2019-2023

PLAN ESTRATEGIKOA

GAMIZ-FIKAKO UDALA

1

SARRERA

Euskara Sustatzeko Ekintza Plana (ESEP) 2013an onartu zan eta ordurarteko

Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia (EBPN) ordezkatu eban. Gamiz-Fikako

lehen ESEPen diagnostikoa 2014an egin zan, Arrieta eta Fruizegaz batera, eta

ordutik 2018ra bertan jasotakoaren araberako Kudeaketa/Jarduera Planak

garatu izan dira.

ESEP Udalerrian euskera sustatzeko Plan estrategikoa da, hau da, euskera

indartzeko herritarrek eta Udalak izango daben lanabesa. indartze hori

albaiten egokien bideratzeko Plan Estrategikoa adostasunean eta lankidetzan

oinarritu beharra dago. Horretarako funtsezko egoera soziolinguistikoa

ezagutzea eta horretan oinarritzea ezinbestekoa da, halanda ze, 2019an

Gamiz-Fikako Plana garatzeko prozesua martxan jartzea proposatu eta onartu

zan.

Prozesuak hiru ardatz ditu parte hartzea, kontrastea eta jarraipena.

Horretarako, hurrengo prozedura jarraitu egin da:

IRAILA Udal Batzak ESEP egiteko proposamena aztertu Osoko Bilkuran.

AZAROA Udalerri bilera: indarguneak-ahulguneak-proposamenak alkarregaz lantzeko.

ABENDUA Gamiz-Fikako ESEP proposamena interesdunei helarazo kontrastea egiteko.

OTSAILA Udal Batzak Gamiz-Fikako 2020-2023ko ESEPa aztertu/onartu Osoko Bilkuran.

OTSAILA 2020ko Kudeaketa edo Jarduera Plana diseinatu eta inplementau.

2019 2020 2021 2022 2023

Landu beharreko esparruak eta neurriak

DIAGNOSTIKOA

DISEINUA

KUDEAKETA

PLANA

Ekintzak

KUDEAKETA

PLANA

Ekintzak

KUDEAKETA

PLANA

Ekintzak

KUDEAKETA

PLANA

Ekintzak

2

XEDEA

Plan honen helburu nagusia da Euskeraren erabilera bermatzeko, eta, euskera

zein euskal kultura sustatzeko datozen 4 urteetan landuko diran esparruak eta

neurriak zehaztea, beti be Gamiz-Fikako egoera soziolinguistikoa kontuan

hartuz.

HELBURUAK

3

HERRIKO EGOERA SOZIOLINGUISTIKOA

Eustatek argitaratu dauzen azken datuen arabera Gamiz-Fikan dagozan 1.356

biztanletik %72a euskalduna da eta %12a ia euskalduna. Horrek gura dau esan

%84ak euskera ulertzen dauela.

Erabilera neurtu ez dan arren, 2018an erabileraren kontzientzia pizteko

herrian egin zan Euskaraldia dinamikan egindako hausnarketatan (Aktibatze

saioak, Euskaraldia Batzordea…) gaitasuna eta erabileraren arteko tartea

handia dala ondorioztatu zan.

Herriko biztanleen %16ak ez daki euskeraz eta horrek eragina dauka hainbat

egoeretan; baina erabileran nabarmentzen dan hutsunerik garrantzitsuena

bada euskaldunen artean gaztelaniaz egiteko joerea gero eta handiagoa dala.

HIZKUNTZA GAITASUNA (2016):

4

EUSKALDUNEN PORTZENTAIA URTEKA:

LEHEN HIZKUNTZA:

ETXEKO HIZKUNTZAREN BILAKAERA:

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2016 2011 2006 2001 1996 1991 1986 1981

2011

EUSKERA

ERDERA

BIAK

BESTE BAT

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

1991 1996 2001 2006 2011

EUSKERA

ERDERA

BIAK

BESTE BAT

DIAGNOSTIKOA

Diagnostikoa egiteko herritarrak, alkarteetako ordezkariak, udal langileak eta udal ordezkariak bildu ginan, eta, esparru bakotxean dagozan indarguneak eta ahulguneak jaso genduzan. PARTE HARTZAILEAK:

o UDAL ORDEZKARIAK: Ana Rubio alkateordea, Aitor Etxegarai zinegotzia, Matxalen Azurmendi zinegotzia, Josune Urkizu zinegotzia, Ziortza Basaguren zinegotzia eta Maite Olabarrieta zinegotzia.

o UDAL LANGILEAK: Miren Edurne Monasterio administraria, Pablo Maguregi Udal arkitektoa eta Ziortza Sanz Euskera Teknikaria.

o ALKARTEAK:

o Gamiz-Fikako Koroa. o Dantza Taldea. o Fikako Jai Batzordea.

o HERRITARRAK: Julene Abaroa, Mikel Roman, Keltze Ostolazaga, Nerea Apaolaza, Igone Menika, Iñaki Otaegi, Marian Zarandona,

Ibon Larrazabal, Manu Zugazaga eta Jorge Izquierdo. Jarraian bileran jasotako gaikako indarguneak eta ahulguneak jaso dira:

1

HELBURUAK ESPARRUA INDARGUNEAK AHULGUNEAK

Euskararen Jabekuntza

1. Familia bidezko transmisioa

-Etxean euskera transmititzen da -Umeak D ereduan eskolaratzen dira.

-Helduak eredu txarra dira, euskaldunen artean gaztelania asko entzuten da, eta, batzuetan erdaldunengaitik be gaztelaniaz egin beharra dago.

2. Irakaskuntza

-Inguruan D eredua dago.

-Ez dago eskolarik. -Ez da herriari buruzko Unitate Didaktikorik lantzen inguruko eskoletan. -Inguruko eskoletan gelatik kanpo eta patioan erdara da nagusi. -Eskolaz kanpoko oso jarduera gutxi dagoz herrian.

3. Euskalduntze-Alfabetatzea

-Diru-laguntzak dagoz.

-Herritarren interakzinorako guneak falta dira, batez be Fikan. -Informazinoa interesdunei heltzen zaien zalantza, erakargarria da, ala? -Euskara ikasteko beharrik sentitzen ez dutenengana heltzeko hutsuneak dauzkagu.

Euskararen Erabilera

4. Administrazinoa

-Dokumentazino gehiena euskeraz be badago. - Herritaron hizkuntza eskubideak bermatzen dira.

-Kanpotik datorrena gaztelaniaz dago. -Ez da euskeraz sortzen ahal dan beste.

5. Gune geografiko euskaldunenak

-Ezagutza tasa handia da, hitz egiteko aukera handiagoa da.

-Euskaldunak izan arren, etxeko transmisinoa ez dago bermatuta. -Erdararako joera nabaria da euskaldun batzuen artean.

6. Arlo sozio-

ekonomikoa

-Botikan prestutasuna daukate. -Tabernan, euskera ez jakin arren, jarrera ona daukate.

-Taberna bakarra dago eta ez dakite euskeraz, gaztelania gehiago entzuten da. -Udal tabernan ez da beti pertsona euskalduna egon

7. Aisia eta kirola

-Udapasek harrera ona daukate eta euskera da nagusi. -Mendi taldean dana egiten da euskeraz.

-Udapasatan batzuetan gaztelaniaz egiten dabe umeek. -Talde batzuetan, Koruan esaterako, erdara asko

2

egiten da, nahiz eta euskeraz hasi.

Euskararen Elikadura

8. Liburugintza

-Zaharkituta egon arren, badagoz argitaratua herriko berbakera eta ohituren lanak (Sorkunde Azketa Rikeren Fikeko berbakera, Martin Olazar Uriberen Bidegileak eta Endika Mogrobejoren Gamiz-Fikako elizatearen kondaira Gamiz-Fikakoa) -Ipuin lehiaketa antolatzen da eta gero lan batzuk publikau egiten dira.

-Ez da ezer argitaratzen. -Badago lanen bat gaztelaniaz argitaratuta. -Liburutegia erabiltzeko erraztasun eta sustapen falta dago.

9. Kulturgintza

-Dantza taldea erreferentea da.

-Kultur etxe baten falta dago (Errementariñe)

10. Corpus Plangintza/ kalitatea

8koa

11. Hedabideak

-Euskera Zerbitzuan egiten dan lana.

-Herrian hedabide bakarra dago eta paperean. -Webgunean informazinoa nahasita dago eta erabiltzeko ohitura falta dago. -Ez dago eskualde osoan toki-hedabide bateraturik.

12. IKT

-Gazteak trebatuta dagoz, eta iaioak dira teknologia barrietan. -Baliabide onak dagoz, eskura jarri eskero erabilten dira.

-Gure inguruko hizkuntzek indar handia daukate IKTtan. -Webgunea.

3

ESEP 2019-2023

Egindako bileran adostutako indargune eta ahulguneak kontuan hartuz, hainbat ekintza proposatu ziran eta batzordea barriro bildu zan proiektuak aztertzeko eta denboralizazinoa antolatzeko. PARTE HARTZAILEAK:

o UDAL ORDEZKARIAK: Matxalen Azurmendi zinegotzia, Josune Urkizu zinegotzia eta Ziortza Basaguren zinegotzia.

o UDAL LANGILEAK: Ziortza Sanz Euskera Teknikaria.

o ALKARTEAK: o Gamiz-Fikako Koroa. o Dantza Taldea. o Fikako Jai Batzordea.

o HERRITARRAK: Mikel Roman, Nerea Apaolaza, Igone Urrutia, Iñaki Otaegi, Marian Zarandona, Jon Recalde, Manu Zugazaga,

Jorge Izquierdo eta Ainara Artaraz.

o Igone Menikak eta Aitor Aurrekoetxeak idatziz helarazo dabez euren proposamen eta kontrasteak.

4

KODEA NEURRIAK EKINTZAK DENBORALIZAZINOA 2020 2021 2022 2023

TRANSM.

Sentsibilizazioa eta motibazioa etengabe lantzea

KANPAINEKAZ JARRAITZEA: Eman giltza, Eredu gara…

TRANSM.

Familia barruan euskararen erabilera sustatzea

FAMILIA-LAGUN / GURASOLAGUN antolatzea herrian

IRAKASK. 2.2 Euskarazko ikasketen eskaintza sendotzea

ESKAINTZAREN INFORMAZINOA ZABALDU: Erdaldunentzako informazioa

HARRERA PROTOKOLOA: herrira datozen erdaldunentzako.

EUSKALD. 3.8

Gelaz kanpoko egitasmoak sustatzea, erabilera eta praktika uztartuko dituztenak

ESKOLAZ KANPOKO JARDUERAK: Kirola eta kultura ekintzak garatu (gurasolagun)

ZUBIAK SORTU euskaldunen artean: Kafegintza, txangoak…

ADMINSIT. 4.1

Administrazioan euskararen erabilera sustatu eta bermatzea

HIZKUNTZA TEKNIKOA: dekretuak-eta euskeraz irakurtzeko kanpaina egin euskaldunen artean.

ADMINSIT

4.4

Hizkuntzak erabiltzeko irizpideak finkatzea

HIZKUNTZA HAUTUA: dana elebietan egin beharrean, euskeraz egin eta eskatzen dabenei gazteleraz helarazo.

5

GUNE EUS. 5.2

Euskara herritarren lehen hizkuntza gisa eta hizkuntza natural gisa sendotzeko lagungarri izango diren ekimenak garatzea

HERRITARREN TOPAGUNEAK GEHIAGOTZEA: Irteerak, Berbalagun, Kultur ekintzak…

SOZIOEKO. 6.4

Kontsumitzaile eta erabiltzaileen hizkuntza

eskubideak bermatzeko neurriak hartzea

HIZKUNTZA IRIZPIDEAK: Herriko Tabernako Pleguetan langile euskaldunak eta hizkuntza paisaia euskaraz bermatzeko baldintzak jasotea.

SOZIOEKO. 6.5

Enpresen jardunean hizkuntza-irizpideak ezartzeko

pausoak ematea

EUSKARA PLANGINTZEN SUSTAPENA: Herriko enpresei (taberna, botika, aterpetxe…) euskara planak garatzeko edo euskeraren erabilera handitzeko informazinoa emotea: diru-laguntzen informazinoa, Euskaraldia, baliabideak (eskuliburuak, hiztegiak…)

? ? ?

AISIKIROL

7.4

Euskararen erabilera bultzatuko duten ekimenak antolatu eta baliabideak optimizatzea

HERRIKO TALDEETAKO ERABILERA: Talde bakotxean persona bat/zuk izendatzea motibatzaile (EUSLE, TELP, jabekuntza saioak, Euskaraldia).

LIBURUGIN

8.1

Irakurzaletasuna bultzatzea

UNITATE DIDAKTIKOA EGIN: herriko gaiak, ohiturak… (Haur eta gazteentzako).

LEHENENGO ARGITALPENAK: euskeratzea, digitalizatzea.

?

KULTURG.

9.1 Euskarazko kulturaren kontsumoa bultzatzea

PRENTSA: Berria harpidetza egin tabernarako.

6

ZINEA: Euskarazko laburmetraien zikloa herrira ekartea.

?

HEDABIDE

12.5

Hedabideen ezagutza, hedapen soziala

eta erakargarritasuna bultzatzea

BIDELUME eta ERDUPRESS: eduki gehiagoz bete. Herritarren kolaborazinoak areagotu, saretxoa sortuz.

EUSKERA ZERBITZUA: ordu gehiago

?

IKT 13

Informazio eta komunikazio teknologiak

SUSTAPENA: Botaba, Youtuber euskaldunak, Gurot appa, Bidelumen sailtxu bat egitea IKTi.

SARE SOZIALAK: Instagram kontua sortu eta elikatu. Akaso Alkarregaz Beti Euskeraz programapean egin leike. Bidelume eta Erdupress edukiak partekatu leikez. (Ikus. Bermeoko txapelketa)