4. zer da hezteko objektu digitala

OBJEKTU HEZITZAILE DIGITALEN DISEINU ETA GARAPEN EKINTZAK:

PROGRAMA INSTITUZIONALAK.

1. Indarrezko ideia bat: IKTen integrazio eraginkorra hezkuntza sisteman

Sareak bere zerbitzuetan, edukietan, aplikazioetan eta irtenbideetan erakusten

dizkigu dituen baliabide guztiak eta baita horiek hezkuntzaren zerbitzura aukera

ezberdinen bidez nola jartzen diren.

Manifestazio instituzionalak (internazionalak, europearrak, nazionalak…) zein hezkuntza

administrazioak IKTek praktika pedagogikoen garapenarekin erlazioan eskaintzen dituzten

aukerak aurrera eramanteko beharra goraipatu dute. Hauek irakaskuntza/ikaskuntza

autonomoa, flexiblea eta intererlazionatua eskaini behar dute, oro har.

Beraz, hartu beharreko neurriak mota integralekoak izan beharko dira eta zenbait

esparruetarako irtenbideak begietsi beharko dira: infraestruktura, euskarri tekniko eta

pedagogikoa, baliabide eta material digital hezitzaileak, formakuntza eta dinamizazioa,

integrazio kontestuala eta sistemikoa, administrazio bermatzea, eta iniziatiba edo

proposamen berritzaileen babesa.

2. Eduki hezitzaile digitalak akzio estrategikorako modelo gisa

Sormena bermatzeko, kalitatezko material digital hezitzaileen zabaltzea eta

ebaluaketa sustatzeko beharra dago. Zerbitzu eta eduki hezitzaile digitalen lengoaia

oraintsu sortzen eta garatzen ari dela kontsideratuz, hauen elaborazio prozesua

analizatzea ezinbestekoa suertatzen da eta, era berean, heziketa eredu eraginkorrak,

berrerabilgarriak eta elkartrukagarriak somatzea bermatzen duten ebaluaketa ereduak

sistematizatzea. Eduki hauen kalitatea, fidagarritasuna eta erabilgarritasuna asko

baloratzen dira. IKTen erabileran oinarritzen den irakaskuntza-ikaskuntza prozesuak

zuzendu ahal izateko, ezinbestekoa izango da “ezagutzaren gestio” azkarra ahalbidetuko

duten kalitate-, katalogatze- eta indexatze-kriterio eraginkorrak eta baita proposatuak

izan diren formakuntza maila identifikatzea eta edukien izaera akademikoa eta

profesionala nabaritzea ere.

Dena den, erabiltzaileen dibertsitatea dela eta, garrantzitsua da kolektibo

bakoitzak dituen eskakizunak zein hauen eskari espezifikoak asetzea, zeintzuk,

zenbaitetan, kurrikuluarekin edo hartzaileen adinarekin zerikusia duten eta, beste

batzuetan ordea, irakaslegoak IKTen inguruan duen formakuntzarekin; baina beti bi

eskubide errespetatzeko: maisu/maistra bakoitzak bere hezkuntza praktikan duen

askatasuna eta ikaslegoak ikasteko egitean duena.

Helburua sare bitartez, modu irekian eta doainean, publikoki partekatua izan

daitezken eduki eta material katalogo zabala eta askotarikoa sortzea da. Hezkuntza

komunitatea osatzen duten kide guztientzat eskuragarri egongo dena eta aspektu

didaktikoak, teknologikoak eta legalak beteko dituena.

3. Zer ulertzen dugu eduki hezitzaile digitalak entzutean?

Teknologiaren garapenak berak, aukera sozialen eta didaktikoen berritzeak, lengoaiaren

esplorazio jarraituak eta behar berrien agerpenak, etengabe eraikitzen ari den begirada

irekia eta emankorra izatea eskatzen du galdera honi erantzuna eman nahi badiogu.

Hurbilpen bat egiteko, terminoaren esanahia <<bricosoftware>> izenez ezagutzen den

eredu konstruktibo eta irekitik; arlo eta maila hezitzailearen arabera ezberdindutako

pakete global gisa azaltzen den faktoretzako produktu integralera dagoen eduki hezitzaile

digital orori zabaltzen da.

4. Eduki hezitzaile digitalen diseinurako eta garapenerako plan instituzionalak

Lisboa estrategiari eta ondoren <<2010: Una Sociedad de Información Europea para el

Crecimiento y el Empleo>> estrategiari erantzun gisa, <<AVANZA>> planaren barneko

<<Internet en la Escuela>> (2002-2005) eta ondoren <<Internet en el Aula>> (2005-2008)

jarri izan dira martxan.

Horretaz gain, estatuko hezkuntza administrazio ezberdinak esparru hontako

ikerketa eta garapena aurrera eramateko iniziatibak azaltzen ari dira. Hezkuntza eta

Zientzia Sailak eta baita komunitate autonomoek ere martxan jarri dituzte multimedia

materialak sortzeko proiektuak, eta europa mailan Minerva programa abian dago baita ere.

5. Eduki hezitzaile digitalen garapena “Internet Eskolan” planaren barnean

Hezkuntza eta Zientzia Ministerioko <<Centro Nacional de Información y Comunicación

Educativa (CNICE)>> deiturikoak aurrera eraman ditu eduki hezitzaile digitalen produkziora

bideratutako ekintzak, zeintzuk hasieratik irekiak, egokigarriak, modularrak eta malguak

izateagatik nagusitu diren. Honek <<Internet en la Escuela>> planaren markoan hezkuntza

administrazio ezberdinen eskuetatik eginiko kolaborazio ekintzen pautak markatu ditu.

Plan hau, erreflexiorako, berrikuntzarako eta esperimentaziorako espazio bat

bermatzen duena, haur eta lehen hezkuntzara zuzendu da batik bat. Duten

espezifikotasunagatik eta dibertsitateagatik, bi proiektu hauek nabarmentzen dira,

zeintzutatik bat hezkuntza behar berezietara zuzenduta dagoen (Proyecto Aprender) eta

besteak ordea, komunikabideen integrazio kurrikularra bermatzen du (Mekos).

Printzipio gisa lan kolaboratiboa hartuz, adituen hiru profil ezarri dira (edukiak,

produkzio grafikoa eta audiobisuala eta garapen teknikoa) esparru konkretu bakoitzean

aplikatutako IKTekin esperientzia duten koordinatzaile batek zuzenduak. Horrela, hamalau

lantalde abian jarri ziren.

Produzitutako edukiak Creative Commons baimen pean banatzen dira, zeinak zabaltze

askea ahalbidetzen duen.

CNICEk proposatutako edukiak (Palladium, EduSport) zein <<Internet en la Escuela>>

programaren bitartez hezkuntza administrazioek burututako kolaboraziotik sortutakoak,

beren webguneetan sartuko dituzte material eraldagarriak eta garapenerako dokumentu

estrategikoak.

<<Internet en la Escuela>> planak instituzio ezberdinen kolaborazioa ahalbidetzen zuen

bide irekia ezarri zuen. Era berean, formakuntza ekintzak aurrera eraman dira SIDAR

Fundazioaren bitartez. Aholkularitza eta lan baterakorra ere mantentzen da ONCErekin

eta beste berri batzuei eman zaie hasiera; CESyA (Centro Español para el Subtitulado y la

Autodescripción) eta Real Patronato para la Discapacidad bezalako instituzioekin hain

zuzen ere. Beraz, <<Internet en la Escuela>> planak eduki hezitzaile digitalen produkziorako

lerro nagusiak ditu, formen, hauek finkatuko dituzten denboren eta erabileren inguruko

orientazioa emanaz heziketa ez unibertsitarioko ikaskuntza-irakaskuntza prozesuak

egunerokotasuneko errealitate gisa azalduz.

6. Lan eredu berriak: “Internet Ikasgelan” planaren osagarri diren edukiak

<<Internet en el Aula>> (2005-2008) planak hezkuntza esparruan inklusio digitalari

heltzen dio, lan kolaboratiboan oinarritzen diren produkzio prozesuen bitartez, zeintzuetan

eduki digital irekiak bitarteko eta jomuga diren. Kolaborazio bitartez egindako edukiek

askotariko agenteak inplikatzen dituzte: errepresentazio organuluak, erabaki komiteak,

komite teknikoak, talde koordinatzaileak, IKTen aplikazioan eta erabilerak adituak,

programatzaileak, garapenera dedikatuak, adikor eta intelektual aholkulariak.

<<Internet en el Aula>> planakorain arte Interneta zabaltzea bermatzeko dauden

helburuen hedatzea bilatzen du, eta baita elaborazio, difusio eta erabilerarekin zerikuasia

dutenak sustatzea ere. Prozesu hauetan ezinbestekoa suertatzen da <<objektu digital

hezitzailea>> (ODH) kontzeptua, bere izaera modularra, malgua eta irekia dela eta.

<<Internet en el Aula>> planaren kolaborazio prozesuek eta lan sistemek euren

atentzioa <<ikaskuntza objektuan>> (IO) jartzen dute.

7. Estandarren aplikazioa eduki hezitzaile digital irekien garapenerako

IKTen erabilera bermatzen duen ikaskuntza-irakaskuntza prozesuak gero eta

handiagoa den hezkuntza baliabide irekien (REA) eskari bat sustatzen du. ODHen gestio

eta garapena aurrera eramateko asmoarekin, estandar hezitzaile eta teknologikoen

aplikazioa bilatzen da.

Batetik, ODHen diseinu, garapen, administrazio, bilaketa, bisualizazio eta

berreskuratze prozesuak estandarizatzea bilatzen da. Hau, birrerabileran eta

interoperabilitatean zentratu delarik.

Bestetik, ODHen konbinaketa, paketatzea eta trasferentzia gestionatzen dituzten

prozesuetan jarri da ikusmira.

a. Garapen prozesuen estandarizaziorako, administraziorako, bilaketarako,

bisualizaziorako eta ODEren errekuperaziorako proiektuak

Momentu hontara arte gehien garatu izan diren prozesuak dira. Heziketa eta

Zientzia Ministerioaz gain, Industriakoa, Turismoa eta Komertziokoa eta SC36-Tecnologías

de la Información para el Aprendizaje-ren barrenean dauden komunitate autonomoek

eramaten dute aurrera.

Proposamena ondorengoa izan da; learning object metadata (LOM), Learning

Technology Standars Committee (LTSC) estandarra. Horrela, hartzailea izango den

programa instituzionalen eta komunitate hezitzailearen behar espezifikoak begiestea eta

asetzea bilatzen da.

b. Konbinaketa, EMPAQUETAMIENTO eta ODE trasferentziarako

prozesuen estandarizaziorako proiektuak

Administrazio berdinek parte hartzen dute, AENOR izan ezezik, baina horretaz

gain, askoz ere garapen txikiagoa dute. Izan ere, jatorrizko estandar bat txertatzea

erabaki da eta ez berri baten diseinua lantzea. Prozesu horiek Global Learning Consortium-

eko eta bere SCORM bertsioko IMS estandarrak erabiliz egingo dira.

OBJEKTU DIGITAL HEZITZAILEA (ODH)

DEFINIZIOA, ARKITEKTURA, AGREGAZIO MAILAK ETA TIPOLOGIA

1. Sarrera Multimedia: bitartea eta gailua kontsideratuz, eduki digital hezitzaileak zerbitzura

dauden multimedia aukera guztiak aprobetxatu behar dituzte

Interakzioa: eduki digital hezitzaileei aplikatzen zaizkien ikaskuntza estrategiak

eta metodologiak bitartekari hauen izaera interaktiboak eta murgilkariak

eskaintzen dituen aukerak kontuan izan behar ditu zehaztutako helburu

pedagokioen erdiesterako.

Sarbidea: Sarbide irekia izan behar dute; hau da, edozein erabiltzaile izan behar

da sartzeko gai, baita hezkuntza behar bereziak dituzten pertsonak ere.

Malgutasuna: erabiltzaileek eduki digital hezitzaileak eraldatzeko eskubidea izan

behar dute, betiere ikuskapenarekin.

Modularitatea: Agregazio mailen arabera ezarritako organizazio modularra izan

behar dute.

Egokitzapena eta berrerabilpena: Xedeak eta funtzionalitatea konpartitzen

dituzten bitartean, ikaskuntza moduluak edo objektuak beste unitate didaktiko

batzuetan erabiliak izan daitezke.

Interoperabilitatea: eduki digital hezitzaileak aurkibideaz, eta kalitatezko

etiketatze eta katalogatze kriterio eraginkorrez hornituak egon behar dute.

Eramangarritasuna: paketatze eta trasferentzia sistema estandarrak jasan behar

dituzte, hauek konpartitzea posible izan dadin eta bermez eta funtzionalitate

totalaz integra daitezen.

2. Estandarrak

Estandarizazioarekin zerikusia duten prozesuak, ereduak eta ikerketak ondorengoak

dira:

Metadatos: LOM, DublinCore, etab.

Item digitalen kudeaketa: IMS, SCORM, etab.

Komunikazioa: lengoaia neutroak, sistema eragileaz at daudenak eta baita

erabiltzen ari den sofwareaz, XML, web Zerbitzuak, esaterako.

3. Objektu Digital Hezitzailea (ODH). Definizioa eta Arkitektura

Eduki hezitzaile digitalen ekoizpenak eredu gisa hartzen du “ikaskuntza objektua”, item

digitalen azpiegitura bezala ulertua, zeinak bere kabuz, funtzio didaktiko espezifiko bat

aurrera eramaten duen.

Objektu Digital Hezitzaile bat (ODH), Material Hezitzaile Digital bat (MHD) edota

Objektu Didaktiko Digital bat (ODD), guzti hauek LOM-ES v.1.0 aplikazio profilaren

arabera objektu digital bati erreferentzia egiteko baliozko adierak izanik, eduki hezitzaile

digital bat da, zeinaren amaierako helburua erabiltzailearen ikaskuntza den. Era berean,

beste objektu sinpleagoekin integratzen bada, multimedia material hezitzaile bat osatu

dezake.

Definizio hau emateko erabiltzen diren irizpideei dagokienez, objektuak irudikatzen

duen informazio motarekin loturik daude (bisuala, entzumenezkoa, sinbolikoa, etab.)

eta/edo hezkuntza proiektu jakin batean duen funtzionalitatearekin. Beraz, objektu

hezitzaileen antolaketak eta sailkapenak Handitzen doan Hierarkia Modularreko

arkitektura bati jarraitzen dio. Modelo honetan agregazio maila bakoitza besteekiko

independentea da, berezko esanahia du eta zeregin jakin bat betetzen du. Hala ere,

independentzia hori erlatiboa da; izan ere, ODH ezberdinen konbinaketak, osagai horien

batuketa egitean lortzen diren esanahi eta funtzio ezberdinak dituen entitate modular

(Objektuak) berriak sortzea ahalbidetzen du. Hierarkia handiago edota agregazio maila

altuago bateko ODH eraikiz.

4. Agregazio-maila eta tipologia

Gai honen inguruko idatzi ugaritan, edozein objektu digitalaren eta ikaskuntza objektu

baten arteko erlazio zuzena onartzen da. Estandar jakin batzuek eta estandarizazio

ekimen ugarik, beraz, edozein objektu digital Ikaskuntza Objektu bat dela esango dute,

bere etiketen artean erreferentzia hezigarriak dituen metadatu eskema estandar bat

jarraituz indexatua eta etiketatua dagoen heinean.

Agregazio-maila eta asoziatutako tipologia batzuk ezartzea ez legoke gaizki; horien

bitartez, hezkuntza sailera zuzendutako objektu digital batzuen karakterizazio didaktiko

inplizitua errazteko.

a. Agregazio-mailak eta tipologiak

Agregazio mailek ODH baten pikortatze estrukturala eta funtzionala definitzen

eta antolatzen dute. Pikortatze hau objektu motarekin eta estaldura

kurrikularrarekin ere erlazionatzen da eta beraz, hiru hauek izango dira agregazio-

maila zehaztean kontuan hartu beharreko hiru aldagarriak. Jarraian, 4 agregazio

mailak azaltzen dira, hiru aldagarri hauek oinarritzat hartuz:

1. Maila: Funtsezko Objektua (FO): media objektuak edo media objektu

integratuak (multimedia) hartzen ditu, eta baita informazioa

errepresentatzeko sistemak, aplikazio informatikoak eta/edo zerbitzuak.

Objektu mota honek ez du funtzionalitate esplizitu garbirik ezta estaldura

kurrikular espezifikorik.

2. Maila: Ikaskuntza Objektua (IO): Objektu baten egitura 1.mailako

objektu sorta batez osatzen da. Funtzio didaktiko esplizitua duen maila

txikiena izateagatik bereizten da (Heziketa edo Instrukzio Diseinua).

Ikaskuntza jarduera bat edo batzuk, eta horien ebaluazioa, izateaz gain,

batzuetan mapa kontzeptualak edo/eta aldez aurreko ezagutzak

ebaluatzeko sistemak ere izan ditzake. Hurbileko estaldura kurrikularrari

dagokionez, maila edo ziklo jakin bateko ezagutza multzo bat edo batzuk

biltzen ditu.

Goian aipatutako Heziketa edo Instrukzio Diseinuak, jarraian azaltzen diren,

erabiltzailearen ikaskuntza-ebaluaketa prozesuan inplikatutako elementuen analisia

eta definizioa eduki beharko lituzke:

i. Plangintza (aurretiko ezagutza beharrezkoa eta ikaskuntza irakaskuntza

baldintzak)

ii. Ikaskuntza helburu orokorrak eta espezifikoak

iii. Zuzenean edo zeharka eraikiko diren konpetentzia orokorrak

iv. Ikaskuntza Objektiboen arabera, sortuko diren ezagutza motak

(adierazlea, prozedimentala, baldintzazkoa, etab.)

v. Ezagutza eta ikaskuntza bereganatzeko prozesuan inplikatzen diren

prozesu kognitiboak (antzematea, oroitzea, aplikatzea, kritikotasuna, etab.)

vi. Erabili diren ikaskuntza metodoak

vii. Erabili diren ebaluaketa metodoak

viii. Ezarritako ebaluaketa irizpideak

3. Maila: Sekuentzia Didaktikoa (SD): nagusiki, honen estruktura 2.mailako

objektu digitalen multzo jakin batek osatzen du eta, ezohizkoa den arren,

batzuetan 1.mailakoak. Funtzional aspektuari erreparatuz, berau osatzen

duten 2.mailako objektuek inplizituki zeramaten ikaskuntza/ebaluazio

jardueraz hornitua dago; hala nola, mapa kontzeptualez. Aukeran, nabigazio

mapa edota 2.mailako objektuen edukiontzi den eskenatoki bat izan ditzake,

zeinak 1.mailako objektu digital baten ezohizko inklusioa suposatzen duen.

Estaldura kurrikular hurbildua, kurtso eta ziklo jakin bateko ezagutza

azpisail bat da.

4.maila: Formakuntza Programa (FP): pikortatze maila altuena da. Kurtso

ezberdinen multzo bat, hezkuntza baliabide bakarrean uztarturik azaltzen

zaiguna, heziketa maila jakin bateko (edozein ziklo eta kurtso) ezagutza

esparru bat erabat estaltzen duen titulua jasotzeko.

b. ODH tipologiak

Jarraian, aurretik aipatutako arkitektura eredu modularrari jarraituz, bertan

ezarritako lau agregazio mailetan oinarritzen den ODH tipifikazio sistema azaltzen da:

1.Maila. Funtsezko Objektua (FO): agregazio maila baxuenean ondorengo

taldeak sartzen dira eta hauei dagozkien ODH motak:

o Media:

Argazkigintza

Ilustrazioa

Bideoa

Animazioa

Musika

Soinu efektua

Lokuzioa

Konposatutako audioa

Narrazio testua

Hipertestua

Grafismoa

Integratutako media

o Informazio eta/edo ezagutza errepresentazio sistema:

Data baseak

Taula

Grafikoa

Mapa kontzeptuala

Nabigazio mapa

Multimedia azalpena

Tutoriala

Hiztegi digitala

Entziklopedia digitala

Argitarapen digital periodikoa

Web/portal tematikoa edo korporatiboa

Wiki

Weblog

o Aplikazio informatikoa:

Multimedia sorrera/eraldatze erraminta

Web sorrera/eraldatze erraminta

Ofimatika tresna

Programazio tresna

Informazio/ezagutza analisi/antolakuntza tresna

Prozesu/prozedura laguntzeko erraminta

Ikaskuntza/lan indibidual/kooperatibo/kolaboratibo kudeaketa

erraminta

o Zerbitzua:

Multimedia sorrera/eraldatze zerbitzua

Web sorrera/eraldatze zerbitzua

Ofimatika zerbitzua

Programazio zerbitzua

Informazio/ezagutza analisi/antolakuntza zerbitzua

Prozesu/prozedura laguntzeko zerbitzua

Ikaskuntza/lan indibidual/kooperatibo/kolaboratibo kudeaketa

zerbitzua

2.-4.Mailak. (IO),(SD),(FP): ondoren azaldutako taldea sartzen da eta honi

dagozkion ODH motak. Hau horrela izanik, agregazio maila 2, 3 edo 4 duten

objektu digitalek tipologia berdina partekatzen dute; izan ere, denak Diseinu

didaktiko Instruktiboaren inklusio printzipioan koinziditzen dute:

o Eduki didaktikoa:

Zuzendutako irakurketak

Saio magistrala

Testu-irudi komentarioa

Eztabaida jarduera

Aktibitate edo problema itxia

Kontextualizaturiko kasua

Problema irekia

Ikaskuntza eszenatoki erreala edo birtuala

Joko didaktikoa

Webquest

Esperimentua

Simulazioa

Proiektu erreala

Galdeketa

Azterketa

Autoebaluazioa

5. Metainformazio erlazionatua

Item Digitalen arkitekturaz eta tipologiaz aritu garenean, metainformazioa ere aipatu

dugu. Proposatutako ereduak, Objektu Digitalen sailkapen eta kudeaketa sistema

eraikitzeaz gain, sistema hori LOM-ES v.1.0 aplikazio profilarekin eraginkorra izatea ere

bermatzen da.

Jarraian, taula labur bat eskaintzen da, non agregazio maila ezberdinak ODH taldeekin

eta motekin erlazionatzeaz gain, horien hurbileko estaldura kurrikularra azaltzen diren:

AGREGAZIO MAILAK, ODH MOTAK ETA ESTALDURA KURRIKULARRA

ERLAZIONATZEN DITUEN TAULA

Agregazio

maila

ODH motak Hurbileko

estaldura

kurrikularra

1.Funtsezko

Objektua (FO)

Media:

o Argazkigintza

o Ilustrazioa

o Bideoa

o Animazioa

o Musika

o Soinu efektua

o Lokuzioa

o Konposatutako audioa

o Narrazio testua

o Hipertestua

o Grafismoa

o Integratutako media

Informazio eta/edo ezagutza

errepresentazio sistema:

o Data baseak

o Taula

o Grafikoa

o Mapa kontzeptuala

o Nabigazio mapa

o Multimedia azalpena

o Tutoriala

o Hiztegi digitala

o Entziklopedia digitala

o Argitarapen digital periodikoa

o Web/portal tematikoa edo

korporatiboa

o Wiki

o Weblog

Adituak edota

dokumentalistak

definitzen duena. Ez da

estaldura kurrikular

maila minimorik eskatzen.

Aplikazio informatikoa:

o Multimedia sorrera/eraldatze

erraminta

o Web sorrera/eraldatze

erraminta

o Ofimatika tresna

o Programazio tresna

o Informazio/ezagutza

analisi/antolakuntza tresna

o Prozesu/prozedura laguntzeko

erraminta

o Ikaskuntza/lan

indibidual/kooperatibo/kolabor

atibo kudeaketa erraminta

Zerbitzua:

o Multimedia sorrera/eraldatze

zerbitzua

o Web sorrera/eraldatze

zerbitzua

o Ofimatika zerbitzua

o Programazio zerbitzua

o Informazio/ezagutza

analisi/antolakuntza zerbitzua

o Prozesu/prozedura laguntzeko

zerbitzua

o Ikaskuntza/lan

indibidual/kooperatibo/kolabor

atibo kudeaketa zerbitzua

2.Ikaskuntza

Objektua (IO)

Eduki didaktikoa:

o Zuzendutako irakurketak

o Saio magistrala

o Testu-irudi komentarioa

o Eztabaida jarduera

o Aktibitate edo problema itxia

o Kontextualizaturiko kasua

o Problema irekia

o Ikaskuntza eszenatoki erreala

edo birtuala

o Joko didaktikoa

o Webquest

o Esperimentua

o Simulazioa

o Proiektu erreala

o Galdeketa

o Azterketa

o Autoebaluazioa

Ziklo edo maila jakin

batekoa.

Ezagutza bloke zatia(k)

edo ezagutza bloke osoa(k).

3.Sekuentzia

Didaktikoa

(SD)

Ziklo edo maila jakin

batekoa.

Ezagutza Subsaila oso bat.

4.Formakuntza

Programa (FP)

Hezkuntza maila jakin

batekoa (ziklo eta kurtso

guztiak jasotzen ditu).

Ezagutza Saila oso bat.

5.2 ELEMENTU HIZTEGIA

“BALIABIDE HEZITZAILE MOTA”

1. Agregazio-maila 1 duten objektuen tipologia

2. Agregazio-maila 2 edo gehiago duten objektuen tipologia. Ikaskuntza

metodoen eta aktibitateen arteko erlazioak

Ondorengo taulan zehazten dira erabilgarriak suertatu daitezken ikaskuntza jarduera

tipikoak:

IKASKUNTZA METODOA IKASKUNTZA JARDUERAK

Tradizional/Espositiboa

Irakurketa gidatuak (testu edo

hipertestu formatuan) Saio magistrala Testu-irudi baten komentarioa Eztabaida jarduera Aktibitate edo problema itxia

Ikaskuntza Aktiborako Metodoak: irakaskuntza tradizionalaren aurrean, metodo alternatiboak;

berritzaile izendatuak. Ikaskuntzaren printzipio eta kontzepzio hauetan oinarritzen direlako

nagusitzen dira: ikaskuntza ubikatua eta esperientzian oinarritua, ikaskuntza auto-gidatua eta

ikaskuntzaren kontzepzio konstruktibo eta aktiboa.

IKASKUNTZA METODOA IKASKUNTZA JARDUERAK

Kasuetan oinarritua Kasu kontestualizatua

Problemetan oinarritua Problema irekia, Joku didaktikoa, Webquest

Objektuetan oinarritutako eszenatokia Ikaskuntza eszenatoki erreal edo birtuala

Kokatutako Ekintza Simulatu bidez Simulazioa, esperimentua

Proiektuetan oinarritua Proiektu erreala

Kolaboratiboa Jarduera ezberdinetara aplikagarria

Ikerketa-Ekintza Jarduera ezberdinetara aplikagarria

3. Jatorrizko LOM hiztegi konparaketa analisia

Jatorrizko LOM baloreak: aktibitatea, simulazioa, galdeketa, diagrama, figura,

grafikoa, aurkibidea, diapositiba, taula, narrazio testua, azterketa, esperimentua, problema

baten planteamendua, autoebaluazioa, konferentzia.

4. 5.2 Elementurako proposatu den hiztegi finala

Azkenik, ondorengo hiztegi definitiboa proposatzen da, agregazio mailen arabera

sailkatua:

AGREGAZIO MAILEN ETA ODH MOTEN ARTEKO ERLAZIOAK

Agregazio maila ODH mota

1.

Media:

o Argazkigintza

o Ilustrazioa

o Bideoa

o Animazioa

o Musika

o Soinu efektua

o Lokuzioa

o Konposatutako audioa

o Narrazio testua

o Hipertestua

o Grafismoa

o Integratutako media

Informazio eta/edo ezagutza errepresentazio sistema:

o Data baseak

o Taula

o Grafikoa

o Mapa kontzeptuala

o Nabigazio mapa

o Multimedia azalpena

o Tutoriala

o Hiztegi digitala

o Entziklopedia digitala

o Argitarapen digital periodikoa

o Web/portal tematikoa edo korporatiboa

o Wiki

o Weblog


o Multimedia sorrera/eraldatze erraminta

o Web sorrera/eraldatze erraminta

o Ofimatika tresna

o Programazio tresna

o Informazio/ezagutza analisi/antolakuntza tresna

o Prozesu/prozedura laguntzeko erraminta

o Ikaskuntza/lan indibidual/kooperatibo/kolaboratibo kudeaketa erraminta

Zerbitzua:

o Multimedia sorrera/eraldatze zerbitzua

o Web sorrera/eraldatze zerbitzua

o Ofimatika zerbitzua

o Programazio zerbitzua

o Informazio/ezagutza analisi/antolakuntza zerbitzua

o Prozesu/prozedura laguntzeko zerbitzua

o Ikaskuntza/lan indibidual/kooperatibo/kolaboratibo kudeaketa zerbitzua

2-4 Eduki didaktikoa:

o Zuzendutako irakurketak

o Saio magistrala

o Testu-irudi komentarioa

o Eztabaida jarduera

o Aktibitate edo problema itxia

o Kontextualizaturiko kasua

o Problema irekia

o Ikaskuntza eszenatoki erreala edo birtuala

o Joko didaktikoa

o Webquest

o Esperimentua

o Simulazioa

o Proiektu erreala

o Galdeketa

o Azterketa

o Autoebaluazioa

5. 5.2 Elementuaren hiztegiaren baloreen definizio orokorra

Media:

o Argazkia: momentu espazio-tenporal jakin bateko errealitatearen isla duena imajina

o Ilustrazioa: marrazki eta grafia bitartez, errealitatearen interpretazioa jasotzen duen imajina

o Bideoa: errealitatea denbora-tarte espazio-tenporal batean kaptatzen duen imajina

o Animazioa: mugimendua duten marrazki eta grafia bitartez, errealitatearen interpretazioa

jasotzen duen imajina

o Musika: modulazioa duten soinuen errepikapena

o Soinu efektua: natural zein artifizial soinu edo soinuen errepikapena, zeinak errealitatearen

aspektu konkretu edo abstraktu bat errepresentatzen edo interpretatzen duten

o Lokuzioa: ahozko lengoaia errepresentatzen duten soinu natural edo errealen errepikapena

o Konposatutako audioa: objektu musikalak, soinu efektuak edo/eta lokuzioak dituzten soinuen

errepikapena

o Narrazio testua: enuntziatu bat edo parrafoetan antolatutako enuntziatu multzo bat formatu

bariazioekin edo horiek gabe

o Hipertestua: informazio nodoetan antolatutako testua, zeinetan enlaze bidez, batetik bestera

pasatzea ahalbidetzen den; nodo bakoitza osatzen duen informazioarekin duen erlazioaren arabera,

noski.

o Grafismoa: karaktereen esanahi literalaz gain, informazio gehiago emateko grafikoki jorratutako

karaktereen errepikapena

o Integratutako media: bikainki integratuak dauden eta unitate digital berri bat eratzen duten, mota

ezberdinetako bi media edo gehiagoren konbinaketaz osatutako ODH bat.

Informazio eta/edo ezagutza errepresentazio sistema:

o Data baseak: kontestu berdinarekin erlazioa gordetzen duten datu mota ezberdinen osaketa. Datu

hauek baliabide informatiko espezifiko baten bitartez, modu automatikoan sailkatuta agertzen

dira; ondoren kontestu ezberdinetan erabiliak izateko.

o Taula: elkarren artean erlazionaturiko, edo orden suzesiboa gordetzen duten elementuen lista edo

katalogoa, zeina ezagutzaren errepresentazio logikoen irizpideekin bat sailkatzen den.

o Grafikoa: sailkatutako datuen analisi batetik banatu daitekeen informazio kualitatiboaren eta

kuantitatiboaren errepresentazio bisuala

o Mapa kontzeptuala:edukien asoziazioan, interekintzan, diskriminazioan, deskripzioan eta adibideak

jartzean, eta/edo bisualizazio botere handiko prozesuetan oinarrituta dagoen ezagutzaren

errepresentazio grafikoa

o Nabigazio mapa: Objektu Digital baten nabigazio estrukturaren errepresentazio eskematikoa da,

non informazio nodo esanguratsuenak, ikaskuntza eszenatoki edo/eta jarduerak, ebaluazioa, etab.

eta horien artean dauden intererlazioak erakusten diren

o Multimedia azalpena: informazioa/ezagutza azaltzeko erabiltzen den presentazio dinamiko sistema,

informazio bide edo kanal ezberdinak denbora berean eta modu osagarrian erabiltzen dituena

o Tutoriala: Informazioaren/ezagutzaren errepresentazio eskematikoa eta sailkatua. Xedea ikaslea

disziplina edo ikasgai zientifiko-profesionalarekin zerikusia duten prozesuez edo/eta prozeduretaz

orientatzea da

o Hiztegi digitala: kontsultarako materiala da, zeinetan, hizkuntza bateko edo gehiagoetako, materia

edo zientzia jakin bateko hitzak modu ordenatuan jasotzen eta azaltzen diren formatu digitalean,

esklusiboki testualak edota multimedia izan daitezkelarik.

o Entziklopedia digitala: kontsultarako materiala da, zientzia eta arte ezberdinetako eduki

multitematikoak jasotzen dituena; hitzak, terminoak, gaiak, alfabetikoki sailkatutako artikuluak

formatu digitalean, hain zuzen ere; horiek esklusiboki testualak edota multimedia izan

daitezkelarik.

o Argitarapen digital periodikoa: web edo dokumentu digital bat da; giza esparruan kokatzen diren

eduki mota guztiak jasotzen ditu, zeintzuk artikuluen erakusketan oinarrituak dauden. Denbora-

tarte jakin bat errespetatuz publikatzen da.

o Web/portal tematikoa edo korporatiboa: sarbidea esteka hipermedialen bitartez ahalbidetzen

du(t)en dokumentu(ak), zeintzuk sare informatiko batean kokatuta dauden. Hezkuntza portalaren

kasuan, hezkuntza zentro espezifiko bati zuzenduak egon daitezke edo lurralde bateko hezkuntza

sistema guztiari orokortua, zentroari buruzko informazioa, zein edukiak eta zerbitzuak eskainiz.

o Wiki: kooperazioan oinarritzen den webgunea, gai konkretu baten inguruan informazioa emateko

edota eztabaida sortzeko helburua duena, eta gunearen mantenuaz arduratzen den ekipoaren zein

bertara sarbidea duten erabiltzaileen esku-hartze telematikoa ahalbidetzen duen, berauen iritzien

bitartez.

o Weblog: edo bitakora koadernoa, periodikoki eguneratzen den webgune bat da; autore bakar baten

edo batzuren testuak kronologikoki gordetzeko funtzioa betetzen duena. Egileak beti dauka

sortzen duena argitaratzeko eta beraz, besteekin konpartizeko askatasuna eta irakurleek beren

irudipenak utz ditzazkete, idazlearekin dialogoa hasiz.


o Multimedia sorrera/eraldatze erraminta:informazio kanal bat baino gehiago modu osagarrian eta

garai berdinean erabiliz, informazioa eraikitzeko eta eraldatzeko aukera ematen duen eta autorea

duen baliabide informatikoa

o Web sorrera/eraldatze erraminta: sare informatiko batean egongo diren dokumentuak sortzea eta

mantentzea ahalbidetzen duen tresna informatikoa da, sare horretara sartu ahal izateko, esteka

hipermedialak erabiltzen dira bitartekari gisa

o Ofimatika tresna: presentazioen, kalkulu orrien, data baseen, eta testuen eraikuntza, eraldatzea,

analisia eta presentazioa ahalbidetzen duen tresna informatikoa

o Programazio tresna: existitzen diren hizkuntza ezberdinetan, ordenagailu batek aurrera eramango

dituen instrukzio kode bat sortzea ahalbidetzen duen erraminta informatikoa

o Informazio/ezagutza analisi/antolakuntza tresna: mapa kontzeptualen, eskemen eta orokorrean,

informazioaren eta ezagutzaren egituraketa eta ulermena errazten duten baliabide guztien

elaborazio prozesuan erabiltzen den eta, izaera guztiz instrumentala duen, tresna informatikoa da

o Prozesu/prozedura laguntzeko erraminta: materia ezberdinetan (kalkulagailuak, analizatzaile

morfosintaktikoak, partitura sortzaileak, etab.), ekintza zehatzen edo prozeduren eraikuntza

prozesuan lagungarri gisa erabiltzen den tresna informatikoa

o Ikaskuntza/lan indibidual/kooperatibo/kolaboratibo kudeaketa erraminta: lan (indibiduala zein

taldekoa) edota hezkuntza plataformen, zabalduta dauden komunitateetan ezarri daitezkeen

ingurune birtualen, kudeaketa administratiborako plataformen, ikaskuntzara edo/eta, kontestu

ezberdinetan, erabiltzaileen lanetara zuzenduta dauden plataforma konplexuen eraikitze-,

kudeatze-, eta mantenu-prozesuetaz arduratzen den tresna informatikoa

Zerbitzua:

o Multimedia sorrera/eraldatze zerbitzua: informazio kanal bat (media) baino gehiago modu

osagarrian eta garai berdinean erabiliz, informazioa eraikitzeko eta eraldatzeko zerbitzua

eskaintzen duen web sistema

o Web sorrera/eraldatze zerbitzua: sare informatiko batean egongo diren dokumentuak sortzeko eta

mantentzeko zerbitzua eskaintzen duen web sistema. Sare horretara sartu ahal izateko, esteka

hipermedialak erabiltzen dira bitartekari gisa

o Ofimatika zerbitzua: presentazioen, kalkulu orrien, data baseen, eta testuen eraikuntza,

eraldatzea, analisia eta presentazioa ahalbidetzen duten zerbitzuak eskaintzen dituen web sistema

o Programazio zerbitzua: existitzen diren hizkuntza ezberdinetan, ordenagailu batek aurrera

eramango dituen instrukzio kode bat sortzeko zerbitzua eskaintzen duen web sistema

o Informazio/ezagutza analisi/antolakuntza zerbitzua: mapa kontzeptualen, eskemen eta orokorrean,

informazioaren eta ezagutzaren egituraketa eta ulermena errazten duten baliabide guztien

elaborazio prozesua aurrera eramateko zerbitzua eskaintzen duen web sistema

o Prozesu/prozedura laguntzeko zerbitzua: materia ezberdinetan (kalkulagailuak, analizatzaile

morfosintaktikoak, partitura sortzaileak, etab.), ekintza zehatzak edo prozedurak egitea

ahalbidetzen duen zerbitzua eskaintzen duen web sistema

o Ikaskuntza/lan indibidual/kooperatibo/kolaboratibo kudeaketa zerbitzua: lan (indibiduala zein

taldekoa) edota hezkuntza plataformen, zabalduta dauden komunitateetan ezarri daitezkeen

ingurune birtualen, kudeaketa administratiborako plataformen, ikaskuntzara edo/eta, kontestu

ezberdinetan, erabiltzaileen lanetara zuzenduta dauden plataforma konplexuen eraikitze-,

kudeatze-, eta mantenu-prozesuak ahalbidetzen dituen zerbitzua eskaintzen duen web sistema

Eduki didaktikoa:

o Irakurketa gidatuak: ikasleari ezagutza disziplina baten inguruko dokumentazio estrukturatua eta

sailkatua eskaintzen zaion objektua da

o Saio magistrala: informazio kanal ezberdinak erabiliz, ikaslegoari garrantzia duten eta

maisu/maistrak modu sailkatuan jaso eta elaboratu dituen ezagutza teorikoak edo praktikoak

eskaintzen diren objektua

o Testu-irudi komentarioa: Testu edo imajin baten ulermenean, edukien eta formaren analisian, eta

aspektu esanguratsuenen laburpenean zentratzen diren ikaskuntza jarduerak eskaintzen dituen

objektua

o Eztabaida jarduera: Ikaskuntza jardueraren helburua esparru disziplinar baten barnean ezagutza

jasotzeaz gain, konpetentzia orokor indibidualen eta taldekoen bereganatzea ere bermatzen duen

objektu digitala

o Aktibitate edo problema itxia: Ikaskuntza jarduera, ezagunak diren datuetatik abiatuz, emaitza

bakarreko problema konkretu bat ebaztean oinarritzen den objektu digitala

o Kontextualizaturiko kasua: Ikaskuntza jarduera, ezagunak diren datuetatik abiatuz eta ematen den

kontestua kontuan harturik, emaitza bakarreko problema konkretu bat ebaztean oinarritzen den

objektu digitala

o Problema irekia: ikaskuntza jarduera, hainbat emaitza onartzen dituen, eta apenas zehaztasunik ez

duen problema anbiguo baten planteamenduan oinarritzen den objektu digitala

o Ikaskuntza eszenatoki erreala edo birtuala: proposatzen den problema itxia izaten da normalean,

baina, honi kontestualizazio maila altuak gehitzen zaizkio eta beraz, kontzeptu hau, ikaskuntza

jarduera beste mota bateko eduki didaktikoetan oinarritzen den objektu digital gisa definitzen da

o Joko didaktikoa: funtsean, prozeduren, konpetentzien eta jarreren bereganatzera zuzenduta

dagoen ikaskuntza jarduera den arren, kontzeptuak ere eskura daitezke. Hau horrela izanik, osagai

ludiko esanguratsua duen jarduera bermatzen duen objektu digitala da hau

o Webquest: erabilitako baliabide gehienak web orrialdeetatik jasoak izanik, bilaketa prozesu gidatu

batean oinarritzen den ikaskuntza jarduera bultzatzen duen objektu digitala

o Esperimentua: ikaskuntza jarduera, ikasleak fenomeno jakin baten inguruan egin dituen hipotesiak

egiaztatzea (bere kausa diren aldagaien manipulazio prozesu baten bitartez, adib.) deneko objektu

digitala.

o Simulazioa: ikaskuntza eszenatoki erreal edo birtual objektuarekin antzekotasuna partekatzen

duen tresna da, baina kasu honetan, ikaskuntza jardueraren eszenatokia beti da birtuala.

o Proiektu erreala: simulazio objektuaren simila den arren, tresna honek bermatzen duen ikaskuntza

jardueraren kontestua beti da erreala.

o Galdeketa: disziplina esparru konkretu bati buruzko ezagutzak eta/edo jarrerak, modu

organizatuan jasotzeko helburua duen objektua da, zein galdera sorta batez osatua dagoen.

Objektu hauek aurretiko ezagutzak ebaluatzeko ere erabilgarriak izan daitezke.

o Azterketa: objektu hau, ondoren azaldutakoan datza; ikasleari proposatutako jarduera ezberdinak

(galdera zehatzak, test hautapena, garapen teorikoak, problemen ebazpena, etab.) direla medio,

honek jaso duen ezagutza-maila (deklaraziozkoa, prozedimentala, baldintzatua edo/eta

metakognitiboa) eta baita konpetentzia orokorrak (indibidualak, akademikoak edo/eta talde

lanetakoak) ebaluatzen dira. Ikaskuntza prozesuan erabili diren jarduerekin koherentzia gordetzen

duten aktibitateak izan behar dute azterketan jarritakoek.

o Autoebaluazioa: jarduera mota ezberdinen bitartez (galdera zehatzak, test hautapena, garapen

teorikoak, problemen ebazpena, etab.), ikasleari esleitzen zaio, jaso dituen ezagutzak, eta ondorioz,

bere ikaskuntza prozesua, ebaluatzea objektu honetan. Honek, prozesuari buruzko erabaki

zuzenagoak hartzeko gaitasuna emango dio. Ikaskuntza prozesuan erabili diren jarduerekin

koherentzia gordetzen duten aktibitateak izan behar dute autoebaluazioa burutzeko erabiltzen

direnek.

5.12 ELEMENTUAREN HIZTEGIA

“PROZESU KOGNITIBOA”

1. LOMFR aplikazio-profilaren tradukzioa

Motibatzea

Ikastea

Kolaboratzea

Komunikatzea

Zuzentzea

Kooperatzea

Sortzea

Elkartrukatzea

Behatzea

Sailkatzea

Produzitzea

Publikatzea

Ikertzea, bilatzea

AutoFormatzea

Praktikatzea

Dokumentatzea

Formatzea

Simulatzea

Ebaluatzea

2. LOMFR hiztegi traduzituaren analisia

Goiko termino bakoitzaren analisia eta birpasoa egitea komenigarria da, hauen

erderazko esanahi errealarekin bat datozen frogatzeko. Honexegatik, “Ikastea” terminoa

ezabatzen da; izan ere, VOCABULARIO honetan deskribatzen diren

prozesu/zeregin/jarduera kognitiboek duten maila kontzeptual altuagoa duen prozesua

baita. Izan ere, 2.agregazio-mailatik gorako objektu guztien helburu nagusia ikaslearen

ikaskuntza izango da. Norbanako batek “hautemateko” gaitasuna izan dezan, aurretiko

ikaskuntza prozesu bat egon behar da ezinbestean. Arrazoi berdinengatik kontuan hartzen

ez diren beste termino batzuk ondorengoak dira: zuzentzea, elkartrukatzea, publikatzea,

formatzea eta dokumentatzea.

Bestalde, geratu diren baloreetan prozesu kognitiboen ondorengo baloreak azaltzen

direla frogatzen da:

Hau kontuan izanik, ondorengo prozesu deribatuak gehitzea adosten da:

hautematea, oroitzea, erlazionatzea, aplikatzea, ulertzea, epaitzea, analizatzea,

baloratzea, azaltzea eta sintetizatzea.

3. Ikaskuntza metodoen eta prozesu kognitiboen arteko erlazioak

Jarraian, VOCABULARIOAren errebisioa egiten da balore horietan, ondorengo

metodo didaktiko ereduetatik (ikaskuntza) eratorriak diren Prozesu Kognitibo Motak

kontuan hartuak izan daitezen baita ere:

Metodo didaktikoa: EXPOSITIVO, kasuetan, problemetan, proiektuetan oinarritua,

kolaboratzailea, ikerketa-ekintza, simulazioa.

Ikaskuntza jarduera ezberdinen diseinua oinarritzen den paradigma eta eredua. Hautatutako ikaskuntza

metodoak prozesu kognitibo motak ezartzen ditu, eta baita bermatu beharreko aktibitate induzituak. Hau,

erabili behar den ikaskuntza jarduera mota definitzeko lagungarria suertatzen da, eta baita ebaluazio

metodo eta baliabide egokienak erabakitzeko ere.

Zeregin hau errazteko helburua jarraituz, ondorengo taula hau garatzen da. Bertan,

ikaslearengan gehiago bermatu beharreko prozesu kognitibo-motore (zeregin induzituak)

Prosesuak: hautematea, oroimena, ezarpena, kritikotasuna, sormena.

Ikaskuntza-ebaluazio eta ezagutzaren barnerapen prozesuetan parte hartzen duten prozesu kognitibo motak dira.

motak zeintzuk diren deskribatzen da; betiere, Metodo Didaktikoaren arabera eta beraz, ikaskuntza diseinu instrukzionalaren oinarri diren paradigma eta eredua.

IKASKUNTZA METODOA PROZESU KOGNITIBOAK

Tradizional/Espositiboa Definitzea, deskribatzea, binakatzea, etiketatzea, bilatzea eta identifikatzea.

Ikaskuntza Aktiborako Metodoak: irakaskuntza tradizionalaren aurrean, metodo alternatiboak; berritzaile izendatuak.

Ikaskuntzaren printzipio eta kontzepzio hauetan oinarritzen direlako nagusitzen dira: ikaskuntza ubikatua eta

esperientzian oinarritua, ikaskuntza auto-gidatua eta ikaskuntzaren kontzepzio konstruktibo eta aktiboa.

Guzti hauekiko COMUNenak diren prozesu kognitiboak: praktikatzea, frogatzea, erreflexionatzea, auto-organizatzea,

auto-ebaluatzea eta konpontzea.

Kasuetan Oinarritua Identifikatzea, analizatzea, laburtzea, egiaztatzea, ebaluatzea, ezberdintzea,

erlazionatzea, integratzea, eztabaidatzea, planifikatzea, konpontzea,

kolaboratzea, erreflexionatzea, orokortzea eta autoebaluatzea.

Problemetan Oinarritua Ikertzea, bilatzea, egiaztatzea, ulertzea, eztabaidatzea, kolaboratzea,

diseinatzea, planifikatzea, auto-organizatzea, integratzea, aplikatzea,

konpontzea eta autoebaluatzea.

Helburuetan Oinarritutako

eszenatokia

Analizatzea, kolaboratzea, EXPONER, azaltzea, erabakitzea, diseinatzea,

kudeatzea, kontrolatzea eta autoebaluatzea.

Proiektuetan Oinarritua Behatzea, esploratzea, analizatzea, kolaboratzea, motibatzea, auto-

organizatzea, diseinatzea, simulatzea, sortzea eta produzitzea.

Kolaboratzailea Behatzea, eztabaidatzea, analizatzea, konpartitzea, kolaboratzea,

komunikatzea eta produzitzea.

Ikerketa-Ekintza Analizatzea, sintetizatzea, ikertzea, praktikatzea, sortzea, berritzea eta

produzitzea.

Simulazio Ekintza Behatzea, erabakitzea, praktikatzea, konpontzea, autoebaluatzea eta

sintetizatzea.

Amaitzeko, 2 eta 3 puntuetan eginiko analisiaren sintesi gisa:

PROZESU KOGNITIBOA:

Analizatzea, aplikatzea, auto-organizatzea, kolaboratzea, konpartitzea, ulertzea, egiaztatzea, komunikatzea,

kontrolatzea, kooperatzea, sortzea, erabakitzea, definitzea, deskribatzea, ezberdintzea, eztabaidatzea,

diseinatzea, ebaluatzea, esplikatzea, orokortzea, berritzea, ikertzea, epaitzea, motibatzea, behatzea,

organizatzea, planifikatzea, praktikatzea, ekoiztea, hautematea, oroitzea, erreflexionatzea, erlazionatzea,

simulatzea, sintetizatzea, konpontzea, baloratzea.

4. ETB hiztegiaren analisia

Aurrera eramandako analisiaren ondorioz, ondorengo prozesu edo jarduerak gehitu

behar dira:

Kontestualizatzea

Errepresentatzea

REDACTAR

Lehian aritzea

5. 5.12 Elementurako proposatutako hiztegi finala

Prozesu batzuk sinonimoen ordez aldatu dira:

auto-organizatzea -> norberaren organizatzea

ezberdintzea -> konparatzea

orokortzea -> extrapolatzea

konpontzea -> RESOLVER

Ondoren zehazten dena izango litzake aurrean ikusi dugun garapen prozesuaren

emaitzetatik ondorioztatutako behin-betiko VOCABULARIO:

i. analizatzea

ii. aplikatzea

iii. kolaboratzea

iv. konparatzea

v. konpartitzea

vi. lehiatzea

vii. ulertzea

viii. egiaztatzea

ix. komunikatzea

x. kontestualizatzea

xi. kontrolatzea

xii. Kooperatzea

xiii. Sortzea

xiv. Erabakitzea

xv. Definitzea

xvi. Deskribatzea

xvii. Eztabaidatzea

xviii. Diseinatzea

xix. Norbere burua

ebaluatzea

xx. Esplikatzea

xxi. Extrapolatzea

xxii. Berritzea

xxiii. Ikertzea

xxiv. Epaitzea

xxv. Motibatzea

xxvi. Behatzea

xxvii. Organizatzea

xxviii. Norbera

organizatzea

xxix. Planifikatzea

xxx. Praktikatzea

xxxi. Ekoiztea

xxxii. Hautematea

xxxiii. Oroitzea

xxxiv. REDACTAR

xxxv. Erreflexionatzea

xxxvi. Erlazionatzea

xxxvii. Errepresentatzea

xxxviii. RESOLVER

xxxix. Simulatzea

xl. Sintetizatzea

xli. Baloratzea

ESKUBIDEAK ETA DEBEKUAK EZARTZEN DITUZTEN LIZENTZIA BATZUK:

Copyright

©

Eskubide guztiak gordeta

“All Rights Reserved” i. Egiletza aitortu behar da

ii. Kopiatu ez

iii. Medioak: bat ere ez

iv. Osorik ez

v. Zatika ez vi. Lan eratorriak ez

Copyleft

Debekatzea debekatuta

“All Rights Reversed” i. Egiletza aitortu behar da

ii. Kopiatu bai, baldintza berdinetan

iii. Medioak: guztiak

iv. Osorik bai

v. Zatika bai

vi. Lan eratorriak bai

IKT Maila/Fasea: Irakasleek IKTen ezagutza, erabilera eta curriculumean integratzearen

inguruko maila desberdinak dituzte. Gaitasunen hetereogenetasun horri erantzuteko,

irakasleek izan ditzaketen IKT maila edo faseak sailkatu ditugu.

Hasierako maila:

Creative Commons

Eskubide batzuk gordeta

“Some rights reserved”

Beretasuna (“suidad”)

Egilea lanaren aita da, ez jabea

Jabetza publikoa

© Ustiapen eskubideak iraungita

Anti-copyright

© Jabetza intelektualaz paso egiten du

Programa estandarren erabilera eskolen prestaketa-lanerako laguntza moduan.

Programa multimediak eta arbel digitala edo arbel digital elkarreragilea erabiltzea

eskola magistraletan ikus-entzunezko laguntza moduan.

Tarteko maila:

Berariazko edukiak lantzeko programa itxiak eta irekiak erabiltzea.

Maila aurreratua:

Elkarlaneko lana errazteko programa eta ingurune teknologikoak erabiltzea,

proiektuen arabera eta taldeka, ikasgelan edo ikastetxean edo Internet bidez

ikastetxe desberdinen artean.

1. Tipologia: Ikasketa-objektua edo sekuentzia didaktikoa zein den zehazten du.

Ikasketa objektua:

Funtzionalki, berariazko funtzio didaktikoa duen maila baxuena da. Objektu honek

ikas-jarduera bat edo batzuk eta ebaluazio-irizpideak jasotzen ditu, bai eta, aukerako

moduan, mapa kontzeptualak edo aurretiazko ezagutzaren ebaluazio-sistemak ere. Gutxi

gorabeherako curriculum-estaldura ikasturte edo ziklo jakin baten ezagutza-bloke batekoa

edo hainbatekoa da.

Sekuentzia didaktikoa:

Nagusiki, ikasketa-objektuz osaturiko multzo jakin batek egituratzen du. Funtzionalki,

osagai gisa dituen ikasketa objektuetan jasotzen diren ikasketa/ebaluazio-jarduerak

hartzen ditu, bai eta kontzeptu-mapak ere. Aukerako moduan, nabigazio-mapa bat edo

ikasketa-objektu horiek dituen agertokia jaso ditzake. Gutxi gorabeherako curriculum-

estaldura ikasturte edo ziklo jakin baten ezagutzaren azpi-rola da.

2. Orientabide didaktikoa: Ikasketa-objektuaren hezkuntza-helburua, ikasleen

multzokatze-modalitatea eta HODaren formatu teknikoa adierazten du.

Ikasketa-objektuen sailkapena: Esplorazio, segimendu, sintesi eta ebaluazio jarduerak.

Multzokatzea: Banakakoa, binakakoa, talde txikia eta ikasgelako taldea.

Formatu teknikoa: Exekutagarria, konprimatua, flash-a, PDF-a, html-a, multimedia (bideoa,

audioa etab) eta beste batzuk.

ESKOLA 2.0 eta HOD-ak

Lau mailatan banatuta dago.

1. Maila: HOD-en aukeraketa arloen eta edukien arabera

OHDen aukeraketa jasotzen du Lehen Hezkuntzako 5.mailako alor eta maila baten

unitate didaktiko bakoitzerako.

2. Maila: Jarduera ereduak

Arloetan erabiltzeko ikas-prozesuekin lotutako IKT jarduera-ereduak ditu. IKTek

eskaintzen duten aukera aprobetxatuz, ikasleak arloaren kontzeptuak eta prozedurak

ikastera bultzatuko dituzten ikasketa-jarduerak diseinatzeko moduaren inguruan

laguntzen ditu irakasleak.

Jarduera-mota bakoitza labur deskribatzen da eta ikasketa jakin hori laguntzeko

aukera eskaintzen duten balizko teknologia edo IKT baliabideei egiten diete

erreferentzia. Horrela, teknologia bakoitzari lotutako fitxa batek definizio eta

erabileran sakondu eta adibide praktikoak eskaintzen ditu.

3. Maila: Eskuragarritasuna

Eskola 2.0 proiektuko adibideak eta curriculum-baliabide digitalak Eskola 2.0

proiektuak garatutako IKT segida didaktikoak eta hezkuntza-materialak eskuratzea,

ikasgeletan lantzeko.

4. Maila: Ikasleekin praktikan jarri

Ikasleekin lan egiteko ingurune espezifiko batean, hala nola LAMS izenekoan,

irakaskuntza-ikaskuntzako prozesuetan garatzeko orientazio didaktikoak ematen ditu.

Gidak HODak konbinatzeko (1.maila), irakaskuntza-ikaskuntzako jarduerak

planteatzeko (2.maila) eta eduki digitalen eta ikasgelan aplika daitezkeen baliabideen

proposamen pertsonalizatua sortzeko jarraibideak eskaintzen ditu.

Helburu nagusia irakasleei autonomia ematea da, segida didaktiko baten elementuak

unean-unean sortzen zaizkien premiak antolatu, prestatu eta egokitu ahal izateko.

Autonomiaz baliatuta, beste segida batzuek sortu ahal izango ditu, baita beste

hezitzaile edo aditu batzuk aldez aurretik landu dituzten baliabideak eta ideiak ahalik

eta gehien aprobetxatuz ere.

Gidaren barnean kasu praktikoak planteatzen dira eta tutorialak eskuratzeko atal

bat ere du. Tutorial horiek LAMSen segida didaktiko baten garapena praktikatzeko

behar diren zehaztapen tekniko eta funtzionalak biltzen dituzte.

Alfabetizazioaren ikaskuntzarako ekintza motak Haur eta Lehen Hezkuntzan

Alfabetizazioaren ikaskuntzarako ekintza moten zerrenda aurretiko estruktura

organizatu bat bezala eskaintzen da irakasleen gogoeta eraikitzeko alfabetizazioaren

ikaskuntza nola diseina zezaketen ekintza erakargarrien gainean eta horrela, ikaslek aurre

egin diezaioten irakurtzera eta idaztera.

Haur eta Lehen Hezkuntzako ikasleei zuzenduta dauden ekintza motak, ikasleen bi

ikasketa prozesu garrantzitsuetan daude zentratuak, hauei lagundu ahal izateko.

Ekintza motak erlatiboak direnak irakurmen prozesuen aurrean

Irakurle arrakastatsuek irakurketan inplikatuak dauden prozesuak sakontasunez

ulertzen dituzte. Irakurmen prozesuaren ekintza motak, sei azpi-kategorietan banaturik

daude zeinak irakurmenaren ikaskuntzan tartean sartuta dauden prozesuak sustatzen

dituzte.

Pre-irakurketaren ekintza motak

Honen helburua da ikasleak prestatzea irakurtzeko eta beraiek aurretiko dituzten

ezagutzak aktibatzea irakurtzen hasi aurretik. Hau lantzeko honako ekintza egin daitezke:

Ekintza mota Deskripzio laburra Teknologia posibleak

Ezagutza alfabetikoa

garatzea.

Ikasleek alfabetoaren

letrak izendatzen dituzte

eta letrak ezagutzen

dituzte.

Software hezitzailea, Read,

Write, Think, liburu digital

alfabetikoak.

Hiztegi berria aurkeztea. Ikasleak ohitu egiten dira

eta hitz klabeak ikasten

dituzte zeinak ezezagunak

ziren irakurtzen hasi

aurretik.

Software hezitzailea, Read,

Write, Think, arbel digital

elkarreragilea.

Irakurketa egiten den bitartean lantzeko ekintza motak

Hauen helburua da irakurleak garatzea beraien irakurtze-ulermena eta egiazta

dezaten irakurtzen doazen heinean, beraien ulertzeko modu berria integratzen, aurretik

duten ezagutzan.


Ahots altuan irakurri. Ikasleek aktiboki liburu

baten irakurmena entzuten

dute ahots altuan.

Subtitulatutako

bideonarrazioak,

bideoliburuak, liburu

elektronikoak, bideoak

sortzeko softwarea.

Eztabaida. Ikasleek testu bat

eztabaidatzen dute zeina

irakaslearekin, beste

ikasleekin edo bakarka

irakurtzen den.

Blogak, wikiak, lineako

eztabaida taldeak.

Irakurketa tailerrak. Ikasleak irakurketa

estrategiak irakatsi ahal

izateko irakurgai txikietan

parte hartzen dute.

Subtitulatutako bideo

narrazioak, bideoliburuak,

liburu elektronikoak, wikiak,

lineako eztabaida taldeak,

podcast.

Isileko irakurketa Ikasleek isiltasunean Liburu elektronikoak,

sostenitua. irakurtzen dute denbora

mugatu batez (10-30

minutu).

podcasr, subtitulatutako

bideonarrazioak.

Irakurri ondorengo ekintza motak

Honen helburua da interpretazioa diagnostikatzea eta irakurria izan den testuaren

ulermena.


Laburtu. Ikasleek kontakizun bat

irakurri ondoren, bere

puntu garrantzitsuenak

laburtzen edo

parafraseatzen dituzte.

Denboraren linea

generadoreak, read, write,

think, kontakizunak

sortzeko softwarea, biedoak

partekatzeko orrialdeak.

Partekatu. Ikasleek besteekin beraiek

irakurritako liburuen

informazioa partekatzen

dute.

Bideoak sortzeko

softwarea, podcast, bideoak

partekatzeko lekuak.

Eztabaidatu. Ikasleek beraien gustuko

zatiak edo kontakizun baten

elementuak eztabaidatzen

dituzte.

Blogak, wikiak, lineako

eztabaida taldeak.

Hiztegiaren ekintza motak

Hauen helburua da irakurle batek erabiltzen eta ezagutzen dituen hitzen kopurua

handitzea.


Hiztegiaren analisia Ikasleak hitzak eraikitzen

eta elkartzen dituzte

beraien ereduak ikasteko.

Testu prozesatzailea,

software hezitzailea, read,

write, think,

marrazketarako softwarea,

arbel digital elkarreragilea.

Hiztegiaren erabilera. Ikasleek ikasten dute nola

konbinatu hitzak esaldiak

osatzeko.

Read, write, think, testu

prozesatzailea, software

hezitzailea, arbel digital

elkarreragilea.

Idatziaren ulermenaren ekintza motak

Honen helburua irakurlearen ulermena baieztatzea da testu zati bati buruz.


Cloze teknika. Ikasleak irakurtzen doazen

heinean, omitituak izan

diren hitzak sartzen dituzte

testua osatzeko eta

eraikitzeko esanahi batetik.

Testu prozesatzailea, arbel

digital elkarreragilea.

Alderatu eta kontrastatu. Ikasleak antzekotasuna eta

desberdintasunak

identifikatzen dituzte.

Liburu elektronikoak, mapa

kontzeptualak sortzeko

softwarea, software

hezitzailea, arbel digital

elkarreragilea.

Ikuspuntua. Ikasleek ikuspuntua eta

egilearen xedea

identifikatzen dute.

Liburu elektronikoak,

software hezitzailea,

argazkigintza digitala.

Galdera eta erantzunen

arteko erlazioak.

Ikasleek erantzunak

bilatzen dituzte formulatu

zaien galderan oinarrituz.

Liburu elektronikoak,

lineako egunkari eta

aldizkariak.

Jariakortasuneko ekintza motak

Honen helburua irakurtze abiadura hobetzea eta modu espresibo batean irakurtzeko

gaitasuna da.


Irakurmena bikoteka. Ikaslea eta jariotasunez

irakurtzen duen pertsona

batek, elkarrekin testu bat

irakurtzen dute.

Ahotsaren grabaketa,

podcast.

Antzerkia irakurrita. Ikasleek ahozko irakurketa

bat interpretatzen dute

audientzia bat aurrean

dutela, gidoi bat erabiliz.

Ahotsaren grabaketa,

bideoen grabaketa, podcast.

Kontakizunak. Ikasleek ipuinak edo

narrazioak kontatzen

dituzte askotan

inprobisazioaren bitartez.

Narrazio digitalak, bideoak

sortzeko softwarea,

ahotsaren grabaketa

softwarea.

Ekintza motei buruzko idazkera prozesua

Irakurle onak idazle onak dira. Prozesu honetan bost azpi-kategoria daude.

Idazmenaren aurreko ekintza motak

Ekintza hauek erabiliz, haurrak prestatu egiten dira idazketarako eta beraien aurreko

ezagutza aktibatzeko idazten hasi aurretik.


Idei zurrunbiloa. Ikasleek gai posible batzuen

zerrendak egiten dituzte

horiei buruz idazteko.

Testu prozesatzailea, linea

denborako sortzaileak, read,

write, think, arbel digital

elkarreragilea, mapa

kontzeptualak egiteko

softwarea.

Idazkera librea. Ikasleak idazten hasten dira

eta jarraitzen dute,

estiloarengatik eta

akatsengatik kezkatu gabe.


marrazketa softwarea.

Idazten den bitartean erabiltzen diren ekintza motak

Hauen helburua da idazleak beraien idazmena hobe dezaten etengabe, hau errebisatzen,

editatzen eta besteen feedback-a kontuan hartuz.


Borradorea/konposizioa. Ikasleek historia baten

borradorea idazten dute,

ideiak esaldietan eta

parrafoetan antolatuz.


SubEthaEdit, ipuin

sortzaileak, marrazketa

softwarea, bideoak sortzeko

softwarea, multimedia

softwarea.

Berrikustea. Ikasleek beraien idazkera

hobetzen dute detaileak

erantsiz, informazioa

berrantolatzen, informazioa

kentzen edota informazioa

lekualdatzen.


marrazketa softwarea,

bideoak sortzeko softwarea,

multimedia softwarea, testu

prozesatzaile

kolaboratzailea.

Edizioa. Ikasleek puntuazioa,

gramatika eta ortografia

zuzentzen dute.




multimedia softwarea, testu

prozesatzaile

kolaboratzailea.

Idatzi ondorengo ekintza motak

Hauen helburua da ikasleei aukerak eskaintzea beraien idatzien azkeneko bertsioak

audientzia baten aurrean partekatzeko, publikatzeko, ebaluatzeko eta aurkezteko.


Partekatu. Ikasleek beraiek idatzitakoa

ahoz besteekin partekatzen

dute.

Marrazketa softwarea,

multimedia softwarea,

podcast, testu prozesatzaile

kolaboratzailea.

Publikatu. Ikasleek besteen aurren

beraien idatzia publikatzen

dute.




multimedia softwarea,

podcast, narrazio digitala,

publikatzeko lineako tokiak,

read, write, think.

Ebaluatu. Ikasleek beraien idatzia

ebaluatzen dute eta

feedback-a eskaintzan dute.


blogak, lineako eztabaida

taldeak.

Idazkera hitzarmenaren ekintza motak

Hauen helburua da idazleak garatzea beraien idatzien irakur gaitasuna hobetzeko.


Ortografia. Ikasleek idazterako orduan

ortografia zuzena

erabiltzen dute.

Testu procesatzailea,

marrazketa softwarea, read

write, think, arbel digital

elkarreragilea.

Puntuazioa. Ikasleek puntuazioa eta

maiuskula/minuskula zuzenki

erabiltzen dute idazterako

orduan.

Testu prozesatzailea, arbel

digital elkarreragilea.

4. zer da hezteko objektu digitala

Documents