A descolonización

Unidade temática 15

A crise do imperialismo (I)Preséntasena:

Primeira GuerraMundial (1914-1919)

Que produce

Nas colonias No mundo

A reactivacióndo nacionalismo

Un climaanticolonial

Que pretende Grazas ás

Concesións deautogoberno

Declaraciónsantiimperialistas

de

EE.UU A URSS

Revitalízaseno:

Período de entreguerras(1920-1930)

Polos seguintes

Factores

Crise dos sectoresprodutivos tradicionais

Excesos na explotación económica

Superpoboación Marxinaciónpolítica

Producena

Radicalización dos nacionalismos

A crise do imperialismo (II)Aumenta durantea:

Segunda GuerraMundial (1939-1945)

Debidoá:

Desaparición Contradición Participación

Do

Mito da superio-ridade branca

Ante a derrotadas

Metrópoles fronteao Xapón

Entre

Democracia ecolonialismo

Que dá lugar á:

Carta doAtlántico

Que recoñeceo:

O dereito dos pobos a escollera forma de goberno coa que de-

sexan vivir.

Das coloniasna

Guerra

En defensade

Valores

Como:

A liberdade,a democracia

fronte aoracismo e o

fascismo

Faise irreversible na:

Posguerra(1945-1965)

Coas

Reclamacións Radicalización Presións

De

Autodeterminación

como

Recompensa

Pola súa:

Participación naguerra

Dos

Movementos deliberación

Pola negativadas

Metrópoles

A facer

Concesións

Da

Igrexa ONU

Que defenden

A liberdade dospobos

Os procesos de independencia

Presentan

Dúas característicasVías de acceso áindependencia

Ideoloxía dos movementosde liberación

Que podenser dúas

Víaarmada

Víanegociadora

Deuse nas

Colonias conmoitos colo-

nos europeos

Como

Indonesia

Indochina

Alxeria

Baséasena

Negociación coametrópole paraacadar condici-óns favorables

Aplícaseen

India

Tunisia

Inspírase en varios

Principios

Como

Nonviolencia Violencia Relixiosos Étnicos Políticos

Aplicadana

India

Por

M. K. Gandhi

Supón

Enfrontamentosbélicos

Por Exemplo en

Alxeria

Que seIncorporan

como

Signos deidentidadenacional

Principalmentenos

Países árabes

Dirixen aindependencia

Sin contarcon outras

étnias

Dáseen

ÁfricaSubsahariana

Conciben oProceso con

dúas

Vertentes

Emanci-padora

Revolu-cionaria

Alentadas pola

URSS

En Indochina

Etapas dadescolonización

1945-1955:Emancípanse colonias francesas e británicasde Asia e o mundo árabe. Pero siguen man-tendo contacto coas metrópoles en organi-zacións como a Commonwealth ou a Uniónfrancesa.

1956-1969:

Descolonizouse case toda África. Ata 1960Limitouse ao norte, pero despois incluíu aÁfrica negra.

A partir de 1970:A ONU adquire protagonismo apoiando a des-colonización e axudando aos novos Estados.independízanse colonias de Portugal e Espa-ña en África e algunhas británicas.

Fases da descolonización (1950-1980)

A descolonización

de Asia: A indepen-dencia da India.

(1885-1947)

Ahmet Jinah, líder da Liga Musulmana,partido que representaba á minoría mu-sulmana, aspiraba á formación dun Es-tado propio durante o proceso de inde-pendencia da India. Ao remate da eman-cipación creou o Estado de Pakistán, di-vidido en dúas zonas: Pakistán Orientale Pakistán Occidental

M. K. Gandhi Jawaharlal Nehru

Líderes do Partido do Congreso, representa-ba a maioría hinduista, partidaria da indepen-cia total e propoñía como táctica a non coo-

peración e o boicoteo aos produtos británicossen utilizar a violencia. Intentaron o achega-mento á Liga Musulmana, pero os británicos

impediron a unión para debilitar o movemento.

Vietminh

1ª Guerra de Indochina (1946-1954) 2ª Guerra de Hindochina (1958-1975)

A independencia de Indochina

En 1945 o Vietminh, lide-rado por Ho Chi Minh, pro-clama a Independencia deIndochina baixo un réxime

comunista. Francia nonacepta a independencia edesencadease a 1ª Guerrade Indochina, na que Fran-cia é derrotada. O Vietnam

divídese en Vietnam do Norte e do Sur. Comenzaa 2ª Guerra de Indochinaou Guerra do Vietnam.

Ho Chi Minh

Soldados do Vietminh

A descolonización do mundo árabe (I). Características xerais

1º. Ata 1945 os países árabes eran protectorados depotencias occidentais como Inglaterra ou Francia,que tiñan grandes intereses na zona: o control da Canle de Suez ou a produción e comercialización do petróleo que se producía no Oriente Medio.

2º. Os movementos de liberación nacional crearon un-ha conciencia unitarista, baseada na lingua árabe ena relixión islámica fronte á colonización occidental, ao mesmo tempo que reivindicaban a independenciados países respectivos.

3º. A descolonización estivo marcada pola influencia das grandes potencias: EE.UU. Apoiaba a Israel e a URSS tomou partido polos movementos anticoloniaisárabes. A pesar diso, pódese dicir que, en xeral, os procesos de independencia foron pacíficos.

Os países da Liga Árabe

A descolonización do mundo árabe (II). Características xerais

A descolonización do mundo árabe (III). Exipto.Gamal

Abdel Nasser

Presidente exipcio1954-1979

En 1952 diri-xe un golpe militarque derroca ao rey Faruk,monarca títere de Inglaterra

Rei Faruk

Propiciou un am-

plo programa de obras

públicas, co obxectivo de

loitar contra o subdesenvol-vemento

Presa de Assuam

Impulsa unhareforma agraria e

unha política populista panárabe

Reforma agraria

A descolonización do mundo árabe (IV). Alxeria.

Era colonia francesa dende 1830 e nelaexistía unha importante poboación fran-cesa, que consideraba Alxeria como te-rritorio francés e opoñíase á súa inde-

pendencia.

Ahmed Ben Bella

Funda a Fronte de Libera-ción Nacional (FLN). Nacio-

nalista e armada.

A oposición dos colonos fran-ceses creou unha organiza-ción terrorista: Organisatión

De l' Armee Secrét (OAS)

Procesoviolento

Independencia

1962

Gamal AbdelNasser

JawaharlalNehru

AhmedSukarno

Localización xeográfica, países participantes e protagonistas destacados

Conferenciade Bandung

1955

Reivindicacións:- Condena do colonialismo.- Recoñecemento da soberanía e igualdade de todas as nacións.- Rexeitamento da inxerencia duns Estados noutros.- Repulsa do racismo.- Crítica á carreira de armamentos.- Non aliñamento na p. de bloques.

Consecuencias:

- Aceleración do proceso descolo- nizador.- Impulsa a distensión mundial.- Define a posición do Terceiro Mun- do no contexto mundial.

A independencia da África negraBasease nosseguintes:

Factores:

- Desprestixio do sistema colonial- Estruturación dos movementos liberación.- Consecución de independencias negociadas.- Chamamentos da ONU, a Igrexa católica e das elites intelectuais metropolitanas cara a emancipa- ción.

Plantexa osseguintes:

Problemas:

- Creación de fronteiras artificiais.- Fragmentación étnica.- Aparición do neocolinialismo.- Imposición de réximes brancos que aplican o segregacionismo racial. - Dificultades para unha integra- ción política común das nacións africanas.

Prodúcesea partir de

1960

A descolonizaciónde África.

O neocolonialismoEstivo xeradopor:

Independenciaspactadas

Resistenciaspopulares

Que deronlugar a

Que deronlugar a

Gobernosprooccidentais

intervenciónsdas metrópoles

Que facilitan Impulsando Financiando

A continuidadeda explotacióneconómica das

ex-colonias

Rivalidadesétnico-reli-

xiosas.

Guerrascivís.

Paraacadar

Caracterízasepor:

- Dependencia comercial (intercambio desigual)- Dependencia financeira e tecnolóxica.- Dependecia ideolóxica.- Control político indirecto.

O Terceiro Mundo

1. Orixes do termo:Foi utilizado por primeira vez polo economista e demó-grafo francés A. Sauvy para referirse aos países sub-desenvolvidos, chamándolles Terceiro Mundo por ana-loxía co Terceiro Estado da Revolución Francesa de1789.

Alfred Sauvy (1898-1990)

Desenvolvementoeconómico

2. Indicadores do desenvolvemento:

a) Indicadores económicos: - PNN, PNB, PIB.b) Índice de desenvolvemento Humano (IDH): - Esperanza de vida, consumo de calorías, nivel de alfabetiza- ción, renda per cápita.c) Outros indicadores: - Demográficos, gasto en educación, habitantes por médico...

3. Trazos do subdesen- volvemento:

1. Estruturas políticas, sociais e económicas inestables.2. Elevado crecemento natural e alta mortalidade infantil.3. Economía de subsistencia ou de exportación de materias pri- mas, baixo nivel tecnolóxico e de industrialización.4. Baixo nivel de renda per cápita e instrución.5. Cobertura sanitaria insuficiente e deficiencias alimentarias.6. Intercambios comerciais desfavorables (Intercambio desigual)7. Explotación deficiente dos recursos naturais e subprodución.

Desenvolvementoe

subdesenvolvemento

Índice de Desenvolvemento Humano(IDH)

O neocolonialismo dos EE.UU. en Latinoamérica

Antecedentes

Independenciano s. XIX

Réximescaciquís

Economía deexportación

Gobernosautoritarios

Dependenciaeconómica

Circunstancias

Fracaso daindustrialización

Aumento da débedaexterna

Vía socialista

Bases

DoutrinaMonroe

Políticaintervencionista

Financiamentode guerrillas

Uso demultinacionais

Freno

Imposición

Instrumentos