20. KorrikaIbilbidea b 3Korrikaren mapa, egun bakoitzeko ibilbideeta ordutegiarekin

Omenduak b 4Korrikaren sortzaileakomendu dituzte, lehenbultzada emateagatik

Erreportajea b 6-7Orain arteko hemeretziKorriken errepasokronologiko laburra

LUIS

JA

UR

EG

IALT

ZO

/ A

RG

AZ

KI P

RE

SS

Hogeibadira

‘Batzuk’Bihar abiatuko da 20. Korrika,

Otxandiotik, eta Iruñean amaitukoda, apirilaren 9an. ‘Batzuk’ leloa

zabalduko du, eta Korrikarensortzaileak omenduko

ditu.

Testuak: Gorka Berasategi

2017ko martxoaren 29a

BERRIA

Asteazkena, 2017ko martxoaren 29aII b 20. Korrika

KORRIKA KULTURALA

Korrika Kulturalak hainbat ekitaldi

eskainiko ditu, apirilaren 7ra arte.

‘Erradikalak gara’

Ane Labaka bertsolariaren eta Be-

atriz Egizabal antzezlearen ikuski-

zuna. Bertsoak eta bakarrizketak

uztartu dituzte.

Ostiralean. Hernaniko (Gipuz-

koa) Biteri kultur etxean,

20:00etan. Sarrera: 7 euro.

Apirilak 1. Lasarte-Oriako (Gipuz-

koa) kultur etxean, 20:00etan. Sa-

rrera: 5,5 euro.

‘Ez dok hiru! Euskal musikaren

benetako istorioa’

Mikel Martinez eta Patxo Telleria-

ren antzezlana.

Ostiralean. Durangoko (Bizkaia)

San Agustin kulturgunean,

19:00etan. Sarrera: 8 euro.

Ostiralean. Igorreko (Bizkaia) La-

sarte aretoan, 20:00etan. Sarrera:

10 euro.

Apirilak 7. Tolosako (Gipuzkoa)

Leidor aretoan, 19:00etan. Sarre-

ra: 8 euro.

‘Maletak’

Kepa Junkera trikitilariaren eta

Sorginak taldearen musika ikuski-

zuna.

Ostiralean . Derioko (Bizkaia) ki-

roldegian, 20:30ean. Sarrera: 10

euro.

Otxandiotik abiatuko da biharKorrika, eta Iruñera helduko,apirilaren 9an. Tartean, 2.535kilometro eta 235 ordu eta erdiemozioz eta une hunkigarriz gai-nezka, Euskal Herriko zazpilurraldeetan barrena, euskararenalde. Hogeigarren Korrika izangoda aurtengoa. 1980. urtean lehe-nengoz antolatu zutenetik,banan-banan arrakastaz egindira guztiak, milaka herritarrenahaleginari esker. Hogei egingodira, eta badira batzuk. Hainzuzen, horixe aukeratu du AEK-k aurtengo Korrikarako lelo gisa:Batzuk; bat eta zuk uztartzendituen hitz jolasa. Bakoitzak alebat jarriz gero denenak elkartutaasko izan daitezkeelako mezua,alegia.

Aurtengo Korrikaren asmoaeuskaratik urrunduta daudenen-gana iristea izango da, AsierAmondo Korrikaren zuzendariakazaldu duenez. «Jende horrenga-na heldu nahi dugu, eta partekatunahi ditugu haien kezkak. Ea eus-karara hurbiltzerik dagoen. Eus-karatik ere haiengana hurbildubeharko dugu».

Aurreko Korrikak euskaldu-nen ahalduntzea aldarrikatuzuen, eta aurten euskararenmundua ezagutzen ez duteneigerturatzeko ahaleginera bidera-tu nahi ditu indarrak 20. Korri-

kak. «Batzuk leloaren bitartez,partekatu egin nahi dugu euska-ra, euskal kultura, gure munduhori, euskalduna ez den pertso-narekin. Azken batean, munduzabalarekin, erdararen jabe direnhoriekin: gaztelera, frantsesa edoEuskal Herrian dauden beste hiz-kuntzak dituzten horiekin».

Mertxe Mugika AEK-ko koor-dinatzaile nagusiak hiztun guz-tientzako «aukera berdintasu-na» galdegin du «eremu guztie-tan», eta argitu du euskararenalde egitea ez dela beste inorenkontra joatea. «Hizkuntza batenalde egitea guztien alde egitea da.Kultura unibertsalaren alde egi-tea».

Kultura aniztasunaren bidetikosatu du Xabier Zabalak hogeiga-rren Korrikaren abestia. Balkane-tako erritmo eta doinuak propo-satu ditu, eta zirku giroko melo-diekin hauspotuko du korrikala-rien ahalegina. Zirku giroan ageridira, halaber, kantan parte hartuduten musikariak, Hiru DamatxoIdeia Faktoriak egin duen bideo-klipean. Artista ezagunak aritudira elkarlanean: Izaro Andres,Petti, Miren Narbaiza, Jurgi Ekiza,Oihana Fernandez, Jarauta 69txaranga eta Oreka TX txalapar-tari bikotea. Uxue Alberdi bertso-lari eta idazleak jarri dizkio hi-tzak. «Bat, izan bat, egin bat / batzuk eta bat nik. / Bat, denok bat /bat eta batzuk gara / hona-hara /euskara bat, mundu bat», diokantaren leloak.

Horrez gain, dokumental batere aurkeztu du Korrikak, bideariekin aurretik. Batzuk: euskara-ren lau aurpegi dokumentalaekoitzi dute Hiru Damatxo IdeiaFaktoriak eta AEK-k, elkarlane-an.

Lau pertsonaren kasua jasotzendu dokumentalak, testuingurulinguistiko desberdinetan bizi di-renak eta hizkuntzarekiko dutenloturan ere aldeak dituztenak.Maika Etxekopar aktore eta kan-taria, Ander Larunbe itzultzailea,Elena Caballero La Basurap abes-laria eta Dani Alvarez kazetaria

dira protagonistak. Euskaraz bi-zitzeko eta euskarara hurbiltzekodauden askotariko bideak islatunahi izan du Hiru Damatxorendokumentalak.

Hurrengo 11 egunetan Korri-kak zabalduko duen ideiarekinbat datorrela azaldu du Amon-dok. «Euskal Herriko esparrudesberdinetara iristeko, euskal-dun batzuen aniztasuna erakutsinahi izan dugu».

Kultura, iraun arteanAskotariko kultur jarduerek la-gundu ohi dute Korrika, lasterke-tak irauten duen artean, eta aur-ten ere hala izango da. Antolatzai-leek azaldu dutenez, euskalgizarteak Korrika babesteko egi-ten duen «ahalegin ekonomikoaeta militantea nolabait itzultze-ko» osatu dute Korrika Kultura-leko eskaintza.

Korrika Kulturala otsailaren9an abiatu zen, baina hainbat saioeskainiko ditu oraindik, apirila-ren 7ra bitartean.

Egitarauan eskaintzen direnenartean dira Kepa Junkera eta Sor-ginak taldearen Maletak ikuski-zuna, Kukai dantza taldearen Os-kara plazara, Erradikalak garabertso eta bakarrizketa ikuskizu-na, eta Mikel Martinez eta PatxoTelleriaren Ez dok hiru! Euskalmusikaren benetako istorioa an-tzezlana.

20. Korrikabihar hasikoda, OtxandionIruñean amaituko da, apirilaren 9anb ‘Batzuk’ izango da aurtengo leloa, etaeuskararen unibertsoa hura ezagutzen ez dutenei gerturatzea izango du helburu

19. Korrika, Auritz inguruko errepidean, Nagorerako bidean, 2015eko martxoaren 27an. JAGOBA MANTEROLA / ARGAZKI PRESS

Partekatu egin nahidugu euskara, euskalkultura, gure munduhori, euskalduna ez denpertsonarekin»Asier AmondoKorrikaren zuzendaria

«Hizkuntza baten aldeegitea guztien aldeegitea da; kultura unibertsalarenalde egitea»Mertxe MujikaAEK-ko koordinatzaile nagusia

‘‘

20. Korrika b IIIBERRIAAsteazkena, 2017ko martxoaren 29a

Martxoak 30, osteguna

Otxandio

Legutio

Gasteiz

Langraiz

Martxoak 31, ostirala

Argantzun

Trebiñu

Bernedo

Kanpezu

Zubielki

Murieta

Lizarra

Zirauki

Mañeru

Gares

Mendigorria

Artaxoa

Larraga

Lerin

Carcar

Lodosa

Andosilla

San Adrian

Azagra

Milagro

Cadreita

Apirilak 1, larunbata

Castejon

Cintruenigo

Tutera

Arguedas

Valtierra

Alesbes

Caparroso

Erriberri

Tafalla

Eslaba

Oibar

Zangoza

Irunberri

Domeñu

Nabaskoze

Burgi

Erronkari

Apirilak 2, igandea

Izaba

Uztarrotze

Itzaltzu

Otsagabia

Abaurregaina

Garralda

Aurizberri

Auritz

Orreaga

Luzaide

Donibane Garazi

Bidarrai

Kanbo

Ustaritze

Baiona

Angelu

Biarritze

Donibane Lohitzune

Azkaine

Apirilak 3, astelehena

Sara

Senpere

Itsasu

Hazparne

Donapaleu

Maule

Muskildi

Ainhize

Baigorri

Erratzu

Elizondo

Oronoz

Doneztebe

Ituren

Zubieta

Saldias

Orokieta

Apirilak 4, asteartea

Auza

Eltzaburu

Jauntsarats

Etxaleku

Latasa

Irurtzun

Madotz

Astitz

Lekunberri

Betelu

Lizartza

Tolosa

Andoain

Hernani

Astigarraga

Errenteria

Oiartzun

Irun

Hendaia

Hondarribia

Pasaia

Donostia

Lasarte

Usurbil

Apirilak 5, asteazkena

Orio

Zarautz

Zumaia

Zestoa

Azkoitia

Elgoibar

Deba

Mutriku

Ondarroa

Markina

Aulesti

Lekeitio

Ea

Elantxobe

Gernika

Bermeo

Bakio

17:00

17:40

19:02

23:46

00:32

01:30

04:32

06:06

08:13

08:59

09:18

11:15

11:28

11:59

12:44

13:36

14:52

16:19

17:32

18:25

19:28

19:54

21:18

22:29

23:28

00:20

01:57

03:48

05:28

05:47

07:25

09:11

11:23

12:02

14:55

15:58

16:54

18:38

19:28

21:15

22:44

23:53

00:37

01:07

02:49

03:11

04:49

06:18

07:11

07:44

08:01

09:37

10:55

12:58

14:40

15:40

04:01

04:29

05:01

06:10

06:51

07:47

09:59

11:04

11:44

12:11

13:03

13:59

15:01

16:06

17:48

18:45

22:41

23:39

00:42

01:31

02:54

03:51

05:40

06:22

08:35

09:29

10:21

11:19

12:32

14:15

14:54

15:59

17:30

19:39

20:58

Mungia

Apirilak 6, osteguna

Gorliz

Sopela

Areeta

Leioa

Erandio

Barakaldo

Portugalete

Santurtzi

Trapagaran

Muskiz

Sopuerta

Zalla

Balmaseda

Artziniega

Gordexola

Sodupe

Bilbo

Sondika

Derio

Lezama

Larrabetzu

Apirilak 7, ostirala

Lemoa

Igorre

Zeanuri

Ubidea

Gopegi

Murgia

Izarra

Urduña

Amurrio

Aiara

Amurrio

Orozko

Laudio

Arrigorriaga

Basauri

Etxebarri

Galdakao

Zornotza

Durango

Elorrio

Berriz

Zaldibar

Mallabia

Ermua

Eibar

Soraluze

Apirilak 8, larunbata

Bergara

Urretxu

Zumarraga

Beasain

Ordizia

Ikaztegieta

Alegia

Amezketa

Zaldibia

Ordizia

Idiazabal

Segura

Zerain

Legazpi

Oñati

Arrasate

Aretxabaleta

Leintz Gatzaga

Ozaeta

Dulantzi

Agurain

Araia

Olatzagutia

Altsasu

Bakaiku

Apirilak 9, igandea

Etxarri Aranatz

Uharte Arakil

Etxarren

Errotz

Erize

Berriobeiti

Berriozar

Barañain

Zizur

Noain

Mendillorri

Sarriguren

Uharte

Atarrabia

Antsoain

Iruñea

Burlata

Iruñea

Amaiera

17:24

18:25

19:04

21:38

23:22

00:06

00:56

02:38

03:55

07:17

09:55

11:13

13:35

16:35

18:22

19:19

20:15

20:54

21:20

21:45

22:30

23:58

00:30

00:44

01:34

02:07

02:42

03:14

22:00

00:06

01:06

02:08

03:23

03:56

04:57

06:32

06:55

07:46

09:38

10:38

11:18

13:04

14:27

14:56

15:47

16:52

21:58

22:26

23:10

23:31

00:49

01:19

02:16

03:56

05:08

05:50

06:42

07:38

08:52

09:11

10:01

11:50

12:45

14:17

14:44

15:31

16:03

16:59

18:46

20:15

21:00

21:29

21:55

22:18

22:43

23:36

00:22

01:51

02:09

02:58

03:55

04:49

05:08

05:47

06:44

07:09

08:23

09:01

09:33

10:38

11:54

12:50

13:37

14:35

16:11

18:14

19:46

21:05

22:26

22:46

23:41

00:16

01:30

02:32

03:02

03:39

04:39

04:46

05:37

06:03

07:01

08:18

08:42

09:01

09:19

09:35

09:46

10:03

10:18

12:30

ITURRIA: AEK

20. Korrikaren ibilbidea

Baigorri

Elizondo

Doneztebe

Auza(Ultzama)

Irurtzun

Lekunberri

Donibane Garazi

Maule

Hazparne

Noain

Hernani

SaraIrun

Baiona

DonibaneLohizune

Donostia

OrioZumaia

AzkoitiaTolosa

Ordizia

Bergara

Arrasate

Durango Eibar

Ondarroa

Lekeitio

Gernika-Lumo

Bakio

Mungia

Gorliz

ErandioSanturtzi

Zalla

Amurrio

Laudio

Kanpezu

Trebiñu

Legutio

Argantzun

Lodosa

Tafalla

Tutera

Castejon

IrunberriBurgi

Zangoza

Izaba

Aurizberri

Garralda

GaresLizarra

AltsasuAraia

AgurainEtxarri Arantz

Bilbo

Gasteiz

Zeanuri

Lemoa

Derio

OtxandioIrteera

IruñeaHelmuga

Otxandiotik abiatuko da Korrika, gaur, eta Iruñean bukatuko da, apirilaren 9an. Guztira, 2.535 kilometroegingo ditu lekukoak, eskuz esku, 11 egunez, Euskal Herriko zazpi lurraldeetan barrena.

BERRIA

Asteazkena, 2017ko martxoaren 29aIV b 20. Korrika

Euskal Herri guztia tokibatera eraman, edokanpaina Euskal Herriosora zabaldu». Horixe

izan zen AEK-ko arduradunekizan zuten zalantzarik handienalehen Korrikaren ideia ernatzenari zenean. Hala gogoratzen duUrtsa Errazti lehen Korrikako ar-duradun izan zenak. Zalantzakzalantza, azkenean asmatu zutenEuskal Herriko txoko guztietanmilaka euskaltzale mugiaraztekoeta hunkitzeko formula. Aurten,20. Korrikaren aitzakian, ideiarensortzaileak omendu ditu AEK-k.

20. Korrika ospatzeko jaialdiaegin zuten Irungo (Gipuzkoa) Fi-coba erakustazokan, otsailaren11n, eta egindako ahaleginaren ai-tortza jaso zuten Korrikaren sor-tzaileek. Hunkituta igo zirenIrungo Ficobako oholtzara oroi-garria jasotzera, Korrika babestueta antolatzen duten ehunka la-gunen txalo artean. Aurtengoan,ereindakoaren uzta gozoa dasta-tzea ere badagokie.

Asier Amando Korrikarenegungo arduradunak eskertuegin zuen 1980an Korrika mar-txan jarri zutenen lana. «Zuekizan zarete milioika pertsonaribultzadatxoa eman diguzuenak.Zuek izan zarete lehen kilometroamaigabe hura korritzen jarrai-tzen duzuenak, gure oinekin».

Korrikaren lekukoa kilometrozkilometro eta eskuz esku ibiltzeazgain, belaunaldiz belaunaldi ereigaro dela nabarmendu du Ima-nol Ostolaza sortzaileetako batek.«Belaunaldien arteko transmi-sioa agerikoa da: 20. Korrikara iri-tsi izana eta indartsuago egoteahorren froga da».

Ladis Arrosagarai lehen Korri-karen sustatzaileetako baten iri-tziz, Korrikak «luzaz iraungodu». Euskal Herria euskaldun-tzeko helburua lortu arte. «Ez da-kit zenbat Korrika beharko direnhorretarako, baina mugimenduabizia da, eta euskararentzat, osogarrantzitsua».

Gizarte aldarrikapenen aldekokanpainak ohikoak ziren EuskalHerrian 1980ko hamarkadan, etaia denek zuten eredu bera, Erraz-tiren esanetan. «Garai hartakodeialdiak kontzentrazioak ziren:Ibilaldia, Kilometroak, Askatasu-naren Martxa, Bai Euskarari etaabar. Guk Euskal Herri osora za-baldu nahi genuen». Hala, ha-maika bileraren ondotik, afari ba-tean ondu zen ideia. Ez zen lanerraza izan irudimenean baizikexistitzen ez zena besteek eginga-rri ikustea. Herri lasterketa, gaueta egun gelditu gabe, Euskal He-rriko zazpi lurraldeetan... «Ba-tzuek esan ziguten zoratutageundela, hondamendia izangozela».

Erronkari heldu zioten, ordea,eta 1980ko azaroaren 29tik aben-duaren 7ra, eskurik esku eginzuen bidea lekukoak, Oñatitik(Gipuzkoa) eta Bilboraino.

Hunkitzeko ahalmenaLehen lekukoa abiatu zenetik las-terketak sortzen duen zirrara go-raipatu zuen Amandok 20. Korri-karen jaian. «Euskara izan zenmugitu zintuztena, eta mugitu zi-neten. Gero, gu mugitu ginen.Gutako bakoitzaren barruak mu-gitu dituzue. Hunkitzen gara gureherritik, auzotik edota etxe azpi-tik Korrika pasatzen denean».

Lehen Korrika antolatu zutenak omendu ditu AEK-k, 20. Korrikarenaitzakian. Lehen bultzada eman izana eskertu diete, eta Korrikakeuskaltzaleak hunkitzeko duen ahalmena nabarmendu dute.

Korrikaren hazia ereinzutenei, uzta eskaini

Korrikaren sortzaileetako batzuk, Irungo Ficoba erakustazokan egin zieten omenaldian. ANDONI CANELLADA / ARGAZKI PRESS

Zuek [Korrikarensortzaileak] izan zaretemilioika pertsonaribultzadatxoa eman diguzuenak»Asier AmondoKorrikaren arduraduna

«Belaunaldien artekotransmisioa agerikoada: 20. Korrikara iritsiizana eta indartsuagoegotea horren froga da»Imanol OstolazaLehen Korrikaren sustatzailea

‘‘

BERRIA

Asteazkena, 2017ko martxoaren 29a

Korrika 1980ansortu zenetikegin diren he-meretzi laster-ketetan, hain-bat ezaugarri

finko izan dira: lehen kilometro-an, pertsona edo talde esangura-tsu batek eraman ohi du lekukoa;azkeneko metroak, berriz, AEK-ko kideek egiten dituzte, lekukobarruko mezuaren egileak lagun-duta; Korrika bakoitzak izan ohidu kanta bat, lelo bat eta omendubat. Aldi berean, ezaugarri horie-tako bakoitza bereizia izaten daKorrika guztietan.

Euskararen aldeko lasterketa-ren 37 urteko historian, tentsiopolitikoak izan dira. Adiskidetze-ak ere bai. Euskarari lotutako az-ken hamarkadetako gertakariekisla izan dute Korrikaren mezue-tan, omenduen aukeraketan...Euskalgintzari lotutako gertaka-rien errepasoa egiteko ere baliodu Korrikaren historiari begiratubat emateak. Hona lehenengoKorrikatik 19.era arteko laburpenbat.

1. KORRIKA (1980)

Oñatin (Gipuzkoa) hasi zen,1980ko azaroaren 29an, KorrikaEuskal Herria! lelopean, eta Bil-bon bukatu zen, abenduaren 7an.Guztira, 1.820 kilometro egin zi-tuen.

Lekukoa Bilbora iritsi zenean,barruko mezua falta zen: RikardoArregik Euskaltzaindiari idatzita-ko eskutitza. Ondorioz, AEK-rendiskurtsoa irakurri zen soilik.

Arregiren mezua ez irakurriizanak eta diskurtsoaren edukiekgaiztotu egin zituen AEK-k Eus-kaltzaindiarekin eta EAJrekin zi-tuen harremanak.

Lehen Korrikak Xabier Peñaidazle eta irakaslea omendu zuen.

2. KORRIKA (1982)

Iruñetik Donostiara artekoa izanzen 2. Korrikaren ibilbidea. 1.822kilometro luze izan zen. 1982komaiatzaren 22an hasi eta hilaren

Korrika aldatuz joan da sortu zenetik igaro diren 37 urteetan. Aldibakoitzerako aukeratu duen leloak, omendu dituen pertsonak eta izan dituengorabeherak euskalgintzan izan diren gertakarien isla ere badira.

Denboraren lekukoa

Ezkerrean, 8. Korrika Nafarroako Eslaba herrira iristen, 1993an. Eskuinean, 7. Korrikaren azken kilometroa, Baionan, 1991ko martxoaren 24an. ARGAZKI PRESS

Ramon Labaien euskaltzale eta Donostiako alkate izandakoa, lekukoarekin, Donostian, 11. Korrikako azken kilometroan. EDURNE KOCH / ARGAZKI PRESS

VI b 20. Korrika

20. Korrika b VIIBERRIAAsteazkena, 2017ko martxoaren 29a

30ean amaitu zen. AEK, euskara-ren alternatiba herritarra; Korri-ka, herriaren erantzuna euska-raren alde izan zen orduko leloa.

Lehenengo Korrikako okerrakonpontzeko, Rikardo Arregiomendu zuten, eta bigarreneaniritsi zen haren mezua amaierara.

Lasterketa arriskuan izan zen,Nafarroako Gobernadore Zibilakherrialdea zeharkatzeko baimenaukatu ziolako Korrikari. Amoreeman zuen azkenean. Bestalde,EAJren zuzendaritzak Korrika di-ruz ez laguntzeko eskatu zuen.

3. KORRIKA (1983)

Euskaraz eta kitto! izan zen au-keratutako leloa. Baionan hasita,1.960 kilometro egin zituen 3. Ko-rrikak, 1983ko abenduaren 3tik11ra bitartean. Bilbon amaitu zen,eta hiriko poeta berritzaileaomendu zuen: Gabriel Aresti.

4. KORRIKA (1985)

Atharratzetik (Zuberoa) Iruñera,Euskal Herria zeharkatu zuenKorrikak, Herri bat, hizkuntzabat lelotzat hartuta. 1985ekomaiatzaren 31tik apirilaren 9rabitartean, 1.927 kilometroko bi-dea egin zuen lekukoak. PiarresLafitte euskaltzaina omenduzuen laugarren lasterketak, hurahil eta hilabetera.

5. KORRIKA (1987)

Hendaiatik (Lapurdi) Bilbora,2.085 kilometroko ibilbidea eginzuen 5. Korrikak, 1987ko apirila-ren 3tik 12ra bitartean. Euskarazeurea leloa zabaldu zuen. Balen-din Enbeita izan zen aldi hartanomendua, eta haren seme Jonekabestu zuen aitak idatzitako me-zua, amaierako ekitaldian.

6. KORRIKA (1989)

Euskara Korrika eta kitto. EuskalHerriak AEK leloak egin zuen 6.Korrikaren 2.100 kilometroko bi-dea, Iruñea eta Donostia artekoa.1989ko apirilaren 14tik 23ra izanzen. Jose Migel Barandiaran an-tropologoa eta euskaltzalea

omendu zuen Korrikak, huraoraindik bizirik zela.

7. KORRIKA (1991)

Gasteizek hartu zuen lehenengozKorrikaren hasiera, 1991ko mar-txoaren 15ean, eta lehenengozegin zituen azken metroak Bida-sotik iparraldera. Baionan amaituzen, 2.100 kilometroko bidearenondoren, martxoaren 24an. Re-migio Mendiburu Korrikaren le-kukoaren sortzailea omenduzuen euskararen aldeko lasterke-tak, hura hil eta hurrengo urtean.

8. KORRIKA (1993)

Iruñean hasi zen 8. Korrika, etaBilbon amaitu zen, 2.120 kilome-troko bidea eginda. 1993ko mar-txoaren 26tik apirilaren 4ra bitar-tean ospatu zen, eta Denok maitedugu gure herria euskaraz izanzen leloa. Martin Ugalde kazetari,historialari eta idazlea omenduzuen Korrikak, EuskaldunonEgunkaria sortu zuen taldeare-kin batera. Mezua, berriz, JoxemiZumalabek idatzi zuen. KorrikaKulturala kanpaina sortu zen.

9. KORRIKA (1995)

Donibane Garazin abiatu zen 9.Korrika, 1995eko martxoaren17an, eta hilaren 26an iritsi zenhelmugara, Gasteizen; Jalgi hadieuskaraz lelopean egin zituen2.150 kilometro. Mikel Laboaomendu zuen aldi hartan. Laboakberak eraman zuen lekukoa az-ken metroetan, eta harena izanzen lekuko barruko mezua.

10. KORRIKA (1997)

Lehenengo Korrika gogora ekarrizuen 10.ak, eta ibilbide eta lelobertsuak aukeratu zituen. Aran-tzazuko santutegitik abiatu (Oña-ti, Gipuzkoa), eta Bilbora eginzuen bidea, 1997ko martxoaren14tik hilaren 23ra. Euskal HerriaKorrika! aukeratu zuen lelotzat.Euskaltzaindia hemezortzi urtezgidatu zuen Luis Villasanteomendu zuen Korrikak, eta harkegin zituen lehen metroak. Azke-

nak, berriz, Joan Mari Torrealdaikegin zituen, AEK-ko kideekin ba-tera. Torrealdairena izan zen le-kuko barruko mezua.

11. KORRIKA (1999)

Hamaikagarren Korrikak1+1=hamaika. Zu eta ni euskarazhautatu zuen lelotzat, eta 11omendu izan zituen: Pedro Mi-guel Etxenike, Joxe Ramon Etxe-barria, Jose Angel Iribar, MaitenaAraguas, Etxepe enpresa, Mendiaoptika, Laudioko ikastolaren sor-tzaileak, Argiñe Iturregi, Euskale-rria Irratia, Arantza udalerria etaMaiatz editoriala. Bakoitzari berearloan euskararen alde egindakolana aitortu zioten. Korrika harkIruñetik Donostiarainoko bideaegin zuen, 1999ko martxoaren19tik 28ra bitartean.

Eusko Jaurlaritzak lehen aldizparte hartu zuen modu ofizialeanKorrikan, 1997an AEK-k eta go-bernuak harremanak bideratuondotik. Azken metroak RamonLabaien euskaltzale eta politika-riak egin zituen, alkate izan zenhirian. Hura izan zen Korrikahartako mezuaren egilea.

12. KORRIKA (2001)

XXI. mendeko lehen korrikakglobalizazioaren gaiari helduzion. Mundu bat euskarara bilduizan zen leloa. Gasteizen hasizuen bidea, martxoaren 29an, etaapirilaren 8an amaitu, Baionan.Juan Jose Ibarretxe izan zen Ko-rrikaren lekukoa eraman zuen le-hen lehendakaria. Andoni Egañabertsolariak egin zuen azken kilo-metroa lekukoarekin, eta berakidatzi zuen mezua kantatu zuen.Euskal Herriko Bertsozale Elkar-tea izan zen omendua.

13. KORRIKA (2003)

Maulen hasi eta Iruñean bukatuzen 13. Korrika. 2.150 kilometroegin zituen, 2003ko apirilaren4tik 13ra bitartean. AEK-rekinherri bat geroa lantzen leloa za-baldu zuen. Euskaldunon Egun-kariaren kontrako polizia opera-

zioak eta haren itxierak eraginzuzena izan zuten. Martxelo Ota-mendi orduko EuskaldunonEgunkariaren zuzendariak idatzizuen mezua.

Nafarroako Gobernuak Korri-ka Iruñean sartzea debekatuzuen, baina antolatzaileek auzita-ra jo, eta debekua indargabetzealortu zuten.

13. Korrikak Ez Dok Hamahirumugimendua omendu zuen, eta,harekin batera, euskal kulturarenpizkundea bultzatu zuen belau-naldi oso bat.

14. KORRIKA (2005)

Beren burua euskalduntzeko era-bakia hartu zuten pertsonakomendu zituen 14. Korrikak. Eus-kal Herria euskalduntzen. Ni erebai! izan zen leloa. Haiekin bate-ra, hilabete batzuk lehenago hilzen Andolin Eguskitza euskal-tzaina ere omendu zuen. TereIrastortza Euskal Idazleen Elkar-teko lehendakari zenak irakurrizuen mezua. Eguskitzak euskara-ren ikaskuntzari buruz esaten zi-tuenak biltzen zituen. IbilbideaOrreagan (Nafarroa) hasi zen,2005eko martxoaren 10ean, etaBilbon bukatu, hilaren 20an.2.350 kilometro luze izan zen guz-tira.

15. KORRIKA (2007)

Heldu! zioen 15. Korrikaren lelo-ak, eta hainbat mezutarako emanzuen: Heldu hitzari!, Heldu leku-koari!, Heldu elkarlanari!, Heldueuskarari!, Heldu herriari!. Ka-rrantzatik (Bizkaia) Iruñera eginzuen 2.360 kilometro bidea, mar-txoaren 22tik apirilaren 1era bi-tartean. Euskal emakumeakomendu zituen Korrikak aldi ho-rretan, euskararen transmisioanizan duten garrantziarengatik.Xabier Amuriza eta Miren Amuri-za izan ziren mezuaren egileak,eta azken metroetan lekukoa era-man ostean kantatu zuten, Iruñe-ko ekitaldian.

16. KORRIKA (2009)

Ordura arteko korrikarik luzeenaizan zen 16.a. Tuteratik (Nafarroa)Gasteizera, 2.503 kilometro eginzituen, 2009ko martxoaren 26tikapirilaren 5era bitartean. Ongietorri euskaraz bizi nahi dugu-non herrira izan zen leloa. AEK-keuskara ikasi eta gero ondorengobelaunaldiei transmititu dietenenahalegina omendu zuen. Hala, gaihura jorratu zuen Bidaia intimo-ak izeneko dokumentala prestatuzuen, Jon Maia bertsolariak zu-zenduta. Pirritx eta Porrotx paila-zoek egin zuten aldi hartarakomezua, eta haiek irakurri zutenGasteizko amaiera ekitaldian.

17. KORRIKA (2011)

Euskalakarien Korrika izan zen17.a. Hau da, euskara maitatu,ikasi eta erabiltzen dutenena.Maitatu, ikasi, ari... Euskalakarileloa zabaldu zen. Trebiñutik(Araba) Donostiara egin zuen bi-dea, 2011ko apirilaren 7tik 17ra.Ilaski Serrano eta Kike Amonarriztelebistako aurkezleek idatzi zu-ten mezua, eta Euskaltzaindiaizan zen urte hartako omendua.

18. KORRIKA (2013)

Euskara batasunerako elementugisa aurkeztu zuen Korrikak18.ean, Eman euskara elkarri le-loarekin. Andoaindik (Gipuzkoa)abiatu zen, eta Baionarainoko bi-dea egin zuen, 2013ko martxoa-ren 14tik 24ra bitartean. AEk-keuskara ikasten ari zirenakomendu zituen, euskaraz biziahal izateko urratsa egiteagatik.

19. KORRIKA (2015)

2015eko martxoaren 19an hasizen, Urepelen (Nafarroa Behe-rea), eta Bilbon amaitu zen, hila-ren 29an. 2.500 kilometro egin zi-tuen lekukoak, eta, harekin bate-ra, Lorea Agirre Jakin aldizkarikozuzendariak idatzitako mezuak.Euskara erabiltzearen garrantzianabarmendu zuen Agirrek. Hainzuzen, Euskahaldun izan zen 19.Korrikaren leloa. DurangokoAzoka omendu zuen AEK-k.

BERRIA

Asteazkena, 2017ko martxoaren 29aVIII b 20. Korrika

Aspaldiko aldarrikape-na zuten Amezketaneta Abaltzisketan (Gi-puzkoa) Korrikaren

itzulera. «Beti osatzen genuenKorrika batzordea, eta kilome-troa egitera ondoko herrietara jo-aten ginen. Korrikakoei esatengenien: ‘Ea berriz gogoratzen za-reten gurekin, eta ea pasatzen za-reten gure ingurutik’», adierazidu Jokin Artolak. Korrikaren an-tolakuntza lanetan dabil bi he-rrietako batzordeetan. 1989anKorrika Amezketa eta Abaltzis-ketatik pasatu zeneko bideo iru-diak eskuratu dituzte, eta bi he-rrietan egin dituzte bideo ema-naldiak. Azken Korrikakobizipenak berritzeko balio izandiete orduko irudiek.

Apirilaren 8an pasatuko da Ko-rrika Amezketa eta Abaltzisketa-tik. Amezketara iritsiko da lehe-nik, 05:47an. «Proposamena danahi duenak jaia luza dezala, eta,horretarako, tabernariekin hitzegin dugu. Goizaldean jaikiko di-renentzat, baratxuri zopa eman-go dugu. Korrika egin ondoren,gosaria izango da».

Korrika iritsi aurretik, Amez-ketan eta Abaltzisketan izan direnprestaketa lanetan jendearen

erantzuna «txukuna» izan delanabarmendu du Artolak. Halanabaritu da, esaterako, egin direnlaguntza kanpainetan. Herrikoenpresa eta elkarteei kilometroakerosteko proposamena egin zaie,eta izan duten jarrerarekin pozikda Artola. «Abaltzisketan lau ki-lometro eta erdi erosi dira, etahori, 300 biztanleko herri baten-tzat, emaitza ederra da. Amezke-

tan ere lau kilometro saldu dira,eta ez dago batere gaizki».

Kaleko giroari dagokionez, be-rriz, azken astean berotu da, batezere. Aurretik, Gure Esku Dago-ren galdeketaren prestaketakhartu du protagonismoa herrian.Galdeketa egin eta gero, ugarituegin dira Korrikarekin lotutakoekintzak.

Joan den astean, Euskararenlau aurpegi dokumentalaren

emanaldia antolatu zuten bi he-rrietan. Horrez gain, Korrika festaospatu zuten igandean, Amezke-tan; pintxoak, edaria eta musikaizan ziren herriko plazan.

Korrikan, lehenengozAbaltzisketan, berriz, batukadatailerra antolatu dute Ines Ba-rrendegik eta Sorgi Ahuirrek la-runbaterako. Barrendegi Uru-

guaikoa da, eta Ahuir,Valentziakoa (HerrialdeKatalanak). Elkarrekinbizi dira Abaltzisketan.Biak ari dira euskara ikas-ten, eta lehenengoz partehartuko dute Korrikan.

«Bizilagun batek ema-ten dizkigu klaseak bereetxean, boluntario, etapoliki-poliki ari gara

ikasten», adierazi du Ahuirrek.Valentziarra izaki, Korrikaren gi-sakoa den Correllengua ezagu-tzen zuen aurretik. Barrendegik,aldiz, ez du sekula halakorik iku-si. «Oso ikusgarria iruditzen zait,eta oso sinbolikoa. Oso polita danola irudikatzen duen gizartea-ren borroka, identitate bat etamundu bat den hizkuntzarenalde, belaunaldiz belaunaldi zain-tzeko eta ez galtzeko».

Amezketan eta Abaltzisketan 1989an pasatu zen azkenengoz Korrika.Herritarrak aldiro mugitu dira inguruko herrietara lasterketan partehartzera, baina aurten mimoz ari dira Korrika hartzeko prestaketetan.

Itxaronaldiak 28 urteiraun du Txindokipean

Bi haur lekukoa elkarrekin eramaten, Bilbon, 19. Korrikaren azken kilometroetan. RAUL BOGAJO / ARGAZKI PRESS

Korrikakoei esaten genien: ‘Ea berriz gogoratzen zaretengurekin, eta ea pasatzenzareten gure ingurutik’»Jokin ArtolaAbaltzisketa eta Amezketako Korrika batzordeak

‘‘

BERRIA

Asteazkena, 2017ko martxoaren 29aX b 20. Korrika

Korrikaren le-hen eguna an-tolatzen hasidirenetik, hel-buru bat lor-tzeko ari dira

lanean Otxandion: jendeak 20.Korrika oroitzen duenean, Korri-ka hura non amaitu zen galde die-zaiola bere buruari. Hau da, inorkez dezala ahaztu non hasi zen.

«Guretzat egun historikoada», azaldu du Joseba IrazabalOtxandioko AEK-ko irakasleak.Ilusioa kalean sumatzen dela de-ritzo. Korrikaren abiatzea antola-

tzeko herritarrek agertu dutengogoa nabarmendu du. Joan denurrian hasi zen talde eragilea Ko-rrika hasiera antolatzeko lehenbilerak egiten. Ezustekoa urtarri-lean heldu zen, prestaketa lane-tan parte hartzeko deia herritarguztiei zabaldu zitzaienean. «Zi-nema aretoan egin genuen bilera,eta ia-ia bete egin genuen. Jendepila bat etorri zen. Horietako ba-tzuk, kanpotik. Herriko jendeakez zituen ezagutzen. Erantzunaoso ona izan da. Hor banatu geni-tuen lanak: nork antolatuko az-piegiturak, nork bazkaria, nork

txosnak...», azaldu du Irazaba-lek. Eginkizun bakoitzerako taldebana osatu dute. «Herri erraza dahorretarako; jende guztiak partehartu nahi du».

Herritarrek Korrikari ekarpenaegiteko adierazi duten gogoarenondorioz, hasierako asmoak al-datu egin dituzte, eta luzatu egindute Korrikaren harira antolatudituzten jardueren zerrenda.

Bihar bertan, lasterketa abiatu-ko den egunean, Korrikarekin lo-tutako apaingarriz josita hartukoditu Otxandiok bisitariak. «Nahiduguna da kanpotik datorren

jendeak ikustea Otxandio Korri-ka herri bat dela. 20. Korrika de-nez, ibilbide bat egingo dugu Ko-rrikaz Korrika, herrian barrena.Ibilbide musikatua izango da».

Korrikaren historiari begiratubat emateko aukera lehenagotikbaliatu dute otxandiarrek. Joanden asteburuan elkartu ziren he-rria auzolanean apaintzeko, eta,bide batez, asteburu osorako egi-taraua antolatu zuten, herri baz-kari, joko, elektrotxaranga etaumeentzako zinema eta guzti.

Herria apaintzeko elementuenartean, kartoizko edo goma apa-rrez egindako lekukoaren erre-plika handi bat egitea erabaki zu-ten antolatzaileek, baina AlbertoBarrondo artisauak egurrezko le-kuko erraldoi bat egin du, haritzenbor batetik aterata, eta herrikoplazan jarri dute ikusgai. Korrika-ren ostean ere herrian oroigarrigisa utzi asmo dute.

Korrikari eskainitako ibilbidemusikatuaz gain, bihar goizean,Korrikako kanten koreografiakdantzatzeko aukera izango duteumeek; horrez gain, dultzainekkaleak girotuko dituzte, eta zu-rezko jolasak izango dira.

Arratsaldean, berriz, 15:45ean,Otxandioko herritarrek Korrika-ren hasiera egunerako prestatuduten ikuskizuna eskainiko dute.«Aurrera Korrika izeneko an-tzerki bat prestatu dugu, kanta,musika, dantza eta zirkua ere uz-tartuko dituena», adierazi du Ira-zabalek. Ikuskizuna prestatzeko,antzerki asteburua antolatu zu-ten martxoaren lehen astebu-ruan. Antzerki ikastaroa egin zu-ten bi egunetan, entseguetarakoelkartu ziren, eta Otxandioko Ba-gaizan talde feministak Prestgaude antzezlana aurkeztu zuen.

Korrikaren harira, euskararenegoerari buruz hausnartzeko erebaliatu dute beste asteburu bat.«Kanpaina bat egin dugu,Otxandion zenbateko euskara ja-kintza dagoen eta euskara zenbaterabiltzen den aztertu eta horriburuz hausnartzeko». Dozenakaherritar elkartu ziren euskarari

buruzko tailerrean, joan denmartxoaren 11n.

Hilabeteko asteburu guztietanizan da Korrikaren abiatzearekinlotutako ekitaldiren bat, eta he-rrian giroa ongi berotzea lortudela deritzote antolatzaileek. «Ia-ia egunero egon da talderen bat

elkartuta Korrikaren ingurukoekintzaren bat prestatzen».

Korrikak ez du Otxandio aldirozeharkatzen. «Nahiko herri ba-kartua da, eta, Korrikak egitenduen bidearen arabera, Otxan-diotik igarotzeko buelta handiaeman beharko luke. AzkenekoKorrika ez zen Otxandiotik pasa-tu, baina aurrekoa, bai», azaldudu Irazabalek. Egoera horrek arebereziagoa egiten du otxandia-rrentzat Korrikaren hasiera he-rrian hartzea. «Gure herria de-nez, inoiz baino handiagoa eginnahi dugu». Bihar, beraz, ez dugirorik faltako Korrikaren abioraOtxandiora joaten denak.

Otxandiarrentzat gertakari historikoa da 20. Korrika herritik abiatzen ikustea,eta prestaketa lanetan parte hartzeko gogo bizia erakutsi dute. Biharko, herrikokaleak apaindu dituzte; horrez gain, Korrikaren historia ezagutzeko ibilbidebat antolatu dute, eta okasiorako prestatu duten antzerkia egingo dute.

Otxandio, ilusioz gaindi

IZAN ZAITEZ LAGUNTZAILEETA GOZATU BIDEAZ

LORTU TXARTELAAEKren euskaltegietan eta www.korrika.eus webgunean

IZAN ZAITEZ LAET

GUNTZAILEIZAN ZAITEZ LATU BZAAT GOAETTA

GUNTZAILETU BIDEAZ

12 eur

AEKr

orrika.eus.kwww

o duzu: antzitsuena lortukarre, gtruken or12 eur AEKr

eskuren abantailaktxartelarain, pina eta ez gorrHo dire izang eretakzkourten zA

TELATU TXARORLeAEKr orrika.eus w.keta wwweuskaltegietan n

en ea. euskaltegiei laguntz

o dituzu.tuka eskura.o dir

TELAebguneanorrika.eus w

Otxandioko herritarrak, Korrikaren

harira antolatu duten euskara

tailerrean. JAIZKI FONTANEDA / ARGAZKI PRESS

«Ia-ia egunero egon datalderen bat elkartutaKorrikaren ingurukoekintzaren batprestatzen»Joseba IrazabalOtxandioko AEK-ko irakaslea

20. Korrika b XIBERRIAAsteazkena, 2017ko martxoaren 29a

Italiatik Otxandiora (Bizkaia) bi-zitzera etorria da Alessandro Rutakazetaria (Milan, Italia, 1982).Euskara ikaslea da OtxandiokoAEKn, eta lehenengoz parte har-tuko du Korrikan. Lasterketarenhasierarako prestakuntza lanetanmurgilduta dago, eta lagunekinNafarroa aldean kilometro bategiteko asmotan da. Sumatzen duKorrikaren hasiera egun oso be-rezia izango dela Otxandion, etagogotsu dago lekukoa bideanikusteko.Zerk ekarri zaitu Otxandiora bi-

zitzera?

Lehenik eta behin, maitasunak.Bikotekidea Otxandiokoa da, etaesan zidan: «Goazen etxera, alaagur». Finlandiakoa izan balitz,Finlandiara ere joango nintzenbizitzera. 32 urtez bizi izan naizMilanen, eta pentsatu nuen ongiegon zitekeela inguruz aldatzea.Gainera, Euskal Herrian egonanintzen aurretik, eta ezagutzennuen pixka bat.Zer moduz zabiltza euskara

ikasten?

Bikotekidea AEK-ko irakaslea da.Milanen izan nuen irakasle hangokulturgune batean egin zuenikastaroan. Orduan egin nituenlehen urratsak euskararekin.Gazteagoa nintzenean, hainbathizkuntza ikasi nituen: ingelesa,frantsesa, gaztelera eta alemanadakizkit. Orain, gustura ari naizeuskararekin.Zure lehen Korrika izango da

Otxandion hasiko dena. Nola

irudikatzen duzu?

Bi aurpegi ikusten dizkiot Korri-kari. Lehenengoa da lasterka egi-tearena. Kuadrillarekin kilome-tro bat erosi dugu Tafalla ingu-ruan (Nafarroa). Goizaldeanegingo dugu korrika. Lagunekaurretik parranda egiteko asmoadutela esan didate, baina uste dutnik ez dudala halakorik egingo,eta lotara joango naizela, atsedenhartzera. Bestalde, Korrikarenantolaketa lan guztia dago.Otxandion esan didate antzer-kian eta kantatzen parte hartze-ko. Antzerkia italiarrok barruan

«Familia handihau Korrikarekinilusionaturikikustea osointeresgarria da»

Alessandro Ruta

Euskara ikaslea

J. F

ON

TAN

ED

A /

AR

GA

ZK

I PR

ES

S

daramagu, eta ongi moldatzennaiz. Gainera, ikastaroa ere egindugu. Beraz, erabat murgildutanago prestaketetan.Nola iruditzen zaizu bizi duela

Otxandioko jendeak Korrikaren

prestaketa?

Otxandiorentzat egun historikoadela nabaritzen da herrian. Neureburuari esaten diot: «Zer-nolakozortea dudan Otxandion egotea-gatik egun garrantzitsu hori bizi-tzeko!». Familia handi hau Korri-karekin ilusionaturik ikustea osointeresgarria da. Zertan nabaritzen duzu otxan-

diarrek Korrikarekin duten ilu-

sioa?

Jendea jo eta su ari da lanean, Ko-rrikaren lehenengo egunerakoxehetasun guztiak zaintzen. Ika-ragarria da. Gainera, Otxandiotoki paregabea da Korrikari ha-siera emateko, dituen paisaiaikusgarriengatik.Zer iruditzen zaizu Korrikaren

moduko lasterketa bat antola-

tzea euskararen alde?

Korrikak baieztatzen du EuskalHerria baturik dagoela. Italianhorrelako zerbait egitea ezinez-koa izango litzateke. Ez dago Eus-kal Herria bezain batua. Berehalaagertuko lirateke gatazkak ba-tzuen eta besteen artean. Hiri ba-tzuk kexatu egingo lirateke Ko-rrika handik pasatuko ez balitz.Hemen denak daude elkarrekinlanean, tipi-tapa, tipi-tapa, etaoso garrantzitsua iruditzen zaithori hala izatea.

BERRIA

Asteazkena, 2017ko martxoaren 29aXII b 20. Korrika

Korrikalarien-tzat minutugutxiko atsegi-na dena 11 egu-nez luzatukodute Korrikako

furgonetetako arduradunek.«Kontuan izan herrietako ba-tzordeetan ari direnak zenbategunetan dabiltzan lanean, etaKorrika segundo batean igarokoda haientzat. Guk, berriz, aukeraaparta izaten dugu askoz eregehiago gozatzeko», azaldu duAndoni Seijok. 6. Korrikatik ibil-bideari lotutako arduretan ibiliada. Ikuspuntu berezia eskaintzendu lasterketaren ibilbide osoa fur-gonetan egiteak. Korrikaz eta ha-ren indarraz jabetzeko begiratokiparegabea da, ardura horretanaritu direnen esanetan.

Furgonetan bidea egitearen be-rezitasunetako bat Korrikaren le-kukoa bide osoan eskuz esku al-datzen ikustea da, eta, Seijorenhitzetan, esperientziak argi utzidio lekukoak baduela zerbait«magikoa». «Lekukoa oratzenduen edonork irribarre egiten du.Irribarre, gutxienez. Pozarren ne-gar, sarritan. Emozioak dantzanizaten ditu ia beti».

Edonola ere, Korrikak momen-tu hunkigarri asko dituela nabar-mendu du Seijok. Bereziki pozga-rriak egiten zaizkio euskara egoe-ra okerrenean den inguruetakooroitzapenak. «Oso hunkigarriada Oibarren (Nafarroa) lau belau-nalditako emakumeak ikustea el-karrekin lasterka. Hunkigarria daErriberako (Nafarroa) adineko gi-zonak, euskaraz jakin gabe ere,Korrikan parte hartzen ikustea.Edo Zuberoa aldean gaztetxokuadrilla bat ikustea lekukoare-kin korrika».

Korrikak Euskal Herriko txoko guztietan pizten duen emozioa egiaztatzekoaukera izaten dute lasterketaren ibilbidea zaintzen aritzen diren arduradunek.Lekukoaren botere «magikoa» eta euskara okerren dagoen herrietan bizitakoune hunkigarriak nabarmendu dituzte furgoneta taldean ibilitakoek.

Aparteko begiratokitik

19. Korrikako furgoneta taldeko kideak. Eskuinean, atzeko lerroan, Andoni Seijo, 6. Korrikaz geroztik ibilbideari lotutako arduretan ibilia. BERRIA

20. Korrika b XIIIBERRIAAsteazkena, 2017ko martxoaren 29a

Lekukoa oratzen duenedonork irribarre egitendu. Irribarre, gutxienez.Pozarren negar,sarritan»Andoni SeijoKorrikaren furgonetako kide izandakoa

‘‘Herrietatik kanpo,korrikalariak kirolariakbadira, eta erantzutenbadute, erritmoa bizituegiten dugu»Miren Ercilla20. Korrikako furgonetako kidea

‘‘19. Korrikako kideak furgonetan, lasterketa gidatzen, Nafarroako Garralda herrian. JAGOBA MANTEROLA / ARGAZKI PRESS

Euskara egoera okerreneanden herrietako kilometroak dirahunkigarrienak Miren Ercillaren-tzat ere. Ercillak zortzigarrenezegingo du ibilbidea furgonetan,eta, haren iritziz, «pribilegio han-dia» da Euskal Herriko zazpi lu-rraldeetan jendeak Korrika nolabizi duen ikusi ahal izatea.

Lasterketak iraun bitartekolana «gozatzekoa» izaten denarren, badira hainbat kontu for-gonetako lantaldekoek gertutikzaindu behar izaten dituztenak.«Lehenengo eta behin, korrika-lariak babestea, eta errepideansegurtasuna bermatzea. Bestalde,Korrika herri guztietara orduaniristea izaten da gure kezka han-dienetakoa», azaldu du Ercillak.

Azken helburu hori betetzeazaila izaten dela adierazi du, las-terketa zenbaitetan moteldu egi-ten delako; hirietan eta herri han-dietan, bereziki. «Galdutakodenbora berreskuratu egin beharda. Herrietatik kanpo, korrikala-riak kirolariak badira, eta eran-tzuten badute, erritmoa bizituegiten dugu».

Lekukoa ere gertutik zaindubehar izaten du furgonetako lan-

taldeak. Seijok azaldu duenez,inoiz, desbideratu egin dute eta.«Parte hartzen duten gehienekberena ere sentitzen dute Korri-ka, eta, hiri bat zeharkatzerako-an, Korrika norbere auzotik pasa-tzen ez bada, batzuetan, lekukoadaramana urduri jartzen da. Inoizizan ditugu lekukoaren bahike-tak. Lekukoa hartu eta bere auzo-

ra eraman du batek edo bestek.Horrelakoak endredotxoak iza-ten dira guretzat».

Teknologia lagunBi furgonetak zaindu eta gidatzendute Korrikaren ibilbidea; batak,lasterketaren buruan, eta beste-ak, atzean. Zortzi pertsonako tal-dea joan ohi da horietako bakoi-tzean. «Txandatu egiten ditugugidari lanak, animatzaile lanak,lasterketa zaintzekoak...».

Lan horiek egiteko moduakasko aldatu dira urteekin eta tek-nologiaren aurrerapenekin. Sei-jok gogoan du Korrikaren ibilbi-dearen ardura lehenengoz hartuzuenekoa. «6. Korrikan, AEK-kerabakia zuen non hasi eta nonbukatuko zen lasterketaren ibil-bidea, baina bitarteko guztia ze-haztu gabe zegoen. Sakelakoriketa halakorik gabe, kide batek etabiok Euskal Herria zeharkatu ge-nuen autoz, astebetez, kilometro-ak zenbatzen».

Egun, berriz, Korrikak sakela-koetarako aplikazioa du, nahiduenak lasterketa non den, zeinabiaduran doan eta leku jakin ba-tera noiz helduko den jakiteko.

BERRIA

Asteazkena, 2017ko martxoaren 29aXIV b 20. Korrika

Ahizpa gisa ditu Korri-kak, bere ereduan oi-narrituta, sei herrial-detako hizkuntza gu-

txituen alde sortu direnlasterketak. Korrikaren arrakastaez da Euskal Herrira mugatu, etafamilia geroz eta zabalagoa osa-tzen ari da mundu zabalean. Ho-rrez gain, geroz eta gehiago dirazenbait herrialdetako hirietanKorrika ospatzeko antolatzen di-ren ekitaldiak. Euskal diasporare-kin lotura duten elkarteek antola-tu ohi dituzte.

Korrikaren ahizpetan zaharre-na da Herrialde Katalanetako Co-rrellengua. Katalanaren aldekolehen lasterketa 1993an egin zu-ten, Mallorcan. 1995ean, antzekobeste ekitaldi bat egin zuten Va-lentzian. 1996tik aurrera hasi zenHerrialde Katalanetako lurraldeguztietan antolatzen.

Galizian Correlingua antola-tzen dute 2000. urteaz geroztik,galizieraren alde. Korrikan egitenden bezala, lekuko batek hainbatherri zeharkatzen ditu, eskuzesku, eta barnean gordetzen duenmezua jakinarazten da lasterke-taren amaieran.

Bretainian, Ar Redadeg laster-keta antolatzen da bi urtez behin,bretoieraren alde, 2008. urteazgeroztik. Iaz bosgarrenez eginzen: 1.700 kilometroko bidea osa-tu zuen, eta Bretainiako bost de-partamenduetatik igaro zen, be-deratzi gau eta egunez.

Gaelikoaren aldeko Ryth las-terketak Irlanda osoko lurraldeahartzen du. 2010ean egin zutenlehenengoz, eta Korrikaren ere-dua bereganatu du.

Galesen, berriz, 2014. urteanhasi ziren Korrikaren antzeko las-terketa antolatzen. Ras yr Iarthdu izena. Iaz egin zuten bigarre-nez, eta 77 kilometro egin zituenhiru egunean. Gauez eten egitendute lasterketa.

Korrikaren ahizparik gazteenaHego Amerikan jaio da. Lefkan-tun izena du, eta maputxeen ma-pudungun hizkuntzaren ofizial-tasuna aldarrikatzeko lasterketada. Iaz egin zuten estreinakoz, etaaurten bigarrenez antolatu dute.

Diaspora ere korrikaKorrika erreferentzia da beste he-rrialde batzuetako hizkuntz alda-rrientzat, eta Korrikari berari ge-roz eta ekintza gehiago lotzenzaizkio nazioartean. Euskal etxe-en eta Etxepare Euskal Institutua-ren bidez antolatzen dira. Hala,20. Korrika bost kontinenteetakohainbat hiritan ospatuko dute.Besteak beste, Buenos Airesen,Chicagon (AEB), Madrilen, Pari-sen, Lalitpurren (Nepal), Buda-pesten, Bruselan, Helsinkin, Bar-tzelonan eta Londresen. Atze-rrian Korrikarekin bat egin nahiduenak www.korrika.eus web-gunean ditu eskuragarri atzerrikoKorriken zerrenda osoa eta harre-manetarako bideak.

Korrikaren arrakasta dela eta, lasterketaren eredua kopiatu dutehizkuntza gutxituak dituzten sei herrialdetan. Horrez gain, geroz etagehiago dira Euskal Herritik kanpo Korrika ospatzen duten hiriak.

Zazpi ahizpako familiamunduan barreiatuta

Ar Redadeg bretoieraren aldeko lasterketa, Bretainian 2008. urteaz geroztik antolatzen dutena. BERRIA

20. Korrika b XVBERRIAAsteazkena, 2017ko martxoaren 29a

Sasoia elkarteak ederkijarria dio izena bereburuari. «Zalantzanegon ginen Sasoia jarri

ala gazte asanblada deitu», dio,barre artean, Mertxe Saldiseelkarteko kideak. «Kontua ez daelkartean kartetan jolastea baka-rrik. Badira garrantzitsuagoakdiren gauzak», gehitu du XabierSubiza kideak. Eta horien arteankokatzen dute euskararen sus-pertzea. «Korrika baliatu nahidugu esateko euskara geurea erebadela, eta adineko jendearenga-na gerturatzeko». Erratzun,Oibarren, Ablitasen eta Vergali-jon (Nafarroa) lasterka ibilitako-ak dira, eta, aurten, 60 laguninguruk Lakarren (Nafarroa)egingo dute 20. Korrikako 201.kilometroa.

Adinak ematen duen eskar-mentua ez zaie alferrikakoa, etajakin dute Korrikaren inguruanegun osoko plan borobila antola-tzen, 2009ko 16. Korrikaz geroz-tik. «Normalean, goizeko 11k al-dera izango den kilometroa bila-tzen dugu, aurretik ederkigosaldu eta korrika egin ondorenbazkaltzera joateko», azaldu duSubizak. Etxetik eramaten dutejatekoa, eta lekukoa hartu dutentokitik gertu dagoen herriren ba-tean bazkaltzen dute elkarrekin.«Abestiren bat edo beste kanta-tzeko eta elkarrekin hitz egitekoaukera polita izaten da», Saldise-ren esanetan.

Bazkariaren ostean, Nafarroa-ko hainbat txoko ezagutzeko ibi-laldiak egin ohi dituzte. «Beti egi-ten dugu bisitaren bat interes his-torikoa edo kulturala duentokiren batera. Adibidez, urte ba-tean Amaiurren izan ginen, han-go gaztelua bisitatzen; Zangozanere izan gara herriko monumen-tuak ezagutzen; Andeloseko hirierromatarrean ere [Mendigorria]izan ginen», azaldu du Subizak.Lakarreko kilometroaren ostean,Garesera joango dira: hango his-toria ezagutzeko ibilbide gidatuaegingo dute, eta egur taila erakus-keta bat ikusiko dute.

Egitaraua ongi prestatua dute20. Korrikarako ere. Garaiz ardu-

ratu behar izaten dute, ordea,eguna behar bezala antolatzeko.«Korrikaren ibilbidea iragartzenden bezain pronto, lasterka joa-ten gara AEK-ra; han, planoa es-katzen dugu, eta aztertzen duguzein toki komeni zaigun. Ingu-ruan bisitatzeko tokiren bat duenere begiratzen dugu», adierazi duSubisak.

Korrikan parte hartzen duteneguna «oso berezia» dela nabar-

mendu du Saldisek. «Korrikahasi zenetik, ahal izan dudan guz-tietan parte hartu dut. Umeekinikastolan, eta lanean ere bai. Na-farroako Gobernuan egin dut lan,eta beti erosten genuen kilome-troa. Nik bezala, beste kideek ereKorrika ugaritan parte hartudute, baina Sasoiarekin lasterkaegiteak xarma berezia du. 80 ur-tetik gorako jendeak ere egiten dukorrika».

Iruñeko Sasoia erretiratu elkarteak egun osoko plana egingo duKorrikaren harira, bosgarrenez jarraian. Erne ibiltzen dira aldaparikgabeko kilometroa eta ordutegi egokikoa lehenbailehen erosteko.

Sasoiak iraun artean,euskarari bultzaka

Sasoia elkarteko hainbat kide lekukoarekin, 2009an, 16. Korrikan. BERRIA

Korrika baliatu nahidugu esateko euskaragurea ere badela, etaadineko jendearenganagerturatzeko»Xabier SubizaSasoia elkarteko kidea

‘‘Sasoiarekin lasterkaegiteak xarma bereziadu. 80 urtetik gorakojendeak ere egiten dukorrika»Mertxe SaldiseSasoia elkarteko kidea

‘‘

BERRIA

Asteazkena, 2017ko martxoaren 29aXVI b 20. Korrika

Egurrezko zilindro batda, baina jostorratza ba-litz bezala ere irudikadaiteke Korrikaren le-

kukoa, hari ikusezin batekin ze-harkatzen dituen herriak jostendituena. Korrikaren elementusinboliko nagusietakoa da. Mila-ka herritarrek eskutik eskuraemanez, Euskal Herriko zazpi lu-rraldeak igarotzen ditu, eta eus-kararen aldeko mezua gordetzendu aldiro barrenean. Bada leku-koak indar berezia duela dioenik,eta, hura heltzerakoan, sentituegin daitekeela ziurtatzen duteeraman dutenetako askok. Leku-

koa beti da Korrikaren protago-nistetako bat, eta hala izango da20. Korrikan ere. Hemendik au-rrera, erreplika erraldoia izangodu Otxandion.

20. Korrikaren iritsierarekin,lekuko originala baino hogei bi-der handiagoa den erreplika egindu Alberto Barrondo artisauak. Bimetro eta erdi luze da, eta 150 kiloinguruko pisua du. «Haritz enborbat lortu nuen, originalaren neu-rriak begiratu nituen eta neurrihorien araberako eskalarekinegurra lantzen hasi nintzen. Ha-sieran, azala kendu nion, motoze-rrarekin egin nuen lanik handie-

na, eta, ondoren, eskuzko erre-mintekin egin ditut gainontzeko-ak».

Otxandioko plazan egon da le-kukoa ikusgai martxoan, bainaKorrikaren hasiera egunerako to-kiz aldatuko dute. Hala ere, Ko-rrikak Otxandio utzi ondoren,herriko lekuren batean oroigarrimodura jartzeko nahia adierazidiote Barrondori hainbat herrita-rrek. «Udalak erabaki beharkodu lekukoa nonbait jarri ala ez. Ezdakit zer egingo den», adierazi duBarrondok. Ez du ezkutatu leku-koa herriko kaleren batean ikus-tea gustatuko litzaiokeela. «Nire-tzat, ohorea litzateke lekukoa he-

rrian ikusgarri egotea, 20. Korri-karen oroigarri».

Korrikako arduradunek Do-nostiako San Telmo museoanaurkeztu zuten 20. Korrika, iazkoazaroan. Leku esanguratsua au-keratu zuten; San Telmo museo-ak gordetzen baitu lehen leku-koa, 1999. urteaz geroztik. Remi-gio Mendiburu eskultorearenlana da, eta, hain justu, Mendibu-ru da Korrikak aurten omenduduenetako bat, euskararen alde-ko lehen lasterketaren gainontze-ko sortzaileekin batera. 7. Korri-kan ere omendu zuten, lekukoa-ren sortzaile izateagatik, hura hileta hurrengo urtean.

Mendiburuk eginiko lekukoaordezkatu egin zuten haren mol-daketa batekin. Juan Gorritiartista nafarrak egin zuen. Men-dibururen ikasle izandakoa daGorriti, eta, haren ustez, lehenlekukoak bere horretan iraunbehar du: «Gure herriaren histo-ria islatzen duelako». Lekukoalasterketetan jasotako eurite,malko eta izerdi arrastoekinuztearen aldekoa da.

Erronkazale direnek inoiz Ko-rrikaren egungo eredua are epi-koago bihurtu nahiko balute,proposamena bota du Barron-dok: «Otxandioko lekukoa era-mango dugu denon artean hu-rrengo Korrikan». Ez da erronkamakala. Hizkuntza bat, kulturabat, mundu bat berreskuratzeaere erronka txikia ez den bezala.Lan horretan ekarpena egitekogogoz direnak asko direla froga-tzen ari da, beste behin, Korrika.

Gutxienez, hiru lekuko ditu Korrikak: lehenaldietan ibilitakoa, San Telmo museoanikusgai dagoena; egun erabiltzen dena; eta,orain, Otxandion egin dioten kopia erraldoia.

Bi metro etaerdiko lekukoa

Alberto Barrondoren lekukoa, Otxandioko plazan. JAIZKI FONTANEDA / ARGAZKI PRESS

Niretzat, ohorealitzateke lekukoaherrian ikusgarriegotea, 20. Korrikarenoroigarri »Alberto BarrondoOtxandioko lekukoaren egilea

‘‘