ESTATUTO REAL(1834)Carta outorgada breve,incompleta e flexibleExtremado moderantismoSoberana compartida polaCoroa e as CortesCortes bicamerais (Estamentode Prceres e Procuradores)Cortes sen iniciativa lexislativa,s con dereito de peticin efacultade de aprobar asnovas contribucinsCorpo electoral moi reducido (0,15% da poboacin), cun nivel de renda mnimo esixidoaos electores (12.000 reais)A Coroa segue a ser a principal institucin poltica,mais deixando de ser absolutaOutros elementosdefinidores do sistemapolticoDecreto de Javier deBurgos (1833)Novas leis sobre xurisdicin ordinaria,sobre o TribunalSupremo e as AudienciasNova organizacinagrcola (desde 1836),alentando os principios de liberdadede propiedade, deexplotacin e de comercio

CONSTITUCINDE 1837Constitucin de extensin intermedia, flexibleSoberana nacionalDivisin de poderesConfesionalidade do Estadoe tolerancia relixiosaCortes bicamerais: Congreso e SenadoCorpo electoral ampliado ata o 2,2% da poboacinA Coroa comparte a iniciativalexislativa, sanciona as Leise ten veto absoluto. Ten odereito de disolucin das Cortes e nomear e separaraos ministros. Na prcticaseguiuse un rxime de dobre confianzaO goberno afianzao seu carcter de rgano constitucionalLei Xeral de Desamortizacin (1837)Cos gobernosmoderados (finais de1837 ata mediadosde 1840), restrnxeseo sistema con diversasleis de imprenta e suspensin do procesodesamortizador, ascomo os proxectos de lei encamiados a reducir a participacin electoralDe novo no poder (1840-1843), os progresistas impulsaronas leis de desamortizacin e aprobaron o arancelde 1841 (certa liberdade de comercio)

CONSTITUCINDE 1845Constitucin de extensin intermedia, flexibleSoberana compartidaDivisin de poderesConfesionalidade do Estadoe unidade relixiosaBicameralismo: Congreso electivo e Senado con membros nomeados pola Coroa, con carcter vitalicioCorpo electoral reducido, polalei electoral de 1846, a 97.000individuos, menos da metadedos que votaban en 1840A Coroa controla a CmaraAlta. Nas leis que configurabana nova Administracin, correspondan monarcaamplas atribucins de control mediante osnomeamentosA centralizacinpreside a obrareformadora do EstadoCentralizacin dos Estudos universitariosPolo Plan de EstudosDe Gil de Zrate (1845)Reforma da Facenda de Mon (1845)Cdigo Penal (1848),e proxecto de Cdigo Civil (1851), queacabar sendo promulgado en 1888

Concordato coa Santa Se (1851)Conversin de Navarraen provincia (leipaccionada de 1841) ereformas no rxime foral vasco

Proxecto de CONSTITUCINDE 1852Sistema poltico encamiadoa potenciar anda mis o poder da CoroaDivisin de poderesConfesionalidade do Estadoe unidade relixiosaBicameralismo: Congreso electivo -mis reducido- e Senado con membros hereditarios, natos e vitaliciosCorpo electoral reducidoA Coroa aproba oreglamento as Cortes. O rei pode lexislar en casos urxentes sen Cortes

CONSTITUCINNON NATA DE 1856Constitucin que reflectao ideario progresistaSoberana nacionalDivisin de poderesProteccin da relixin catlica,e liberdade de concienciaBicameralismo: Congreso e Senado electivos

A institucin monrquica apareca desgastada. A dinasta foi criticada noproceso de elaboracin daConstitucin; a crtica apuntaa que a Coroa sera un obstculo para a renovacin polticaA Constitucin nonchegou a serpromulgadaO'Donnell enfrntasea Espartero e desprzao finalmente,fundando aUnin Liberal

AnoTotal de electores segundo censo electoral% da poboacinespaola

20 maio 1834160260,15

24 maio 1836650000,7

20 xullo 18372579842,2

18 marzo 18461000000,8

18 xullo 18654182172,67

9 novembro 1868400000024

11 marzo 1873455000027

Fonte: Javier Paredes, Historia contempornea de Espaa (s. XIX)

1 Guerra Carlista (1833-1840)

Art. 1. O Capitn Xeneral don Baldomero Espartero recomendaralle con interese ao Goberno ocumprimento da sa oferta de se comprometer formalmente a propoer s Cortes a concesin oumodificacin dos Fueros.Art. 2. Sern recoecidos os empregos, graos e condecoracins dos xenerais, xefes e oficiais edemais individuos dependentes do exrcito mando do tenente xeneral don Rafael Maroto () quedandoen liberdade de continuar servindo e defendendo a Constitucin de 1837, o trono de Isabel II e a rexenciada sa augusta nai, ou ben retirarse s sas casas os que non queiran seguir coas armas na man.Art. 8. Poeranse a disposicin do capitn xeneral do Baldomero Espartero os parques de artillera,maestranzas, depsitos de armas, de vestiarios e vveres que estean baixo a dominacin do tenente xeneral Rafael Maroto.Vergara, 31 de agosto de 1839 Asinan o Duque da Vitoria e mais Rafael Maroto

Rexencia de Espartero (1840-43)Decreto de liberalizacinda importacin de tecidosde algodn

Revolta de Barcelona,sofocada co bombardeo dacidadeIntentos de modificar o sistema foral navarro e vasco1843: Pronunciamentomoderado de Narvez

Art. 1. A relixin catlica, apostlica e romana, que con exclusin de calquera outro culto contina sendo a nica da nacin espaola, conservarase sempre nos dominios da S. M. Catlica con todos os dereitos e prerrogativas de que deben gozar segundo a lei de Deus e o disposto polos sagrados Canons.Art. 2. En consecuencia a instrucin nas Universidades, Colexios, Seminarios e Escolas pblicas ou privadas de calquera clase, ser en todo conforme doutrina da mesma relixin catlica; e a este fin non se poer impedimento algn aos bispos e demais prelados diocesanos encargados polo seu ministerio de velar pola pureza da doutrina da fe e dos costumes, e sobre a educacin relixiosa da xuventude noexercicio deste cargo, anda nas escolas pblicas.Art. 3. Tampouco se poer impedimento algn aos devanditos prelados nin aos demais sagrados ministros no exercicio das sas funcins, nin os molestar ningun baixo ningn pretexto en canto se refira ao cumprimento dos deberes do seu cargo; antes ben coidarn todas as autoridades do reino de gardarlle e de que se lles garde respecto e consideracin () principalmente cando haxan de opoerse malignidade dos homes que intenten perverter os nimos dos fieis e corromper os costumes, ou cando houbese de impedirse a publicacin, introduccin ou circulacin de libros malos e nocivos.

Concordato entre o Goberno Espaol e a Santa Se de 16 de Marzo de 1851

CONCORDATO COA SANTA SEOS MODERADOS NO PODER (1845-54)

Seora: os xenerais, brigadieres, coroneis e demais xefes que subscriben, fieis sbditos da V. M., chegan aos ps do trono e con profunda veneracin expoen: que defenderon sempre o augusto trono da V. M. a custo do seu sangue, e ven hoxe con dor que os vosos ministros responsables, exentos de moralidade e de esprito de xustiza, aldraxan as leis e aniquilan unha nacin moi empobrecida, creando ao mesmotempo co exemplo dos seus actos unha funesta escola de corrupcin para todas as clases do Estado.Hai tempo, Seora, que os pobos xemen baixo a mis dura administracin, sen que se respecte polos conselleiros responsables da V. M. un s articulo da Constitucin; lonxe disto, vense perseguindo con crueldade aos homes que maiores servizos prestaron causa da V. M. e as leis s por ter emitido o seu voto con lealdade e franqueza nos corpos colexisladores.A prensa, esta institucin encargada de discutir os actos administrativos e derramar a luz en todas as clases, atpase encadeada, e os seus mis ilustres representantes afogan a sa voz no desterro uns, e os outros, protexidos por algunha man amiga, viven ocultos e cheos de privacins, para liberarse da brbara persecucin que estes homes improvisados resolveron contra todos.Os gastos pblicos, que tantas bgoas e tanto suor custan infeliz contribunte, aumntase cada da ().Mis non para aqu, Seora, a rapacidade e desbordamento dos ministros responsables; levan anda mis al a venalidade e a ambicin. Non concederon ningunha lia de ferrocarril algo importante sen que percibisen antes algunha crecida subvencin ()

Manifesto de Alcal de Henares, asinado por militares como O'Donell, Dulce, etc.. e coecido comoVicalvarada; 1854

VICALVARADABIENIO PROGRESISTA (1854-56)

2 PERODO MODERADO (1856-1868)

Vou defender as ideas democrticas, se que desexades olas. Estas ideas non pertencen nin aos partidos nin aos homes, pertencen humanidade. Baseadas na razn son, como a verdade, absolutas, e como as leis de Deus, universais. Por iso a persecucin non pode afogalas, nin a espada do tirano vencelas; pois antes de que o tempo despregase as alas, foron escritas en libros mis inmensos que o espazo pola man mesma do Eterno. As os homes que se perden no ocano da vida, os poetas que adoran o eternamente belo, non fan mis que botalas en ondas de luz sobre a mente do pobo.

Discurso de Castelar (setembro 1854)

Emilio Castelar publicou en La democracia o artigo "El rasgo", o 22 de febreiro de 1865, denunciando que os terreos comprendidos entre a fachada traseira do que hoxe o Museo do Prado e o valado do Retiro formaban parte do Patrimonio Nacional e non do Patrimonio Real, pois Isabel II procedera como se fose pertenza sa ao venderse o grande solar para edificar sobre el.

Destitucin da sa ctedra de Castelar

Noite de San Daniel (1865)

REVOLUCIN GLORIOSA (1868)CausaseconmicasCausaspolticasEfectos da crise financeira de 1866Malas colleitas de 1867 e 1868Esgotamentodo rximemoderadoBiolxico:mortes de O'Donnelle NarvezCorrupcin

CONSTITUCINDE 1869Constitucin de orixe popularSoberana nacionalDivisin de poderesAmpla Declaracin de DereitosBicameralismo: Congreso e Senado -este ltimoelixido por sufraxio universalindirecto e con aceso restrinxido.Cmaras elixidas por 3 anosSufraxio universal masculinoNo Rei reside o poder executivo, exercido por medio dos seus ministros. Trtasedunha monarqua constitucionalAsasinato de PrimActividades de loitaorganizadas polosinimigos do rxime:Carlistas (1872-76); loita de Cuba pola independencia;os sectores canovistaspreparan o regreso do fillo de Isabel II

Renuncia de Amadeo I(2 / 2 / 1873)

Monarqua de Amadeo de Saboia(1871-1873)

Dous anos longos hai que cingo a Coroa de Espaa, e Espaa vive en constante loita, vendo cada da mis lonxana a era da paz e a ventura que tan ardentemente desexo.Se fosen estranxeiros os inimigos da sa dicha, entn, fronte destes soldados, tan valentes como sofridos, sera o primeiro en combatelos; pero todos os que coa espada, coa pluma, coa palabra, agravan e perpetan os males da Nacin son espaois; todos invocan ao doce nome da patria, todos pelexan e axtanse polo seu ben; e entre o fragor do combate, entre o confuso, atroador e contraditorio clamor dos partidos, entre tantas e tan opostas manifestacins da opinin pblica, imposible atinar cal a verdadeira, e mis imposible anda achar remedio para tamaos males.Busqueino vidamente dentro da lei e non o atopei. Fra da lei non ha de buscalo quen prometeu observala. []Estas son, seores deputados, as razns que me moven a devolver Nacin e no seu nome a vs, a Coroa que me ofreceu o voto nacional, facendo dela renuncia por min, polos meus fillos e sucesores.

Pazo de Madrid, 2 de febreiro de 1873

AMADEO I RENUNCIA COROA

PROXECTO DE CONSTITUCIN (1873)Constitucin federalSoberana nacionalDivisin de poderes e poderde relacin do Presidente da RepblicaAmpla Declaracin de Dereitos e separacin Igrexa / EstadoEstado central superposto aosEstados membros, como Repblica Federal. Haberaunha Constitucin para o Estado federal e outras tantas, unha por cada Estado.Sufraxio universal masculinoDistribucin de competenciasentre Estado central e outrosEstadosPRIMEIRA REPBLICA (1873-74)Parlamento bicameral: Congreso e SenadoTribunal Federal

Estourido da insurrecin cantonalista (1873)Golpe de Estadodo xeneral Pava(3 de xaneiro de 1874)Goberno de SerranoPronunciamento de Martnez Campos(29 decembro 1874)

O SEXENIO EN VIETAS

Caricatura na revista La Flaca (1869). Oministro da Gobernacin, Olzaga, buscapretendentes ao trono de Espaa,entre os que sedistinguen Isabel II,o pequeno AlfonsoXII, o pretendentecarlista (Carlos VII)e o duque de Montpensier.O mono animaa Portugal, poisa dinasta destepas era a preferida poloministro.

O SEXENIO EN VIETAS

Caricatura na revista La Flaca.Os carlistas, unionistas e alfonsinos reteen figura alegrica dunha escrava que Representa illa de Cuba; mentres, os Elementos republicanos e radicais (RuizZorrilla, Salmern con gorro frixio) Ofrcenlle a liberdade. Na prctica, Durante a I Repblica, s se aboliu a Escravitude en Porto Rico.

O SEXENIO EN VIETAS

Caricatura na revista La Flaca (1870). Representacindos carlistas como ovellas guiadaspor un clero fantico, que ten a Carlos VIInun altar.

O SEXENIO EN VIETAS

Caricatura na revista La Flaca (1873) sobre a IRepblica. Pi i Margall vese desbordado polo federalismo, representado conpequenas figurasinfants ataviadascos distintos traxes rexionais, mentresCastelar tentapoer orde instruindo aos alumnos.

O SEXENIO EN VIETAS

Amence a RevolucinGloriosa, con TopeteAlzando a bandeira,Flanqueado por PrimDesde a fragata Zaragoza, e porSerrano, vencedor en AlcoleaOs asinantes domanifesto crearn ungoberno provisionalQue dar a luz a peseta e aConstitucin de 1869Rexencia de SerranoAmadeo I de Saboia, monarca democrticoProclamacin da IRepblica (11/2/1873)Figueras levanta a Bandeira da Repblicafederal Pi i Margall contempla a escena desde a saRepblica PI-ROTCNICASalmern esgrime a filosofa do krausismo desde a saRepblica filosficaCastelar fai alarde,por lo finoda sa elocuencia, precipitndosecara ao abismoPava, como unPavo real, apareceNo Congreso e osDeputadosAbandoan oHemiciclo polos Teitos, mentresSagasta se escapa...Martnez Camposrestaura o escudoda monarquaborbnica

Isabel II Vicalvarada Isabel IIZumalacrregui CabreraAbrazo de Vergara

O'DonnellRevolta de Barcelona (1842)Guerra de Marrocos (1859)Aldraxada a lei fundamental, convertida sempre en celada antes que en defensa do cidadn; corrompido o sufraxio pola ameaza e o suborno; dependente a seguridade individual, non do dereito propio, senn da irresponsable vontade de calquera das autoridades; morto o municipio, pasto a administracin e a facenda da inmoralidade e o rdito; tiranizada o ensino; muda a prensa e s interrompido o universal silencio polas frecuentes noticias das novas fortunas improvisadas [...]
Queremos un goberno provisional, que represente todas as forzas vivas do pas, asegure a orde, en tanto que o sufraxio universal bota os cementos da nosa rexeneracin social e poltica...

[Do manifesto Viva a Espaa con honra!, Cdiz, 17 de setembro de 1868.] Topete Serrano PrimGoberno provisional xurdido no Pacto de Ostende (1866)Composicin das Cortes Constituintes (1869)N de deputados

Republicanos federais69

Republicanos unitarios2

Demcratas20

Progresistas159

Unionistas69

Isabelinos14

Carlistas18

Ao levantrmonos armados contra a opresin do tirnicogoberno espaol, manifestamos ao mundo as causas quenos obrigaron a dar este paso () Espaa imponnos no noso territorio unha forza armada que non leva outro obxecto que facernos dobrar o pescozo ao xugo frreo quenos degrada. Os nosos valiosos produtos, mirados con envexa polas repblicas mercants dos poboso estranxeiros [polos prexuizos] que provoca o sistema aduaneiro espaol paracoartarlles o seu comercio; []Ns consagramos estes dous venerables principios: cremosque todos os homes son iguais () admiramos o sufraxiouniversal, que asegura a soberana do pobo; desexamos aemancipacin gradual e baixo indemnizacin da escravitude,o libre cambio coas nacins (...)Manifesto pola independencia de Cuba. Carlos Manuelde Cspedes (10 de outubro de 1868 Amadeo de SaboiaLas ligas de mi morenaLa madeja, 1874A ESPAA LIBERAL(1833-1874)Martnez de la RosaMara Cristina de Borbn MendizbalMara Cristina de Borbn EsparteroPolo demais, Mara Cristina, aliada cos liberais menos liberais, dicir, a faccin conservadora do partido, s permitiu reformas insuficientes. Os verdadeiros liberais reaccionaron airadamente, con motns e levantamentos, e obrigrona a recoecer a Constitucin de 1812. Despois do chalaneo parlamentario, a pobre Pepa quedou considerablemente devaluada no texto da Constitucin de 1837, pero menos d unha pedra.

Juan Eslava Galn: Historia de Espaa contada para escpticos.Sarxentos do 2 rexemento da Garda Real pronncianse e obrigan a Mara Cristina de Borbn a asinar a Constitucin de 1812 o 12 de agosto de 1836en La Granja de San Ildefonso Narvez Isabel II Bravo Murillo