1.gaia: gertaera kuantikoak “harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa...
Post on 21-Dec-2015
222 views
TRANSCRIPT
1. GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK
“Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”
S. Ulam (1909-1984)
KONSTANTE FISIKOAK
ESPEKTRO ELEKTROMAGNETIKOA
XIX. MENDEAREN AMAIERAN: FISIKA KLASIKOA
1800 1905
S. V AC S. 0 S. V S. X S. XV S. XX
MATERIA
ERRADIAZIOA
FISIKA MODERNOA (KUANTIKOA)
GORPUTZ BELTZAREN ERRADIAZIOA
GORPUTZ BELTZAK
(Eisberg, 28 o)
TEORIA KLASIKOA ETA KUANTIKOA
Rayleigh Planck
COBE
Penzias Wilson
EFEKTU FOTOELEKTRIKOA
Hertz Lennard
Millikan
MATERIA ETA ERRADIAZIOA
(Klasikoa)
Dispertsio klasikoan berriz, datorren eta ateratzen den argiaren uhin-luzera berdina izango litzatekeen
COMPTON-EN EFEKTUA
A.H. Compton
Anderson Dirac
Kontserbatzen al da momentu lineala?
min=0.012 A)
X IZPIEN IGORPENA (Bremsstrahlung )
Roentgen
ESPEKTRO ATOMIKOAK
Difrakzio sarea
Gas atomikoa(potentzial altuan
kitzikaturik)
Igorpen
Xurgapen
Lyman Serieak(ultramorea)
Balmer Serieak
(ikuskorra)
Paschen Serieak(IG)
Lyman Balmer Paschen
n = 1
n = 2
n = 3
HIDROGENOAREN IGORPEN-ESPEKTROA
(Eisberg, 119-126 o)
+Ze (nukleoa)
Rutherford
Arrakasta: ( handiak azaltzen ditu)
( rad. txikiegia !!)
THOMSON-EN EREDUA
RUTHERFORD-EN ESPERIMENTUA ETA EREDUA
Geiger Marsden
Thomson
(Geiger eta Marsden fisikariek egindako esperimentua)
BOHR-EN EREDUA
222
2nM
E nR
n
Kuantizazioa beste edozein sisteman betetzen da ere. Adibidez, molekula diatomikoaren rotazioan:
nmvrLn
i fhc
hf E E
Sommerfeld Bohr
T-VLq
L
hq
q
qqq
, p
, ndpJ
Orokortuz:
= 10973700 m-1
RH= 1096800 m-1
n=nr+n
Zuzenketa erlatibista
m =mM/(m+M)
FRANK ETA HERTZ-EN ESPERIMENTUA
Frank Hertz
V0=4.9 V-etan Hq atomoaren elektroi bat kitzika daiteke. V0=9.8 V-etan 2 elektroi kitzikatzen dira.
Elektroiiturria Hg-xafla Hartzailea
V0, elektroien azelerazio-voltaia