ini-ciou en 2005 e que rematou en 2007.

• O complexo está situado na confluenciada M-40 coa N-I, no límite norte deMadrid con Alcobendas. Trátase dunhazona moi conxestionada, especial-mente en horas punta, cun servizo detransporte público colectivo deficiente,xa que só hai autobuses interurbanosdesde o Parque Empresarial de LaMoraleja. Porén, nun futuro próximoabrirase a nova estación Metro Norte,prolongación da liña 10, e está previstocrear un novo enlace do metro lixeiro.

• Durante o traslado dos diferentes cen-tros de traballo, a empresa tivo en contaas suxestións do Departamento deMedio Ambiente da USMR de CCOO,que ten como obxectivo mellorar aaccesibilidade, potenciar o transportepúblico colectivo, fomentar o uso racio-nal do vehículo privado e introducirnovos criterios de xestión das prazas deaparcamento.

• As medidas acordadas leváronse a caboen distintas fases: introdución de enlacesde transporte colectivo de empresadesde o metro e Cercanías Renfe; habili-tación de túneles para o transporte públi-co baixo a praia das vías do tren; xestióndos postos de aparcamento subterráneo(4.500 prazas) para persoas con mobili-dade reducida e con fillos na escola infan-til da empresa; creación de zonas cuber-tas e de fácil acceso para bicicletas; crea-ción de prazas para coche compartido; eincorporación dos títulos de transporte ánegociación colectiva.

• A nova liña de autobús creada servecomo liña regular con carácter de enla-ce desde Cercanías Renfe, cunha fre-cuencia de 10-12 minutos. Tamén pres-ta servizo a outras empresas do polígo-no. O número de usuarios supera os3.000 diarios.

Contacto José Carlos Mozas Pajares

Responsable sección sindical [email protected]@fct.ccoo.es

Implantación de melloras da accesibilidade dos traballadores/as

Empresa: Telefónica, SALocalización: Cidade das Telecomunicacións - MadridSector: TelefoníaTraballadores/as: ~ 13.600Inicio actuación: 2005Axentes implicados: Sindicatos, empresa


15

16

2. Actuacións en centrosde actividade laboral

Mellora dos servizos de transporte públicocolectivo

• Polígonos de Lleida (Lleida)• Polígono de Can Sant Joan

(Sant Cugat del Vallès, Barcelona)• Polígono Pratenc

(El Prat de Llobregat, Barcelona)• Polígonos industriais de Getafe

(Madrid)• Cabido de Tenerife (Illas Canarias)

Actuacións en centros de actividade laboral

17


• Os polígonos do leste de Lleida, forma-dos por 240 empresas, tiveron desde asúa implantación dificultades de acce-so en transporte público colectivo. Poreste motivo, impulsouse a implantacióndun servizo de autobús de enlace paraunir estes centros de actividade cosbarrios centrais da cidade.

• Inicialmente, o servizo empezaba ás seisda mañá, cunha frecuencia de entre trescuartos e unha hora. Tras un estudolevado a cabo por CCOO, baseado nosresultados das enquisas realizadas aostraballadores/as das primeiras quendasde traballo, adiantouse o inicio do servi-zo ás cinco da mañá.

• O número de usuarios do servizo supe-ra actualmente os 5.000 diarios. Os sin-dicatos propuxéronlles aos empresariosque subministren títulos de transportegratuítos aos traballadores.

• No marco do proxecto Gesmopoli (verpáxina 36) elaborouse o Plan de mobili-dade do polígono El Segre (o principalpor onde transcorre a liña de autobús),que propón a implantación do servizo debus en sentido contrario ao único que

actualmente circula. Tamén fai fincapéna mellora da accesibilidade e da calida-de das paradas, así como da informa-ción sobre horarios e percorrido do bus.

• Este servizo de autobús está integradotarifariamente desde o 2008 dentro darede de transporte público colectivo deLleida e a súa área metropolitana.

• Por outra parte, o Concello de Lleida eCCOO e UGT acordaron o Pacto Socialpola Cidadanía (ver páxina 37), un ins-trumento que, entre outros aspectos,recolle diversas propostas en prol damobilidade dos traballadores/as. Entreestas medidas está a de mellorar a redede transporte público colectivo e os ser-vizos asociados.

Contacto Josep Maria Baiget

Responsable de MobilidadeUnión intercomarcal de CCOO Terres de Lleida / [email protected]

Jordi CabalXestor de Mobilidade do polígono El Segre / [email protected]

Centro de actividade: Polígonos de LleidaLocalización: LleidaInicio actuación: 2005Traballadores: ~ 4.000Axentes implicados: Concello de Lleida, Generalitat de Cataluña, CCOO,

asociacións de empresarios, autoridade de mobilidade


18


• No ano 1998, Ferrocarrís da Generalitat deCataluña (FGC) puxo en funcionamento unservizo discrecional de autobús entre oapeadeiro de Sant Joan, no termo munici-pal de Sant Cugat del Vallès, e o polígonoindustrial Can Sant Joan de Rubí.

• O itinerario que se fixou inicialmente tiña unpercorrido aproximado de 8 quilómetros efixaba dous tipos de servizo: completo (8km) e expreso (5 km). A administración deFGC foi anovando anualmente a autoriza-ción, ao tempo que se foi ampliando oseu percorrido.

• O autobús dá servizo decontino entre as6.40 e as 21.30 horas. Os horarios esta-blecidos permiten coordinar o servizode autobús co de tren.

• O número de viaxeiros anda por voltados 1.400 diarios, cunha demanda quenon parou de medrar.

• Así mesmo, no ano 2005, as secciónssindicais e os comités de empresa deCCOO de distintas grandes empresasdo polígono constituíron unha coordina-dora de traballadores/as para buscarsolucións conxuntas. Levaron a cabounha enquisa para analizar os hábitosde mobilidade e detectar as dificultadespara acceder ao posto de traballo entransporte público, en bicicleta e a pé.

• A raíz deste estudo presentáronse dife-rentes propostas de planificación e xes-tión, constituíuse a Mesa de mobilidadee elaborouse un Plan de Mobilidade,que foi aprobado no 2007.

• Despois dunha certa retardación do pro-ceso, desde CCOO continuouse reivin-dicando a posta en marcha das medi-das do dito Plan. O resultado foi aadquisición de certos compromisos porparte dos axentes responsables: elec-ción do xestor de mobilidade; elabora-ción por parte da Autoridade doTransporte Metropolitano dun conveniode adhesión ao plan de mobilidade dasempresas para que se fagan cargo dofinanciamento das actuacións previstas.

Contacto Enrique Rodríguez

Responsable de MobilidadeUnión comarcal de CCOO do Vallès [email protected]

Albert Pérez RateraDelegado de CCOOComité de empresa de [email protected]

Jordi AbellanDelegado de CCOOComité de empresa do Banc de [email protected]

Centro de actividade: Polígono Can Sant JoanLocalización: Sant Cugat del Vallès, BarcelonaInicio actuación: 1998Traballadores: ~ 9.000Axentes implicados: Comités de empresa, CCOO, empresa,

operador de transporte (FGC)


19


• Un estudo sobre o acceso aos centros detraballo da comarca do Baix Llobregaten transporte colectivo, elaborado no ano2001 por CCOO desta comarca, puxo demanifesto a necesidade de actuar deforma prioritaria no Polígono Pratenc,dadas as carencias detectadas.

• A raíz desta iniciativa, creouse unha coor-dinadora de traballadores do polígonoe iniciouse un proceso de negociacióncos axentes implicados. Creáronse dúascomisións de traballo: unha de carácterinstitucional, encargada de realizar asxestións pertinentes con todas as admi-nistracións e organismos implicados, eunha de información e comunicación áopinión pública.

• Entre os anos 2002 e 2006, ambas ascomisións mantiveron distintas reuniónscon organismos e institucións con respon-sabilidade en materia de planificación exestión da mobilidade do polígono. ACoordinadora de traballadores foi a pre-cursora da Mesa de Mobilidade que secreou no ano 2006.

• O servizo de autobús de enlace implanta-do inicia o seu percorrido na estación deRenfe Cercanías (liñas C2 e C10), e une ocasco urbano do Prat de Llobregat conMercabarna, o Polígono Pratenc e a Zona

de Actividades Loxísticas I e II. De acordocoa lei, a sinalización e o mantemento dasparadas son responsabilidade da EntidadeMetropolitana de Transporte.

• Os horarios dos autobuses están coor-dinados cos dos trens de proximidades,co fin de facilitar a intermodalidade. Otransbordo entre o bus e o tren, e taménentre outras liñas de bus, é gratuíto sese utilizan os títulos de tarifa integrada.

• A liña de autobús opera só en díaslaborables, de luns a venres. A primeirasaída faise desde a estación de tren áscinco e media da mañá, e finaliza ás deze media da noite, coa última saída desdea Zona de Actividades Loxísticas. Otempo de percorrido oscila entre os 60 eos 70 minutos, segundo a hora do día.

• Grazas á constancia de CCOO na reivin-dicación de que o xestor de transportepúblico metropolitano asumise a súaresponsabilidade de conseguir a instala-ción de marquesiñas nas paradas,algunhas destas xa están colocadas.

Contacto Daniel Gutiérrez

Responsable de MobilidadeUnión Comarcal de CCOO do Baix Llobregat [email protected]

Centro de actividade: Polígono PratencLocalización: El Prat de LlobregatInicio actuación: 2006Traballadores: ~ 4.000Axentes implicados: Comités de empresa, sindicatos, empresa,

Generalitat de Cataluña, Operador de transporte (EMT)


20


• A Comisión de Mobilidade de Getafe, naque están representados os sindicatosCCOO e UGT, analizou no ano 2005 aposibilidade de implantar un servizo debus de enlace nos polígonos industriaisdo municipio. Estes polígonos agrupan unconxunto de 700 empresas.

• Para coñecer con detalle os hábitos demobilidade dos traballadores/as, aComisión púxose en contacto coConsorcio Rexional de Transportes, quedeseñou unha liña de actuación consen-suada con todos os axentes implicados.

• Propúxose poñer en marcha dúas liñasde autobús de enlace para conectar aestación de Getafe Centro (RenfeCercanías e Metrosur) cos polígonos LosÁngeles, Los Olivos, San Marcos e ElLomo, con intervalos de paso que oscilanentre os 15-25 minutos en hora punta eos 45-60 minutos en hora val, e con ser-vizos desde as 6.00 ás 22.00 horas.

• O acordo tamén estipulaba que debíarealizarse unha campaña de difusión ecrear unha comisión de seguimento.

• Estas liñas lanzadeira experimentaron uncrecemento continuo da demandadesde a súa creación en outubro de2005. En 2007, transportaron máis de486.000 viaxeiros, o 40% con respectoao ano 2006. A demanda media diariasitúase actualmente en 2.200 viaxeiros.

• Desde outubro de 2007, a liña Pi2aumentou a súa oferta e alongouse opercorrido 2 quilómetros, sumando dúasnovas paradas para dar servizo ao ParqueEmpresarial La Carpetania, en virtude dunconvenio entre o Concello de Getafe e aempresa Siemens.

• A empresa comprométese a financiar odéficit de explotación atribuíble á ditaprolongación. Ambas as liñas actualmen-te están financiadas ao 50% poloConsorcio Rexional de Transportes e oConcello de Getafe.

Contacto Jesús Béjar

Responsable Acción Sindical Unión Comarcal Sur de CCOO [email protected]

Luis CuenaTécnico de MobilidadeUnión Sindical de CCOO Rexión [email protected]

www.itra.info/getafe/

Centro de actividade: Polígonos industriais de GetafeLocalización: Getafe - MadridInicio actuación: 2005Traballadores: ~ 25.000Axentes implicados: Sindicatos, Concello de Getafe, Unión Europea,

Consorcio Rexional de Transportes


21


• Os centros de traballo do Cabido Insularde Tenerife están situados en distintosedificios do centro metropolitano deSanta Cruz de Tenerife. A localizacióndestes centros en zonas onde se reali-zan con frecuencia eventos festivossupón que se fagan cortes de tráfico ese limiten as zonas de aparcamento,feito este que afecta os desprazamen-tos en vehículo privado.

• Co fin de reducir o impacto que isto oca-siona na mobilidade dos traballadores epara fomentar uns hábitos de mobili-dade dos traballadores máis sostibles,o Cabido impulsou a creación de liñasde transporte colectivo cofinanciadas edirixidas ao conxunto de empregadosda institución.

• Logo de analizar a demanda e as nece-sidades dos traballadores/as, implan-táronse progresivamente tres rutas detransporte (Norte, Sur e Metropolitana),medida que foi acompañada de acciónsde difusión do servizo (correo corporati-vo, intranet…).

• O servizo consolidouse, e actualmenteun 11,4% dos empregados adscritosaos centros de traballo do Cabido situa-dos no centro de Santa Cruz de Tenerifeutilízano de forma regular.

Contacto Encarnación Morales Rodríguez

Unidade Orgánica de Calidade e Atención ao [email protected]

Juan Jesús BermúdezDepartamento de Medio Ambiente CCOO [email protected]

Centro de actividade: Cabido Insular de TenerifeLocalización: Tenerife - CanariasInicio actuación: 2000Traballadores: ~ 500Axentes implicados: Sindicatos, Cabido Insular de Tenerife,

operador de transporte

22

Elaboración de plans de mobilidade sostible

• Polígono da Zona Franca (Barcelona)• Cidade Xudicial de Barcelona

(Hospitalet de Llobregat - Barcelona)• Aeroporto de Barcelona

(El Prat de Llobregat - Barcelona)• Universidade Autónoma de Barcelona

(Bellaterra - Barcelona)• Polígonos La Garena

(Alcalá de Henares, Madrid)• Polígono de Villalonquéjar (Burgos)• Polígonos de Landaben (Navarra)• Polígonos de Peralta (Navarra)• Polígonos de Valencia


23


• O Polígono Industrial da Zona Franca deBarcelona ocupa unha superficie de 600hectáreas situadas entre a montaña deMontjuïc, o río Llobregat e o Porto deBarcelona. Nas 250 empresas do polí-gono traballa o 1,8% da poboación acti-va catalá.

• O polígono tamén dá traballo de formaindirecta a máis de 275.000 persoas.Porén, antes de iniciar a actuación demellora da mobilidade só dispoñía decinco liñas diúrnas de autobús e outranocturna, mentres que o 25% da súasuperficie está dedicada a aparcamento.

• CCOO de Cataluña, en colaboracióncoa Asociación para a Promoción doTransporte Público, e co apoio doConsorcio da Zona Franca e o Concellode Barcelona, analizaron no ano 2003os hábitos de mobilidade dos traballa-dores deste polígono industrial ao acce-deren ao posto de traballo.

• O estudo respondía á vontade do sindi-cato de avanzar na realización deste tipode proxectos, pois que se constatou ofeito de que algunhas das melloras queos traballadores conseguían mediante anegociación colectiva perdíanse progre-

sivamente, en tempo e cartos, poloscustos asociados ao desprazamentoentre o lugar de residencia habitual e otraballo. Este estudo recibiu no ano2005 o Premio Medio Ambiente doDepartamento de Medio Ambiente eVivenda da Generalitat de Cataluña.

• Por medio dun cuestionario, púidosecoñecer polo miúdo como accedían aopolígono os traballadores de cinco gran-des empresas e mais as súas opiniónsverbo de varias medidas de cambio. Oobxectivo era discutir as propostas queo equipo técnico formulara cos repre-sentantes dos traballadores e dasempresas, para chegar a acordos quemellorasen os seus hábitos de mobilida-de e os servizos de transporte colectivo.

• Froito desta actuación, en novembro de2004 asinouse un acordo de colabora-ción entre o Concello de Barcelona, oConsorcio da Zona Franca e Transpor-tes Metropolitanos de Barcelona paramellorar a mobilidade deste polígonoindustrial mediante a creación da figurae do xestor de mobilidade así como doComité Técnico de Mobilidade doPolígono.

Centro de actividade: Polígono da Zona FrancaLocalización: BarcelonaInicio actuación: 2003Traballadores: ~ 43.000Axentes implicados: Sindicatos, Operadores de transporte, Consorcio

da Zona Franca, Generalitat de Cataluña , concellos de Barcelona, l’Hospitalet de Llobregat e El Prat de Llobregat, ATM, Mercabarna e CILSA


24

• O Comité ten por obxecto asesorar edefinir os traballos que se van realizar,analizar as necesidades, elaborar diag-nósticos, formular propostas e recibir oapoio de consultoría con relación ámobilidade do polígono. Está formadopor catro comisións de traballo:infraestruturas, mercadorías, aparca-mento e tráfico, e transporte público.

• Durante este tempo creáronse novasliñas de autobús, ampliáronse as exis-tentes e modificáronse algúns traxectos.Tamén se fomentou a intermodalidadeincluíndo a parada de Renfe en dúasliñas. Coa nova liña do metro (L9) intro-duciranse cinco novas paradas ao polí-gono. Actualmente comunícase concinco liñas diúrnas de autobús e outranocturna.

• Elaborouse tamén un Plan de mobilida-de sostible para o complexo industrial eloxístico, que constitúen as instalaciónsdo polígono da Zona Franca, a amplia-ción do Porto de Barcelona, a Zona deActividades Loxísticas (ZAL) e o polí-gono Pratenc, que actualmente repre-senta o espazo con continuidade territo-rial con maior concentración de ocupa-ción en Cataluña.

• Para impulsar e supervisar a execucióndas actuacións previstas no dito Plan,creouse unha estrutura organizativabaseada no Consello de Mobilidadecomo máximo órgano de participaciónempresarial, sindical, administraciónspúblicas e operadores de transporte.

• Co fin de avanzar de forma máis eficien-te na posta en marcha do plan de mobi-lidade, creáronse tamén catro gruposde traballo: o grupo infraestruturas eaccesos, o grupo de xestión de aparca-mentos e xestión da demanda e o grupode transporte público e seguridade emobilidade. O xestor de mobilidade é oresponsable de coordinar e dinamizar osdistintos proxectos.

Contacto Vicenç Tarrats

Responsable de Mobilidade da Unión comarcal do Barcelonè[email protected]

Daniel GutiérrezResponsable de Mobilidade da Unión comarcal de CCOO do Baix Llobregat [email protected]


25


• En febreiro de 2003 apróbase o PlanEspecial da Cidade Xudicial, un com-plexo de nova creación cunha superficiesuperior aos 210.000 m2. Isto supón otraslado de case 3.000 traballadores/asprocedentes das distintas dependenciasxudiciais de Barcelona, poboación labo-ral á que se suman os máis de 11.000visitantes diarios previstos.

• O conxunto de edificios da Cidade estásituado nunha zona con boa accesibili-dade en transporte público colectivo,polo que desde CCOO Cataluña seinsiste na necesidade de incorporar axestión da mobilidade dos traballado-res/as no proxecto.

• Neste sentido, o Sector de Xustiza deCCOO inicia unha serie de mobilizaciónspara establecer unha canle de informa-ción, negociación e concertación coaAdministración que permita valorar amobilidade dos traballadores/as, tantoeconomicamente como en tempo dedesprazamento.

• As propostas de CCOO céntranse aoprimeiro na demanda de creación dunhaMesa de Mobilidade e a redacción dunestudo da mobilidade xerada prevista.

• En maio de 2007 constitúese a MesaTécnica de Mobilidade, un espazo deconcertación no que están representa-dos todos os axentes implicados na pla-nificación e xestión da mobilidade dostraballadores/as.

• CCOO presentou nesta Mesa diversosestudos e documentos elaboradosunilateralmente —informe de mobilida-de xerada, informe de sinistralidadelaboral, etc.—, así como un conxunto demedidas concretas.

Contacto Noelia Medina

Responsable de Mobilidade de CCOOSección Sindical de [email protected]

José Manuel CuencaResponsable de Mobilidade de CCOOFSAP Servizos e Administracións Públicas de Cataluñ[email protected]

Centro de actividade: Cidade Xudicial de BarcelonaUbicación: L'Hospitalet de Llobregat - BarcelonaInicio actuación: 2003Traballadores: ~ 3.000Axentes implicados: Sindicatos, Generalitat de Cataluña, concellos

de l'Hospitalet de Llobregat e Barcelona, operadores de transporte, colexios profesionais de procuradores e avogados, xuíza decana de Barcelona, corpos de seguridade e sindicatos


26


• O Aeroporto de Barcelona é, e aínda oserá máis no futuro, unha das zonas daÁrea Metropolitana de Barcelona conmaior número de traballadores/as.Actualmente, concéntranse 300 empre-sas que dan emprego a máis de 12.000persoas, ás que hai que engadir os máisde 20 millóns de viaxeiros que utilizancada ano as instalacións.

• Por este motivo, CCOO de Cataluñaleva a cabo desde o ano 2003 distintasaccións reivindicativas e propositivaspara implantar un modelo de accesibili-dade dos traballadores/as máis sostiblee seguro. Neste sentido, algunhas dasactuacións que se impulsaron ata omomento permitiron mellorar a conexióndo aeroporto co seu contorno urbanoen transporte público colectivo.

• Destacan as actuacións seguintes: crea-ción dunha liña de autobús integradotarifariamente entre Barcelona e o aero-porto; redución da frecuencia de pasoda liña nocturna entre ambos os puntos(de 60 a 20 minutos); entrada en funcio-namento dunha liña en horario laboralentre os municipios da comarca do BaixLlobregat e o aeroporto, con conexióncon Ferrocarrís da Generalitat e tranvía;

prolongación da liña urbana de autobúsdo Prat de Llobregat (o municipio máispróximo) ata o aeroporto, con conexióncoa estación de Renfe Cercanías.

• Outra das reivindicacións de CCOO foi anecesidade de elaborar un Plan deMobilidade do Aeroporto que determineas estratexias de actuacións e formule asmedidas concretas que se levarán a cabo.

• As propostas que recolle o Plan cén-transe na mellora do servizo de trans-porte público colectivo (autobuses urba-nos e interurbanos, lanzadeiras inter-nas, ferrocarril e intermodalidade entremedios), creación dunha rede de itinera-rios seguros a pé e en bicicleta; fomentodo coche compartido; redacción de plansde mobilidade de empresa; creación deestruturas de xestión integral da mobilida-de; definición de canles permanentes deinformación cos traballadores/as, amaisdoutras medidas complementarias.

Contacto José Manuel Martín

Responsable de CCOOAeroporto do Prat de [email protected]

Manel FerriResponsable do centro de referencia en mobilidade [email protected]

Centro de actividade: Aeroporto de BarcelonaLocalización: El Prat de Llobregat - BarcelonaInicio actuación: 2003Traballadores: ~ 12.000Axentes implicados: CCOO, Concello de Barcelona e El Prat de Llobregat,

Ministerio de Fomento, AENA, operadores de transporte, Cámara de Comercio de Barcelona


27


• A Universidade Autónoma de Barcelona,creada a fins dos anos sesenta, estásituada nunha zona periférica da ÁreaMetropolitana de Barcelona, afastadados principais núcleos urbanos, o quedificultou desde os seus inicios o acce-so en medios de transporte sostibles.

• Cada día laborable, a UAB xera uns220.000 desprazamentos, entre os deconexión e os internos, un 55% doscales se realizan en transporte públicocolectivo. O uso do vehículo privado foien aumento, e actualmente representa o40%. Os estudantes son o colectivo quemaioritariamente se despraza en trans-porte público, mentres que o profesora-do e traballadores fano en vehículo pri-vado.

• Actualmente, o Campus conta con tresestacións ferroviarias: dúas de Ferro-carrís da Generalitat —unha das calesestá no propio Campus e foi construídaa mediados dos anos noventa— e unhade Cercanías Renfe. Esta última esta-ción está unida coa Universidademediante un servizo de autobús lanza-dora gratuíto interno, cun total de 72expedicións diarias por liña (dúas liñas).

• A UAB financia o 50% dos títulos detransporte integrados da Autoridade doTransporte Metropolitano, Ferrocarrís daGeneralitat, Renfe e Sarbus para o per-soal administrativo e de servizos e parao persoal docente e de investigación(sempre nominais).

• Na actualidade, estase a elaborar o Plande Mobilidade da Universidade, no queparticipa activamente a sección sindicalde CCOO, constituído ademais porunha coordinadora de traballadores/aspara incorporar na súa actuación o temada mobilidade sostible.

Contacto Rafael Requena

Unidade de Xestión da Mobilidade [email protected]

Àngel CebolladaSecretario de Mobilidade Sección Sindical [email protected]

Centro de actividade: Universidade Autónoma de Barcelona (UAB)Localización: Cerdanyola del Vallès - BarcelonaInicio actuación: 2003Traballadores: ~ 46.000 (estudantes, traballadores/as...)Axentes implicados: Universidade, sección sindical CCOO. Generalitat

de Cataluña, ATM, Concello de Cerdanyola, operadores de transporte e sindicatos de estudantes


28


• Desde mediados de 2007, o ConsorcioRexional de Transportes da Comunidadede Madrid está elaborando un Plan demobilidade dos polígonos industriaissituados no contorno da estación de pro-ximidades de La Garena, en Alcalá deHenares. O estudo abrangue un total de31 polígonos e case 800 empresas.

• A primeira fase consistiu na realizacióndunha análise da mobilidade medianteenquisas dirixidas a empresas (53%consultadas) e traballadores/as (21%).

• As principais conclusións extraídasforon as seguintes: a rede actual detransporte público non abonda e, nal-gúns casos, non existe, o que implica unuso elevado do vehículo privado; só o4% das empresas dispoñen de autobúsde seu, polo que menos dun 7% dostraballadores/as teñen acceso a esteservizo; en xeral, demándase unhamellora do transporte público colectivo:frecuencia, horarios, equipamentos,intermodalidade autobús-tren.

• As propostas presentadas por CCOOante estas disfuncións foron: crear liñaslanzadeiras desde a estación de proxi-midades de La Garena; facilitar abonos

de transporte desde as empresas; pro-mover o coche compartido e o transpor-te colectivo de empresa (entre varias);dar cursos de condución eficiente;mellorar o acceso en bicicleta e minimi-zar o efecto barreira de determinadasvías; mellorar a información sobre mobi-lidade sostible; crear un novo accesosur á estación de proximidades; e impul-sar unha axencia de mobilidade noámbito de actuación do Plan.

• Outras propostas relativas á reordena-ción dos accesos desde as infraestrutu-ras viarias que dan servizo aos polígo-nos foron desestimadas nesta primeiraetapa, aínda que deberán terse en contanas propostas futuras.

Contacto Juan Carlos Carrasquilla

Responsable Saúde Laboral e Medio Ambiente Unión Comarcal do Henares de CCOO [email protected]


Centro de actividade: Polígono da GarenaLocalización: Alcalá de Henares - MadridInicio actuación: 2007Traballadores: ~ 16.600Axentes implicados: Consorcio Rexional de Transporte de Madrid

(Comunidade de Madrid), Instituto para a Diversificación e Aforro de Enerxía (IDAE), CCOO, Concello de Alcalá de Henares


29


• O Polígono Industrial de Villalonquéjar éo máis grande de Castela e León, cunhasuperficie de 2,4 millóns de m2 e unhas500 empresas implantadas.

• Ante os problemas de mobilidade e asconxestións en horas punta, o EnteRexional da Enerxía de Castela e Leóniniciou no ano 2005 a elaboración dunplan coa colaboración da asociación deempresarios para diagnosticar a situa-ción na que se encontraba o polígono.

• Segundo os datos obtidos, un 84% dosvehículos que circulaban eran privados eo 88% estaban ocupados por unha soapersoa. Por outra parte, só un 2% dasempresas contaban cun servizo detransporte propio, e as liñas de autobu-ses municipais tiñan un servizo descon-tinuo e unha frecuencia moi baixa.

• A partir destes datos, no Plan deMobilidade propúxose unha estratexiadividida en catro etapas: crear a oficinade mobilidade e a plataforma de cochecompartido; fomentar o transporte deempresa; mellorar o transporte públicocolectivo; e preparar plans de mobilida-de específicos de empresa.

• Ata o momento, as medidas tomadasforon a creación da Oficina de mobilida-de e a posta en funcionamento da plata-forma de coche compartido. A oficinapresta inicialmente servizo ao polígono,pero no futuro estenderá o seu ámbito deactuación a toda a cidade de Burgos.

• Constituíse tamén a Plataforma daMobilidade, órgano no que están repre-sentados o Concello de Burgos, a Xuntade Castela e León, a Asociación deEmpresarios do Polígono, a AsociaciónProvincial de Empresarios de ServizosDiscrecionais de Transporte e os sindi-catos, e que é o espazo de concertaciónonde debater as actuacións para desen-volver no plan e facer propostas demellora.

Contacto Eva Miguel Cuñado

Secretaría de Medio Ambiente Castela e León [email protected]

Páxina web da Oficina da Mobilidade:www.ofimovi.es

Centro de actividade: Polígono de VillalonquéjarLocalización: BurgosInicio actuación: 2005Traballadores: ~ 12.000Axentes implicados: Ente Rexional da Enerxía de Castela e León, Xunta

de Castela e León, Asociación de Empresarios de Villalonquéjar, Instituto Tecnolóxico de Castela e León, Concello de Burgos, sindicatos


30


• Os polígonos de Landaben e Arazuri-Orcoyen están situados no noroeste dePamplona e ocupan unha superficie de2,1 millóns de m2. Están implantadas150 empresas, dedicadas a maioría aosector do automóbil.

• Unicamente cinco empresas ofrecentransporte aos traballadores, e só existeunha liña de transporte público que dáservizo a un dos dous polígonos (o deLandaben, con dúas paradas), cunhafrecuencia de paso de 60 minutos.

• Esta falta de alternativas de despraza-mento sostible obriga a maioría de tra-balladores/as a utilizar o vehículo deseu, o que ocasiona importantes con-xestións de tráfico nas entradas e saídasdas quendas de traballo.

• Co obxectivo de coñecer con máis deta-lle a situación, levouse a cabo unhaenquisa que responderon un 34% dostraballadores/as de ambos os polígo-nos. Segundo os resultados, o 73% uti-liza de forma habitual o coche (só un 7%de forma compartida) e o 25% desprá-zase en transporte de empresa. Trescuartas partes dos enquisados estaríandispostos a cambiar ao transporte públi-co de dárense as condicións adecuadas(mellores horarios, liñas, etc.).

• Os resultados e conclusións do estudoestán sendo analizados actualmentepolo Goberno de Navarra.

Contacto Carmen Sesma

Secretaria de Saúde Laboral e Medio AmbienteCCOO de Navarra

José Luis CíaTécnico da Área de Medio AmbienteCCOO de [email protected]

Centro de actividade: Polígonos de Landaben e Arazuri-OrcoyenLocalización: Pamplona - Olza - Arazuri - Orcoyen

NavarraInicio actuación: 2007Traballadores: ~ 16.500Axentes implicados: Goberno de Navarra, CCOO e UGT


31


• En Peralta existen dous polígonos indus-triais (El Escopar e Gargantúa) ondeestán implantadas unhas 80 empresas.Ningunha delas ofrece transporte deempresa aos seus traballadores/as e tam-pouco existe transporte público ningúnque una a zona industrial co municipio,polo que a maioría dos desprazamentosse fan en vehículo privado.

• Dada esta situación, desde CCOO xur-diu a iniciativa de promover un Plan demobilidade sostible e implantar distintasmedidas tendentes a reducir o númerode desprazamentos individuais en vehí-culo privado e favorecer outros mediosmáis sostibles.

• Como primeira actuación, realizouse unprediagnóstico da mobilidade laboral endiversas empresas. Para isto, elaborou-se unha enquisa que analizaba os hábi-tos de mobilidade dos traballadores/as.

• Recibíronse 211 enquisas cubertas, amaior parte por traballadores/as proce-dentes de localidades distintas a Peralta(73%). O medio de transporte máis utiliza-do era o coche nun 91% dos casos (nun18%, compartido), e a dispoñibilidade dosenquisados a utilizar o transporte colecti-vo, en caso de existir, era do 73%.

• Actualmente, estase a traballar coaAsociación de Empresarios de Peraltano estudo dos datos sobre a orixe dosdesprazamentos de todos os traballa-dores para agrupalos logo en diferentesrutas de empresa. Esta asociación estátratando, ademais, de mancomunardiferentes servizos, entre eles o trans-porte de empresa.

• O Concello de Peralta está dispostotamén a reunirse con outros concellosveciños para deseñar un carril bici quechegue ata o polígono. O núcleo urbanoestá a menos de 2 quilómetros da áreaindustrial.

Contacto Carmen Sesma

Secretaria de Saúde Laboral e Medio AmbienteCCOO de Navarra

José Luis CíaTécnico da Área de Medio AmbienteCCOO de [email protected]

Centro de actividade: Polígonos de PeraltaLocalización: Peralta

NavarraInicio actuación: 2007Traballadores: ~ 5.000Axentes implicados: Asociación de Empresarios de Peralta,

Concello de Peralta, CCOO


32


• Segundo o censo estatal de polígonosindustriais do 2006, realizado polaCoordinadora Española de PolígonosIndustriais e pola Federación Españolade Municipios e Provincias, na Comu-nidade Valenciana existen 712 centrosde actividade laboral (o 17% do total deEspaña), repartidos en 254 municipiosque posúen solo industrial.

• A maioría de polígonos sitúanse enzonas apartados dos núcleos urbanos,e adoito están desconectados daspoboacións importantes, incluídasaquelas das que dependen administrati-vamente.

• Os accesos son, a maioría, deficientes,polo que en horas punta son habituaisas conxestións de tráfico. As empresas,ademais, dispuxeron unha gran parte doseu solo para prazas de aparcamentosque, co tempo, resultaron insuficientes.Sobre diso, os servizos de transportepúblico colectivo non abondan, e tam-pouco existen itinerarios seguros quefavorezan o acceso a pé ou en bicicleta.

• Por este motivo, a maioría dos traballa-dores/as desprázanse habitualmente envehículo privado (57%), aínda que un31% faino a pé ou en bicicleta, e un 12%en transporte público colectivo. Contodo, nos últimos anos detectouse unaumento das viaxes en coche, asícomo un incremento constante donúmero de accidentes in itinere e enmisión.

• No marco do proxecto de asesoramen-to técnico sobre os riscos laborais queimplica a mobilidade en polígonosindustriais da Comunidade Valenciana,impulsado pola CCOO do PaísValenciano co apoio da Fundación paraa Prevención dos Riscos Laborais,durante o ano 2006 analizouse a situa-ción en 14 polígonos industriais dacomunidade co obxectivo de elaborarpropostas de actuación que melloren amobilidade cotiá dos traballadores/as.En xeral, todos os polígonos industriaisestudados presentaban problemassimilares.

Centro de actividade: Polígonos de ValenciaLocalización: Comunidade ValencianaInicio actuación: 2006Axentes implicados: CCOO, Universidade do País Valencianio,

concellos e asociacións de empresarios


33

• A información xerada durante esta etapade estudo constitúe o material básicopara a elaboración de futuros plans demobilidade, e tamén de material divulga-tivo e informativo dirixido aos distintosaxentes implicados na planificación exestión da mobilidade. Afondouse, ade-mais, na realidade concreta de oito polí-gonos, que xa contan cun plan deacción.

• Entre as propostas que se recollen estáa participación activa dos sindicatosnos órganos de planificación urbanísti-ca e territorial con relación á mobilida-de; a creación da figura do responsablede mobilidade de polígono; a defensado dereito a un transporte colectivo deempresa que garanta a igualdade deoportunidades a todas as persoas; ofomento do transporte colectivo comomedio de acceso habitual ao centro detraballo; e a racionalización do uso docoche privado e o impulso do cochecompartido.

• Proponse, así mesmo, a incorporaciónda mobilidade na normativa laboral, anegociación colectiva e a avaliacióndos riscos da empresa.

Contacto Toni Montesinos

Técnico ambiental da Secretaría de Saúde Laboral e Medio [email protected]

Luis Enrique MarquinaTécnico ambiental da Secretaría de Saúde Laboral e Medio [email protected]

Relación de polígonos implicados

• PoI. Alcodar de Gandia• PoI. Real de Gandia• PoI. N2 de Alzira• PoI. El Oliveral de Riba-roja de Túria• PoI. Rascanya de La Pobla de Vallbona• PoI. de Llíria• PoI. Sud de Puerto de Sagunto• PoI. Sepes de Puerto de Sagunto• Hospital de Puerto de Sagunto• PoI. Cotes Baixes de Alcoi• El Pla de San Vicent• El Pla de Ontinyent• Parque Empresarial de Elche• PoI. Ciudad del Transporte de Castellón

34

Acordos e pactos de concertación

• O Acordo Estratéxico de Cataluña• O Proxecto Gesmopoli (Cataluña)• O Pacto Social pola Cidadanía de Lleida• O Acordo económico e social para

o progreso de Aragón


35

O Acordo estratéxico de Cataluña

• En Cataluña existen máis dun milleiro depolígonos industriais, de extensión, activi-dades e localización ben diversas, que seforon implantando sobre o territorio senintegraren planificación urbanística ninmobilidade de persoas e mercadorías.

• O Acordo estratéxico para a internacio-nalización, a calidade da ocupación e acompetitividade da economía catalá,elaborado polo Goberno catalán e con-sensuado cos axentes sociais e económi-cos no ano 2005, tivo en conta por pri-meira vez un conxunto de propostas diri-xidas a avanzar cara a un modelo demobilidade dos traballadores/as máissostible, así como a mellorar a situacióndos polígonos industriais e centros deactividade laboral no que se refire a estacuestión.

• Entre as medidas propostas destaca aseguinte: «Deseñarase un plan de accesosostible aos principais polígonos indus-triais, agrupacións de empresas e gran-des equipamentos. Para o exercicio 2005en concreto, e co impulso dos xestoresda mobilidade, elaboraranse os progra-mas piloto de acceso a 22 polígonos […],que incluirán diferentes medios de trans-porte, con medidas como por exemplopotenciar novas liñas de transporte regu-lar, adaptar os horarios de transporte aoshorarios de traballo, reconverter autobu-ses de empresa en autobuses de polígo-no e promover o coche compartido».

• No novo Acordo 2008-2011, refórzaseesta vontade e proponse como obxectivoincorporar a mobilidade na xestión inte-gral dos polígonos industriais. Nestesentido, as políticas de acceso sostibleaos centros de traballo basearanse entres instrumentos básicos: o plan demobilidade, como documento diagnósti-co e propositivo (plan de acción); asmesas de mobilidade, como órganos per-manentes de concertación e participa-ción; e o xestor de mobilidade, como res-ponsable do control e a organización damobilidade no polígono ou equipamento.

• O Goberno da Generalitat comprométe-se, por un lado, a impulsar a execucióndas medidas previstas nos plans e estu-dos de mobilidade xa elaborados ou enfase de elaboración correspondentes amáis de vinte polígonos de Cataluña, e,polo outro, a redactar plans e polos enmarcha en máis de trinta polígonos e cen-tros xeradores de mobilidade intensiva.

Páxina webwww.gencat.net/economia/acord/index.html


36

O Proxecto Gesmopoli (Cataluña)

• Co obxecto de intervir dunha forma glo-bal e baixo criterios de sostibilidadesobre o ámbito da mobilidade en polí-gonos industriais, no ano 2005 púxoseen marcha en Cataluña o proxectoGesmopoli. Os cinco socios que oimpulsaron foron a Área de MedioAmbiente da Deputación de Barcelona,o Departamento de Medio Ambiente eVivenda da Generalitat de Cataluña,FESALC, CCOO e UGT, co apoio daUnión Europea.

• Os obxectivos do proxecto foron osseguintes: identificar os principais pro-blemas de mobilidade e determinar unhaserie de propostas de actuación; xeraracordos de consenso entre todos osaxentes implicados; crear un sistemaespecífico de xestión baseado na figurados axentes de mobilidade; dar respos-tas e xerar cambios nos hábitos de mobi-lidade dos traballadores/as e empresa-rios; e transferir a experiencia de xestióna outros polígonos e áreas industriais.

• Gesmopoli concibiuse como experien-cia piloto dirixida á integración dunhaserie de actuacións que tiveron porobxecto a intervención global sobre oámbito da mobilidade nos polígonosindustriais, incidindo nas tarefas de pla-nificación, de negociación entre axentes,de xestión e de actuación sobre o terri-torio.

• O proxecto levouse a cabo en seis polí-gonos industriais: El Beuló, en Vic; ElPla, en Sant Feliu de Llobregat; oAeroporto de Girona; El Segre, enLleida; AgroReus, en Reus; e Santiga,en Santa Perpètua de Mogoda.

• Gesmopoli desenvolveuse en variasetapas: elaboración dos plans de mobi-lidade, consenso e asinamento dos pac-tos de mobilidade, formación dos xesto-res de mobilidade dos polígonos, reali-zación de accións de sensibilización ecomunicación, e difusión do proxecto naUnión Europea.

• No marco de Gesmopoli elaboráronsediversos materiais de información ecomunicación, como a páxina web doproxecto, o boletín, o Manual do xestorde mobilidade e a Guía do pacto polamobilidade, entre outros.

www.gesmopoli.netwww.mobilitatelpla.cat/


37

O Pacto Social pola Cidadanía de Lleida

• O Concello de Lleida e os sindicatosCCOO e UGT consensuaron o PactoSocial pola Cidadanía, un instrumentoque pretende avanzar cara a unha cida-de máis participativa, solidaria e xusta,onde todos os cidadáns e cidadás poi-dan gozar dunha boa calidade de vida.

• O Pacto terá vixencia ata o ano 2011 earticúlase en dez capítulos, un doscales está dedicado á mobilidade sosti-ble e segura. O papel dos sindicatos écolaborar na promoción e defensa dostraballadores/as, como cidadáns deLleida, e daqueles colectivos que teñendificultades de integración social.

• A curto prazo, o Concello comprométe-se a redactar, aprobar e aplicar o Plande Mobilidade Urbana, documento querecollerá as actuacións para levar acabo nos próximos anos: elaborar unmapa dos pasos de peóns e mellorar asúa seguridade; aumentar as zonas 30 ede prioridade para peóns; potenciar ouso da bicicleta, ampliar o carril bici ecrear aparcamentos; ampliar o carril buse os equipamentos asociados; introduciro carsharing na cidade.

Páxina webwww.paeria.es/cat/


38

O Acordo económico e social para o progreso de Aragón

• O Goberno de Aragón e os interlocuto-res sociais CCOO, UGT, CREA e CEPY-ME Aragón impulsaron o Acuerdo eco-nómico y social para el progreso deAragón (2008-2011), un documentoque abrangue un amplo abano de temasentre os que está tamén a mobilidadesostible. Os axentes asinantes, repre-sentantes dos empresarios e traballado-res, comprométense a apoiar todas asiniciativas que se promovan.

• No ámbito da mobilidade, o obxectivo éatender as necesidades actuais dotecido empresarial aragonés, xa que osbeneficios que deriven afectarán a cues-tións tan importantes como a reducióndos accidentes in itinere que se produ-cen nos desprazamentos dos traballa-dores ata os centros de traballo. Asímesmo, levaranse a cabo accións desensibilización ambiental que apostenpolo respecto ao medio ambiente efavorezan a redución da emisión degases contaminantes.

• A promoción dunha política de mobili-dade sostible nas empresas e nos polí-gonos industriais, tanto públicos comoprivados, suporá incidir sobre as seguin-tes cuestións: analizar de forma racional,con carácter previo á planificación depolígonos industriais, a súa accesibilida-de; promover o reforzo do trasportepúblico, colectivo de empresas e entreempresas e o coche compartido; reali-zar proxectos piloto de xestión da mobi-lidade en polígonos (públicos ou priva-dos) ao longo do período de vixencia doacordo.

• O primeiro destes proxectos afectará aopolígono público Plaza de Zaragoza, einiciarase no ano 2009.

portal.aragon.es/portal/page/portal/DGA/DPTOS/ECONOMIA


39

40

3. Exemplosinternacionais

• Gratuidade do desprazamento domicilio-traballo en transporte públicocolectivo (Área Metropolitana deBruxelas-Bélxica)

• Programa de redución dos desprazamentos en vehículo privado(Intel Corporation-EUA)

• Impulso dun plan de mobilidade de empresas no centro da cidade(Comunidade Metropolitana de La Rochelle-Francia)

• Creación da figura do xestor e elaboración do plan de mobilidade(ING-Bélxica)

• Mellora do acceso dos traballadores/asen transporte público colectivo(Aeroporto de Bruxelas-Bélxica)

• Xestión integral sostible da mobilidadedos traballadores/as (Volvo-Bélxica)

• Creación de camiños sostibles e seguros ao lugar de traballo (Friburgo-Alemaña)

Exemplos internacionais

41

Gratuidade do desprazamento domicilio-traballo en transporte público colectivo

Área Metropolitana de Bruxelas (Bélxica)

• A administración belga vén apoiando otransporte público colectivo comomedio de desprazamento habitual paraos traballadores/as desde os anossesenta. En especial, en Bruxelas e asúa área metropolitana, onde cada díaacceden ao seu posto de traballo másde 300.000 persoas.

• Así, o convenio colectivo de 1962 doMinisterio de Administración Públicaimpoñía xa unha intervención no paga-mento do billete de transporte ao tra-ballo correspondente ao 60% do seucusto, que as direccións das administra-cións públicas locais acordaron aumen-tar ao 100% nos seus servizos de trans-porte, medida que afectaba a uns40.000 traballadores/as.

• Os cambios introducidos no ano 2004ampliaron esta medida, nunha primeirafase, a máis de 250.000 funcionariosdo Estado federal e traballadores/asde empresas públicas. O obxectivoprincipal era que o empresario aboaraarredor do 80% do custo do billete eque o Estado achegara o 20% restante(porcentaxes aproximadas).

• Nesta liña de actuación, asinouse uncontrato coa Société Nationale desChemins de Fer Belges (SNCB), polocal os traballadores non han aboar aviaxe, xa que a SNCB envía unha factu-ra global ao Estado. Nunha segundafase, a partir de xaneiro de 2005, incor-poráronse tamén as empresas privadas,cun número de traballadores/as superioraos 2,2 millóns.

• Os traballadores/as que se desprazanao traballo en transporte público colecti-vo, polo tanto, teñen dereito a recupe-rar máis da metade do título (importefixado que toma como base o conveniocolectivo e a distancia entre o domicilioe o traballo), un reembolso non suxeito atributación.

• A maior parte dos empresarios outorgana mesma indemnización a todos os seuscolaboradores, incluso aos que non uti-lizan o transporte colectivo, mesmocando estes non gozan da exoneraciónfiscal, que só é aplicable en caso de uti-lizar transporte público.

www.b-rail.be


42

Programa de redución dos desprazamentos en vehículo privado

Intel Corporation (Estados Unidos)

• Intel Corporation ten un cadro de persoalde 52.000 traballadores/as repartidos enonce cidades dos Estados Unidos, enáreas suburbanas con grandes espazosde aparcamento, pero cunha coberturade transporte público deficiente.

• No ano 2004, a dirección da empresa, encolaboración coa Axencia do MedioAmbiente (EPA) e os traballadores/as,impulsaron un programa para reducir onúmero de desprazamentos en vehícu-lo privado. Os obxectivos eran melloraras infraestruturas e a xestión do aparca-mento, reducir as emisións e xerar bene-ficios para os traballadores/as, ao tempoque se promovía a imaxe corporativa.

• Tamén se creou a figura do xestor demobilidade, que tivo estas tarefas: apli-car técnicas de mercadotecnia para infor-mar e convencer os traballadores/as;subvencionar o uso da furgoneta de enla-ce; ceder aparcamento gratuíto aosusuarios de coche compartido e garantiro regreso ao domicilio; fomentar o usoseguro da bicicleta; xestionar a distribu-ción de ordenadores portátiles para oteletraballo; fomentar a participación dostraballadores/as, e difundir informaciónsobre mobilidade sostible a través de dis-tintos instrumentos comunicativos.

• Grazas á implantación destas medidas,conseguiuse que o coche compartidoacadara unha presenza considerable nagran maioría dos centros de traballo. Asporcentaxes de uso deste sistema van do4% ata o 21%, segundo as sedes; a fur-goneta compartida tamén está sendo uti-lizada como sistema cotián de despraza-mento.

• O éxito logrouse facendo que o programade redución de viaxes diarias sexa o máisatractivo posible, promovéndoo entre ostraballadores/as e ofrecendo unha novafórmula de servizo ao cliente.


43

Impulso dun Plan de mobilidade de empresas no centro da cidade

Comunidade Metropolitana de La Rochelle (Francia)

• A Entidade Metropolitana de La Rochellepuxo en marcha no ano 2003 un Plande mobilidade nas empresas do centroda cidade, co fin de ofrecer outras alter-nativas ao uso do vehículo privado notraxecto domicilio-traballo. O número detraballadores/as supera os 15.000.

• Dado que todas as enquisas realizadaspoñían de manifesto unha forte sensibili-zación da poboación ante os problemasambientais e de contaminación, impúxo-se como reto principal apoiar a poboa-ción a cambiar o vehículo privado pormedios máis sostibles.

• A consecución deste obxectivo estabacondicionada a superar diferentes eta-pas: identificar as necesidades, as prác-ticas actuais e as dificultades experimen-tadas; evidenciar as motivacións, freos eaceleradores da acción; propoñer solu-cións adaptadas ás expectativas; elabo-rar unha comunicación atractiva; acom-pañar os usuarios nos cambios de hábi-tos, e modificar as propostas en funciónda evolución da demanda.

• Froito de todos estes traballos e dodiagnóstico das necesidades de trans-porte, unha das primeiras decisións foiampliar os horarios do bus de enlaceco obxecto de ter en conta as necesida-des dos traballadores comerciais.

• Co tempo, tamén se introduciron novasformas de bono para os traballadoresdo concello e da entidade metropolitana—unha para o aparcamento disuasorioe outra para o bus domicilio-traballo (unde ida e volta por día traballado)—, asu-mindo os custos dos títulos de transpor-te ambas as entidades. Estas medidasampliaranse progresivamente ao restode traballadores/as do sector privado.


44

Creación da figura do xestor e elaboración do plan de mobilidade

ING (Bélxica)

• Dada a necesidade de optimizar os des-prazamentos do domicilio ao traballo eos desprazamentos profesionais, aempresa ING en Bélxica iniciou no ano2001 un proxecto para poñer en marchaa figura do xestor de mobilidade (mobi-lity manager).

• As tarefas principais que tiña encomen-dadas eran promover transportes «alter-nativos» ao vehículo privado (cochecompartido, bicicleta, peóns, etc.) eintroducir novas formas de organizacióndo traballo (videoconferencia, teletraba-llo, etc.).

• Esta empresa foi pioneira en Bélxica,xa que ata fins do ano 2004 non seintroduciu neste país a obriga de elabo-rar un plan de desprazamento en todasas empresas con máis de 200 traballa-dores/as, obriga que no ano 2006 seampliou ás empresas con máis de 100traballadores.

• As funcións do xestor de mobilidadetiñan características multidisciplinarias:centralizar a recollida de información,analizar e levar a cabo un diagnóstico damobilidade, definir un plan de acción,implantar as accións acordadas, servirde centro de información e sensibiliza-ción e levar a cabo a avaliación do fun-cionamento das ditas medidas.

• Para realizar estas tarefas, o xestorconta co apoio tanto da empresa comodos sindicatos, e dáselle unha grandeimportancia á concertación das medi-das que se poñen en práctica. O Plande acción aplícase en función do tipo deactividade da empresa, o perfil do per-soal, a localización e accesibilidade, etc.

• Desde que se creou a figura do xestorde mobilidade, a porcentaxe de traballa-dores/as que se desprazan ao traballoen coche privado foi diminuíndo progre-sivamente ata o 12%, mentres que aporcentaxe dos que o fan en transportecolectivo foi aumentando de formaconstante.


45

Mellora do acceso dos traballadores/as en transporte público colectivo

Aeroporto de Bruxelas (Bélxica)

• A empresa Brussels International AirportCompany (BIAC) é a operadora do aero-porto de Bruxelas e, entre outras fun-cións, encárgase de xestionar a mobili-dade de traballadores/as e pasaxei-ros/as.

• Un dos obxectivos da súa política émellorar a relación entre transportepúblico e transporte privado, para con-seguir que a utilización do primeiro pasedo 15% actual ao 40% no ano 2015.

• Para logralo, impulsáronse varios pro-xectos. En primeiro lugar, o Plan Pega-sus, coa colaboración da empresa detransporte do Goberno flamengo DeLijn, para mellorar o acceso en autobúspúblico, xa que o 50% dos empregadosviven nun raio de 20 quilómetros doaeroporto. Actualmente hai 13 liñas deautobús que conectan as distintasrexións que circundan o aeroporto, oque contribuíu a reducir as conxestiónsao diminuír o número de desprazamen-tos diarios en coche nuns 18.000.

• Por outro lado, o Proxecto Diabolo, quese iniciou cun estudo sobre a mobilida-de dos traballadores/as para conectarzonas de Anveres co aeroportomediante o ferrocarril. Este proxectotamén se propón mellorar os trens deproximidades, crear carrís bici, facerpolítica de aparcamento que favoreza ouso de bicicletas e motos, incentivar o usodo coche compartido entre as empre-sas, títulos gratuítos de transporte, etc.

• Con respecto á xestión do aparcamen-to, a prioridade é que os pasaxeiros/aspoidan chegar ás proximidades do aero-porto e que os traballadores/as utilicenautobuses de enlace. As empresasdeben pagar o aparcamento por contados traballadores/as, e actúase contra oestacionamento indebido.


46

Xestión integral sostible da mobilidade dos traballadores/as

Volvo (Bélxica)

• No ano 1965 inaugurouse unha novaunidade belga de produción de turismosda empresa Volvo na rexión deOudenaarde. O desprazamento cotiánde traballadores/as fixo necesario crearun servizo de autobuses de empresa.

• Na primeira fase levouse a cabo unestudo de viabilidade para comprobaro potencial de cambio, mediante aenquisa de persoal (sistemas de trans-porte, grao de satisfacción, necesida-des, etc.). Creouse unha comisión detitoría con representantes dos traballa-dores/as, empresas de transporte,dirección do porto, os gobernos local,rexional e nacional. Finalmente, consen-suouse un Plan de acción que recollía anecesidade de nomear un coordinadorde tráfico.

• Os obxectivos principais eran reducir aquilometraxe realizada, non xerar unhadiscriminación negativa (non hai penali-zacións, non hai gratificacións parabicis, etc.), garantirlles o asesoramentopersonalizado aos traballadores/as,mellorar o servizo de autobuses, outor-gar unha compensación libre de impos-tos polo uso da bicicleta, etc.

• Como actuacións principais cabe des-tacar que se introduciron novas liñas debus, ademais de estudar a posibilidadede crear tamén novas rutas; creáronseaparcamentos reservados para o cochecompartido (con conexión a unha basede datos e control do uso indebido des-tes lugares); apoiouse a flexibilizaciónhoraria e impulsouse un proxecto pilotode teletraballo, entre outras medidas.

• Cambiar a medios alternativos de trans-porte é máis doado se se está descon-tento co medio de transporte habitual,polo que se procedeu a reducir onúmero de prazas de aparcamento.

• Os factores clave para introducir estasactuacións foron o apoio necesario daoficina de mobilidade; a implicación daempresa e dos representantes dos tra-balladores/as, o apoio das administra-cións, a comunicación integrada, o tra-ballo que leva a cabo a oficina de mobi-lidade e a continuidade e adaptación doplan de mobilidade.


47

Creación de camiños sostibles e seguros ao lugar de traballo

Friburgo (Alemaña)

• A cidade de Friburgo ten unha poboa-ción de 215.000 habitantes (máis400.000 na súa periferia) e ocupa unhasuperficie de 15.300 hectáreas.

• A política de mobilidade aplicada polasautoridades da cidade e a súa áreametropolitana fomentou nos últimosanos os desprazamentos sostibles e amellora do transporte público colectivo.

• Entre as actuacións levadas a cabo des-tacan a ampliación da rede de autobúse tranvía, e tamén a de carril bici; a intro-dución do billete integrado, transferible efamiliar; a peonalización do centro urba-no e a implantación de zonas 30; e acreación de aparcamentos na periferiada cidade e zonas de bike&ride epark&ride.

• Con relación aos desprazamentos dostraballadores/as, estase apoiando aimplantación de programas de mobilida-de nas empresas, realízanse actuaciónsde motivación dos empresarios e outór-ganse certificados para premiar asempresas que actúan en favor da mobi-lidade sostible.

• No caso concreto do concello deFriburgo, creouse un «billete de trabajo»financiado para fomentar o transportepúblico colectivo, e converteuse enaparcamento de pago a zona de esta-cionamento municipal.

• No ano 1991, sindicatos e comités dedistintas empresas crearon o grupo «Porcamiños sostibles ao traballo», co duploobxectivo de fomentar a mobilidadesostible nos polígonos industriais e crearprogramas de transporte sostible.

• Neste grupo participan máis de vinteempresas (predominan as grandes), ogoberno municipal, institucións da zona,operadores de transporte e gruposmedioambientais das propias empresas.Unha vez ao mes reúnense para com-partiren información, impulsaren novosprogramas, incorporaren novas indus-trias e coordinaren plans de acción.

• Algunhas das medidas aplicadas son oapoio ao coche compartido, a introdu-ción dun billete de transporte integradona rexión e a creación, no ano 2002, doselo de mobilidade sostible.

• Mellorouse tamén de forma substancialo transporte público colectivo, tanto notocante á rapidez e frecuencia do servi-zo (os autobuses e tranvías teñen priori-dade de paso na circulación), como áaccesibilidade e equipamento das para-das.

• O goberno municipal financia o billete,así como o servizo nocturno de taxi naperiferia que conecta coas estacións deautobús e tranvía.


35 experienciase boas prácticas

a mobilidade ao traballo +sostible · introdución sociedade demanda de máis en máis un cambio do...

Documents