-A ITSASIA

Euskal hitz batzuk berezkoa duten "a" letraz bukatzen dira: alaba (*alab),saltsa (*salts), azoka (*azok), ... Azken letra horri "a" itsatsia edo organikoa deitzen zaio. Gizon, zuhaitz, ... bezalako hitzak ere -a letraz amai daitezke (gizona,zuhaitza), baina badakigu -a hori artikulua dela eta behar ez dutenean ez dutela hartzen (gizon bat, zuhaitz hori). "a" itsatsia dutenek, ordea, beti berekin dute eta oso-osorik idatzi behar da (alaba bat, saltsa hori).

Baina zein dira "a" itsatsia duten hitzak?

1. Banakako hitz batzuk. Hona hemen zerrenda.

abantailaagentziaaisiaaitonaaitzakiaakademiaalegiaamonaanaiaanimaliaantsiaarbolaarnasaarroaarrozaausardiaaxolaazabaleabaratzabidaiabirjinabotilaburdinadardaradenboradotrinaegiaekonomiaeliza

erreginaerromeriaeskolafamiliaferiafestagauzagaztainagiltzagonagraziahabiahareaheriotzahizkuntzahontzaideiaikastolaimajinainbidiainportantziaitxuraizkinajustiziakaiolakartzelakontzientziakoroakultura

labanaleihatilaliteraturalotsaloturamailamakilamakinamaleziamezanaturaneskatilaokelaolaordenaostiapanpinapenitentziapertsonapertsonaiapezetapolitikapoliziapremiaprobintziasaltsateilazalantzazuhurtzia

2. Honako atzizki edo amaierez osatutakoak:

-keria: alferkeria, handikeria...

-tura/dura: prozedura, abiadura, ohitura...

-tza: idazkaritza, agintaritza...

-kuntza: berrikuntza, irakaskuntza...

-(k)ada: besarkada, eskukada, kamioikada...

-kintza/-gintza: zapatagintza, kulturgintza...

-(t)eria: gazteria, tresneria...

-(k)era: harrera, bukaera, idazkera,...

-gura/-kura: logura, azkura,...

-bera: bihozbera, hozbera, sentibera,...

-aia: paisaia, bidaia, luzemetraia,...

-antza: mudantza, mesfidantza,...

3. Jatorrizko erdaran "a" letraz bukatzen diren hitz guztiak, adibidez: justizia, ironia, finantza, ekonomia, literatura,....

Berezko "-a" noiz galtzen den

-A berezkoa duten hitz batzuk, hitz-elkartearen lehen osagaia direnean -a- gal dezakete.

-IA bukaera duten hitzak: biologi azterketa, geologi irakaslea, pedagogi berrikuntza, orografi arauak, ...

-Eliza, burdina, hizkuntza, kultura, natura eta literatura hitzak: eliz agintariak, burdin fabrika, hizkuntz gaitasuna,...

Bi multzo horietako hitzak bi eratan idazteko aukera dago hitz-elkarketan:

a) Berezko a gabe eta marratxorik gabe (bidai agentzia, kultur ekintza)

b) Berezko a-z eta marratxoz (bidaia-agentzia, kultura-ekintza)